John Keats

John Keats (uitgespreek as ˈkiːts; * 31 Oktober 1795, † 23 Februarie 1821) was 'n Engelse Romantiese digter. Hy was naas Lord Byron en Percy Bysshe Shelley een van die sleutelfigure van die Romantiese beweging se tweede generasie, ongeag die feit dat sy literêre loopbaan vanweë sy ontydige afsterwe in die ouderdom van 25 jaar slegs vier jaar geduur het. Verse, Fame, and Beauty are intense indeed, / But Death intenser - Death is Life's high meed het hy in sy gedig Why Did I Laugh in 1819 geskryf. In 1820 het hy opgemerk dat sy siel "die mees ontevrede en mees onrustige is wat ooit in 'n liggaam geplaas is wat té klein is daarvoor".^[1]

John Keats is op 31 Oktober 1795 in Londen gebore. Sy moeder, Frances Jennings, was die dogter van 'n welgestelde man wat 'n herberg en stalle in Londen besit het. Sy is met die hoofstalkneg Thomas Keats getroud, wat later die onderneming bestuur het. Hy is dood in 'n ongeluk toe Keats 8 jaar oud was. Sy moeder is kort daarná weer getroud en John, sy twee broers en 'n suster is na hulle ouma op Edmonton, Middlesex, gestuur, waar hulle in Enfield op skool was.

In 1810 is Keats se moeder aan tuberkulose orlede. Nog in dieselfde jaar het John, op 15-jarige ouderdom, 'n leerling en assistent van die gesin se huisdokter geword. In dié tyd het hy sy eerste gedig, Imitation of Spenser, geskryf. Nadat hy 'n groepie amateur-digters ontmoet het, het hy nog gedigte geskryf. In 1815 het hy hom ingeskryf as student aan die Guy's Hospital in Londen. Sy belangstelling in die poësie het in dié tyd al hoe sterker op die voorgrond getree en in Mei 1816 is sy sonnet "O Solitude" in die digter Leigh Hunt se The Examiner gepubliseer.

Later dieselfde jaar het hy Hunt en die digters Percy Bysshe Shelley en J.H. Reynolds ontmoet. In November 1816, kort ná sy 21e verjaardag, het hy besluit om sy mediese loopbaan te laat vaar en 'n digter te word.

Talle persoonlike probleme het Keats se lewe in dié tyd bemoeilik. Sy eerste digbundel het swak verkoop en sy broer George het in 1818 na die VSA geëmigreer, terwyl sy broer Tom ernstig siek was aan tering. Hy het ook ernstige finansiële probleme gehad. Terwyl hy Tom van Maart tot Mei 1818 versorg het, het hy onder meer die verhalende gedig Isabella; or the Pot of Basil, asook verskeie briewe aan onder andere J.H. Reynolds geskryf.

Ná Tom se dood later dieselfde jaar het Keats by die digter Charles Brown in Hampstead gaan woon en baie tyd in die geselskap van Frances (Fanny) Brawne deurgebring. In dié tyd het hy onder meer La Belle Dame Sans Merci en die bekende odes, wat oor die verganklikheid handel, geskryf.

In Oktober 1819 het hy en Fanny Brawne verloof geraak. Met die verskyning van sy bundel in die somer van 1820 was Keats reeds ernstig siek aan tering. Hy het na Italië vertrek in die hoop om daar gesond te word, maar op 23 Februarie 1821 is hy in Rome oorlede. Hy is in die Protestantse begraafplaas van Rome (Cimitero acattolico, ook Cimitero degli Inglesi of Engelse Begraafplaas genoem) begrawe. 

Keats se digkuns - hy het veral sonette en odes geskryf - is gedurende sy leeftyd deur literêre kritici allesbehalwe entoesiasties ontvang. Eers ná sy afsterwe het sy reputasie gegroei tot die punt dat hy teen die einde van die 19de eeu as een van die gewildste Engelse digters gevier is en beslissende invloed op 'n wye verskeidenheid latere digters en skrywers sou uitoefen. So het die Argentynse skrywer Jorge Luis Borges na sy eerste kennismaking met Keats se werk as die beduidendste literêre ervaring van sy lewe verwys.^[2]

Keats se eerste digbundel is in Maart 1817 gepubliseer. Die bundel, wat onder meer die gedigte Sleep en On first looking into Chapman's Homer ingesluit het, was nie baie gewild nie. Keats het egter wel 'n opdrag van 'n ander uitgewer gekry vir 'n lang gedig, wat hy geruime tyd lank al beplan het, oor die klassieke legende van die maangodin Cynthia se liefde vir die sterfling Endymion. Keats het die gedig Endymion, wat uit 4 000 reëls bestaan, in net meer as 7 maande voltooi. Dit is in 1818 gepubliseer, maar die kritici het dit swak ontvang.

Sy tweede bundel versamelde werk, Lamia, Isabella, The Eve of St. Agnes and Other Poems, is in die somer van 1820 gepubliseer en is goed ontvang. Verskeie van die gedigte wat hy in dié bundel opgeneem het, het vroeër in tydskrifte verskyn.

'n Intensiewe studie van Shakespeare, Milton en Dante het 'n groot invloed op Keats se styl gehad. In die kort tyd van 1817 tot 1820 het hy verskeie meesterstukke geskryf, onder meer die bekende odes, waarvan Ode to a Nightingale, Ode on a Grecian Urn en Ode to Autumn die beroemdstes is. Ná 1848, toe 'n biografie oor sy lewe en sy interessante briewe verskyn het, het Keats se invloed op die Victoriaanse letterkunde al hoe groter geword.

Die digkuns van John Keats word deur sinlike beeldspraak gekenmerk, veral in sy reeks odes wat in 1819 ontstaan het. Vandag word sy gedigte en briewe by die gewildste en mees besproke werke in die Engelse letterkunde gereken.

Die Amerikaanse leserspubliek het in 1829 kennis gemaak met Keats se digkuns toe uitgawes van sy werk, wat op die Galignani-roofkopie gebaseer het, gepubliseer is. Sy broer George berig in 'n brief wat hy in 1830 vanuit Kentucky na Engeland gestuur het:

I now hear that the work is for sale in the Eastern cities, and have sent for a copy.

Wêreldspektrum, Vol. 14, 100-101, ISBN 0 908409 55 9

Wikimedia Commons bevat media in verband met John Keats.

Hierdie artikel is ’n saadjie. Voel vry om Wikipedia te help deur dit uit te brei.