Hebron
Hebron (Arabies: الخليل, al-Khalīl, ; Hebreeus: חברון, Ḥewron, ) is 'n stad in die suidelike Wesoewer van die Palestynse Grondgebiede, sowat 30 km suid van Jerusalem met 'n bevolking van 215 452. Die stad is veral bekend vir die Grot van die Patriarge.
Hebron الخليل חברון | |
|---|---|
 'n Uitsig oor Hebron | |
 Wapen | |
  Hebron | |
| Koördinate: 31°32′0″N 35°05′42″O / 31.53333°N 35.09500°O | |
| Land |  Palestynse Owerheid |
| Gebied | Wesoewer |
| Goewerment | Hebron |
| Regering | |
| • Burgemeester | Tayseer Abu Sneineh |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 74,102 km2 (28,611 vk. myl) |
| Bevolking | |
| • Totaal | 215 452 |
| Webwerf | hebron-city.ps |
Hebron is saam met Jerusalem, Safed en Tiberias een van die vier heilige stede binne Judaïsme.[1] In Islam is Hebron die vierde heiligste stad net na Mekka, Medina en Jerusalem.[2]
Hebron se historiese binnestad is in 2017 deur Unesco as 'n Palestynse wêrelderfenisgebied gelys, wat tot groot spanning met beide Israel en die Verenigde State gelei het. Vervolgens het albei lande hul ontrekking van Unesco vir 31 Desember 2018 aangekondig.[3]
Hebron is in die Judese berge geleë, 930 meter bo seespieël. Die stad is die tweede grootste in die Wesoewer (na Oos-Jerusalem), en die derde grootste in die Palestynse gebiede (na Oos-Jerusalem en Gasa). Dit het ook 'n bevolking van sewehonderd Joodse setlaars wat aan die buitewyke van sy Ou Stad bly.
Die Grot van die Patriarge word aangewys deur Joodse, Christelike en Islamitiese tradisies as die begraafplaas van drie belangrike patriargale/matriargale egpare. Die stad word dikwels beskou as een van die vier heilige stede in Judaïsme sowel as in Islam.
Hebron word beskou as een van die oudste stede in die Levant. Volgens die Bybel het Abraham hom in Hebron gevestig en die Grot van die aartsvaders gekoop as 'n begraafplaas vir sy vrou Sara. Bybelse tradisie meen dat die aartsvaders Abraham, Isak en Jakob, saam met hul vrouens Sara, Rebekka en Lea, in die grot begrawe is. Hebron word ook in die Bybel erken as die plek waar Dawid as koning van Israel gesalf is. Na die Babiloniese ballingskap het die Edomiete in Hebron gevestig. Gedurende die eerste eeu vC het Herodes die Grote die muur gebou wat steeds die Grot van die Patriarge omring, wat later 'n kerk geword het, en toe 'n moskee.
Met die uitsondering van 'n kort kruisvaarderbeheer, het opeenvolgende Moslem-dinastieë Hebron van die 6de eeu nC. tot die ontbinding van die Ottomaanse Ryk na die Eerste Wêreldoorlog geregeer, toe die stad deel geword het van die Britse protektoraat mandaat Palestina.
'n Bloedbad in 1929 en die Arabiese opstand van 1936–39 het gelei tot die emigrasie van die Joodse gemeenskap vanaf Hebron. Die 1948 Arabies-Israeliese Oorlog het gesien hoe die hele Wesoewer, insluitend Hebron, deur Jordanië beset en geannekseer is, en sedert die 1967 Sesdaagse Oorlog is die stad onder Israeliese militêre besetting. Na die Israeliese besetting is Joodse teenwoordigheid in die stad herstel. Sedert die Hebron-protokol van 1997 word die grootste deel van Hebron deur die Palestynse Nasionale Owerheid beheer.
Die stad word dikwels beskryf as 'n "mikrokosmos" van die Israelies-Palestynse konflik en die Israeliese besetting van die Wesoewer. Die Hebron-protokol van 1997 het die stad in twee sektore verdeel: H1, wat deur die Palestynse Nasionale Owerheid beheer word, en H2, ongeveer 20% van die stad, insluitend 35 000 Palestyne, onder Israeliese militêre administrasie. Alle veiligheidsreëlings en reispermitte vir plaaslike inwoners word gekoördineer tussen die Palestynse Nasionale Owerheid en Israel via die Israeliese militêre administrasie van die Wesoewer (COGAT). Die Joodse setlaars het hul eie munisipale beheerliggaam, die Komitee van die Joodse Gemeenskap van Hebron.
Hebron is vandag die hoofstad van die Hebron-plaaslike regering, die grootste in die staat Palestina, met 'n geskatte bevolking van ongeveer 782 227 in 2021. Dit is 'n besige middelpunt van Wesbank-handel, wat ongeveer 'n derde van die gebied se bruto binnelandse produk genereer, grootliks as gevolg van die verkoop van kalksteen uit steengroewe in sy gebied. Dit het 'n plaaslike reputasie vir sy druiwe, vye, kalksteen, pottebakkery werkswinkels en glasblaas fabrieke. Die ou stad van Hebron beskik oor smal, kronkelende straatjies, platdakke kliphuise en ou basaars. Die stad is die tuiste van die Hebron Universiteit en die Palestina Polytechnic University.
Etimologie
wysigDie naam "Hebron" blyk terug te spoor word twee Semitiese wortels, wat saamsmelt in die vorm ḥbr, met reflekse in Hebreeus en Amorieties, met 'n basiese betekenis van 'verenig' en 'n reeks betekenisse van "kollega" tot "vriend" aandui. In die eienaam Hebron was die oorspronklike betekenis dalk alliansie.
Die Arabiese term is afgelei van die bynaam in die Koran vir Abraham, Khalil al-Rahman ( إبراهيم خليل الرحمن ) "Geliefde van die Barmhartige" of "Vriend van God". Die Arabiese Al-Khalil vertaal dus presies die antieke Hebreeuse toponiem Ḥebron, wat verstaan word as ḥaber (vriend).
Geskiedenis
wysigBronstydperk
wysigArgeologiese opgrawings onthul spore van sterk vestings wat gedateer is na die Vroeë Bronstydperk, wat sowat 24–30 dunam beslaan het en rondom Tel Rumeida gesentreer is. ('n Dunam het die hoeveelheid grond verteenwoordig wat deur 'n span osse geploeg kon word in 'n dag.) Die stad het in die 17de–18de eeue vC gefloreer voordat dit deur vuur vernietig is, en is in die laat Middel-Bronstydperk hervestig. Hierdie ouer Hebron was oorspronklik 'n Kanaänitiese koninklike stad.
Abrahamitiese legende assosieer die stad met die Hetiete. Daar is vermoed dat Hebron moontlik die hoofstad van Shuwardata van Gat was, 'n Indo-Europese tydgenoot van Jerusalem se regent, Abdi-Kheba, hoewel die Hebron-heuwels in die Laat Bronstydperk byna sonder nedersettings was. Die Abrahamitiese tradisies wat met Hebron geassosieer word, is nomadies. Dit kan ook 'n Kenitiese element weerspieël, aangesien die nomadiese Keniete na bewering die stad lank beset het, en Heber is die naam vir 'n Kenitiese stam.
In die narratief van die latere Hebreeuse verowering was Hebron een van twee sentrums onder Kanaänitiese beheer. Hulle is regeer deur die drie seuns van Anak of kan 'n mate van Kenitiese en Kenizziete migrasie van die Negev na Hebron weerspieël, aangesien terme wat met die Kenizziete verband hou, blykbaar naby aan Hurrian is. Dit dui daarop dat agter die Anakim-legende een of ander vroeë Hurriese bevolking lê. In Bybelse oorlewering word hulle voorgestel as afstammelinge van die Nephilim. Die Boek Genesis noem dat dit voorheen Kirjat-arba genoem is, of "stad van vier", wat moontlik verwys na die vier pare of paartjies wat daar begrawe is, of vier stamme, of vier kwartiere, vier heuwels, of 'n konfederale nedersetting van vier gesinne.
Die verhaal van Abraham se aankoop van die Grot van die Patriarge van die Hetiete vorm 'n belangrike element in wat die Joodse gehegtheid aan die land sou word deurdat dit die eerste "vaste eiendom" van Israel beteken lank voor die verowering onder Josua. Wanneer Abraham hier gevestig het, word beskryf dat Abraham sy eerste verbond sluit, 'n alliansie met twee plaaslike Amoritiese stamme wat sy ba'alei-brit of meesters van die verbond geword het.
Ystertydperk
wysigDie Hebron van die Israeliete was gesentreer op wat nou bekend staan as Tel Rumeida, terwyl sy rituele sentrum by Elonei Mamre geleë was.
Hebreeuse Bybelvertelling
wysigDaar word gesê dat Hebron van die Kanaäniete verower is deur óf Josua, wat na bewering al sy vorige inwoners uitgewis het, "wat alles vernietig het wat asem geskep het, soos die Here God van Israel beveel het", óf die Stam van Juda as geheel, of spesifiek Kaleb die Judahiet. Daar word gesê dat die stad self, met 'n mate van aangrensende weiveld, aan die Leviete van die geslag van Kehat toegeken is, terwyl die die stad, sowel as sy omliggende dorpe aan Kaleb toegewys is (Josua 21: 3–12; 1 Kronieke 6:54–56). Kaleb het toe die drie reuse Sesai, Ahiman en Talmai verdryf, wat die stad regeer het.
Later in die Bybelse verhaal word koning Dawid deur God geroep om na Hebron te verhuis en van daar vir sowat sewe jaar te regeer (2 Samuel 2:1–3). Dit is daar dat die oudstes van Israel na hom kom om 'n verbond voor Elohim te sluit en hom as koning van Israel te salf. Dit was weer in Hebron dat Absalom homself tot koning verklaar het en dan 'n opstand teen sy vader Dawid laat ontstaan (2 Samuel 15:7–10). Dit het een van die vernaamste sentrums van die stam van Juda geword en is as een van die ses tradisionele toevlugstede geklassifiseer.
Argeologie
wysigSoos blyk uit die ontdekking by Tel Lachish, die tweede belangrikste stad in die Koninkryk van Juda na Jerusalem, in seëls met die inskripsie lmlk Hebron (aan die koning van Hebron), het Hebron voortgegaan as 'n belangrike plaaslike ekonomiese sentrum, gegewe sy strategiese posisie op die kruispad tussen die Dooie See in die ooste, Jerusalem in die noorde, die Negev en Egipte in die suide, en die Shepela en die kusvlakte in die weste. Dit lê langs handelsroetes en het administratief en polities afhanklik van Jerusalem gebly.
Klassieke oudheid
wysigNa die vernietiging van die Eerste Tempel is die meeste van die Joodse inwoners van Hebron verban, en volgens die konvensionele siening, het sommige navorsers spore van Edomitiese teenwoordigheid gevind na die 5de–4de eeue vC, toe die gebied 'n Achaemenidiese provinsie geword het.
In die nasleep van Alexander die Grote se verowering, was Hebron dwarsdeur die Hellenistiese tydperk onder die invloed van Idumea (soos die nuwe gebied wat deur die Edomiete bewoon is gedurende die Persiese, Hellenistiese en Romeinse tydperke genoem is), soos daarvan getuig word in inskripsies van daardie tydperk wat die naam van die Edomitiese God Qōs dra.
Dit blyk ook dat Jode in Hebron gewoon het na die terugkeer uit die Babiloniese ballingskap (Nehemia 11:25). Tydens die Makkabeër-opstand is Hebron verbrand en geplunder deur Juda Makkabeër wat in 167 vC teen die Edomiete geveg het. Dit blyk dat die stad egter vir lank Hasmoniese oorheersing teëgestaan het, en is so laat as die Eerste Joods-Romeinse Oorlog nog steeds as Idumees beskou.
Die huidige stad Hebron is op die laatste teen die Romeinse tyd in die vallei afdraand vanaf Tel Rumeida gevestig.
Bronne
wysig- Albright, W.F. (2000) [1975]. "The Amarna letters from Palestine". In Eiddon, Iorwerth; Edwards, Stephen; Gadd, C. J. (eds.).
- Cambridge Ancient History: The Middle East and Aegean Region c. 1380–1000 BC. Vol. 2 (3 ed.). Cambridge University Press. pp. 98–116. ISBN 978-0-521-08691-2.
- Al-Muqaddasi (2001). Collins, B. A. (ed.). The Best Divisions for Knowledge of the Regions. Ahasan al-Taqasim Fi Ma'rifat al-Aqalim. Reading: Garnet Publishing. ISBN 978-1-85964-136-1.
- Adler, E. (1994) Jewish Travellers. Asian Educational Services. ISBN 978-8-120-60952-5.
- Alter, R. (1996). Genesis: Translation and Commentary. W. W. Norton. pp. 886–888. ISBN 978-0-393-03981-8.
- Aksan, V.H.; Goffman, Daniel (2007). The early modern Ottomans: remapping the Empire. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-81764-6.
- Alimi, Eitan (2013). Israeli Politics and the First Palestinian Intifada: Political Opportunities, Framing Processes and Contentious Politics. Routledge. ISBN 978-1-134-17182-8.
Verwysings
wysig- ↑ Joseph Jacobs, Judah David Eisenstein. "PALESTINE, HOLINESS OF:" (in Engels). Jewish Encyclopedia. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2020. Besoek op 18 November 2018.
{{cite web}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link) - ↑ "Hebron" (in Engels). Encyclopædia Britannica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2020. Besoek op 18 November 2018.
- ↑ "Israel to join US in quitting Unesco". BBC (in Engels). 12 Oktober 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Desember 2019. Besoek op 18 November 2018.
Eksterne skakels
wysigWikimedia Commons het meer media in die kategorie Hebron.
- (en) Toerisme-inligting oor Hebron op Wikivoyage
- (ar) Amptelike webwerf Geargiveer 18 November 2018 op Wayback Machine
- (en) (fr) Amptelike Unesco-webwerf