Aksiefilm

'n Aksiefilm is 'n genre waarin die protagonis of protagoniste in 'n reeks gebeure is wat tipies geweld, gevegte, fisieke optredes en jaagtogte insluit. Aksie films is geneig om 'n held te hê wat deur 'n paar struikelblokke moet veg, wat lewensgevaarlike situasies insluit, 'n skurk en 'n strewe om die probleem op te los. Gewoonlik aan die einde van die aksiefilm is die protagonis die oorwinnaar, maar sommige aksiefilms het al wel geëindig met die skurk wat wen. Vooruitgang in tegnologie het gemaak dat aksiefilms goedkoper en makliker gemaak kan word met bykomende visuele effekte, waar daar in die verlede professionele persone gebruik moes word om 'n aksietoneel uit te voer. Aksiefilms wat te veel gebruik maak van ongeloofwaardige rekenaar animasie en onrealistiese effekte loop dikwels onder kritiek deur.^[1] Terwyl aksie al lank 'n herhalende komponent in films was, het die 'aksiefilm'- genre in die 1970's begin ontwikkel, tesame met die toename in waagtoertjies en spesiale effekte. Algemene aksietonele in films is gewoonlik ontploffings, jaagtogte, vuisgevegte en skietery.

Hierdie genre hou nouliks verband met die riller en avontuur genres en kan ook elemente bevat van drama en spioen fiksie.

Die draaiboekskrywer en geleerde Eric R. Williams identifiseer aksiefilm as een van die elf super-genres in sy draaiboek taksonomie en beweer dat alle narratiewe films geklassifiseer kan word deur hierdie super-genres. Die ander tien super-genres is Misdaad, Fantasie, Gruwel, Romanse, Wetenskap Fiksie, Drama, Sport, Riller en Oorlog.

Sommige historici beskou The Great Train Robbery (1903) as die eerste aksiefilm.^[2][3] Tydens die 1920's en 1930's is aksie-gebaseerde films dikwels avontuurlustige films, waarin akteurs soos Douglas Fairbanks in swaardgevegte betrokke was. Indiese aksiefilms was in hierdie era bekend as waagfilms.

Die 1940's en 1950's het "aksie" in 'n nuwe lig beskou deur middel van die oorlog en cowboy flieks. Alfred Hitchcock het die spioenasie-avontuur genre begin inlei en terselftertyd aksie-georiënteerde filmstelle tot stand gebring het soos die bekende laatste toneel in Norht by Northwest (1959). Dié film, tesame met The Guns of Navarone (1961), het vervaardigers Albert R. Broccoli en Harry Saltzman geïnspireer om te belê in hul eie spioenasie-avonuur gebasseer op die romans van Ian Flemming.

In die 1950's was dit die opkoms van jidaigeki aksiefilms in Japan, veral samoerai tonele het gewild geraak onder die vaandel van filmmaker Akira Kurosawa. Sy 1954 film Seven Samurai word beskou as een van die grootste aksiefilms van alle tye.^[4] Sy beeldmateriaal, plot en dialoog het baie filmmakers geïnspireer soos George Lucas, John Landis, Quentin Tarantino en George Miller.^[5][6] Kurosawa se Yojimbo (1961) was ook verwerk as Sergio Leone se A Fistful of Dollars (1964), wat op sy beurt die "Spaghetti Western" aksie genre van die Italiaanse teater was, terwyl Kurosawa se The Hidden Fortess (1958) die inspirasie was tot die film Star Wars (1977).

Die langlopende sukses van die James Bond-films (wat die oorheers aksiefilms van die 1960's) het die fondasie van hedendaagse moderne aksiefilms geword met die vindingryke held om 'n hele reeks skurke te verslaan en struikelblokke te oorkom, het 'n nuwe dimensie aan aksiefilms meegebring. Die Bond-films het ook baie gebruik gemaak van motor-jaagtogte, vuisgevegte, 'n verskeidenheid van wapens en tegnologiese toestelle om die aksiereekse uit te beeld en te verbeter.

Vervaardiger en regiseur, John Sturges, se 1963 film The Great Escape, met gevangeneswat probeer om te ontsnap van 'n Duitse stalag gedurende die Tweede Wêreldoorlog en die ikoniese akteurs insluitend Steve McQueen en Charles Bronson, is 'n voorbeeld van 'n aksiefilm prototipe.

Gedurende die 1970's het speur en misdaad dramas begin ontwikkel en bygedra tot aksiefilms, soos Bullitt (1968), The French Connection (1971) en The Seven-Ups (1973) en Dirty Harry (1971) waar die akteur, Clint Eastwood, in 'n ander rol as die gewone cowboy flieks was waarvoor hy bekendheid verwerf het. In baie lande het die beperkings van taal, volwasse inhoud, en geweld het minder streng begin raak en het hierdie elemente meer begin verskyn in flieks.

In die 1970's het Japanese gevegkuns vanuit Hong Kong wêreldwyd gewild begin raak onder gehore en het 'n internasionale impak gehad onder ander met Bruce Lee films. Die kung fu-films het in 1973 begin om die die Amerikaanse loket te bereik met Five Fingers of Death (1972) as die eerste film, met die akteur Lo Lieh, gevolg deur die Bruce Lee-film The Big Boss (1971) en Fist of Fury (1972). Dit was die inspirasie tot die eerste groot Hong Kong en Hollywood vervaardigde Bruce Lee-film, Enter the Dragon (1973). Na Lee se dood het aksie-komedie films die lig begin sien soos die Jackie Chan-films: Snake in the Eagle's Shadow, Drunken Master en Sammo Hung se Enter the Fat Dragon.

In die 1980's het Hollywood baie films met groot begrotings vervaardig met akteurs soos Harrison Ford, Sylvester Stallone, Arnold Schwarzenegger, Lorenzo Lamas, Michael Dudikoff, Charels Bronson en Bruce Willis.

Steven Spielberg en George Lucas het hul eerbetoon aan die Bond-geïnspireerde styl gebring met Raiders of the Lost Ark (1981)^[7]

In 1982 het die veteraan-akteur, Nick Nolte, en opkomende komediant, Eddie Murphy, die loket rekords gebreek met die aksie-komedie 48 Hrs, dieselfde jaar het Sylvester Stallone in First Blood gespeel, wat die Rambo-filmreeks afgeskop het en wat die karakter John Rambo 'n gewilde pop kultuur-ikoon gemaak het.

In Hong Kong het Jackie Chan in sy eie kenmerkende styl ontwikkel in die vroeë 1980's waar hy begin het met Dragon Lord (1982) en Project A (1983), wat 'n mengsel van Japanese gevegkuns, komedie en gevaarlike waagtoertjies was, waarvan Chan sommiges self uitgevoer het. Die film, Police Story (1985) het gevolg en word gereken as een van die grootste aksiefilms van alle tye.^[4] Dié film sluit grootskaalse aksietonele in met ingewikkelde toertjies, onder andere 'n motor-jaagtog, 'n hewige vegtoneel in 'n inkopiesentrum en aan die einde is 'n toneel waar Chan by 'n paal afgly van etlike verdiepings af, wat gereken word as een van die grootste waagtoertjies in die geskiedenis van aksiefilms.^[8]

1984 het die begin van die Terminator filmreeks begin met die aktreurs Linda Hamilton en Arnold Schwarzenegger. Die storielyn en aksietonele was baie veeleisend vir 'n vrouerol en dit het vereis dat Hamilton haar liggaam sterker moes kry om die rol goed te kon vertolk.^[9] Die film Lethal Weapon (1987) met Mel Gibson, Danny Glover en Darlene Love was nog 'n uitstaande aksiefilm van hierdie dekade.

Die 1988-film, Die Hard, was besonder invloedryk op die ontwikkeling van die aksie-genre. In dié film vertolk Bruce Willis die rol van 'n New York speurder wat per ongeluk betrek word in 'n terroris kaping van 'n besigheidsgebou in Los Angeles.^[10] Die gebruik van 'n dwars en vindingryke held was nog altyd 'n bekende kenmerk van die James Bond en John Rambo-films, maar John McClane in Die Hard vertolk die rol van 'n alledaagse persoon. Hierdie film het die fondasie geskep vir opvolgers soos Under Siege (1992) en Sudden Death, waar dieselfde formule gebruik is, maar die omgewing verskil.

Cowboy, speur en stedelike aksiefilms het begin om 'n versadigingspunt te bereik en met die groeiende rekenaartegnologie kon bykomende beelde bygevoeg word in 'n omgewing en wegbreek van 'n realistiese beeld.^[11] Hierdie nuwe era van aksiefilms het ruimer begrotings as in vorige dekades gehad.^[12] Die sukses van vele Dirty Harry en James Bond-reeksfilms was 'n bewys dat 'n enkele suksesvolle aksiefilm kan lei tot nog films. Daarom het die 1980's en 1990's 'n groei in begrotings asook reeksfilms beleef,^[13]die groeiende filmbedryf het gelei tot 'n toename in filmtegnologie om gehore na nuwe hoogtes te kon neem en standaarde te lig. Die sukses van Tim Burton se Batman (1989) het gelei tot 'n reeks suksesvolle films en in 'n dekade het die lewensvatbaarheid van 'n sub-genre tot stand gebring wat spruit uit 'n strokiesprentboek.^[14]

'n Verdere belangrike ontwikkeling in aksiefilms het in die laat 1980's tot die vroeë negentigerjare uit Hong Kong gekom: die heroïese bloedvergietingsgenre. John Woo se deurbraakfilm A Better Tomorrow (1986) het grootlikse die fondasie vir die heldhaftige bloedvergietingsgenre opgestel, wat 'n aansienlike invloed op Hollywood gehad het. Die aksie, styl en manierismes wat in die 1980's van die Hong Kong-heroïese bloedvergietingsfilms gevestig is, is later in die negentigerjare wyd deur Hollywood aangeneem,^[15] en verder versprei deur Hongkong-geïnspireerde Hollywood-rolprentmakers soos Quentin Tarantino, Luc Besson, en uiteindelik John Woo self (na sy oorgang na Hollywood).

Terwyl aksiefilms voortgegaan het om te floreer as die medium-begroting genre film, het dit ook saamgesmelt met ander genres.^[16] Byvoorbeeld in 2009 se Star Trek het verskeie wetenskap fiksie elemente en konsepte na vore gekom, soos om deur tyd te reis deur 'n swart gat. Alhoewel die meeste van die rolprent gestruktureer is rondom aksiereekse is baie van hulle heeltemal konvensioneel. Terwyl die oorspronklike Star Wars 'n paar van hierdie soort gevegte ingesluit het, was daar net soveel klem op die ruimteskip se jaagtogte in die buitenste ruimte. Die nuwer films was meer tweestrydig, soms meer intens en akrobatiese as die oorspronklike films. Baie van die tonele het ooreengestem met die oorspronklike weergawes, maar met 'n toevoeging van 'n wetenskapfiksie-element. Die tendens in The Matrix en The Dark Knight was om te fokus op vuisgevegte en Japanese gevegkunstegnieke en dit het die gebruik geraak in wetenskapfiksie en superheld films.

Die oorgang van aksie met wetenskapfiksie gaan voort met baie Marvel Comics- karakters en -instellings wat vir groot begrotingsfilms gebruik word.^[17] Tradisionele aksiefilms soos <i id="mwAV0">The Fast and the Furious-</i> reeks bly ook gewild.

Akteurs uit die 1950's en 1960's, soos John Wayne, Steve McQueen en Lee Marvin, het in die 1970's die fakkel aangegee aan akteurs soos Bruce Lee, Tom Laughlin, Charles Bronson, Chuck Norris, Clint Eastwood en Sonny Chiba . In die 1980's het Mel Gibson en Danny Glover 'n gewilde reeks "buddy cop" -films in die Lethal Weapon- franchise gehad. Vanaf die middel van die tagtigerjare het akteurs soos die liggaamsbouer Arnold Schwarzenegger en Sylvester Stallone outomatiese vuurwapens in 'n aantal aksiefilms hanteer. Steven Seagal en Jean-Claude Van Damme het 'n aantal films gemaak en Bruce Willis het 'n Westerse geïnspireerde held gespeel in die gewilde Die Hard- reeks aksiefilms.

In die 1990's en 2000's verskyn die Asiatiese akteurs Chow Yun-fat, Jet Li en Jackie Chan in 'n aantal verskillende tipes Hollywood-films, en die Amerikaanse akteurs Wesley Snipes en Vin Diesel het albei baie rolle vertolk.

Terwyl Keanu Reeves en Harrison Ford albei groot rolle in wetenskaplikefiksie-aksiefilms gespeel het (onderskeidelik The Matrix en Blade Runner), het hulle later uitgebrei in 'n aantal ander sub-genres, soos aksie-avontuurfilms. Die Amerikaanse akteur, Matt Damon, wat genomineer is vir 'n Oscar-toekenning vir sy sensitiewe uitbeelding van 'n wiskunde-genie wat as 'n opsigter in Good Will Hunting werk, het later in die Jason Bourne- franchise tot 'n aksieheld oorgedra. Dieselfde gebeur met die ster Tom Cruise, wat 'n volwasse aksieheld geword het met die Mission: Impossible-reeks, Jack Reacher, en ander films. Leonardo DiCaprio is nog 'n voorbeeld daarvan, maar sonder 'n filmreeks soos die vorige. Europese aksie-akteurs soos die Belg, Jean-Claude Van Damme ( Bloodsport, Hard Target, Timecop), Fransman, Jean Reno (Ronin en Mission: Impossible), Sweedse Dolph Lundgren (Showdown in Little Tokyo, Universal Soldier, The Expendables), Ierse Colin Farrell (SWAT, Daredevil, Miami Vice ) en die Engelse Jason Statham (The Transporter, The Expendables, Crank) het in die 1990's en 2000's in 'n aantal aksiefilms verskyn.

Vroulike akteurs met groot, aktiewe rolle in aksiefilms sluit in Gal Gadot, Brie Larson, Elizabeth Olsen, Michelle Yeoh, Lucy Liu, Cynthia Rothrock, Michelle Rodriguez, Milla Jovovich, Kate Beckinsale, Angelina Jolie, Scarlett Johansson, Uma Thurman, Sandra Bullock, Zoe Saldana, Sigourney Weaver, Linda Hamilton, Sanaa Lathan, Geena Davis, Halle Berry, Emily Blunt, Zhang Ziyi, Maggie Q, Keira Knightley, Charlize Theron, Demi Moore, Cameron Diaz, Drew Barrymore, Jennifer Lawrence, Annette O'Toole, Jennifer Connelly, Brigitte Nielsen, Carrie-Anne Moss, Lori Petty, Jessica Alba, en Jamie Lee Curtis. Na 'n suksesvolle loopbaan in waagtoertjies het Zoë Bell onlangs oorgeslaan om 'n aksieheldin in eie reg te word en Ronda Rousey en Gina Carano het albei 'n agtergrond van gevegkunstonele.

Toenemende aantal films wat vroue vertolk as die aksiehelde word vervaardig. Dit word gevier deur Artemis Women In Action Film Festival, wat vroue vereer wat as akteurs, waaghalse en regisseurs in aksiefilms werk. Geena Davis Institute for Gender in Media werk om die tyd en verteenwoordiging op die skerm by vroue in alle filmsoorte te dokumenteer met die oog op die verbetering van die gelykheid van werk vir aktrises. Analises van die reëls wat in aksiefilms gepraat word, toon dat baie onlangse films in hierdie genre oorheers word deur manlike dialoë.^[18] Analises van die spreekbeurte in die grootste lokettreffers van 2016 toon dat hierdie karakters in, Rogue One, en die vroulike karakters in Suicide Squad en Captain America: Civil War, steeds 'n beperkte deel van die dialoog gehad het.^[19]

• Inness, Sherrie, ed. (2004). Action chicks: new images of tough women in popular culture. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 9781403963963.
• "Crouching Tiger, Hidden Dragon: making women warriors – a transnational reading of Asian female action heroes". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
• Osgerby, Bill; Gough-Yates, Anna; Wells, Marianne (2001). Action TV: tough guys, smooth operators and foxy chicks. London New York: Routledge. ISBN 9780415226219.
• Tasker, Yvonne (2002). Spectacular bodies: gender, genre, and the action cinema. London New York: Routledge. ISBN 9780203221846.
• Tasker, Yvonne (2004). Action and adventure cinema. London New York: Routledge. ISBN 9780203645154.
• ""Hot, black leather, whip" The (de)evolution of female protagonists in action cinema, 1960–2014". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)

• IMDB Gewilde Aksie Titels Geargiveer 25 Maart 2016 op Wayback Machine
• Taylor, John (1 April 1991). "Hollywood se Nuwe Aksie Speelgoed". New York Magazine. Url besoek op 2010-12-01.