Outonome Gewes Tibet

Tibet བོད (Tibettaans) 西藏 (Chinees)
Outonome streek
Die Potala-paleis in Lhasa, Tibet
Ligging van Tibet in die Volksrepubliek China
Koördinate: 31°42′0″N 86°56′0″O / 31.70000°N 86.93333°O / 31.70000; 86.93333
Land	Volksrepubliek China
Hoofstad	Lhasa
Grootste stad	Lhasa
Regering
• Tipe	Regering van Tibet
• Sekretaris	Wu Yingjie
• Goewerneur	Che Dalha
Oppervlak [1]
• Totaal	1 228 400 km2 (474 300 vk. myl)
Bevolking [2]
• Totaal	3 505 600
• Digtheid	2,59/km2 (6,7/vk. myl)
• Rang	32ste
Tydsone	UTC+08:00 (SST)
Etniese groepe	Tibettane (90%), Han (8%), Monpa (0,3%), Hui (0,3%), Ander (0,2%)
Webwerf	www.xizang.gov.cn

Die Outonome Gewes Tibet of Xizang (Tibettaans: བོད་, Wylie: bod rang skyong ljongs; Chinees: 西藏, Pinyin: Xīzàng) is in die suidweste van die Volksrepubliek China geleë. In 2014 het dit 'n bevolking van 3 180 000 gehad. Die administratiewe gebied van die gewes strek oor 'n oppervlakte van 1 228 400 vierkante kilometer en is die tweede grootste administratiewe gebied naas Xinjiang. Die hoofstad en grootste stad is Lhasa, bekend vir die Potala-paleis, die voormalige setel van die Dalai Lamas. Tibet grens in die noorde aan Xinjiang en in die weste aan Kasjmir.

Die gebied is die tuiste van die Tibettane, 'n Sino-Tibettaanse volk. Die Tibettane vorm met 90% die grootste etniese groep van die strek, gevolg deur Han-Chinese met 8%. Die Tibettaanse Boeddhisme is die belangrikste godsdiens van Tibet met die Dalai Lama, tans Tenzin Gyatso, as opperhoof en spirituele leier. Tibettaans is die onderrigmedium in die meeste skole. Toegang tot moderne kommunikasiemiddele word verseker deur die uitbou van Tibet se internet- en selfoonnetwerke.

Tibet was eens 'n onafhanklike koninkryk, maar het tydens die Koue Oorlog in die 1950's 'n speelbal van buitelandse moondhede geword nadat dit in 1951 deur Chinese troepe beset is. In 1959 is Tibet deur die Volksrepubliek China geannekseer – na bewering om dit van «Britse en Amerikaanse imperialisme» te bevry. Eers in latere Chinese publikasies word die anneksasie van Tibet as 'n bevryding van 'n godsdienstige, politieke en ekonomiese stelsel beskryf waarin «feodale strukture» en «lyfeienskap» sentraal gestaan het. Hierdie opvatting word nie deur westerse deskundiges gedeel nie. Tussen 1951 en 1959, toe die Chinese owerheid reeds beslissende politieke invloed in Tibet uitgeoefen het en maklik teen beweerde lyfeienskap sou kon opgetree het, is die hoekstene van die tradisionele Tibettaanse samelewing nie aangetas nie. In onlangse publikasies is daar sprake van «agterlikheid» en 'n «gebrek aan modernisering» in Tibet voor 1959, maar ook van «demokratiese hervorming» onder die Chinese bewind.^[3]

Aansluitend het die Tibettaanse regering in ballingskap saam met Tenzin Gyatso in die Noord-Indiese stad Dharamsala net wes van Tibet gevestig. Sedertdien is Tenzin Gyatso saam met Tibettaanse onafhanklikheidsaktiviste permanent verban uit China en die gebruik van die Tibettaanse vlag streng verbode. Tibettaanse monnike en nonne beweer dat hul godsdiensbeoefening en kultuur bedreig word. Daar word beraam dat 150 monnike, nonne en ander burgers hul protes deur selfverbranding aangeteken het – en elke keer skerp reaksies van die owerheid se kant uitgelok het wat die selfmoorde as 'n uitdrukking van religieuse fanatisme beskou. Boeddhistiese leiers in ballingskap betreur die situasie en beklemtoon die noodsaaklikheid van 'n vreedsame dialoog.

Boeddhistiese godsdiensbeoefening is nie onwettig nie – so het die 11de Panchen Lama Bainqen Erdini Qoigyijabu in Julie 2019 aan religieuse plegtighede deelgeneem.^[4] Volgens staatsbronne word in Tibet en ander dele van China selfs religieuse werke deur die Chinese owerheid gedruk en versprei. Godsdienste word blykbaar geduld solank hul beoefening nie as bedreiging vir die politieke bedeling en integriteit van die land beskou word nie. Tans word aan gelowiges geen regsekerheid aangaande godsdiensbeoefening verleen nie.

Tibet is ook bekend vir sy hoë berge soos Berg Everest wat tot die Himalaja behoort en die suidelike grens tot die drie Suid-Asiatiese lande Bhoetan, Indië (Sikkim) en Nepal vorm. Hier ontspring ook groot riviere soos Brahmaputra, Geelrivier, Indus, Salween, Yangtze en Sutlej.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Outonome Gewes Tibet.
• (zh) Amptelike webwerf van die Outonome Gewes Xizang
• (en) "Tibet". Encyclopædia Britannica. Besoek op 25 Maart 2021.