Engeland

Die naam "Engeland" is afgelei van die Ou Engelse naam Englaland wat "land van die Angele" beteken.^[5] Die Angele was een van die Germaanse stamme wat hulle hulle tydens die vroeë Middeleeue op Groot-Brittanje gevestig het. Hulle was afkomstig uit die streek Angeln in die huidige Duitse deelstaat Sleeswyk-Holstein.^[6] Die vroegste bekende geruik van die term as "Engla londe" was in die laat 9de-eeuse vertaling van Bede se Historia ecclesiastica gentis Anglorum in Ou Engels. Die term is destyds gebruik om na "die land wat deur Engelse bewoon is" te verwys en dit het Engelse ingesluit wat hulle gevestig het in die huidige suidooste van Skotland, destyds deel van die Engelse koninkryk Northumbria. Volgens die Angel-Saksiese Kroniek het die Domesday Book van 1086 die hele Engeland gedek, dus die Engelse Koninkryk, maar enkele jare later noem die Chronicle dat koning Malcolm III "uit Scotlande na Lothian in Englaland" gegaan en dus die meer antieke betekenis gebruik het.^[7]

Die vroegste bekende verwysing na die Angele was in die 1ste-eeuse werk Germania deur Tacitus, waarin hy die Latynse woord Anglii gebruik het.^[8] Die etimologie van die stamnaam self word deur geleerdes betwis; daar is voorgestel dat dit van die Angeln-skiereiland se vorm afkomstig is, 'n angular (hoekige) vorm.^[9] Hoe en hoekom 'n term afgelei is van die naam van 'n stam wat minder betekenisvol was as ander, byvoorbeeld die Saksers, en hoe dit die naam van 'n hele land geword het, is onbekend, maar dit blyk dat dit verband hou met die gebruik om die Germaanse mense in Brittanje Angli Saxones of Engelse Saksers te noem om hulle te onderskei van die vastelandse Saksers (Eald-Seaxe) van Ou Sakse in Duitsland.^[10] In Skots-Gaelies is die woord vir Engeland (Sasunn) afgelei van die Saksers;^[11] op 'n soortgelyke manier het die Walliese naam vir die Engelse taal Saesneg ontstaan. 'n Romantiese naam vir Engeland is Loegria wat verwant is aan die Walliese woord vir Engeland, Lloegr, en bekendheid verwerf het deur die Arthurlegende. Albion is ook 'n poëtiese manier om na Engeland te verwys,^[12] hoewel dit oorspronklik die hele eiland Groot-Brittanje bedoel het.

 

 

 

Engeland het 'n ryk sporterfenis en baie sportsoorte wat wêreldwyd beoefen word, het in die 19de-eeuse Engeland ontstaan, waaronder sokker, krieket, rugby, rugbyliga, tennis, boks, pluimbal, muurbal, hokkie, snoeker, biljart, veerpyltjies, tafeltennis, rolbal, netbal, perdewedren, windhondrenne en jakkalsjag. Die land het ook gehelp met die ontwikkeling van gholf, seil en Formule Eenrenne.

Sokker is die gewildste van hierdie sportsoorte in Engeland. Die Engelse nasionale sokkerspan, met sy tuiste op Wembley-stadion is, het in 1872 die eerste sokkerwedstryd ooit teen Skotland gespeel.^[13] Die wedstryd het in Hamilton Crescent, Glasgow, die tuiste van die West of Scotland Cricket Club, plaasgevind. Engeland het as "tuiste van sokker" die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1966 aangebied en tydens die eindstryd Wes-Duitsland met 4–2 geklop.^[14] Met 'n Britse televisie gehoorpiek van 32,30 miljoen is die eindstryd die mees gesiene televisie-gebeurtenis ooit in die Verenigde Koninkryk.^[15] Tydens die UEFA Europa-beker 2020 het Engeland vir die eerste keer die eindstryd gehaal, maar hulle is deur Italië met 3–2 ná strafskoppe verslaan. In 2024 het hulle weer na die eindstryd deurgedring, maar hulle het dié keer met 2–1 teen Spanje vasgeval. Engeland se hoogste sokkerliga is die Premier League, gevolg deur die Football League Championship.

Daar word algemeen aanvaar dat krieket in die vroeë Middeleeue as 'n wedstryd tussen die landbou- en metaalbewerkingsgemeenskappe van die Weald ontstaan het. Die Engelse nasionale krieketspan is 'n samestelling van Engelse en Walliese krieketspelers en een van die toetskrieketlande en volle lidland van die Internasionale Krieketraad. Een van dié sport se oudste en gewildste wedywering is Die As-reeks tussen Engeland en Australië wat sedert 1882 gespeel word. Engeland het al vyf krieketwêreldbekertoernooie (in 1975, 1979, 1983, 1999 en 2019) aangebied, meer as enige ander land. Engeland het die eindstryd tot dusver vier keer gehaal en die 2019-eindwedstryd teen Nieu-Seeland volgens aantal grenshoue in die beslissende Superboulbeurt gewen en sodoende hul eerste titel ingepalm.^[16] Ná sokker in 1966 en rugby in 2003 is krieket in 2019 die derde wêreldbekertrofee in een van Engeland se gewildste sportsoorte wat die onderskeidelike nasionale span ingepalm het. Engeland het in 2009 die T20I-wêreldbeker aangebied en is ook tweemalige wenner van dié toernooi (in 2010 teen Australië en in 2022 teen Pakistan). Daarbenewens is drie Kampioentrofeë (in 2004, 2013 en 2017) in Engeland aangebied. Lord’s in Londen word dikwels Home of Cricket ("tuiste van krieket") genoem.^[17] Saam met Ierland en Skotland sal Engeland die T20I-wêreldbeker 2030 aanbied.^[18]

Rugby het in die 19de eeu by die Public School van Rugby, Warwickshire, ontstaan.^[19] Die Engelse nasionale rugbyspan ding in die Sesnasies-toernooi met Frankryk, Ierland, Italië, Skotland en Wallis mee en neem gereeld aan die Rugbywêreldbeker deel. Engeland het die Rugbywêreldbeker 2003 teen die gasheer Australië gewen. Engeland was een van die gashere tydens die Rugbywêreldbeker 1991 en die Rugbywêreldbeker 1999 en hulle het ook die Rugbywêreldbeker 2015 (saam met Wallis) gehuisves. Londen se Twickenham is die grootste rugbystadion wêreldwyd en tuisstadion van die Engelse nasionale rugbyspan.^[20] Dit word as 'n groot prestasie beskou om saam met die Britse en Ierse Leeus na die Suidelike Halfrond te toer, waar hulle sowat al om die vier jaar teen die Nieu-Seelandse All Blacks, die Suid-Afrikaanse Springbokke of die Australiese Wallabies speel.^[21]

Gholf is gewild in Engeland; deels te danke aan sy kulturele en geografiese bande met Skotland, die tuiste van gholf.^[22] Engelse gholfspelers wat die Grand Slam gewen het, sluit in: Cyril Walker, Tony Jacklin, Nick Faldo en Justin Rose vir mans en Laura Davies, Alison Nicholas en Karen Stupples vir vroue. Die wêreld se oudste gholftoernooi is die Britse Ope en word in sowel Engeland as Skotland gespeel. Die tweejaarlikse gholftoernooi, die Ryderbeker, is na die Engelse sakeman Samuel Ryder genoem wat die geleentheid geborg en die trofee geskenk het.^[23] Nick Faldo is die suksesvolste Ryderbeker-speler ooit wat die meeste punte (25) van enige speler van die Europese of Amerikaanse spanne behaal het.^[24]

Tennis het in die laat 19de eeu in Birmingham ontwikkel en die Wimbledon-kampioenskap is die oudste en gewildste tennistoernooi wêreldwyd. Wimbledon is 'n toernooi wat 'n belangrike plek in die Britse kultuurkalender het. Fred Perry was die laaste Engelsman wat die Wimbledon-kampioenskap in 1936 gewen het. Hy was die eerste speler wat al vier Grand Slam-enkelspeletjies gewen het^[25] en het die span van Groot-Brittanje tot vier Davisbeker-oorwinnings gelei. Engelse vroue wat Wimbledon gewen het, sluit in: Ann Haydon Jones in 1969 en Virginia Wade in 1977.

Die Britse Grand Prix van 1950 op die Silverstone-renbaan was die eerste van die nuutgeskepte Formule Een Wêreldkampioenskap.^[26] Sedertdien behoort Engelse renjaers tot die suksesvolste in die Formule Een-geskiedenis, insluitende Stirling Moss, Nigel Mansell, Damon Hill, Lewis Hamilton en Jenson Button. Van die mees tegnies gevorderde renmotors word in Engeland vervaardig en baie van die hedendaagse wedrenmaatskappye kies Engeland as hul basis van bedrywighede weens die ingenieurswese se kennis en organisasie. McLaren Automotive, Williams Grand Prix Engineering, Team Lotus, Honda, Brawn GP, Benetton, Renault en Red Bull Racing is, of was, almal in die suide van Engeland gevestig.

Londen het die Olimpiese Somerspele reeds drie keer aangebied (1908, 1948 en 2012). Engeland ding in die Statebondspele mee, wat elke vier jaar aangebied word, waarvan die Interrykkampioenskappe 1911 in Londen, die Britse Rykspele 1934 in Londen, die Statebondspele 2002 in Manchester en die Statebondspele 2022 in Birmingham gehuisves is.^[27]

Algemeen

• (en) "England". Encyclopædia Britannica. Besoek op 5 Julie 2024.

•   Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Engeland.
• (en) Toerisme-inligting oor Engeland op Wikivoyage

	Verenigde Koninkryk
Lande Engeland • Skotland • Wallis • Noord-Ierland Oorsese gebiede Anguilla • Bermuda • Brits-Antarktiese Gebied • Britse Indiese Oseaangebied • Britse Maagde-eilande • Falkland-eilande • Gibraltar • Kaaimanseilande • Montserrat • Pitcairneilande • Sint Helena, Ascension en Tristan da Cunha • Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande • Turks- en Caicoseilande Kroongebiede Eiland Man • Guernsey • Jersey Sowereine militêre basisse Akrotiri en Dhekelië