Sunday Ìgbòho

Olóyè Sunday Ìgbòho tí orúkọ àbísọ rẹ̀ gan-an ń jẹ́ Sunday Adéníyì Adéyẹmọ (tí wọ́n bí lọ́jọ́ kẹwàá oṣù kẹwàá ọdún 1972 ^[1]) jẹ́ gbajúmọ̀ ajìjàǹgbara, olóṣèlú àti ajàfẹ́tọ̀ọ́ ọmọ ènìyàn ọmọ bíbí Ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ lórílẹ̀-èdè Nàìjíríà. Ó jẹ́ ajìjàǹgbara fún ìdásílẹ̀ orílẹ̀-èdè Oòduà àti ìṣọ̀kan àwọn ọmọ Yorùbá káàkiri Nàìjíríà.^[2] Òun ni alága àti olùdásílẹ̀ ilé-iṣẹ́ Adeson International Business Concept Ltd, bẹ́ẹ̀ náà wọ́n fi òye Akọni Oòduà ilẹ̀ Yorùbá dáa lọ́lá.^[3] Sunday di ìlúmọ̀ọ́ká lórí ìkànnì abánidọ́rẹ̀ẹ́ lósù kìíní ọdún 2021, nígbà tí ó fún àwọn darandaran Fúlàní ní gbèdeke ọjọ́ méje láti kúrò nílẹ̀ Ìbàràpá, nítorí ìpakúpa tí wọ́n fura pé àwọn Fúlàní wọ̀nyí ni ó pa Ọ̀mọ̀wé Abọ́rọ̀dé.^[4][5]

Wọ́n bí Sunday ní ìlú Igboho, lÓkè-ògùn ní Ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ lórílẹ̀ èdè Nàìjíríà. Bàbá rẹ̀ tọ́ ọ dàgbà ní ìlú Mọdákẹ́kẹ́ ní Ìpínlẹ̀ Ọ̀ṣun. Ó kọ́ṣẹ́ mọṣẹ́ nípa túntún kẹ̀kẹ́ alùpùpù ṣe, èyí ló fi ń jẹun kí ó tó tún bẹ̀rẹ̀ túntún ọkọ̀, lẹ́yìn èyí ló bẹ̀rẹ̀ sí ní ta ọkọ̀ ayọ́kẹ́lẹ́ kí ó tó dá ilé-iṣẹ́ Adeson business Concept sílẹ̀.^[6][7]

Ó bẹ̀rẹ̀ sí ní di gbajúmọ̀ ìlúmọ̀ọ́ká nípa ipa akọni tí ó kó nínú ogun Modákẹ́kẹ́ àti Ifẹ̀ láàárín ọdún 1997 sí 1998, níbi tí ó ti gbè lẹ́yìn àwọn ènìyàn Modákẹ́kẹ́.^[8] Lẹ́yìn èyí, ó padà sí Ìbàdàn, níbẹ̀ ló ti pàdé Gómìnà Ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ àná, Lam Adesina nípa ìgbésẹ̀ akin tí ó gbé nílé epo kan láti gbèjà àti jà fún ẹ̀tọ́ àwọn ènìyàn níbẹ̀.^[9] Bákan náà, ó bá Gómìnà àná Ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ mìíràn, Rasheed Ladoja ṣiṣẹ́, tí ó sìn di ọkàn nínú àwọn ìsọ̀ǹgbè olùfọkàntán rẹ̀.^[10][11]

Ni Oṣu Kẹwa Ọdun 2023, Sunday Igboho ti tu silẹ ni Ilu Benin nibiti wọn ti mu u lẹhin ti o salọ fun ọlọpa ni Nigeria ni ọdun 2021.[1].