Awaars
| Awaars магӏарул мацӏ, авар мацӏ maharul macʼ, awar macʼ | ||
|---|---|---|
| Gepraat in: |  Rusland Azerbeidjan Georgië
| |
| Gebied: | Kaukasus | |
| Totale sprekers: | 761 960[1] | |
| Taalfamilie: | Noordoos-Kaukasies Awaar-Andies Awaars | |
| Skrifstelsel: | Cyrilliese alfabet | |
| Amptelike status | ||
| Amptelike taal in: | Rusland
| |
| Gereguleer deur: | geen | |
| Taalkodes | ||
| ISO 639-1: | av
| |
| ISO 639-2: | ava
| |
| ISO 639-3: | ava
| |
| ||
| Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat. | ||
Moderne Awaars behoort tot die Awaar-Andiese groep van die Noordoos-Kaukasiese taalfamilie. Dit is sedert die 15de eeu in die ou Georgiese alfabet geskryf. Van die 17de eeu af is ’n aangepaste Arabiese skrif gebruik. In 1928 is oorgeslaan na die Latynse alfabet en in 1938 na die Cyrilliese alfabet.
Verspreiding
[wysig | wysig bron]
Dit word hoofsaaklik in die westelike en suidelike dele van die Russiese republiek Dagestan gepraat, asook in Noordwes-Azerbeidjan. Daar is ook klein Awaarse gemeenskappe in ander Russiese republieke soos Tsjetsjnië en Kalmikië, asook in Georgië, Kasakstan, Oekraïne, Jordanië en die Marmara-streek van Turkye. Daar is wêreldwyd sowat 1,4 miljoen sprekers.
Dit is een van ses geskrewe tale van Dagestan, waar dit nie net deur die Aware gepraat word nie, maar ook dien as kommunikasietaal tussen verskillende etniese groepe.
Alfabet
[wysig | wysig bron]| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | ГI гI | Д д |
| /a/ | /b/ | /w/ | /ɡ/ | /ʁ/ | /h/ | /ʕ/ | /d/ |
| Е е | Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ |
| /e/, /je/ | /jo/ | /ʒ/ | /z/ | /i/ | /j/ | /k’/ | /qː’/ |
| Кь кь | КI кI | КIкI кIкI | Кк кк | Л л | М м | Н н | О о |
| /t͡ɬː’/ | /k’/ | /t͡ɬː/ | /ɬ/ | /l/ | /m/ | /n/ | /o/ |
| П п | Р р | С с | Т т | ТI тI | У у | Ф ф | Х х |
| /p/ | /r/ | /s/ | /t/ | /t’/ | /u/ | /f/ | /χ/ |
| Хх хх | Хъ хъ | Хь хь | ХI хI | Ц ц | Цц цц | ЦI цI | ЦIцI цIцI |
| /qː/ | /x/ | /ħ/ | /t͡s/ | /t͡s’/ | |||
| Ч ч | ЧI чI | ЧIчI чIчI | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь |
| /t͡ʃ/ | /t͡ʃ’/ | /ʃ/ | /ʃː/ | /ʔ/ | /ɨ/ | ||
| Э э | Ю ю | Я я | |||||
| /e/ | /ju/ | /ja/ |
/t͡ɬː/ en /ɬ/ word ook geskryf as onderskeidelik ЛI лI, Лъ лъ.
Voorbeelde
[wysig | wysig bron]| Hallo! | ВорчӀами! | Worčʼami! |
| Hoe gaan dit? | Иш кин бугеб? | Iš kin boegeb? |
| Wat is jou naam? | Дуда цӀар щиб? | Doeda cʼar ššib? |
| Hoe oud is jy? | Дур чан сон бугеб? | Doer čan son boegeb? |
| Waarheen gaan jy? | Mун киве ина вугев? | Moen kiwe ina woegew? |
| Jammer! | ТӀаса лъугьа! | Tʼasa łoeha! |
| Waarheen gaan die seuntjie? | Киве гьитӀинав вас унев вугев? | Kiwe hitʼinaw was oenew woegew? |
| Hulle bou die pad. | Гьез нух бале(гьабулеб) буго. | Hez noex bale(habuleb) boego. |
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Avar". Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Junie 2019. Besoek op 22 Augustus 2020.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
- Rosetta-projek: Awaars Geargiveer 30 Januarie 2008 op Wayback Machine
- Awaars-kurus (in Frans)[dooie skakel]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Awaars.
| Federale taal | |
|---|---|
| Amptelike tale van deelgebiede |
|
| Tale met amptelike status | |
| Alfabette | |
