Gaga kska Yacow ka Russia, 60 00 N, 100 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 17,098,242 sq km（hangan na o Tg1） (knlbanga dxgal o 16,377,742 sq km, knlbangan qsiya o 720,500 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 142,355,415 hiyi. Gaga Moscow ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Russia ga wada sugan 13.10% ka dxgal qpahan, 49.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 37.50% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Vladimir Putin, pnaah hngkawas2012 idas 5 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’

國家政權	存在時間	首都	最高領導人職稱	現任或末代統治者	備註
建國歷史的變遷
基輔羅斯	（古羅斯國家，862年至1242年）	基輔	基輔大公	亞歷山大·雅羅斯拉維奇·涅夫斯基	1240年滅亡於蒙古帝國。
弗拉迪米爾-蘇茲達爾大公國	（1157年至1389年）	弗拉迪米爾	弗拉迪米爾大公	德米特里·頓斯科伊	1389年滅亡於莫斯科大公國。
莫斯科大公國	（1389年至1547年）	莫斯科	莫斯科大公	伊凡四世	1547年，大公伊凡四世加冕為沙皇，莫斯科大公頭銜遂成為歷史。
俄羅斯沙皇國	（1547年1月16日至1721年1月22日）	莫斯科 （1547–1712） 亞歷山德羅夫（1564–1581） 聖彼得堡（1712–1721）	俄羅斯沙皇	彼得大帝	1721年，彼得大帝改國號為俄羅斯帝國，正式登基稱帝。
俄羅斯帝國	（1721年1月22日至1917年9月1日）	聖彼得堡(1721–1728；1730–1917) 莫斯科 (1728–1730)	俄羅斯皇帝	尼古拉二世	1917年爆發二月革命，尼古拉二世簽署退位詔書，俄羅斯帝國滅亡。俄國臨時政府取而代之。
俄羅斯共和國	（1917年9月1日至1917年11月7日）	彼得格勒	臨時政府部長主席	亞歷山大·費奧多羅維奇·克倫斯基	1917年11月，他的政府被波耳什維克發起的十月革命推翻。
俄羅斯蘇維埃聯邦社會主義共和國（蘇維埃俄國）	1917年11月7日成立，1922年至1991年屬於蘇聯）	莫斯科	蘇聯共產黨中央委員會總書記 → 蘇聯總統 → 俄羅斯總統	鮑利斯·葉爾欽	1922年同其他加盟共和國組成蘇聯。1991年從蘇聯獨立。
蘇維埃社會主義共和國聯盟	（1922年12月30日 - 1991年12月26日）	莫斯科市	蘇聯人民委員會主席 → 蘇聯共產黨中央委員會總書記 → 蘇聯總統	米哈伊爾·戈巴契夫	1991年解體。
俄羅斯聯邦	（1991年12月25日 - 至今）	莫斯科市	俄羅斯聯邦總統	弗拉迪米爾·普丁	現行俄羅斯國家政權。為聯合國會員國、獨立國協成員國。

Qtaan ka kndadax klwaan ni gaya kuoci, mingcu kuocya Eluos dayan ga nniq jiyax 7 idas 12 hngkawas 1991 pryuxan “Eluos”ka hangan,thnganan “Eluos” “Ereynpan”ni “Ekuo”, kika Sureyn ni Eluossuweyay reynpan sehuey konghkuo pdutuc.

Dxgal Eluos ga nniq cyosji sbiyaw ida niqan seejiq mniq hini. hngkawas 862 seejiq Nuoman Ryorik lwanan Slafujen miyah Nuofukluote,phiyu tgkingal Luos kongyueyn, prajing o kndadas hini ka Ryorike wangjaw. hngkawas 882, Nuofukeluote taking Awreyke pqlahan, phiyu Cifuluos kongkuo, dhuq 12 scicongyey, Cifu ka paru alang,tongSlafujeng ka pusu klwaan brah.

jiyax 26 idas 12 hngkawas 1991, Eluossuweyay sehueycui ryenpan konghkuo ga rmngaw ka baraw bi Suweyay pryuxun ka hangan ni kika cujyueyn kuocya da.

1. Hngkawas 862 dhuq hngkawas 882 - Nuofukluote

2. hngkawas 882 dhuq hngkawas 1243 - Cifu

3. hngkawas 1243 dhuq hngkawas 1389 - Fulatimir

4. hngkawas 1389 dhuq hngkawas 1712 - Moske

5. hngkawas 1712 dhuq hngkawas1728 - Snpitepaw

6. hngkawas 1728 dhuq hngkawas1732 - Mosge

7. hngkawas1732 dhuq hngkawas 1918 - Snpitepaw

8. jiyax 12 idas 3 hngkawas 1918 dhuq sayang - Moske

Endaan Eluosreynpan ka reynpanc ni pancongdongc, pusu dha ka Eluos reynpan seynfa ni gaya, pnaah rifa、sfa、sincn sanjyueynfnri nii o ppdayaw ka uuda、ppdayaw ka qqpahun uri.

Eluos sayang niqan 19 pumen ni kana saw mntna ka congcyu, kska na hiya o niqan mngari ka ini hari pntna, niqan biyax pumen o kika congdong ka kmlawa, sugan dnii:

·       Reynpan neywaypu

·       Ryenpan waycyawpu

·       Reynpan kuofanpu

·       Reynpan sfapu

·       Reynpanmingfan、tbbyaxun ni ini pnaqih lmiqu hokuopu (tnhangan ttbiyax qpahun)

·       Reynpan anjyueyncyu

·       Reynpan tueyway jingpawcyu

·       Reynpan cingweycyu

·       Kuocya cingweycyun

Duma maxal o kika csucongri, sugan dnii:

·       Reynpan jaycnpu

·       Reynpan ueysnpu

·       Reynpancyuyu facanpu

·       Reynpan cyayu ni gsyueypu

·       Reynpan kongyey ni mawipu

·       Reynpan nongyeypu

·       Reynpan yuenhuwpu

·       Reynpan cyawdongyunsu nidongsyunpu

·       Reynpan cjancyueyn ni huancing pawhupu

·       Reynpan nenyueynpu

• Tru ka reynpan csyas（города федерального значения/federal cities）— Mosks、Snpitepaws ni Saywasdwobors
• 46 ka Cow（области/oblasts,"provinces"）

·   9 ka peyncyanjyu（края/krais,"territories"）

·   22 ka konghkuo niqan bi cyo （республики/republics）konghkuo hini o ida ka ssliyan alang sawsumingcu

·   Kingal ka cccyu（автономная область/autonomous oblast,"autonomous province"）— Yoday cccow

·   Spac ka ccjyu（автономные округа/ autonomous okrugs,"autonomous districts"）

Moske, pusu paru alang Eluosreynpan, kana klwaan mklawa, hbangan, gsyueyyuenhua ni cyawdongcongsing, kiya ni pnlalay alang Mosgecow Ereynpan cudi uri.·       kana ssjiqan Moske o dhuq 14,612,602 ( ssjiqan breenux : 10,472,629 ),kika hbaraw ssjiqan alang Owcow, mntna hari Isdanpaw, maban 1/10 kana ka dha ssjiqa Eluos.

Snpitepws, gaga nniq daya gqiyan hidaw Eluos, Fenranwan yeynan,hngkawas 1703 ka prajing pnhyugan. Snpitepaw ni Moske o mntna Eluos reynpan csyas,·       mntna na hiya kika Ereypan cudi reyningkelcow paru pusu alang、paru tahaykancns Eluos ni mntna ka Moske tgdha paru alang.

· singSiporiya, nniq Epihban, hngkawas 1893 ka pnhyugan, kika singSiporiya sofu ni ssjiqan Eluos tgtru paru alang, ida niqan bi hangan gsyueyjn Eluos.

Yeygaceyrinpaw, nniq Ularsan tonglu, hngkawas 1723 ka pnhyugan. Sayan o kika Ular reynpancyu congsin alang ni sofu Sueyrtluofukcow.·       Pusu bi kongyey congsingEluos kndadax sbiyaw ka alang Eluos, paru bi alang Ularticyu uri.

· Frcyakel, nniq Furcyahyeynan, hngkawas 1589 ka pnhyugan, jiyax 10 idas 4 hngkawas1925 pryuxan tnhangan  Staringkel ni Staringkel, hngkawas 1961 pryuxan tnhangan Frcyakel, kika hunac Eluos Frcyakelcow sofu.

Gisu qmangaw daya kkana alang Oyatalu Eluosreynpang, knttu priyux ka dxgal ni karac. Ida bingyueyn kkana kaalang dha,krinah ka saw owcow ni alang Siporiya Yacow. Llaban snapaw kkana ka hunac bingyueyn,alang lqmiqu kkana ka daya bingyueyn. dgiyaq o gaga tsli hraan hidaw daybingyan yeyngan ni ngungu hunac, saw Takawcyasuo sanmay ni Syeyn – Peycyar sanmay.Ska hari Ular sanmay o ana pusu ayus Owcow ni Yacow, binaw yasa nKucejyusan, llbu ka dgiyaq, ini hari pntna ka knbowkax dxgal.

·       Tasiyang o nLuyueynhay ni Haywan ( kndadax daya mquri hunac ) : Fnlangwan、gsilung Poluo、gsilung Yasu、gsilung qalux

·       daya Pingyang o nLuyueynhay ( kndadax gqiyan hidaw  mquri hraan hidaw ) : Palueynchay、payhay、klahay、Labuceyfyhay、gqiyan hidaw hraan hidaw gsilung Poriya、Jugjihay

·       Daybingyan o nluyueynhay ( kndadax daya mquri hunac ) :Payringhay、Ehuojghay、gsilung Tanah tunux

·        egu ka paru yayung mquri bingyueyn dhuq gsilung qluli. Pusu yayung o kana Furcyah、Epih、Yeynisayh、Lenah ni Amurh ( Heylongcyan uri ). Pusu hupo o niqan Peycyarhu、Latuocyahu ni Awneycyahu dnii.

Nniq hraan hidaw Owcow ni daya Yacow ka Eluos, kkana alang gisu nniq daya muxun ni daya mskuy,ini pntna ka karac alang hini,psu karac Talu ka hini. ida mntna hari ka karac , knltu idas kingal o saw 5 tuses dhuq 50 ses (pntasan kana ka knlangan o ida truma ka karac dha ),idas empitu wada mntna saw 0 ses dhuq 27 ses. qnyuxan quyux o wada saw 150~1000 hawmi.

Wada klaan ka singcn ni rifaciko Eluosreynpang, pusu kongyey klwaan ni pryux ka uuda wada niqan paru bi ka ini au uuda,saw Yeyrsing ka kmlawa siida, hbangan Eluosreynpang ga nniq Sreyn ceydi do knkawas rima ka wada mlih. Ana saw kiya,hbangan Eluos o ida ini biyaw kndadax paru bi knlangan congyan smulu priyux cingci dhuq hbangan brigan. Hngkawas 1997 wada malu ka hbangan Eluosreynpan.

Pusu ppanan Eluos ka deylu ni sapah skaya, paru bi ka hqulan uri. yasa duma owcow kika pusu klwaan, ini mnkala ka hraan hidaw uri、hgalan bi ka ssjiqan, kika ppanan o tqapur saw gqiyan hidaw, llaban dxgal ka klwaan Eluos kika alang dha ka paru bi ppanan hqulan kana knlangan, knbragan elu ni ppanan hqulang o ida nniq brah bi kana knlangan.

Llaban bi ka dxgal klwaan Eluos, ini nniq baraw ka hbangan uri, kika kawsukonglu ga uka ka saw uuda hsingyunsu,binaw quri Owcowga tsliyan ka kawsukonglu, paru bi hqulan ppanan.

Kika saw nii kha knlaban ka dxgal klwaan Eluos, ida dha sprun bi qmita ka deylu. kana knbraagan deylu Eluos o kana knlangan tgdha knbragan, quri ppanan deylu ida klwaan dha ka paru bi uri.

Egu ka dsiya langu Eluos, binaw uka hqulan. Kana knlangan o bbaraw bi ka langu Furcya、knegu bi ka qnliyan langu dha,kika pusu bi ddaan qluliyan langu Eluos. Ana kana knlangan tgdha ka hayanseyn Eluos, binaw yasa bowkax hri ka gsilung、bbaraw hari ka msipa,kika wana nniq tasiyang ni daybingyan yeynan niqan paru hari kanggo.

Snegun mrana ka hbangan, kika pusu uuda ppanan knlaban alang Eluos ka hanggong.

Dhuq jiyax dha idas kingal hngkawas 2020 ssjiqan o 146,801,931 seejiq (kana Grimiya ). ana snhuya jiyagan cnfu ka tquli lqlaqi sapah,binaw lnglung nniqan、iryaw ni ttgsa,kkana ssapah Eluos ida kingal bi ka tnlaqi dha. hbaraw bi ka mingcu ruwan Eluosreynpan,kana ssjiqan Eluos ga wada niqan 77%, duma mingcu ka seejiq Tadan、seejiq juwas、sejiq Pscir、seejiq jejen、seejiq Mortuowa dnii 120sngari ka ciway mingcu.Paru bi ciway mingcu ka seejiq Danda (3.8%), sngun truma hini ka seejiq Juwas (1.2%)、seejiq Psci (1.1%)、seejiq jejen (0.8%)、seejiq Mortuowa (0.7%)、seejiq Utemurd (0.4%)、seejiq Mari (0.4%)、seejiq Awar (0.3%) dnii.

Wana kuanfanyuyeyn Eyu ka Eluos. Hbaraw bi ka sjari Slafuyucu Eyu,nSlafuyucu tong Slafuyuc, pusu nniq Eluos、brah Sureyn duma jenyueynkuo ka skari,saw jenyueynkuo Huasadyawyuey, kika ngalan tgkingal ttgsa ksri alang ising sapah pyasan.

Pnrhulan Eluos o, yasa tduwa dha bi ka congcyaw cyo Eluos seynfa, uka ka kuocyaw,niqa nanaq ka shlayan dha, kika pusu shlayan o kana citucongcyaw (pusu o kika tongcncyaw, ini khbaraw ka deyncucyaw、singcyaw dnii )、Isran cyaw ni fucyaw dnii、pnaah 2012 ka ssaan qmita,ssjiqan Ekuo o niqan 48.3% kana ka citudu (wada niqan 41% ka shlayan ssjiqan Eluos cncyawhuey, duma o 1.5% ka tongcncyawbay, 4.1% ka ucongcyaw citudu, 1.7% ka deyncucyaw、singcyaw ni duma congcyawcitudu ), uka ka shlayan ni ini dungus ka shlayan o 38% (ini dungus ka shlayan ni ini klai cui ka 25%, ini kla ka shlayan o 13% ),6.5% ka Islangcyaw, Saman、dnkri ni mingceyn singyan ka 1.2%, 0.5% ka janjuanfucyaw, ini pkla ka 5.5%.

城市	俄語名稱	行政區	人口
1	莫斯科	Москва/Moscow	莫斯科		11,979,529
2	聖彼得堡	Санкт-Петербург/Saint Petersburg	聖彼得堡		5,028,000
3	新西伯利亞	Новосибирск/Novosibirsk	新西伯利亞		1,523,801
4	葉卡捷琳堡	Екатеринбург/Yekaterinburg	斯維爾德洛夫斯克		1,429,433
5	下諾夫哥羅德	Нижний Новгород/Nizhny Novgorod	下諾夫哥羅德		1,268,840
6	喀山	Казань/Kazan	韃靼斯坦		1,176,187
7	薩馬拉	Самара/Samara	薩馬拉		1,171,685
8	鄂木斯克	Омск/Omsk	鄂木斯克		1,160,670
9	車里雅賓斯克	Челябинск/Chelyabinsk	車里雅賓斯克		1,156,201
10	頓河畔羅斯托夫	Ростов-на-Дону/Rostov-on-Don	羅斯托夫		1,103,733
11	烏法	Уфа/Ufa	巴什科爾托斯坦		1,087,170
12	伏爾加格勒	Волгоград/Volgograd	伏爾加格勒		1,018,790
13	克拉斯諾亞爾斯克	Красноярск/Krasnoyarsk	克拉斯諾亞爾斯克		1,017,226
14	彼爾姆	Пермь/Perm	彼爾姆		1,013,887
15	沃羅涅日	Воронеж/Voronezh	沃羅涅日		1,023,638
16	薩拉托夫	Саратов/Saratov	薩拉托夫		839,755
17	陶里亞蒂	Тольятти/Tolyatti	薩馬拉		719,149
18	克拉斯諾達爾	Краснодар/Krasnodar	克拉斯諾達爾		871,194
19	伊熱夫斯克	Ижевск/Izhevsk	烏德穆爾特		632,913
20	雅羅斯拉夫爾	Ярославль/Yaroslavl	雅羅斯拉夫爾		599,169
俄羅斯聯邦統計局（2013）

Gaya Eluos ka Eluoscu ni duma kndsan o nniq Eluostikuo、brah Suryen ni kndusan ruwan Eluuos kkana gaya mingcu.

Tru kateyning Sureyn ni kingal ka teynint Eluos mangan awsga cingsyangcyang；psbu ni tmalu (teyningsirey ) (hngkawas 1967,tawyeyn Seyrkay.Pangtarjyok )、Tsuucala (hngkawas 1976, tawyeyn Heyceming )、Mosk ini snhi biyuqdowriq (hngkawas 1980, tawyeyn Fulatimir.Meynsawfu ) ni sahu hidaw ( hngkawas 1994, tawyeyn Nicida.Migarkfu ). Teyning yeyngnanfey ( tawyeyn Mihair. Galaduocuofu ) nniq hngkawas 1958 Ganjnteying o mangan lnbuan cingcongk.

Ingin isu o nniq kndusan sayan mkala bgburah ka Eluos.tonghua teynscyu Eluos o masa ni kumay ka spruun dha bi qmita hmrinas 30 hpucing ka qntaan dha.spruuna bi ka qtaan malan 100500, smhulis qtaan ka pyahan ingbeyn  BadComedian, kika rngagan ka quri qtaan tribi sayan.hbaraw Eluos teyning knama pkla qtaan o phyugan hangan ka Golden Trailer Awards.hbaraw matas patas Eluos, sjn ni hbragan seejiqan,plalay smalu uuyas kongyey ni yukawbeynNikolay Kurbatov o prngaw saw phiyu wada bhangan qtaan tribi paru Trailer Awards , dhiya ka ngalan pusu ppatas  knama qtaan tribi.

Uuda sklawa ttgsa Eluos tduwa sugan reynpan ni alang, muuda congyan cijyueyn uuda sklawa ttgsa, kkana uuda qpruhan ttgsa nii truma :

reynpan budong ni qpahun ttgsa : phyugan hngkawas 1996, kika baraw bi singcncikuan Eluos. pusu qpahun o niqan :

1. dmuy cnje ttgsa ni puuda. 

2. Sjabudong ttgsa ska、ttgsa brah ni prana ttgsa gsyuey ni seydyawreynpan kana uuda qqpahun.

3. smulu ni srwaun ppiyah ppatas、ddaun ppatas、jjilung qquri、patas ttgsa ni fanfasoje.

4. Musa ttgsa qpruhan gsyuey yuenhua ni ttgsa kuoci pqita qqpahun.

5. mseupu ka gsyueyuen brah ttgsa klwaan、qtaan ka ssjiqan prajil ttgsa ni ska ttgsa.

Cocyawyucyu；

1.  Asi khlangi ka kkana ttgsa ciko.

2.  nkiya bi ka kongming hfa socyawjyueyn.

Qahun bowru,bowru huda ni bowru ami o kika quxun bi kana seejiq Buluo Eluos ka yuntong nii, cujyojawcireynsay klwaan ni pingjyoreynsay o dha diyureynmong nii ka kuxun dha bi.

Embiyax bi ka uuda sbiyaw psaping Eluos. rmngaw bi krana biyax psaping ka SahuanEkuo sji.dhuq baraw bi ka uuda psaping Suryensji, knlangan sayan o uuda psaping klwaan dha ka mbbiyax bi.

Jiyax 7 idas 5 hngkawas 1992, ppatas patas ka congdong Eluos Yeyrs siida phiyu Eluos ryenpan snkagun ka kuofanpu,kika plutuc kana qpahun alang Eluosryenpan brah psaping Sureyn, kana ka tnghangan “Elosreynpan biyax ucuan”mnduwa phyugan ka Ecyun.Hanyu o tnhangan “ psaping Eluos” “Ecyun”uri.paru bi chueykuan psaping Eluos uxay uri o tnghangan ucuanriryan paaru bi dongsuay ka codong Eluosreynpan.Ecyunyuncey plutuc Sureyn cyuncey, binaw laxan ka cyuncey nii truma : Sureyn tayueynsuay、cyunpingcong cusuay、cyunpingcong yueynsuay、haycyun yueynsuay.

Ecyun o sugan spac cyuncong ni dha pingcong :

·       psaping babaw dxgal

·       psaping gsilung

·       psaping sapah skaya

·       canryuey huoceyncyun

·       gongcyang cyun

·       peynfangcyun

niqan paru bi rpung huji babaw dxgal ka Eluos, pnaah ka kuanfan nniq hngkawas 2005 rmngaw nmdaan, niqan 8547 mey ka htando. Kghak ka Sureyn do,Eluos o lmutuc 80% biyax uuda psaping Sucyun ka psaping Eluos da.

Llaban ka dxgal alang Eluos, wana alang cnccongsing hbaraw hari ka ssjiqan shlayan kha ka tongcncyaw,kkana kkalang o ida egu klgan ka uuda dha. binaw Sureyn siida kkaric mipix, kika wada ini tmalu ka Eluos ni ssiyaw alang, saw dha pnegluban Isran gisu knttu pkmalu.

Brah Epay reynmong ka Epay kongdongdi, hngkawas 1997 Eluos ni payEluos pnpatas “Eluos ni pay Eluosreynmong dyawyuey”ni phiyu reynmong seyncan.ngungu Hngkawas 1999, dha nii o ppatas phiyu reynmong kuocya dyawyuey duri, kika wada malu ka pnegluban ni phiyu kingal idihua reynmong kuocya ka pnegluban dha.

Hngkawas 1547, mnduwa bi alang Owcow ka Ekuo kndadax Ifanss prajing mquri hraan hidaw mrana.Nniq hngkawas 1552 ka Ifanss ini dha baka ka Ksanhankuo, snkagun Eluos ida qmangaw dgiyaq Ular ngalung dha ka llaban dxgal Sporiya, bukuy do lmutuc dxgal congkuo,kiya ni tduwa kndadax jingtay ka Ekuo o, wada mnhdu ka psbu、ini mntana ka dyawyuey、tyawding wada mangan duma dxgal Jingkuo.kndadax Sae dhuq Sureyn nangan dha ka dxgal Jingkuo o kan ( kndadax hraan hidaw mquri gqiyan hidaw ) : Guyeytaw、Usuricyang quri dxgal itong、Heylongcyanpey dhuq dxgal Waysinganring、dxgal eycyarhuitong、Dangnuuryanhay dnii saw 171 kbuhug bingfangkongri. wada mnhdu psbu tgdha knlangan ka Sureyn ni kika sqaric qhlangan ka psbu Tanah tunux congkuotongpey.

Jiyax 6 idas 2 hngkawas 1904 ─ jiyax 5 idas 9 hngkawas 1905, Tanah tunux siida ni Eluostikuo ppluk nniq Jawseynpantaw ni alang Mancow siida (kana congkuo tongpey ) kika sprqan dha ka psbu JE,kiya ni hci do wada pxalan ka Sae da.

• CIA
• 外交部
• List of current heads of state and government
• https://zh.wikipedia.org/wiki/俄罗斯（參考自中文維基百科））