Орсин Ниицән

Орсин Ниицән орсар ru:Российская Федерация ресми ru:Россия гидиг Европа болын Азия болдыг орн нутуг мемлекеттік.

Оросын Холбооны Улусын түүх нь Зүүн Славуудаар анх эхэлжээ. Славууд нь МЭӨ 3-8-р зууны дундуур Европт тодорче эхэлсэн байна. 9-р зуунд зүүн Славчуудын анхны улс болох Киевийн Русь байгуулагджээ. Энэ улс нь Викингүүд болон тэдгээрийн үр удмуудаар удирдуулж байсан бөгөөд 988 онд Византын эзэнт гүрнээс Христын шашныг өвлүүлэн авсан. Энэ явдал нь дараагийн мянган жилийн турш Оросын соёл урлагийг тодорхойлсон Византийн болон Славын соёл урлагийн нэгтгэлийг эхлүүлжээ. Улмаар Киевийн Русь нь задарче газар нутаг нь Оросын маш олон жижиг хэмжээний феодалын улусуудад хуваагджээ. Киевийн Русийн залгамжлагч улсуудаас хамгийн хүчирхэг нь Москва байсан бөгөөд энэ нь Оросын нэгдэл, Алтан Ордын эсрэг тусгаарлах хөдөлгөөнд голлох байр суурийг эзэлж байв. Москва нь аажмаар орчмынхоо Орос улсуудыг нэгтгэсэн бөгөөд Киевийн Русийн соёл урлаг, улс төрийн өвийг захирах болжээ. 18-р зуун гэхэд энэ улс нь байлдан дагуулалт, нийлүүлэлт, судалгаа зэргээр хүрээгээ тэлж, Польшоос Номхон Далай хүртэл үргэлжилсэн Оросын эзэнт гүрэн болсон байв.

Орос нь Оросын эзэнт гүрний цагаас дэлхийн хүчин, нөлөө ихтэй орон болсон бөгөөд хожим нь дэлхийн анхны, хамгийн том социалист орон, "суперхүчин" болох ЗХУ-н хамгийн том, хамгийн чухал хэсэг болжээ. Энэ нь урлаг, шинжлэх ухааны бүхий л салбарт амжилт үзүүлсэн. 1991 онд ЗХУ задарснаар Оросын Холбооны Улс байгуулагдсан бөгөөд энэ нь ЗХУ-н залгамжлагч хэмээн тооцогддог.

ОХУ-ын үндсэн хууль йосоор, төр нь холбооны байгууламжт, хагас ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах засаглалт, ардчилсан деглемт улс юм. Улсын тергүүн нь ерөнхийлөгч, засгийн газрын тергүүн нь ерөнхий сайд. Төр нь төлөөллийн ардчилсан, олон намын тогтолцоотой ба эрх медел нь 3 доорх гурван бүтцед салбарлана.

• Хууль тогтоох: Хойор танхимт парламент болох Холбооны Хурал.

Деэд танхим болох Холбооны Зөвлөл: Харьяат анги бүрээс 2 төлөөлөгчийн эрхтей, нийт 166 гишүүнтей. Холбооны хууль, дайн зарлах, олон улсын гэрээг батламжлах, ерөнхийлөгчид итгел үзүүлех эсех шийдверледег.

Доод танхим болох Улсын Дум: Хувь тенцүүлсен (Пропорционал) саналын аргачлалт сонгуулаар сонгогдох 450 суудалтай хууль тогтоох байгууллага.

• Гүйцэтгэх: Ерөнхийлөгч давамгай эрхтей. 1991 онд сонгогдсон анхны ерөнхийлөгч нь Борис Ельцин, 2000 оноос Владимир Путин, 2008 оноос Дмитрий Медведев, 2012 оноос дахин Владимир Путин юм. ОХУ-ын Засгийн газар нь төрийн гүйцэтгэх деэд байгууллага. Засгийн газар нь дарга, тергүүн дэд дарга, дэд дарга, холбооны сайд нараас бүрелдене. Засгийн газрын даргыг Ерөнхийлөгч Төрийн думтай зөвлөлдөж томилно. Ерөнхийлөгч үүргеэ биелүүлж чадахгүй болсон нөхцөлд Засгийн газрын дарга Ерөнхийлөгчийн үүргийг гүйцетгене. Херев Засгийн газрын даргад нер девшсен хүнийг Төрийн дум гурван удаа буцаавал Ерөнхийлөгч Засгийн газрыг томилж, Төрийн думыг тарааж, шинеэр сонгууль явуулна.

• Шүүх: Ерөнхийлөгчийн саналаар Үндсэн хуулийн цэц, Дээд шүүх, Хөндлөнгийн шүүхийн бүрэлдэхүүнийг Холбооны Зөвлөл баталдаг.

ОХУ нь 83 холбооны харъяат ангиас (субъект) велаят бүрдэнэ. Эдгээр харъяат ангиуд нь Холбооны Хуралд адилхан тус бүр 2 төлөөллийн эрхтэй. Хэдий тийм ч, өөртөө засаглах эрхээр харилцан адилгүй доорх нэгжүүдэд хамаарна.

• 46 муж: Жирийн харъяат анги. Захирагчтай, орон нутгийн сонгуульт хууль тогтоох хуралтай.
• 21 бүгд найрамдах улс: Өөртөө засах эрхтэй цөөнх үндэстэн, ард түмний өлгий нутаг. Тус бүрдээ үндсэн хууль, ерөнхийлөгч, парламенттай. Орос хэлний хамтаар төрөлх хэл нь албан ёсны хэл болно, гэвч ОХУ даяар болон олон улсын харилцаанд зөвхөн Орос хэл хэрэглэнэ.
• 9 хязгаар: Үнэндээ мужтай адил Оросууд голчлон амьдардаг нутаг. Гагцхүү алс, чинад, захын нутаг бөгөөд хүн ам багатай, түүхэндээ зах хязгаар хэмээгдсээр ирсэн.
• 4 өөртөө засах тойрог: Муж, хязгаарын мэдэл дэх цөөнх ард түмний өлгий. 1990 оноос байр суурь өндийсөн боловч Чукоткийнхаас бусад нь үнэндээ муж, эсвэл хязгаарт захирагддаг.
• 1 өөртөө засах муж: Түүхэндээ, өөртөө засах муж байсан, дараа нь хязгаарт захирагдсан. 1990 онд Еврейн өөртөө засах мужаас бусад нь бүгд найрамдах улс болсон.
• 2 холбооны хот: Зангилаа хоёр том хот Москва, Санкт-Петербург.

Мөн харъяат ангиуд нь ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн томилох элч төлөөлөгчид удирдагдах 8 ОХУ-ын холбооны тойрогт ангилагддаг. Холбооны тойрог нь холбооны хуулийг улс даяар мөрдүүлэхэд анхаардаг.

№	Ниицәнә махбуд	Туг	Сүлд	Зә (км²)	Бәәдг әмтн 2002 җилин Хулһн сарин 9	Төв
	Республики
01	Адыги			7.600	447.000	Майкоп балһсн
02	Алтай			92.600	203.000	Горно-Алтайск балһсн
03	Башкортостан			143.600	4.103.000	Уфа балһсн
04	Буряд			351.300	981.000	Улан Үд балһсн
05	Дагестан			50.300	2.584.000	Махачкала балһсн
06	Ингушети			4.000	469.000	Магас балһсн
07	Кабардин Балкар			12.500	901.000	Нальчик балһсн
08	Хальмгуд			76.100	278.733	Элст
09	Карачай-Черкесск			14.100	440.000	Черкесск балһсн
10	Карелия			172.400	717.000	Петрозаводск балһсн
11	Коми			415.900	1.019.000	Сыктывкар балһсн
12	Мариц Эл			23.200	728.000	Йошкар-Ола балһсн
13	Мордови			26.200	889.000	Саранск балһсн
14	Якут			3.103.000	948.000	Якутск балһсн
15	Осети			8.000	710.000	Владикавказ балһсн
16	Татарстан			68.000	3.780.000	Казань балһсн
17	Тува			170.500	306.000	Кызыл балһсн
18	Удмурд			42.100	1.571.000	Ижевск балһсн
19	Хакас			61.900	546.000	Абакан балһсн
20	Чеченмуд			15.300	1.100.000	Грозный балһсн
21	Чуваш			18.300	1.314.000	Чебоксары балһсн
	Края
22	Алтай			169.100	2.607.000	Барнаул балһсн
23	Байкал Теңгсин			431.500	1.156.000	Чита балһсн
24	Камчат			472.300	359.000	Петропавловск-Камчатский балһсн
25	Краснодар			76.000	5.124.000	Краснодар балһсн
26	Красноярск			2.339.700	2.966.000	Красноярск балһсн
27	Пермь			160.600	2.824.000	Пермь балһсн
28	Приморье			165.900	2.068.000	Владивосток балһсн
29	Ставрополь			66.500	2.731.000	Ставрополь балһсн
30	Хабаровск			788.600	1.435.000	Хабаровск балһсн
	Области
31	Амур			363.700	903.000	Благовещенск балһсн
32	Архангельск [1]			587.400	1.336.000	Архангельск балһсн
33	Астрахань			44.100	1.007.000	Астрахань балһсн
34	Белгород			27.100	1.512.000	Белгород балһсн
35	Брянск			34.900	1.379.000	Брянск балһсн
36	Владимир			29.000	1.525.000	Владимир балһсн
37	Волгоград			113.900	2.703.000	Волгоград балһсн
38	Вологда			145.700	1.270.000	Вологда балһсн
39	Воронеж			52.400	2.379.000	Воронеж балһсн
40	Иваново			21.800	1.149.000	Иваново балһсн
41	Иркутск			767.900	2.582.000	Иркутск балһсн
42	Калининград			15.100	943.000	Калининград балһсн
43	Калуга			29.900	1.041.000	Калуга балһсн
44	Кемерово			95.500	2.900.000	Кемерово балһсн
45	Киров			120.800	1.504.000	Киров балһсн
46	Кострома			60.100	738.000	Кострома балһсн
47	Курган			71.000	1.020.000	Курган балһсн
48	Курск			29.800	1.236.000	Курск балһсн
49	Ленинград			84.000	1.671.000	Санкт-Петербург балһсн
50	Липецк			24.100	1.213.000	Липецк балһсн
51	Магадан			461.400	183.000	Магадан балһсн
52	Москва			46.000	6.627.000	Москва балһсн
53	Мурманск			144.900	893.000	Мурманск балһсн
54	Нижний Новгород			76.900	3.524.000	Нижний Новгород балһсн
55	Новгород			55.300	695.000	Великий Новгород балһсн
56	Новосибирск			178.200	2.692.000	Новосибирск балһсн
57	Омск			139.700	2.079.000	Омск балһсн
58	Оренбург			124.000	2.178.000	Оренбург балһсн
59	Орлов			24.700	861.000	Орёл балһсн
60	Пенза			43.200	1.453.000	Пенза балһсн
61	Псков			55.300	761.000	Псков балһсн
62	Ростов			100.800	4.407.000	Ростов-на-Дону балһсн
63	Рязань			39.600	1.228.000	Рязань балһсн
64	Самара			53.600	3.240.000	Самара балһсн
65	Саратов			100.200	2.669.000	Саратов балһсн
66	Сахалин			87.100	547.000	Южно-Сахалинск балһсн
67	Свердлов			194.800	4.490.000	Екатеринбург балһсн
68	Смоленск			49.800	1.051.000	Смоленск балһсн
69	Тамбов			34.300	1.180.000	Тамбов балһсн
70	Тверь			84.100	1.473.000	Тверь балһсн
71	Томск			316.900	1.046.000	Томск балһсн
72	Тула			25.700	1.676.000	Тула
73	Тюмень			1.435.200	3.266.000	Тюмень балһсн
74	Ульяновск			37.300	1.382.000	Ульяновск балһсн
75	Челябинск			87.900	3.606.000	Челябинск балһсн
76	Ярославль			36.400	1.368.000	Ярославль балһсн
	Города федерального значения
77	Москва			1.064	10.358.000	Москва
78	Санкт-Петербург			1.433	4.669.000	Санкт-Петербург балһсн
	Автономная область
79	Еврей автоном			36.000	191.000	Биробиджан балһсн
	Автономные округа
80	Ненецк автоном			176.700	41.000	Нарьян-Мар балһсн
81	Ханты Манси автоном			523.100	1.433.000	Ханты-Мансийск балһсн
82	Чукотка автоном			737.700	54.000	Анадырь балһсн
83	Ямал Ненецк автоном			750.300	507.000	Салехард балһсн
—	Вся Россия			17.075.400	145.182.000	Москва балһсн

• Москва балһсн
• Санкт-Петербург балһсн
• Калининград балһсн
• Псков балһсн
• Мурманск балһсн
• Архангельск балһсн
• Новороссийск балһсн
• Владивосток балһсн
• Находка балһсн
• Астрахань балһсн

• Загвр төөрҗ бәәхиг тогтав: Кевләр:Commons

Засгийн газар

• gov.ru—Засгийн газрын албан ёсны вэбсайт
• Duma—Парламентийн доод танхим
• Federation Council—Парламентийн дээд танхим
• Kremlin—Ерөнхийлөгчийн албан ёсны вэбсайт
• Төрийн тэргүүн болон түүний кабинет
• Оросын төв банк
• Federal Migration Service
• Russian Federal Customs Service
• Energy Statistics for Russia from the Energy Information Administration
• Russian News Agency Ria Novosti

Ерөнхий мэдээлэл

• Russia at UCB Libraries GovPubs

Бусад

• ITAR-TASS News Agency
• Interfax.com—News agency based in Moscow
• Way to Russia. An Introduction to Russia and Russian People
• RussGUS—Bibliographic database of German publications on Russia (about 175,000 positions)
• Russia Beyond the Headlines International news project about Russia.

• Хальмг Таңһч
• Орсин келн

Европин орн-нутг

Өстрмүдин Орн | Азермудин Орн | Арнагудин Орн | Андормудин Нутг | Хемшудин Орн | Цаһанорсин Орн | Бельҗмудин Нутг | Болгармудин Орн | Босмудин болн Херцегудин Орн | Ватикан Балһсн | Ик Бритишин болн Ар Гәәлгүдин Ниицәтә Нутг | Хунһармудин Орн | Ниицәтә Немшин Орн | Грисин Орн | Гүрҗмүдин Орн | Данскгин Нутг | Гәәлгүдин Орн | Ислгудин Орн | Эспанмудин Нутг | Италмудин Орн | Хасгудин Орн¹ | Кипрудин Орн | Латдин Орн | Литдин Орн | Лихтенштейна Нутг | Лүксин Балһсна Нутг | Масидин Орн | Малтдин Орн | Молдавмудин Орн | Монакин Нутг | Недерлендин Нутг | Ноорскгин Нутг | Польшин Орн | Португишин Орн | Пранцсин Орн | Румудин Орн | Сан Маринмудин Орн | Серпудин Орн | Словакудин Орн | Словенмудин Орн | Туркгудин Орн¹ | Украинмудин Орн | Суһомудин Орн | Хорватин Орн | Хар Уулин Орн | Чекмудин Орн | Свисин Ниицән | Сведин Нутг | Эстдин Орн | Орсин Ниицән¹ Үлмәд девскр һазр: Акротирин болн Декелин Һазр | Аландин Арлс | Гөрнзин Арл | Гибралта Балһсн | Җерсин Арл | Мэнин Арл | Форойсин Арлс | Свалбард | Ян Майенин Арл Медҗ Гөрдлтә Орн Нутгин буулһавр (үннәр эврән бәәдг): Апсин Таңһч | Косовин Таңһч | Уулта Карабахин Таңһч | Днестр Кевсин Молдавмудин Таңһч | Ар Кипрудин Таңһч | Өвр Өседин Таңһч ¹ Һолар Азин төләд