Arimmerditsch

S Arimmerditsch isch dr hegschdalemanisch Dialäkt vù Arrimmu gsii. Es hed doodrmid zem Siidwalsertiitsch ghèèrd. Waarschyyns isch es am Änd vùm 20. Joorhùnderd uusgschdoorbe.

Fir s Phonogramm-Archiv vù dr Universität Züri hed dr Wilhelm Doegen vùm Berliner Lutarchiv im Oktober 1929 Tonbandùfnaame gmachd. Die Ùfnaame sin vùm Fritz Gysling, em Rudolf Hotzenköcherle ùn dr Clara Stockmeyer voorberaided ùn vù dr beeden èrschte ane 1952 verefendligd woore.

Arrimmu isch e Ùfnaameord vùm Schwyzer Schbroochatlas gsii. D Ùfnaam isch vùm Fritz Gysling ùn em Rudolf Hotzenköcherle im April 1952 gmachd woore.

Au d Clara Stockmeyer, Redaktoori am Schwyzerische Idiotikon, hed dèèrd Ùfzaichnige gmachd ùn ùf Ziiri midgnùù. Ùn dr Emil Balmer, wù ne baar Mool bi dr Siidwalser ùf Bsuech gsii isch, hèd in sym Buech Die Walser im Piemont vyyl Gediichdli, Liedli ùn Sprichwèèrder vù Arimmu abdrùgd.

1974 hän dr Piergiuseppe Scardigli un syni Lyt vùm G.R.I.L.A.V.I. (Gruppo di recerca sulle isole linguistiche alemanne del versante italiano) z Floränz nomool Ùfnaame z Arrimu gmachd. As Uskunftsperon hèd si no d Anna Maria Axerio zuer Verfiegig gschdelld, wo scho 1952 fir dr Gysling ùn dr Hotzenköcherle Gwäärsperson gsii ischd.

D Fluurnäme vù Arrimmu sin ùf verschiidene Forschigsexkursione ùfgnùù, e Dail vùm Paul Zinsli, im Juni 1958 zäme mid Schtudände, e Dail vùm Paul Scheuermeier im Augschte 1961. Im Mai 1981 hed dr Zinsli zäme mid em Max Waibel ùn em E. Schorno no Nochùfnaame gmachd.

In däm Artikel sin di arimmerditsche Dialektbyyschbel in Dieth-Schryybig gschriibe. Dooderbyy wird dr Buechschdaab <k> fir d Fortis [k] bruucht, fir d Affrikata [kx] wird <kch> gschriibe.

D Schdimhafdigkaid vù s [z] oder sch [ʒ] wird mid eme Pùnggd ùnder em s gchänzaichned: <ṣ>, <ṣch>. Die Schdimhafdigkaid isch aber nùme bi dääne Dialäktfoorme gschriibe, wù si au in dr Literatur belaid isch.

• Voli Vokal

Im Arimmerditsch sin wie in andere Walserdialäkt di vole Vokal in ùùbetoonde Silbe nid abgschwèchd woore.

salbu (dt. salben), schniida (dt. schneiden), lose (dt. zuhören), Hennjo (Henne), ech issan (dt. ich esse)

• Entrùndig

Wie im Wallisertitsch sin ü, ö, üü, öö, üe ùn öü entrùnded:

frìa (dt. früh), Wèksch (dt. Füchse), beesch (dt. böse), Heuw (dt. Heu)

• mhd. î, iu, û im Hiatus ùn im Uuslud

Im Geegesaz zue andere hegschdalemanische Dialäkt sin mhd. î, iu, û im Hiatus ùn im Uuslud in Wèèrder wie mhd. snîen, gehîen, srîen, niuw, niuwe, bûwen, diphthongierd.

schneuwa, khaija, schreija, nouw, nouwe, bouwa

• altalem. iu

Wie im Wallisertitsch erschyynd altalem. iu in e Dail Wèèrder as Diphthong.

Fläigu (dt. Fliege), aber: tìaf (dt. tief)

• mhd. æ

Mhd. æ erschyynd as ee. Doodermid ghèèrd s Arimmerditsch zue dr weschtlige Siidwalser Dialäkt

schweer (dt. schwer), Cheesch (dt. Käse), Meentog (dt. Montag)

• mhd. e (Primärumlud)

Batt (dt. Bett), ang (dt. eng)

• mhd. ä (Sekundärumlud)

Weschbo (dt. Wespe)

• germ. ë

sakschi (dt. sechs)

Meel (dt. Mehl)

• mhd. i

Mhd. i isch vyylmool gsänggd zue e.

Chend (dt. Kind), escht (dt. ist)

• mhd. o

Mhd. o erschyynd zmaischd as a oder ä.

Gatt (dt. Gott), Gald (dt. Gold), Glake (dt. Glocke), Halz (dt. Holz), Bäkch (dt. Bock), Wälch (dt. Volk)

• mhd. u

Mhd. u isch zem Dail gsänggd zue o.

loschteg (dt. lustig), Mond (dt. Mund), onder (dt. unter)

• mhd. â > òò

Mhd. â isch verdùmfd zue òò.

Jòòr (dt. Jahr)

• Vokaldeenig

Wie in dr andere weschdlige Siidwalserdialäkt sin Vokal in Aisilber ùn ùfige Silbe deend.

Groob/Greeber (dt. Grab/Gräber), Groobe (dt. Graben)

• 2./3. Sg. vù mhd. stân, gân

Wie im Wallisertitsch erschyyne di 2./3. Sg. vù mhd. stân, gân mid Diphthong

du gäisch (dt. du gehst), èr gäid (dt. er geht), du schtäisch (dt. du stehst), èr schtäid (dt. er steht)

• german. s > sch

Wie in andere Walserdialäkt isch s germanisch s in vyyle Wèèrder palatalisierd zue sch.

endsch (dt. uns), schi (dt. sie, Sg.), schi (dt. sie, Pl.), schech (dt. sich), desche (dt. diese), schi (dt. sein, Poss.pron.), sakschi (dt. sechs), schoscht (dt. sonst), Cheesch (dt. Käse), Foschnacht (dt. Fasnacht), Gloosch (dt. Glas), Gschang (dt. Gesang), Huusch (dt. Haus), Schend (dt. Südnde), Schido (dt. Seide), Schirinado (dt. Serenade), Schoon (dt. Sohn), Wogsch (dt. Fuchs), bschennän (dt. besinnen), schengan (dt. singen), schjass (dt. süss)

Im Geegesaz zue andre Walserdialäkt, wù germ. s nùr palatalisierd isch, wän s im Ahd. im Kontakt zue me i gschdanden isch (vgl. endsch < ahd. unsih, ünsih), isch germ. s im Arimmerditsch au in andre Schdelige palatalisierd.

• mhd. -hs

Wie im Wallisertitsch erschyynd mhd. –hs as –ks, nid wie in vyyle Schwyzer Dialäkt as -chs:

sakschi (dt. sechs), Akslu (dt. Achsel), Wogsch (dt. Fuchs)

• mhd. -nk

Mhd. -nk erschyynd wie in andere siidwalserische Dialäkt as -ngch bzw. as -ch.

trengche (dt. trinken), Bangch/Baach (Bank)

• mhd. ng

Mhd. -ng, z. B. in Hunger erschyynd im Arimmerditsch as -nch.

Huncher (dt. Hunger)

• mhd. -rn

Wie in andre hegschdalemanische Dialäkt erschyynd mhd. -rn as –ra.

gèèra (dt. gern), Huroa/Chuora (dt. Horn), mòòre (dt. morgen)

• mhd. -rm

Wie in andre Walser Dialäkt erschyynd mhd. -rm as –ra oder -ram.

Doora (dt. Darm), Òòra (dt. Arm), òòram (dt. arm), wòòram (dt. warm)

• Schdimhafdigkaid vù f

Dr Konsonant f (v) wird vyylmool schdimhafd gsaid.

gwäälä (dt. gefallen), Wälch (dt. Volk), wäròòtne (dt. verratene), Wogsch (dt. Fuchs), wòn (dt. von), Wrau (dt. Frau)

• Schdimhafdigkaid vù s ùn sch

D Konsonante s ùn sch sin schdimhafd, wän si im Aalud, im Uuslud oder vor oder noch eme schdimhafde Lud schdeen.

ṣiittär (dt. seither), diiṣ (dt. deines), ṣchi (dt. sind), Ṣcheel (dt. Seele), gṣiin/gṣchiin (dt. gewesen), gṣchäid (dt. gesagt)

• mhd. ch

S ch wird z Rimmu palatal realisierd, d. h. eender wie in dt. ich, au im Aalud ùn nooch velare Vokal: Chend, arauchu (dt. räuchern)

Dailwyys wird s ch zue me h abgschwächd.

Chaschta/Haschta (dt. Kosten), 'chaupfen/haupfen (dt. kaufen), Chend/Hend (dt. Kind), chemän/hemän (dt. kommen), chennän/hennän (dt. können), cholt/holt (dt. kalt)

• germ. h im Aalud

Ùnder em Yyflùs vùm Idalieenisch schwinded germ. h im Aalud dailwyys

Ächzit (dt. Hochzeit)

Dailwyys wird germ. h im Aalud au realiserd as ch: Huroa/Chuora (dt. Horn)

• germ. -kk

Germanisch kk isch wie z Eischeme ùn z Greschonei im Inlud nid verschoobe.

drikke (dt. drücken)

• Palatalisierig vù l, r

In e Dail Wèèrder sin l oder r palatalisierd zue lj, rj.

wailljan (dt. wollen), ljik (dt. klein), arjemu (dt. rühmen),

• Vorsilbe a- vor r

Wie im Dialäkt vù Land wird im Arimmerditsch vor r zem Dail e Vorsilb a- gschbroche.

Arrimmu (Rima), aredù (dt. reden), Arosch (dt. Ross, Pferd), areschtan (dt. rüsten), arjemu (dt. rühmen), zär Arrächtùn (dt. zuer Rechten)

• Vorsilbe be-/ge-

E Bsunderhaid vùm Arimmerditsch isch, as Vorsilbe wie im Dialäkt vù Land oder Makanaa be- oder ge- vor Dental nid ganz gschwunde sin, sùndere no as Verschluslud bliibe sin. Noch em Material vùm Schwyzer Schbroochatlas said mer z Arrimmu also wiirgli gtròògad (dt. getragen), gtòrfd (dt. dürfen), ptuan (dt. schliessen). Die gnau phonetisch Realisierig vù dääne Konsonantecluster wird allerdings us em SDS-Material nid chlaar.

	m. (schdaarch)		m. (schwach)		f. (schdaarch)		f. (schwach)		s.
	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.	Sg.	Pl.
Nom.	Tåg	Tago	Bèro	Bèro	Hand	Hènd	Alpo	Alpa	Huusch	Hiischer
Gen.	Tågsch	Tagun	Bèrun	Bèrun	Hand	Hèndun	Alpun	Alpun	Huusch	Hiischrun
Dat.	Tåg	Tagun	Bèru(n?)	Bèrun	Hand	Hèndun	Alpun	Alpun	Huusch	Hiischrun
Akk.	Tåg	Tago	Bèro	Bèro	Hand	Hènd	Alpo	Alpa	Huusch	Hiischer

Dr Genitiv isch im Arimmerditsch no in vyyl Foorme bruuchd woore, wird aber hyfig au mid «van» plus Dativ umschriibe.

voorgschdeld

dar Bruud Angscht (dt. die Angst der Braut)

dar Bruud Kovalje (dt. das Körbchen der Braut)

dar Bruud Schapf (dt. der Schopf der Braut)

auer oltù Ljitù Einikeit (dt. euer alten Leute Einigkeit)

tsch Brittjensch Ajù (dt. des Bräutigams Mutter)

noochgschdeld

dar Halscha dar Mualtùn (dt. der Deckel der Teigmulde)

d Hanja dar jiabùn Wraun (dt. die Hennen der lieben Frau, d .h. Marienkäfer)

dar Dschabta dar Hanjo (dt. der Fuss der Henne)

dar Firtog endsch Landsch (dt. der Feiertag unseres Landes)

d Kovalje dar Bruud (dt. das Körbchen der Braut)

im Huusch misch Attan (dt. im Haus meines Vaters)

der Tail misch Guadsch (dt. der Teil meines Gutes)

d Chend descha Zit (dt. die Kinder dieser Zeit)

Bim Personalpronome gid s im Arimmerditsch wie au in andere Siidwalser Dialäkt nooch italiänischer Voorlaag konschdruierdi verlengeredi Foorme. Die sin bilded us em Personalpronome ùn „andere“.

wiar andre (dt. wir), iar andre (dt. ihr), schi andre (dt. sie)

Wie in vyyle hooch- ùn hegschdalemanische Dialäkt wääre Adjektiv au prädikativ deklinierd.

Der Heer escht tauba. (dt. Der Pfarrer ist nicht gescheit.)

Äs escht noch ds jongs. (Es ist noch jung.)

• tròògan (dt. tragen)

Präs. Ind.: ich tròògich, du tròògaschd, èr trògd, wiar andre tròògen, iar andre tròògad, schi andre tròògend

Part Perf.: gtròògad

Bildig vùm Partizip Perfekt bi schdaarche Verbe:

gschonga (dt. gesungen), gschäässä (dt. gesessen), gfallä (dt. gefallen), värgassa (dt. vergessen), gsòòlza (dt. gesalzen)

Bildig vùm Partizip Perfekt bi schwache Verbe:

globut (dt. gelobt), gmälchèt (gemelkt), grecht (gesiebt)

D Ùnderschaidig bi dr Bildig vùm Partizip Perfekt bi schdaarche (Bildig ooni t-Suffix) ùn schwache Verbe (Bildig mid t-Suffix) isch nimi sicher.

glescha (dt. gelöscht), garedù (dt. geredet)

gfonned (dt. gefunden), gtròògad (getragen)

• schiin (dt. sein)

Präs. Ind.: ich ben, du besch, èr escht, wiar andre schiin/schiwar, iar andre schiid/schiidar, schi andre schiind

Part Perf.: gschiin

Konj. Präs.: schiigi, Konj. Prät.: weeri

• hòòn (dt. haben)

Präs. Ind.: ich hän, du häsch, èr hät, wiar andre hain, iar andre haid, schi andre haind

Part Perf.: ghòòbä

Konj. Präs.: häigi

• tua (dt. tun)

Präs. Ind.: ich tua, du tuascht, er tuad, wiar andre tian/tuawar, iar andre tiad/tuadar, schi andre tiand/tuansch

Part Perf.: gtòò

Konj. Präs.: ich tiigi, Konj. Prät.: ich täti

• chònna (dt. können)

Präs. Ind.: ich chònnech, du chònnaschd, èr chònnd, wiar andre chònnen, iar andre chònnad, schi andre chònnend

Part Perf.: chòòn

• meega (dt. können, vermögen)

Präs. Ind.: ich man, du maschd, èr mad, wiar andre meen, iar andre meed, schi andre meend

Part Perf.: meega

• miassa (dt. müssen)

Präs. Ind.: ich muass, du muassaschd, èr muassd, wiar andre miassen/muaschwer, iar andre miassad/muasidar, schi andre miassand/muase

Part Perf.:miassa

• tòrfa (dt. dürfen)

Präs. Ind.: ich tòrfech, du tòrfaschd, èr tòrfd, wiar andre tòrfen, iar andre tòrfad, schi andre tòrfend

Part Perf.: gtòrfd

• gèèn (dt. geben)

Präs. Ind.: ich gèèbech, du geschd/gèèbaschd, èr gèt, wiar andre geeben/geewer, iar andre gèèbad, schi andre gèèn/gèèbend

Part Perf.: -

• geen (dt. nehmen)

Präs. Ind.: ich geen, du geeschd, èr geet, wiar andre geen, iar andre geed, schi andre geend

Part Perf.: geechd

• gòòn (dt. gehen)

Präs. Ind.: ich gòòn, du gaischd, èr gaid, wiar andre gaangen, iar andre gaangged, schi andre gaangend

Part Perf.: kangä

• lòòn (dt. lassen)

Präs. Ind.: ich lòòn, du lòòscht, èr lòòt, wiar andre lòòwar, iar andre lòòdar, schi andre lòòn

• zian (dt. ziehen)

Präs. Ind.: ich zian, du ziaschd, èr ziad, wiar andre zian, iar andre ziad, schi andre ziand

Wie in andere Siidwalser Dialät wird s Passiv mid "chemmä" (dt. kommen) bilded.

Wänn äs chènnt z Mittòòg (dt. wenn es Mittag wird)

Dr Relativsatz wird wie im Remmaljertitsch mid dòòs du bilded.

D Kovaljiene, doos du trogend d Moon (dt. Die Körbchen, die die Männer tragen)

Bim Diminutiv gid s wie in vyyle Walliser ùn Walser Dialäkt verschiideni Suffix:

• -e: Trooge
• -si: Hundsi
• -ji/-je: Hòòkji, Roodje, Mäitje
• -alti: Weegalti, Schtèkchalti,

lueg au d Samlige mid Bflanzenäme ùn Diernäme.

Wùchedääg

Meentog, Zischtog, Mittwuchu, Froontog, Friitog, Samschtog, Sonnùntog

Wèèrder, wù in in andere Bied sùnschd maischd uusgschdoorbe sin

• baitù (dt. warten)
• gauh (dt. närrisch) < gouh
• Gschaillje (dt. Freundin) < mhd. gesellîn
• littschil (dt. wenig) < mhd. lützel
• Mòònd (dt. Mund) < mhd. munt
• undchet (dt. antwortet), vgl. ahd. quedan
• Wètt (dt. Brennholz) < ahd. witu

Sùnschdigi bsùnderi Wèèrder

• Griiflu (dt. Preiselbeeren)
• Schtrafful (dt. Heuschrecke)

• Attù (dt. Vater)
• Aajù (dt. Mutter)
• Wate (dt. Schwester)
• Holdwiib (dt. Geliebte)

• Ùsstog (dt. Frühling)
• dar groos Mòònud (dt. Januar)
• dar ljek Mòònud (dt. Februar)

• ljek (dt. klein)

• ma (dt. aber) < ital. ma
• ke (dt. dass) < ital. che

• Paapùlo (dt. Schmetterling)
• Artifulä (dt. Kartoffeln)
• Gulatschu (dt. Frühstück) < ital. colazione

• liifrù (dt. beenden) < piemont. lifré
• täisù (dt. aufschichten) < ital. tensare

• schtòòn (dt. stehen, wohnen) < ital. stare "stehen, wohnen"

Wänn ä Rremmo escht äs Ächzit, ds jong Wälch läkt schih zeemä, wär ärrechtùn d Schòòl. Ùn wänn dù chènnt där Määrga, Gṣchälljine gòònd pfläitän Bruut ùnd äṣ ljèks Ṣchoonjè läktro uuf ds Tschääpäljè. Uus wòm Schäpf schtònd bäitùn Ljytro. Där Brytem häischùd dar Bruut ùnd där Ääjo. Där Ääto gèè rrù der Òòrä ùn gòònt a Kiljchù. D Mèttärettjinä kòò rä nò. Wèrr Kiljchù schtäid dèr Heer ù gä rro där Ṣchèègä, Zam Nätsschtèin zwäi Gṣchälljine läki ro uuv d Wènndlo. Dèr Brytjèm gè rro ds Wiièwessär ùn gòòn zam Älter. Nòò där Määs gäid d Bruut mit äm Äätä ds Britjingṣch ù wän der Teer ds Brytjiṣch Huuṣch schtäid d Ääjo mèd èṣ Chènd em Òòrm bidèrro ù get s där Bruud dòs si verchäschts ùn kèmmo a Mekko. Därnòò d Bruud ùn Britjèm ääsin s Mùäṣje ùs dèr gljychi Schèschjù. Dòṣ wilj bidyttä, tas schi mjässänt wäärchùn i Freedä tschèmù. Wänn äs chènnt z Mittòòg, ṣchù gòònṣch med ääle Rimmärù äässä im Ṣchòòl. Bruud häd ir Wytälje bèi däm Teeṣch. Där Ättù ds Britjèmṣch schtäi ru gṣchäässä bèi. Zär ärräächtù ṣind äälù er Frindä, wäm ändrän Oort schtòn d Èjo dṣ Britjingṣch. Z Mitòòg der Britjèng diènùd Bruud ùnd ṣ jong Wäälch diènùd äändärù Lytt. Wènsch tùntsch äässä, ṣchèngintsch ljoschtige Ljièdjènä,d jong Wälch, ùn d Òòltùn tiä häälfä. Ìm Òòbän z Näächtù ṣchäscht seh där Britjeng bèi der Bruud, ùn d jòngä Ljytt ṣchäscht sèch òùch ùn d Òòltù mièssind diänù. Ljiivrùd ds Näächt, d jòngä Ljytt tièn garèng ùntareschta di Tèschär ùm meegän täänzù. Där iirscht Täänz määchùd Bruut ùn Britjing ainegù. Wänn äṣ èscht ùm bètz schpòòt, Bruud ùn Britjeng gòònd schlòffä. ds jòng Wäälch täänzù nòch. Ma därnòò gòòndṣch ṣèègi òndar Pfäänschtro as titschs Ljièdjè.

(verzeld vù dr Anna Maria Axerio ane 1929, zidierd bi Gysling/Hotzenköcherle 1952, S.18f.)

Liabs maitjie ondar ds blatun toch
oh! g’heer mis loschteg g’liad.
Mora escht dar hachzidtog
ech hondech scho liab, scho liab.
Dar liab tog escht nohar und nohar chema,
doos du werdenesch eweg varbendan z’schema.

Liabs maitjie ondar ds blatun toch
oh! g’heer mis loschteg g’liad.
Glaubmar as escht as liabesproch
ech hondech scho liab, scho liab.
Ech wäre g’storba van grossa schmerz
Wann du hatteschmar nid g’schenkt dis herz.

• Maria Cecilia Axerio: Rima e il suo territorio. La «perla della Valsesia» tra natura e storia. Edizioni Millenia, Novara 2000.
• Emil Balmer: Die Walser im Piemont. Vom Leben und von der Sprache der deutschen Ansiedler hinterm Monte Rosa. Francke Verlag, Bern 1949, S. 147–173.
• Karl Bohnenberger: Die Mundart der Deutschen Walliser im Heimattal und in den Aussenorten. Verlag Huber, Frauenfeld 1913 (Beiträge zur Schweizerdeutschen Grammatik 6).
• Elisabetta Fazzini Giovannicci: Die alemannischen Dialekte im westlichen Norditalien. Ein Forschungsbericht.. Franz Steiner Verlag, Wiesbaden 1978 (ZDL Beihefte 28).
• Elisabetta Fazzini, Costanza Cigni: Vocabolario comparativo dei dialetti Walser in Italia. Bd. 1–6. Edizioni dell’Orso, Alessandria 2004–2022 (Alemannica 1, 5–7, 9, 10).
• Fritz Gysling und Rudolf Hotzenköcherle: Walser Dialekte in Oberitalien in Text und Ton. Begleittexte zu den Sprachplatten des Phonogramm-Archivs der Universität Zürich. Huber Verlag, Frauenfeld 1952.
• Rudolf Hotzenköcherle: Umlautphänomene am Südrand der Germania. In: Fragen und Forschungen im Bereich und Umkreis der germanischen Philologie, Festgabe für Theodor Frings zum 70. Geburtstag. Berlin 1956 (Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin, Veröffentlichungen des Instituts für deutsche Sprache und Literatur), S. 221–250.
• Rudolf Hotzenköcherle: Die südwalserisch-ennetbirgischen Mundarten im Spiegel ihrer Verbalformen. In: Maria Bindschedel, Rudolf Hotzenköcherle und Werner Kohlschmidt (Hrsg.): Festschrift für Paul Zinsli. Francke Verlag, Bern 1971.
• Hans Kreis: Die Walser. Ein Stück Besiedlungsgeschichte der Zentralalpen. Francke Verlag, Bern 1958, S. 79–98.
• Pierguiseppe Scardigli in Zusammenarbeit [mit] Angelo Bazzanella, Elisabetta Fazzini Giovannucci, Nicoletta Onesti Francovich, Renate Hadorn Sarantari: Semantische Probleme in extremis: Rima. In: Josef Zehrer und Eugen Gabriel: Beiträge zur Semantik. 5. Arbeitstagung alemannischer Dialektologen in Bezau, Bregenzerwald, vom 1. bis 3. Mai 1975. Selbstverlag, Dornbirn 1978, S. 7–17.
• Sprachatlas der deutschen Schweiz (SDS). Begr. von Heinrich Baumgartner und Rudolf Hotzenköcherle. In Zusammenarbeit mit Konrad Lobeck, Robert Schläpfer, Rudolf Trüb und unter Mitwirkung von Paul Zinsli herausgegeben von Rudolf Hotzenköcherle. 8 Bde, Einführungsband, Abschlussband. Francke, Bern bzw. Basel 1962–2003. – D Originaalùfnaame vùm Schbroochatlas cha mer syd 2018 online aaluege: sprachatlas.ch – Rima.
• Paul Zinsli: Walser Volkstum in der Schweiz, in Vorarlberg, Liechtenstein und Italien. Verlag Huber, Frauenfeld 1968.
• Paul Zinsli: Südwalser Namengut. Die deutschen Orts- und Flurnamen der ennetbirgischen Walsersiedlungen in Bosco-Gurin und im Piemont. Verlag Stämpfli & Cie AG, Bern 1984.

Siidlige und Dialäkt vo de Walser in de Südalpe Walsergmaine: Aager | Arrimmu | Eischeme | Greschonei | Gurin | Im Land | Kampel | Magganaa | Migiandone | Urnafaasch | Pumatt | Remmalju | Rimask | Saley   Siidwalsertiitsch: Aagernertitsch | Arimmerditsch | Eischemtöitschu | Greschoneititsch | Gurijnärtitsch | Laindertitzschu | Magganaatitsch | Pumattertiitsch | Remmaljertittschu | Saleititsch