Levy Mwanawasa

Levy Mwanawasa
Levy Mwanawasa in 2006
3de President van Zambië
Ampstermyn 2 Januarie 2002 – 19 Augustus 2008
Vise	Enoch Kavindele Nevers Mumba Lupando Mwape Rupiah Banda
Voorafgegaan deur	Frederick Chiluba
Opgevolg deur	Rupiah Banda
Persoonlike besonderhede
Gebore	3 September 1948 Mufulira, Noord-Rhodesië (tans Zambië)
Sterf	19 Augustus 2008 Parys, Frankryk
Politieke party	MMD
Eggenoot/-note	Maureen Mwanawasa
Kind(ers)	7
Religie	Baptisme

Levy Patrick Mwanawasa (3 September 1948 tot 19 Augustus 2008) was Zambië se derde president wat die land geregeer het van Januarie 2002 tot sy dood in 2008.

Sy voorganger was Frederick Chiluba en sy opvolger Rupiah Banda, wat adjunkpresident ten tyde van sy dood was en waargeneem het tot hy tydens 'n buitengewone presidentsverkiesing op 30 Oktober 2008 tot dié amp verkies is. Mwanawasa se grootste bydrae was sy pogings om korrupsie uit te wis. Hy het van 1991 tot 1994 as adjunkpresident gedien. Hy was ook parlementslid van die Movement for Multiparty Democracy vir die kiesafdeling Chifubu. In 1996 daag hy Chiluba uit om die presidentskap van die MMD, maar tree uit die politiek toe hy die aftog moes plaas en tree eers weer toe tot die openbare lewe toe die party hom in Augustus 2000 as kandidaat verkies vir die presidentsverkiesing op 27 Desember 2001, wat hy wen met net 29% van die stemme.

Mwanawasa is gebore op die myndorp Mufulira in die Koperstreek van wat toe Noord-Rhodesië was as die tweede van 10 kinders. Hy verwerf 'n graad in die regte aan die Universiteit van Zambië en gaan werk van 1974 tot 1978, toe hy sy eie regspraktyk, Mwanawasa & Company, begin. In 1985 dien hy in 'n hoë regsamp in die regering, maar hervat sy privaat praktyk die volgende jaar.

In 1989 lei hy die regspan wat lt.genl. Christon Tembo moes verdedig in sy saak van hoogverraad, strafbaar met die doodstraf, omdat hy daarvan verdink is dat hy saamgesweer het om pres. Kenneth Kaunda se regering omver te werp. Tembo wen die saak en Mwanawasa se gewildheid neem toe onder Kaunda se teenstanders. Toe Frederick Chiluba in Desember 1991 tot president verkies word, stel hy Mwanawasa aan as sy adjunk, wat daartoe lei dat hy sy regspraktyk in Maart 1992 verlaat.

Op 8 Desember 1991 doen Mwanasa veelvuldige beserings in 'n ernstige motorongeluk op en word in Johannesburg behandel, waar hy drie maande lank in die hospitaal bly. Dié ongeluk het sy spraak vir die res van sy lewe aangetas.

Mwanawasa het tot en met sy bedanking in 1994 as adjunkpresident gedien. Ná hy Chiluba in 1996 sonder welslae om die presidentskap van die MDD uitgedaag het, het hy uit die politiek getree tot die party hom in Augustus 2000 as sy kandidaat vir die presidentsverkiesing op 27 Desember 2001 aangewys het.

Mwanawasa wen die verkiesing met net 29% van die stemme teen 10 ander kandidate, onder meer twee voormalige adjunkpresidente. Hy is op 2 Januarie 2002 ingeseën. Opposisiepartye het die uitslag in die hof betwis, maar die Hooggeregshof het uiteindelik beslis dat hoewel daar foute tydens die verkiesing was, was die ongerymdhede nie voldoende om Mwanawasa se oorwinning ongeldig te verklaar nie.

Ter wille van nasionale versoening, het Mwanawasa talle lede van opposisiepartye in sy eerste kabinet aangestel. In Januarie 2006 vra hy om verskoning vir die volk omdat hy in gebreke gebly het om werk te maak van armoede in Zambië. Destyds moes driekwart van die inwoners met minder as een Amerikaanse dollar per dag oor die weg kom, die Verenigde Nasies se maatstaf van absolute armoede. Dieselfde jaar verkies die MDD hom vir nog 'n vyf-jaar-termyn as president van die party.

Mwanawasa was op 28 September 2006 weer die MDD se presidentskanditaat en wen dié keer met 42,98% van die stemme. Hy is op 3 Oktober vir nog 'n termyn van vyf jaar ingehuldig en wys kort daarna vir Rupiah Banda aan as sy opvolger.

Buitelandse beleggers het van Mwanawasa gehou omdat hy 'n veldtog teen korrupsie van stapel laat loop het. Tydens sy twee ampstermyne het die land heelwat buitelandse belegging gelok. Sy beleid het inflasie, wat in 'n stadium by 200% gedraai het, in bedwang gebring en sommige van die voordele na die armes versprei. Toeriste en wit boere het hulle toenemend na Zambië gewend, pleks van Zimbabwe. Hy het ook gehelp om Livingstone as 'n voorkeur-toeristebestemming ontwikkel.^[1] Zambië het heelwat buitelandse skuldverligting en hulp gekry danksy Mwanawasa se skoon regering. In die geheel het ekonomiese groei tot sowat 6% per jaar toegeneem.^[2] Hy was een die eerste Afrika-leiers wat pres. Robert Mugabe openlik gekritiseer het^[3] en ná sy dood was Morgan Tsvangirai een van die eerste leiers wat sy meegevoel betoon het.

Mwanawasa het in April 2006 'n ligte beroerte gehad en op 29 Junie 2008, terwyl hy in Egipte 'n spitsberaad van die Afrika-unie bygewoon het, nog een. Op 1 Julie is hy per vliegambulans na Parys vir behandeling gebring. Hy het daar behandeling gekry tot en met sy dood om 10:30 (Zambiese tyd) op 19 Augustus. 'n Landswye routydperk van sewe dae is later verleng tot 21.

Sy liggaam is per Franse militêre vegvliegtuig Lusaka toe gebring waar dit in staatsie gelê het tot dit van 25 tot 29 Augustus na verskillende provinsiale hoofstede gebring is, vergesel van MDD- en opposisieleiers asook sy gesin, waaronder sy vrou, Maureen, met wie hy in 1988 getroud is. Sy begrafnis is op 3 September gehou om saam te val met wat sy sestigste verjaardag sou wees.^[4] Veertien Afrika-staatshoofde het dit bygewoon, waaronder Thabo Mbeki en Mugabe.

Die artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia-artikel.