Wilhelm Dilthey

Wilhelm Dilthey (Wiesbaden-Biebrich, 19 November 1833 - Seis am Schlern (Bozen-Suid-Tirool), 1 Oktober 1911) was 'n Duitse historikus, sielkundige, sosioloog en filosoof. Hy is veral bekend as 'n verteenwoordiger van die hermeneutiek en die lewensfilosofie.

Dilthey het Friedrich Schleiermacher se teorie van tekstuele interpretasie omskep in 'n algemene metode van die geesteswetenskappe. Hy bly getrou aan die begrip van verstaan as 'n rekonstruksie en beklemtoon die samehang van die ervaring, die uitdrukking en die begrip. Terwyl Immanuel Kant die ervaring op grond van wetenskaplike kennis ontleed, wil Dilthey die ervaring wat onderliggend aan die geesteswetenskappe is, analiseer. Die ervaringstruktuur is nie tydloos nie, soos by Kant, maar is onderworpe aan historiese veranderinge. Volgens Dithey veronderstel kulturele kennis 'n historiese a priori. Benewens die intellek sluit dit ook die wil en die gevoel in.

Dilthey beskou persepsie as 'n wetenskaplike eweknie vir die wetenskaplike ervaring. Onderwerp en voorwerp kan nie geskei word nie. Die werklikheid wat ons ervaar, is altyd op 'n sekere manier 'n beleefde werklikheid, gekoppel aan praktiese doeleindes en met 'n estetiese waardering. Ervarings vorm 'n samehang, 'n psigiese struktuur of 'n ervaringshorison en is inherent gekoppel aan verlede, hede en toekoms. Ervarings het 'n dinamiese struktuur, dit is nie suiwer persoonlik nie. Uitgedrukte ervarings vorm die hele historiese sosiale wêreld (moraliteit, wet, die staat, godsdiens, kuns, ens.). Aanhoudende uitdrukkings vorm die samehang wat ons kan verstaan omdat ons grootword in 'n domein van gemeenskaplikheid.

Verstaan is die nabelewing van 'n ervaring deur middel van die uitdrukking daarvan. Die begrip beweeg van die uitdrukking na die betekenis, van buite na binne.

Begrip is 'n heropbou van betekenis, wat ons eie horison verbreed. Dilthey wil 'n objektiewe begrip aantoon. Hy streef na 'n waarheid wat bestaan in die ooreenstemming van interpretasie en die geinterpreteerde lewe, en dus getrou bly aan die korrespondensiemodel van die waarheid.

By Dilthey het die idee van objektiwiteit 'n ander betekenis in die geesteswetenskappe as in die natuurwetenskappe. 'n Teks is 'n onveranderlike, objektiewe werklikheid in die geesteswetenskappe.

• 1981 The Critique of Historical Reason; (onder red. van: Michael Ermarth)

• 1988 Introduction to the Human Sciences; (onder red. van: Ramon J. Betanzos)

• Selected Works; (onder red. van: Rudolf A. Makkreel | Frithjof Rodi)

o Volume I: Introduction to the Human Sciences

o Volume II: Different Modes of Formation in the Natural Sciences and in the Human Sciences

o Volume III: The Formation of the Historical World in the Human Sciences

o Volume IV: Hermeneutics and the Study of History

• Steenstra, S.G. (red.), Inleiding in de filosofie: Hedendaagse filosofie (Open Universiteit, Heerlen 1994), ISBN 9035812646

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.