شرحی بر جملاتی از مرحوم ملکی تبریزی پیرامون دحو الارض
شرحی بر جملاتی از مرحوم ملکی تبریزی پیرامون دحو الارض
شرحی بر جملاتی از مرحوم ملکی تبریزی پیرامون دحو الارض
ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻫﻤﮑﺎری ﻫﺎی ﺧﺒﺮی ﺷﯿﻌﻪ)ﺷﻔﻘﻨﺎ( ،آﯾﺖ ﷲ ﻣﯿﺮزا ﺟﻮاد ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی در ﮐﺘﺎب اﻟﻤﺮاﻗﺒﺎت،
ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ روز دﺣﻮ اﻻرض ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ:
"ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر درﺑﺎره ی ﻧﻌﻤﺖ ﻧﺼﺐ ﮐﻌﺒﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ :ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﻧﺴﺎن را از ﺧﺎک آﻓﺮﯾﺪه و او
را ﺑﻪ دﯾﺪار و ﭘﻨﺎه ﺧﻮد دﻋﻮت ﻧﻤﻮده اﺳﺖ.ﻧﺰدﯾﮑﯽ و ﭘﻨﺎه او ﻧﯿﺰ ﻣﺨﺼﻮص اﻓﺮاد ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ اﺳﺖ.و ﺑﻪ
ﺟﻬﺖ اﯾﻨﮑﻪ اﻧﺴﺎن در اواﯾﻞ ﮐﺎر ،در ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻫﺎی ﻋﺎﻟﻢ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻮاﻟﻢ ﻋﺎﻟﯽ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارد،
ﺧﺪاوﻧﺪ ،ﺟﻬﺎن ﻣﺤﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﮑﺎﻧﯽ آﺑﺎد ﮐﺮد و آﻧﺮا ﺧﺎﻧﻪ ی ﺧﻮد ﻧﺎﻣﯿﺪ.
آﻧﺮا زﯾﺎرت ﮔﺎه ﻃﺎﻟﺒﯿﻦ ﺧﻮدش ﻗﺮار داد .ﺗﺎ ﺑﺮ ﮔﺮد آن ﭼﺮﺧﯿﺪه و زﯾﺎرﺗﺶ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎی ﺣﺎل ﺧﻮد ﺑﺎ
ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﺎﻧﻮس ﺷﺪه و ﺑﺎ اﯾﻦ اﻣﻮر آﻣﺎده ی ﻋﻮاﻟﻢ ﻣﻘﺪس ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﯾﮏ ﮔﺮدﻧﺪ.ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ
ﺑﺮای زﯾﺎرت ﮐﻌﺒﻪ ،ﻋﺒﺎدت ﻫﺎﯾﯽ ﻗﺮار داده ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮواز از ﻋﺎﻟﻢ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻪ ﻋﻮاﻟﻢ ﻣﻠﮑﻮت،
ﺟﺒﺮوت و ﻻﻫﻮت اﺳﺖ.
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻋﺒﺎدت ﻫﺎ ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﻨﺪه را آﻣﺎده ی زﯾﺎرت ﮐﻌﺒﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .ﮐﻪ درﺑﺎره ی آن در
رواﯾﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ" :زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎﻧﻢ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﻣﻦ را ﻧﺪارد ﺑﻠﮑﻪ ﻗﻠﺐ ﺑﻨﺪه ی ﻣﻮﻣﻨﻢ ﮔﻨﺠﺎﯾﺶ ﻣﺮا دارد".ﺑﻪ
ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻋﺒﺎدات ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻔﺲ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر را در ﺑﺮ دارد.
ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺷﻌﺒﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ" :ﭼﺸﻢ ﻫﺎی ﻗﻠﻮب ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺧﻮدت روﺷﻦ
ﮐﻦ… ﺗﺎ دﯾﮕﺎن ﻗﻠﺒﻬﺎ ﭘﺮده ﻫﺎی ﻧﻮر را ﭘﺎره ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﺪن ﻋﻈﻤﺖ ﺑﺮﺳﺪ و روح ﻫﺎی ﻣﺎ ﺑﻪ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﻣﻘﺪس ﺗﻮ
در آوﯾﺰد… )ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺷﻌﺒﺎﻧﯿﻪ(".
ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﻗﺒﺎت،ﺷﺎﻣﻞ آداب و ﺗﻮﺟﻬﺎت ﻣﻌﻨﻮی در ﻃﻮل اﯾﺎم ﺳﺎل اﺳﺖ .ﻧﺎم دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب "اﻋﻤﺎل اﻟﺴﻨﻪ"
)اﻋﻤﺎل ﺳﺎل( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .ﻃﯽ آن ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﻫﻤﺮاه و ﻫﻢ ﻗﺪم ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ،
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﯽ و ﻓﮑﺮی ﺑﺮای ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪان ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ.
ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻧﺎم ﮐﺘﺎب ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ ،ﺗﻮﺟﻪ اﺻﻠﯽ ﻣﻮﻟﻒ ﺑﺮ "ﻣﺮاﻗﺒﻪ" ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .و ﮐﺘﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺴﺨﻪ
ﻫﺎﯾﯽ در روش ﻫﺎی ﻣﺮاﻗﺒﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺮﺣﻮم ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ در ﺑﺎره ی اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ" :ﮐﺘﺎب "اﻋﻤﺎل ﺳﺎل" ﺗﺎﻟﯿﻒ ﭘﯿﺸﻮای
ﻃﺎﯾﻔﻪ ،ﺣﺠﺖ ﺣﻖ ،آﯾﺖ ﷲ ،ﻣﺮﺣﻮم ﺣﺎج ﻣﯿﺮزا ﺟﻮاد آﻗﺎ ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﻗﺪس ﷲ روﺣﻪ… درﯾﺎی ﻟﺒﺮﯾﺰی
اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﻧﮕﻨﺠﺪ و ﻣﻮﻟﻒ آن ﭘﯿﺸﻮای واﻻ ﻣﻘﺎﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻠﻨﺪای زﯾﺎد ﺷﺨﺼﯿﺖ او ﺑﺎ ﻫﯿﭻ
ﻣﻘﯿﺎﺳﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻧﯿﺴﺖ… اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺘﻪ.
در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻟﻄﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ اﻫﻞ وﻻﯾﺖ ﺧﺪا از آن ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﻤﻮده و ﻧﮑﺎت ﻇﺮﯾﻔﯽ ﮐﻪ در دل ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﺎن ﻣﺤﺒﺖ
ﺧﺪا ﺧﻄﻮر ﮐﺮده و ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ درﺑﺎره ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﻓﻬﻤﯿﺪه اﻧﺪ ،وﺟﻮد دارد…"
ﻣﻘﺼﺪ اﺻﻠﯽ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎی زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ
ﺑﻬﺮه را ﺑﺮای ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ و ﻣﻌﻨﻮﯾﺖ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ.ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎری ﻧﻤﻮده ﮐﻪ از ﻇﻮاﻫﺮ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ی
اﻋﻤﺎل و آداب ﻋﺒﺎدی و ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ،ﺑﻪ ﻣﻐﺰا و ﺑﻄﻮﻧﺶ ﺣﺮﮐﺖ دﻫﺪ.اﯾﺸﺎن ﻋﺒﺎدات و ﺳﻨﻦ و زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن را
ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ اﻻﻫﯽ ﺑﺮای "ﻣﺮاﻗﺒﻪ" ﻣﯽ داﻧﺪ.ﯾﮑﯽ از ﻓﺮاز ﻫﺎی ﻧﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺮار ﻇﻮاﻫﺮ دﯾﻨﯽ ،در آن اﺷﺎره
ﺷﺪه ،در اﺑﺘﺪای ﻧﻮﺷﺘﻪ آﻣﺪ.
ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﮐﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﮑﺘﺐ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻮﺣﻮم ﻣﻼﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﻫﻤﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ،ﻋﻤﺪه ی ﺗﻮﺟﻬﺶ
ﺑﺮوی ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ ،اﺳﺖ .ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ" :اﯾﻦ ﻋﺒﺎدات ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻧﻔﺲ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ
ﭘﺮوردﮔﺎر را در ﺑﺮ دارد" .اﯾﺸﺎن در اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻋﯿﺎر ﻗﯿﻤﺘﯽ ﻋﺒﺎدات را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺷﯿﻮه ی ﻣﺤﮏ ﺑﺪل
از اﺻﻞ را ﻧﯿﺰ اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ .ﮐﻪ ﻫﻤﺎن "ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ" اﺳﺖ.
اﯾﺸﺎن در ﻧﺎﻣﻪ ای ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺮﺣﻮم ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ ﻏﺮوی اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ)ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ( ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ در راه ﻧﯿﻞ ﺑﻪ
ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻔﺲ و ﻣﺮاﻗﺒﻪ دﺳﺘﻮراﺗﯽ ﻣﯽ دﻫﺪ[1] :
"… ﻣﺪﺗﯽ ﻫﻤﻪ روز و ﺷﺐ ﻓﮑﺮ در اﯾﻦ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﯿﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ" ،ﺧﻮدش" اﺳﺖ! و
از ﺧﻮدش ﺧﺎرج ﻧﯿﺴﺖ .اﮔﺮ اﯾﻦ را ﻣﻠﮑﻪ ﻣﯽ ﮐﺮد ،ﺧﻮدش را در ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺜﺎل ﻣﯽ دﯾﺪ ،ﯾﻌﻨﯽ ،ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﺎﻟﻢ
ﻣﺜﺎﻟﺶ را ﻣﯽ ﻓﻬﻤﯿﺪ… آن وﻗﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ را ﺗﻐﯿﺮ داد و ﻫﻤﻪ ﺻﻮرت ﻫﺎ و ﻣﻮﻫﻮﻣﺎت را ﻣﺤﻮ ﮐﺮد و ﻓﮑﺮ در
ﻋﺪم ﮐﺮد ،و اﮔﺮ اﻧﺴﺎن اﯾﻦ را ﻣﻠﮑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ ،ﻻﺑﺪ ﺳﻠﻄﺎن ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺗﺠﻠﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد .ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻘﯿﻘﺖ وﺟﻮد ﺧﻮد
را ﺑﻪ ﻧﻮراﻧﯿﺖ و ﺑﺪون ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﺪ…" ]اﯾﺸﺎن ﻗﺮﯾﺐ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻀﻤﻮن را در رﺳﺎﻟﻪ ی ﻟﻘﺎء ﷲ
ص 258ﻣﺮﻗﻮم ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ[
ﺷﯿﻮه ی اﺳﺎﺗﯿﺪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ اﯾﻦ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﻪ ،دﺳﺘﻮرات ﻓﮑﺮی ﻣﯽ دادﻧﺪ )ﭼﺮا ﮐﻪ
از ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻣﺎم ﺟﻮاد ﭘﯿﺮوی ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ :ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﺪا از راه ﻗﻠﺐ ،از ﺧﺴﺘﻪ ﮐﺮدن ﺑﺪن ،ﮐﺎرآﻣﺪ
ﺗﺮ اﺳﺖ /اﻟﻘﺼﺪ اﻟﯽ ﷲ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺎﻟﻘﻠﻮب اﺑﻠﻎ ﻣﻦ اﺗﻌﺎب اﻟﺠﻮارح( ﻧﮑﺘﻪ اوﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن در راه ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ
ﻣﻮرد ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ،اﻧﺴﺎن ﺑﺪاﻧﺪ و ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﯿﺮون از وﺟﻮدش ﻧﯿﺴﺖ .و ﻫﺮ
آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ و ﻣﯽ ﻓﻬﻤﺪ و ﺧﯿﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯽ ﺷﻨﻮد و ﻫﻤﻪ و ﻫﻤﻪ ،ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در درون
وﺟﻮد ﺧﻮدش ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد.
ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻣﺒﻨﺎ ،ﻃﻔﻞ از اﺑﺘﺪای ﮐﻮدﮐﯽ در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﻃﺮاﻓﺶ ،آﻧﻘﺪر ﻣﺠﺬوب ﺑﯿﺮون از ﺧﻮدش
ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﻮدش را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .و ﻫﺮ ﮔﻢ ﺷﺪه ای را ﺑﯿﺮون از وﺟﻮد ﺧﻮﯾﺶ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ،و
ﻋﺎﺷﻖ و ﺷﯿﻔﺘﻪ ی ﺑﯿﺮون از ﺧﻮد ﻣﯽ ﮔﺮدد .ﻏﺎﻓﻞ از آﻧﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ و ﻓﻄﺮت اﻻﻫﯽ در درون وﺟﻮد
ﺧﻮدش ﺑﻪ ودﯾﻌﺖ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه و ﮔﻢ ﺷﺪه ی اﺻﻠﯽ ﺧﻮدش اﺳﺖ.
اﻣﯿﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﯿﻦ در اﯾﻨﺒﺎره ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ" :ﺗﻌﺠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﻢ ﺷﺪه ای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ
دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻣﯽ روﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ،اﻣﺎ ﺧﻮدﺷﺎن را ﮔﻢ ﮐﺮده اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺧﻮد ﻧﻤﯽ روﻧﺪ /".ﻏﺮر و درر.
اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ،ﺑﺮای ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ،اﯾﻦ ﻣﺮاﻗﺒﻪ را ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ :ﺑﺪان ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ی
ﻋﻠﻮم و اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﺗﺨﯿﻼﺗﺖ در درون ﺧﻮدت اﺳﺖ! و آﻧﻬﺎ را در درون ﺧﻮدت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻦ .و ﮔﻤﺎن ﻧﮑﻦ
ﻋﻠﻢ و اﺣﺴﺎس و ﺗﺨﯿﻞ ﺗﻮ در ﺑﯿﺮون از وﺟﻮدت ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ .اﯾﺸﺎن ﺟﻬﺖ ﭘﯿﮑﺎن را رو ﺑﻪ درون اﻧﺴﺎن
ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﯿﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻏﯿﺮ از ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ ،ﮐﺎری در ﺟﻬﺎن ﻧﺪارد!
ﻫﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ی رﻣﺰ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﯽ ،داﻧﯽ ﮔﺮ در ﻃﻠﺐ ﻣﻨﺰل ﺟﺎﻧﯽ ،ﺟﺎﻧﯽ ﮔﺮ در ﻃﻠﺐ ﻟﻘﻤﻪ ی ﻧﺎﻧﯽ ،ﻧﺎﻧﯽ
ﭼﯿﺰ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﻦ آﻧﯽ ،آﻧﯽ
ﺗﻔﺴﯿﺮ راﯾﺞ از اﯾﻦ ﺑﯿﺖ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻟﻘﻤﻪ ﻧﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدی ،ارزﺷﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه اﺳﺖ .و دﻧﺒﺎل
ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻣﯽ ارزی.
اﻣﺎ ﻣﻮﻟﻮی در دوﺑﯿﺘﯽ ﻓﻮق ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ :ﻫﺮ ﭼﯿﺰ ﮐﻪ در ﺟﺴﺘﻦ آﻧﯽ ،آﻧﯽ! ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺎن ﻫﺴﺘﯽ ،ﺑﺪان
ﮐﻪ ﺧﻮدت ﻧﺎن ،ﻫﺴﺘﯽ .اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺟﺎن ﻫﺴﺘﯽ ﺑﺪان ﺧﻮدت ﺟﺎن ﻫﺴﺘﯽ و اﺳﺎﺳﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻣﯽ
ﺧﻮاﻫﯽ ،ﺧﻮدت در درون ﺧﻮدت داری و ﻫﺴﺘﯽ .ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻮی ﺷﻌﺮش را ﺣﺎوی ﯾﮏ ﻧﮑﺘﻪ
رﻣﺰ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ.
از ﺧﻮد ﺑﻄﻠﺐ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﻫﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﯾﯽ ﺑﯿﺮون ز ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ در ﻋﺎﻟﻢ ﻫﺴﺖ
وآﻧﭽﻪ ﺧﻮد داﺷﺖ زﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﺗﻤﻨﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد ﺳﺎﻟﻬﺎ دل ﻃﻠﺐ ﺟﺎم ﺟﻢ از ﻣﺎ ﻣﯽ ﮐﺮد
ﮐﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎ دارد ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ دروﻧﯽ ﺧﻮد ﻏﺎﻓﻠﯿﻢ و ﮔﻢ ﺷﺪه ی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﻠﻂ در
ﺑﯿﺮون از ﺧﻮﯾﺶ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ.و در اﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ی ﺧﺎص ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ،ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ
ﻣﻌﻄﻮف ﺑﻪ درون ﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﻣﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﻢ .ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ذﻫﻨﯽ ﻣﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه
ﮐﻨﯿﻢ .ﺣﺎﻻت دروﻧﯽ ﻣﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﻢ .ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻨﮑﻪ در درون آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی درون ﻣﺎن
ﺑﭙﺮدازﯾﻢ ،ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﺒﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﺠﻠﯽ درون ﻣﺎﺳﺖ .و ﻣﻌﺪن و ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و
ﺗﻮﺟﻪ و اﻫﺘﻤﺎم ﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻮی آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ ،درون اﺳﺖ.
و ﭘﺲ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺧﺪا )ﮐﻪ درون ﻗﻠﺐ ﻣﻮﻣﻦ اﺳﺖ( ﺑﺮای
اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد.ﭼﺮا ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ در اﺑﺘﺪای ﻧﻮﺷﺘﻪ آﻣﺪ ،ﻏﺮض از
ﻫﻤﻪ ی ﻣﻨﺎﺳﮏ و ﺷﻌﺎﺋﺮی اﻻﻫﯽ ،ﺗﻮﺟﻪ دادن ﺑﻪ درون اﺳﺖ و ﮐﻌﺒﻪ ی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺮای آﻣﺎده ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن ﺟﻬﺖ
ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﮐﻌﺒﻪ ی دروﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه.
و ﮐﻌﺒﻪ ی دروﻧﯽ را ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ی ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺧﺪاﺳﺖ ،ﻧﻤﯽ ﺗﻮان زﯾﺎرت ﮐﺮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻧﻔﺲ ﺑﺮﺳﯽ.
ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺤﻞ اﺧﺘﻔﺎی ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻻﻫﯽ در درون اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﯿﺮون)ﻣﻦ ﻋﺮف ﻧﻔﺴﻪ ﻓﻘﺪ ﻋﺮف رﺑﻪ /ﻫﺮ ﮐﻪ
ﺧﻮدش را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ ﺧﺪای ﺧﻮدش را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ( /ﻏﺮر و درر
و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در رواﯾﺖ دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ :ﻻ ﺗﺠﻬﻞ ﻧﻔﺴﮏ ،ﻓﺎن اﻟﺠﺎﻫﻞ ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻧﻔﺴﻪ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﮑﻞ ﺷﯽ )از
ﺧﻮدت ﻧﺎﮔﺎه ﻧﺒﺎش ،ﭼﺮاﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدش را ﻧﺸﺎﻧﺴﺪ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ را ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ /.ﻏﺮر و درر.
ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ ،ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﯿﺰ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ را ﺷﻨﺎﺧﺖ .ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ در درون اﻧﺴﺎن
ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد .و ﻫﺮ ﻗﺪر ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻋﺎﻟﻢ را ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ.
ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﻠﮑﯽ ،ﭘﺲ ﻣﻼﻗﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﺎ دروﻧﺶ ،و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ،در درون
ﺧﻮدش اﺳﺖ و ﮔﻢ ﺷﺪه ای ﺑﯿﺮون از وﺟﻮد ﺧﻮدش ﻧﺪارد ،ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ و ﺗﺮﻗﯽ و ﺳﻔﺮ ﻣﻌﻨﻮی اﻧﺴﺎن آﻏﺎز
ﻣﯽ ﺷﻮد.
وی ﻣﺮﺣﻠﻪ ی ﺑﻌﺪ را ﻣﺤﻮ و ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﮐﺮدن ﺧﯿﺎﻻت و ﺗﺼﻮرات ذﻫﻨﯽ ﻣﯽ داﻧﺪ .و ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ
ﮐﻨﺪ ﺑﻪ "ﻋﺪم" ﻓﮑﺮ ﺷﻮد.
از آﺛﺎر ﺑﺮ ﺟﺎی ﻣﺎﻧﺪه از آﯾﺖ ﷲ ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺎت و رﺳﺎﻟﻪ ی ﻟﻘﺎء ﷲ اﺷﺎره ﺷﺪه ،اﯾﺸﺎن ،ﺗﺎﻟﯿﻒ
دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﺮار اﻟﺼﻼه دارﻧﺪ ﮐﻪ در آن ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮی از رواﯾﺎت ،ﺗﻮﺟﻬﺎت ﻣﺮاﻗﺒﻪ ﮔﻮﻧﯽ درﺑﺎره ی ﻧﻤﺎز،
آداب و ﻣﻘﺪﻣﺎت آن اراﺋﻪ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ.
ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ:
* ﺑﺮ اﺳﺎس رواﯾﺎت ،در روز 25ذی اﻟﻘﻌﺪه ﮐﻌﺒﻪ ﻧﺼﺐ ﮔﺮﯾﺪه و زﻣﯿﻦ ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه و آدم ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪه و
ﺧﻠﯿﻞ و ﻋﯿﺴﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ و رﺣﻤﻦ ﭘﺨﺶ ﺷﺪه.
] [1آﯾﺖ ﷲ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ( از ﺷﺎﮔﺮدان آﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮد و آﯾﺎت
ﻋﻈﺎم ﺧﻮﺋﯽ و ﺑﺮوﺟﺮدی و ﺑﻬﺠﺖ از ﻣﺤﻀﺮ درﺳﺸﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ .اﯾﺸﺎن در ﻓﻘﻪ و اﺻﻮل و ﻓﻠﺴﻔﻪ
ﻣﺘﺒﺤﺮ ﺑﻮدﻧﺪ .اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺣﻮزه ﻫﺎی ﻋﻠﻤﯿﻪ ی ﻧﺠﻒ و ﻗﻢ ،ﺑﺮای رﺷﺪ ﻣﻌﻨﻮی ،از رﻫﻨﻤﻮد
ﻫﺎی ﻣﺮﺣﻮم ﻣﯿﺮزاﺟﻮاد ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﺑﺮدﻧﺪ.
ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﻣﺮﺣﻮم ﺷﯿﺦ اﻧﺼﺎری ﺑﺮای ﺳﻔﺮ ﻣﻌﻨﻮی و ﺑﺎﻃﻨﯽ اش از ﻣﺤﻀﺮ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺷﻮﺷﺘﺮی ﺑﻬﺮه
ﻣﻨﺪ ﻣﯽ ﺷﺪ.
] [2ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ در ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻟﻤﯿﺰان ذﯾﻞ ﻫﻤﯿﻦ آﯾﻪ در ﺟﻠﺪ 6ص 250ﺑﺤﺜﯽ رواﯾﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و
ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺧﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ .اﯾﺸﺎن در ﺻﻔﺤﻪ 254ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ
ﺧﻮد ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﺳﯿﺮ اﻧﻔﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ.
] [3ﻣﺮﺣﻮم ﻣﯿﺮزا ﺟﻮاد ﻣﻠﮑﯽ ﺗﺒﺮﯾﺰی در ﺳﺎل 1343ه.ق در ﻗﻢ درﮔﺬﺷﺖ .اﯾﺸﺎن در دوران زﻋﺎﻣﺖ آﯾﺖ ﷲ
ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﯾﻢ ﺣﺎﺋﺮی دروس اﺧﻼق و ﺗﻮﺣﯿﺪش را در ﻗﻢ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽ ﮐﺮد.
اﻧﺘﻬﺎی ﭘﯿﺎم
www.shafaqna.com/persian
اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻧﻈﺮ
ﻧﺎم
ارﺳﺎل