Epaminondas

Epaminondas
Geïdealiseerde uitbeelding van Epaminondas by Stowe-huis, Engeland
Geboortedatum	ca. 410 v.C.
Geboorteplek	Thebe
Sterfdatum	362 v.C.
Sterfplek	Mantineia
Lojaliteit	Thebe
Rang	Strategos, Boiotarch
Veldslae/oorloë	Slag van Leuktra Slag van Mantineia

Epaminondas (Grieks: Ἐπαμεινώνδας) (ca. 418 v.C. – 362 v.C.) of Epameinondas, was 'n Thebaanse generaal en staatsman van die 4de eeu v.C. wat 'n omwenteling in die antieke Griekse stadstaat Thebe teweeggebring het, deur dit uit te lei uit Spartaanse onderhorigheid na 'n vooraanstaande posisie in Griekse politiek. In die proses het hy Spartaanse militêre mag gebreek deur sy sege by Leuktra en die Messeense helote bevry, 'n groep Peloponnesiese Grieke wat onder Spartaanse heerskappy verkneg is vir sowat 230 jaar, na hul neerlaag in die Messeense oorlog wat in 600 v.C. ten einde geloop het. Epaminondas het die politieke kaart van Griekeland herskik, ou alliansies opgebreek, nuwes teweeggebring, en was toesighouer oor die oprigting van hele stede. Hy was ook militêr invloedryk, weens sy uitvinding en implementering van verskillende belangrike slagveldtaktieke.

Die Romeinse redenaar Cicero het hom verklaar as die "die voorste man van Griekeland", alhoewel Epaminondas in moderne tye tot relatiewe onbekendheid verval het. Die veranderinge wat Epaminondas oor die Griekse politieke orde teweegebring het, het hom nie lank oorleef nie, aangesien die kringloop van 'n verskuiwende oorhand en nuwe alliansies onverpoosd voortgeduur het. 'n Blote sewe en twintig jaar na sy dood, is 'n wederstrewige Thebe deur Alexander die Grote verpletter. Gevolglik word Epaminondas – wat in sy tyd geloof is as 'n idealis en bevryder – vandag hoofsaaklik onthou vir 'n dekade (371 tot 362 v.C.) van krygstogte wat die krag van die groot Griekse landmagte getap het en die weg gebaan het vir die Makedoniese verowering.

Die lewe van Epaminondas word net skraps betuig in die antieke bronne, veral teenoor dié van sy nabye tydgenote (b.v. Philippus II van Masedonië en Pelopidas). 'n Hoofrede hiervoor is die verlies van sy biografie deur Plutarchus. Epaminondas was een van ongeveer 50 antieke figure wat danksy Plutarchus van 'n ekstensiewe biografie in sy Parallele Lewens voorsien is, waarin sy lewe met dié van die Romeinse staatsman Scipio Africanus vergelyk word; albei hierdie "Lewens" is egter nou verlore.^[1] Plutarchus het sowat 600 jaar na die lewe van Themistokles geskrywe, sodat hy ooglopend as 'n sekondêre bron gereken moet word. Nogtans word sy bronne dikwels uitdruklik vermeld, sodat sy stellings deels geboekstaaf word.^[2]

Sekere detail van Epaminondas se lewe word aangetref in Plutarchus se "Lewens" van Pelopidas en Agesilaos II, wat sy tydgenote was. Daar is ook 'n behoue (en moontlik verkorte) biografie van Epaminondas deur die Romeinse outeur Cornelius Nepos van die eerste eeu v.C.; in die afwesigheid van Plutarchus se verslag, word dit 'n hoofbron vir Epaminondas se lewe.^[3]

Die periode van Griekse geskiedenis van 411–362 v.C. word hoofsaaklik betuig deur die geskiedkundige Xenophon, wat sy eie werk ooglopend as 'n voortsetting van Thukydides se Geskiedenis van die Peloponnesiese oorlog gesien het.^[4] Xenophon, 'n bewonderaar van Sparta en hul koning, Agesilaos, verswyg Epaminondas se rol waar moontlik en vermeld nie eers sy teenwoordigheid by die Veldslag van Leuktra nie.^[5] Epaminondas se deelname aan die 4de eeuse konflikte is ook beskryf deur Diodorus Siculus, in sy Bibliotheca historica. Diodorus het in die 1ste eeu v.C. geskryf, en alhoewel hy eweneens as 'n uiteraard sekondêre bron gereken word,^[6] is sy weergawe nuttig vir stawing van detail uit ander bronne.^[7]

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Epaminondas.