Panitikan sa

Kasalukuyang
Panahon

Acol, Kurt Micaela Z.

GC1MC
Ms. Lovelyn Ignas
FIL-PN
May dalawang ng pag-uuri ng panitikan: ang ayon sa paghahalin at ang
ayon sa kaanyuan o anyo.
 1.Ayon sa paghahalin
May tatlong kabahaging uri ang paraan ng pag-uuri ng panitikan ayon sa
paghahalin. Ito ang pasalindila, pasalinsulat, at ang pasalintroniko.

A.Pasalindila
Ang pasalindila ay ang paraan ng paglilipat ng panitikan mula sa dila
at bibig ng tao. Noong hindi pa marunong magsulat ang mga ninuno ng
mga makabagong Pilipino, binibigkas lamang nila ang mga tula, awit,
nobela, epiko, at iba pa. Kalimitang nagtitipun-tipon ang sinaunang
mga Pilipino upang pakinggan ang mga salaysayin, paglalahad o
pamamayag na ito. Paulit-ulit nilang pinakikinggan ang mga ito upang
matanim sa kanilang isipan. Sa ganitong palagiang pakikinig at
pagbigkas ng panitikan, nagawa nilang maisalin ang mga ito papunta sa
susunod na salinlahi o henerasyon ng mga Pilipino.

B. Pasalinsulat
Ang pasalinsulat, isinatitik, isinulat, inukit, o iginuhit ng mga
ninuno ng pangkasalukuyang panahong mga Pilipino ang kanilang
panitikan. Naganap ito noong matutunan nila ang sinaunang abakada o
alpabeto, kabilang na ang mas naunang baybayin at mga katulad nito.

C. Pasalintroniko
Isang bagong kaparaanan ng pag-uuri ang pansalintroniko, o pagsasalin
ng panitikan sa pamamagitan ng mga kagamitang elektroniko na dulot ng
teknolohiyang elektronika. Ilan sa mga halimbawa nito ang paggamit ng
mga diskong kompakto, plaka, rekorder (tulad ng tape recorder at ng
VHS), mga aklat na elektroniko (hindi na binubuklat dahil hindi na
yari sa papel, bagkus ay nasa mga elektronikong anyo na), at ang
kompyuter.[3]

2.Ayon sa anyo
Ayon sa anyo, ang panitikan ay nahahati sa tatlong uri. Ito ang
patula, patuluyan at patanghal

I. Patula
Nasa anyong patula ang panitikan kung saknungan ito at may taludturan.
Katangian ng mga taludtod ng mga tula ang pagkakaroon ng bilang at
sukat ng mga pantig at ang pagkakatugma-tugma o pagkakasintunug-tunog
ng mga pantig. Subalit mayroon din namang mga panitikang patulang
tinatawag na Malaya sapagkat walang bilang, sukat, tugmaan, at
pagkakasintunugan ng mga pantig ng taludtod. Mayroong apat na uri ang
anyong patula: tulang pasalaysay, tulang paawit o tulang liriko,
tulang dula o tulang pantanghalan, at tulang patnigan. May mga uri rin
ang bawat isa sa mga ito.

A. Tulang Pasalaysay
Ang tulang pasalaysay ay uri ng tula na nagsasaad ng
kuwento. Ito’y kadalasang ginagamitan ng boses ng
tagapagsalaysay at ng mga tauhan; at ang buong istorya ay
nasusulat sa may sukat na taludtod. Hindi kailangang
mayroong huwarang pang-ritmo ang tulang pasalaysay. Ang
ganitong uri ng tula ay maaaring maikli o mahaba, at ang
istoryang kinukwento nito ay maaaring komplikado. Ito ay
karaniwang dramatiko, may layunin, iba’t ibang tauhan, at
sukat. Kabilang sa tulang pasalaysay ang epiko, ballad,
idyll at lays. Naglalarawan ang tulang pasalaysay ng mga
tagpo at pangyayaring mahahalaga sa buhay ng tao. Mayroon
itong tatlong mga uri: ang epiko, ang awit at kurido, at
ang balad.
1. Epiko
Sa tradisyunal na kahulugan, ang isang epiko ay
isang uri ng panulaan, na kilala din bilang
panulaang epiko..Bagaman, sa makabagong katawagan,
kadalasang napapalawig ito sa ibang anyo ng sining,
tulad ng sa teatrong epiko, mga pelikula, musika,
nobela, palabas sa telebisyon at kahit sa mga
larong bidyo, kung saan may mga tema ang kuwento ng
kadakilaan ng kabayanihan, katulad sa panulaang
epiko.
Ang epiko ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng
kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng
katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na
kadalasan siya’y buhat sa lipi ng mga diyos o
diyosaAng paksa ng mga epiko ay mga kabayanihan ng
pangunahing tauhan sa kanyang paglalakbay at
pakikidigma.
 2. Awit
Ang awit ay isang uri ng tulang pasalaysay na
binubuo ng tig-aapat na taludtod ang bawat saknong,
na ang bawat taludtod ay may lalabindalawahing
pantig, at ang tradisyonal na dulong tugma ay
isahan (aaaa, bbbb, cccc, at iba pa).Karaniwang
paksa ay -ibig sa lupang sinilangan.
3. Korido
Ang korido ay isang uri ng panitikang pilipino,
isang uri ng tulang nakuha natin sa impluwensiya ng
mga Espanyol. Ito ay may sukat na walong pantig
bawat linya at may apat na linya sa isang saknong.
Ang korido ay binibigkas sa pamamagitan ng
pakantang pagpapahayag ng mga tula.
4. Balad
Ang balada ay isang uri o tema ng isang tugtugin na
pasalaysay. Katang-tanging katangian ng mga sikat
na tula at awit noon sa Pulo ng Briton ang Balada
simula noong huling bahagi ng Gitnang Panahon
hanggang ika-19 na dantaon at labis na ginagamit sa
buong Europa at lumaon ay ginamit din ng mga bansa
sa Amerika, Australia at Hilagang Aprika.

B. Tulang Paawit o Liriko

Ang tulang liriko ay may himig awit pa rin hanggang ngayon
bagama’t pinatutunayan ng makata na hindi na kailangan ang
isang lira o anupamang instrumento upang siya’y umawit.
Nakalilikha siya ng musika sa pamamagitan ng pagsasama-sama
ng mga salita. Palibhasa’y matindi siya kung magdamdam, ang
kanyang mga salita at damdamin ay nalilikha ng tunog na
maaliw-iw at nakagagayuma.
Bukod sa mayamang damdamin, ang iginaganda ng tulang liriko
ay ang indayog ng mga taludtod at ang pagsising-isang tunog
ng mga huling pantig bukod pa ang paggamit ng maririkit na
paglalarawan. May anim na uri ang tulang paawit o tulang
liriko: awiting-bayan, soneto, elehiya, dalit, pastoral, at
oda.
1. Awiting-bayan
Ang mga awiting-bayan ay mga awit ng mga
Pilipinong ninuno at hanggang ngayon ay kinakanta
o inaawit pa rin. Halimbawa ng mga awiting ito ay
Leron, Leron Sinta, Dalagang Pilipina, Bahay Kubo,
Atin Cu Pung Singsing, Manang Biday at Paruparong
Bukid.
2. Soneto
 Ang Soneto ay isang uri ng tulang may 14 na
taludtod tungkol sa damdamin at kaisipan, may
tugma, at may mapupulot na aral ang mambabasa.
3. Elihiya
Ang Elehiya ay isang tulang nagpapahayag ng
damdamin o paggunita sa isang nilalang na
sumakabilang-buhay na.
4. Dalit
ang dalit ay isang katutubong anyo ng tula na
binubuo ng walong pantig kada taludto, apat na
taludtod kada saknong at may isahang tugmaan.
ang dalit ay tulang awit na kung saan nagpupuri sa
Diyos o sa birhen.
5. Pastoral
Ang pastoral na liham o liham para sa pinuno ng
simbahan (Ingles: pastoral epistle) ay mga sulat
na nauukol para sa mga pinuno ng parokya o
simbahan, partikular na ang sa Kristiyanismo at
Katolisismo. Kabilang sa mga nakakatanggap ng
ganitong uri ng liham ang mga pinunong pari ng
parokya o kura paroko, obispo, pastor, at
ministro,na gumaganap bilang mga "pastol" ng
simbahan o parokya (ang mga "kawan"). Kabilang sa
mga ito ang Unang Sulat kay Timoteo, Ikalawang
Sulat kay Timoteo, at Sulat kay Tito na
matatagpuan sa Bagong Tipan ng Bibliya. Nagmula
ang mga sulat na ito kay San Pablo - isang apostol
- na ipinadala kina San Timoteo at Tito ang
Alagad, na mga pinuno ng sinaunang simbahang
Kristiyano. Batay sa mga halimbawang ito mula sa
Bibliya, naglalaman ang mga ito ng mga gabay o
patnubay hinggil sa pagsasanay at pagpili ng mga
pinuno ng simbahan. Samakatuwid, tinatalakay ng
mga sulat na pampastor na ito ang mga katangian ng
isang pinunong pansimbahan.

6. Oda
Ang oda ay karaniwang isang liriko o isang uri ng
tulang awitin na nakasulat bilang papuri o
dedikasyon para sa isang tao o isang bagay na
nakakakuha ng interes o pagtuon ng makata o
nagsisilbing isang inspirasyon para sa mismong
oda.
C. Tulang dula o tulang Pantanghal
Ang tulang dula o tulang pantanghalan o dulang pantanghalan
ay kahit anumang drama na sinulat bilang isang berso para
wikain.At ang dula ay isinasagawa sa tanghalan kaya ito ay
tinawag na dulang pantanghalan. May limang uri naman ang
tulang dula o tulang patanghal: ang komedya, trahedya,
parsa, saynete, at melodrama.
1. Komedya
Ang Komedya (Comedy) ay isang termino mapa-
pelikula man o entablado. Ito ay ginagamit kung
saan ang mga nagsisiganap ay nagsasaad ng
kasiyahan o lihitimong pagpapatawa sa bawat
salitang mamumutawi sa kanyang bibig.
Ang Komedya ay maaari ding walang salita na
nauso noong panahon ng Silent Movies na
makikita di sa pagsalita ng bibig kundi sa
pagkilos ng katawan.
2. Trahedya
Ang trahedya ay isang dulang ang bida ay
hahantong sa malungkot na wakas o sa kabiguan.
Mayroon ding mga uri ng ganitong dulang may
malungkot ngunit makabuluhang wakas. Nagsimula
ang ganitong uri ng drama mula sa Sinaunang
Gresya. Kabilang sa maagang mga bantog na
tagapagsulat ng trahedya sa Gresya sina
Aeschylus (o Esquilo), Sophocles (o Sofocles),
at Euripides.
3. Parsa
Ang parsa ay mga magkakabit-kabit o
magkakadugtong-dugtong ng mga pangyayari ng
isang dulang nakakatawa.
4. Saynete
Ang saynete ay dulang tungkol sa lugar kung
saan nagsimula ang kuwento ng pangunahing
tauhan at sa pag-uugali ng tao tulad ng
pagiging mabait,masiyahin at maaalahanin.
5. Melodrama
Ang dulang ito ay nag wawakas na kasiya-siya sa
mabuting tauhan bagama't ang uring ito'y may
malulungkot na sangkap, kung minsan ay labis
ang pananalita at damdamin sa uring ito at nag
tatapos sa kamatayan ng mga bida. Ginagamit ang
melodrama sa mga musikal na dula. Dito,
malungkot sa simula ngunit nagiging masaya ang
pagwawakas.
 D. Tulang Patnigan
Ang tulang patnigan ay isang uri ng pagtatalong patula na
ginagamitan ng pangagatwiran at matalas na pag-iisip. May
tatlong uri rin ang tulang patnigan: ang karagatan, duplo
at balagtasan.

1. Karagatan
ang tulang ito ay ginagamit sa laro. Kadalasan
itong ginaganap sa namatayan o may lamay at may
matandang tutula ukol sa paksa ng laro. Mayroon
tabong papaikutin, at kung saan matatapat ang
hawakan ng tabo ay syang sasagot sa tanong ng isang
dalaga na may matalinhagang bugtong at
matalinhagang sasagot ang binata. Ito ay nagmula sa
isang alamat ng isang prinsesa na nahulugan ng
singsing habang siya'y naglalakbay sa karagatan .
Kung sino man ang makakita ng singsing ay siyang
mapapakasalan ng prinsesa.
2. Duplo
ito ang pumalit sa karagatan. Labanan ito ng
pagalingan sa pagbigkas at pagbibigay katwiran nang
patula. Ang mga pagbigkas ay galing sa mga
kasabihan, salawikain at Bibliya. Ito ay madalas
laruin tuwing may lamay sa patay.
3. Balagtasan
ang balagtasan naman ang pumalit sa duplo. Ito ay
debate na binibigkas nang patula. Ipinangalan ito
sa tanyag na manunulat na si Francisco "Balagtas"
Baltazar"Ang Ama ng Balagtasan". Pinatanyag ito ng
"Hari ng Balagtasan" na si Jose Corazon de Jesus
(Huseng Batute).

II. Patuluyan
Tinatawag na patuluyan ang anyo ng panitikan kung kagaya lamang ng sa
pang-araw-araw na paglalahad ang takbo ng pananalitang ginamit ng may-
akda. Nahahati sa mga talata o talataan ang mga bungkos ng pangungusap
at hindi pasaknong.

Ilan sa mga uri ng anyong patuluyan ang maikling kuwento, sanaysay,

nobela o kathangbuhay, at kuwentong bayan. Kinabibilangan ang mga
kuwentong bayan ng alamat, mulamat o mito, pabula, at palaisipan.

A. Maikling Kwento
Ang maikling kuwento - binaybay ding maikling kwento - ay
isang maiksing salaysay hinggil sa isang mahalagang
pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may
iisang kakintalan o impresyon lamang. Isa itong masining
na anyo ng panitikan. Tulad ng nobela at dula, isa rin
itong paggagad ng realidad, kung ginagagad ang isang
momento lamang o iyong isang madulang pangyayaring naganap
sa buhay ng pangunahing tauhan. Si Edgar Allan Poe ang
tinuturing na "Ama ng Maikling Kuwento."May iba-ibang uri
ang maikling kwento:
1. Sa kuwento ng tauhan inilalarawan ang mga
pangyayaring pangkaugalian ng mga tauhang
nagsisiganap upang mabigyan ng kabuuan ang pag-
unawa sa kanila ng isang mambabasa.
2. Sa kuwento ng katutubong kulay binibigyang-diin
ang kapaligiran at mga pananamit ng mga tauhan,
ang uri ng pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao sa
nasabing pook.
3. Sa kuwentong bayan nilalahad ang mga kuwentong
pinag-uusapan sa kasalukuyan ng buong bayan.
4. Sa kuwento ng kababalaghan pinag-uusapan ang mga
salaysaying hindi kapanipaniwala.
5. Naglalaman ang kuwento ng katatakutan ng mga
pangyayaring kasindak-sindak.
6. Sa kuwento ng madulang pangyayari binibigyang
diin ang kapanapanabik at mahahalagang pangyayari
na nakapagpapaiba o nakapagbago sa tauhan.
7. Sa kuwento ng sikolohiko ipinadarama sa mga
mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng
isang pangyayari at kalagayan. Ito ang uri ng
maikling kuwentong bihirang isulat sapagkat may
kahirapan ang paglalarawan ng kaisipan.
8. Sa kuwento ng pakikipagsapalaran, nasa balangkas
ng pangyayari ang interes ng kuwento.
9. Sa kuwento ng katatawanan, nagbibigay-aliw at
nagpapasaya naman sa mambabasa.
10. Sa kuwento ng pag-ibig, tungkol sa pag
iibigan ng dalawang tao
B. Sanaysay
Ang sanaysay ay isang maiksing komposisyon na kalimitang
naglalaman ng personal na kuru-kuro ng may-akda. May
dalawang uri ang sanaysay;
1. Pormal
Ang sanaysay na palana na tinatawag din na
impersonal ay naghahatid ng mahahalagang kaisipan
o kaalaman sa ng makaagham at lohikal na
pagsasaayos ng mga materyales tungo sa ikalilinaw
ng pinakapiling paksang tinatalakay. Tinuturing
din itong maanyo sapagkat pinag-aaralan ng
maingat ang piniling pananalita kaya mabigat
basahin. Pampanitikan din ito kasi makahulugan,
matalinhaga, at matayutay. Mapitagan ang tono
dahil bukod sa ikatlong panauhan ang pananaw ay
obhektibo o di kumikiling sa damdamin ng may-
akda. Ang tono nito ay seryoso, pang-
intelektuwal, at walang halong pagbibiro.Isang
uri ng pormal na sanaysay ay ang editoryal ng
isang pahayagan. Isa itong sanaysay na may
opinyon tungkol sa mga maiinit na mga balita.
Bagama't may opinyon, ito ay hindi ginagamitan ng
unang panauhan sa paglalahad.

2. Di-pormal
Ang sanaysay na di-palana na tinatawag din na
personal o palagayan ay mapang-aliw, nagbibigay-
lugod sa pamamagitan ng pagtatalakay sa mga
paksang karaniwan, pang araw-araw at personal.
Idinidiin dito ang mga bagay-bagay, mga
karanasan, at mga isyung bukod sa nababakas ang
personalidad ng may-akda ay maaring makiramay o
maging sangkot ang mambabasa sa kanyang
pananalita at parang nakikipag-usap lamang ang
may-akda sa isang kaibigan, kaya magaan at
madaling maintindihan. Personal din ang tawag sa
uring ito dahil palakaibigan ang tono nito dahil
ang pangunahing gamit ay unang panauhan.
Subhektibo ito sapagkat pumapanig sa damdamin at
paniniwala ng may-akda ang pananaw.

C. Nobela
 Ang nobela, akdang-buhay o kathambuhay ay isang mahabang
kuwentong piksiyon na binubuo ng iba't ibang kabanata.
Mayroon itong 60,000-200,000 salita o 300-1,300 pahina.
Noong ika-18 siglo, naging istilo nito ang lumang pag-ibig
at naging bahagi ng mga pangunahing henerong pampanitikan.
Ngayon, ito ay kadalasan may istilong artistiko at isang
tiyak na istilo o maraming tiyak na istilo.
Mahabang makathang pampanitikan na naglalahad ng mga
pangyayari na pinaghahabi sa isang mahusay na
pagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang
pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin
ng katunggali sa kabila -isang makasining na pagsasalaysay
ng maraming pangyayaring magkasunod at magkakaugnay. Ang
mga pangyayaring ito ay may kanya-kanyang tungkuling
ginagampanan sa pagbuo ng isang matibay at kawili-wiling
balangkas na siyang pinakabuod ng nobela.

D. Palaisipan
Ang palaisipan ay isang suliranin o uri ng bugtong
(enigma) na sinusubok ang katalinuhan ng lumulutas nito.
Sa karaniwang palaisipan, inaasahan na lutasin ang
palaisipan sa pamamagitan ng pagsama-sama ng mga piraso sa
isang lohikal na paraan para mabuo ang solusyon.
Kadalasang nililikha ang mga palaisipan bilang isang uri
ng libangan, ngunit maaari rin namang magmula ito sa
seryosong matematikal at lohistikal na suliranin — sa mga
ganitong kaso, ang kanilang matagumpay na pagkalutas ay
isang mahalagang ambag sa pagsaliksik sa matematika.

III. Patanghal
Tinataguriang patanghal ang anyo ng panitikan kung isinasadula ito sa
mga entablado, mga bahay, mga bakuran, mga daan, o sa mga naaangkop na
mga pook. Mayroon itong mga sangkap na diyalogong nasusulat na
maaaring patula o kaya patuluyan ang anyo. Mayroon din itong mga yugto
na bumibilang mula sa isa magpahanggang tatlo. Binubuo ng tagpo ang
bawat yugto. Sa moro-moro, na isang halimbawa ng panitikang patanghal,
tinatawag na kuwadro ang tagpo. Kinakailangang ipalabas ito sa isang
tanghalaan o dulaan upang matawag na patanghal

1. Moro moro
Ang moro-moro ay isang uri ng "komedya" sa Pilipinas na isang
adaptasyon mula sa dula sa Europa na comedia de capa y
espada. Ang moro-moro, ay natatangi sapagkat walang ibang
 bansa na nakaisip at nakapagsagawa ng nasabing palabas na
katulad nang sa Pilipinas. Ang Pilipinas lamang ang nawili sa
paggawa ng moro-moro na ang obrang ito ay tuluyan nang
itinuring na kasama sa buhay ng mga Pilipino sa halos
dalawang siglo. Ang moro-moro ay pinaniniwalaang nag-ugat
mula sa sagupaan sa pagitan ng mga Kristiyano at Pilipinong
Muslim. Ang makasaysayang laban na ito ay nagsimula noong
ika-16 na siglo nang ang mga Kristiyanong Malay, mga Pilipino
sa Luzon at Visayas ay sumama sa pakikidigma ng mga Kastila
laban sa mga Pilipinong Muslim na nasa Timog ng Pilipinas.
2. Sarsuela
Ang sarsuwela ay isang dulang may kantahan at sayawan, na
mayroong isa hanggang limang kabanata, at nagpakita ng mga
sitwasyon ng Pilipino na may kinalaman sa mga kuwento ng pag-
ibig at kontemporaryong isyu. Ang sarsuwela ay impluwensiya
ng mga Kastila. Kung ihahalintulad natin ang sarsuwela sa
isang realistikong dula, ito ay walang gaanong kaibahan, kaya
lamang ang ibang linya sa sarsuwela ay kadalasang kinakanta
at patula ang dialogo nito. Kadalasan ang sarsuwela ay
nagtatapos palagi sa masayang pagwawakas, kasiyahan o
nakakaaliw na tagpo. Ang tunggalian nang sarsuwela ay
pahaplis at pahapyaw lamang. Ito ay ipinangalan sa la
Zarzuela ng Espanya.
3. Ang Senakulo
(Ingles: Passion Play) ay isang dula patungkol sa Sakripisyo
ng Panginoong Hesukristo: ang kaniyang paglilitis, pagdurusa,
at kamatayan. Isa ito sa mga tradisyon ng Semana Santa sa
ilang grupong Cristiano, partikular na sa mga Katoliko.

4. Tibag
ay isang pagtatanghal kung buwan ng Mayo na nakaugalian na sa
Bulakan, Nueva Ecija, Bataan, Rizal at Bicol. Ito ay tungkol
sa paghahanap ni Sta. Elena sa mahal na Sta. Cruz na
kinamatayan ni Kristo.

IBA PANG PANITIKAN

1. Alamat
Ang alamat ay isang uri ng kwentong bayan at panitikan na
nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga bagay-bagay sa
daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari
hinggil sa tunay na mga tao at pook, at mayroong pinagbatayan sa
 kasaysayan.Kaugnay ang alamat ng mga mito at kuwentong-bayan. Ang
salitang alamat ay panumbas sa salitang "legend" ng ingles.
2. Mito
Ang mitolohiya ay isang halos magkakabit-kabit na kumpol ng mga
tradisyonal na kuwento o mito (Ingles: myth), mga kuwento na
binubuo ng isang partikular na relihiyon o paniniwala. Karaniwang
tinatalakay ng mga kuwentong mito ang mga diyos at nagbibigay ng
mga paliwanag hinggil sa mga likas na kaganapan. Halimbawa na ang
kung paano nagkaroon ng hangin o mga karagatan. May kaugnayan ang
mitolohiya sa alamat at kuwentong-bayan.
Ang isa sa mga sikat na mitolohiya ay ang mitolohiya ng mga
Griyego o ang tinatawag na mitolohiyang Griyego. Ilan sa mga
sikat na tauhan sa mitolohiya ng mga Griyego ay ang mga diyos na
sina Zeus, Aphrodite, Athena, at iba pa.
3. Pabula
Ang pabula (Ingles fable, Kastila: fabula) ay isang uri ng
kathang-isip na panitikan kung saan ang mga hayop o kaya mga
bagay na walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad ng
leon at daga, pagong at matsing, at lobo at kambing,at kuneho at
leon. May natatanging kaisipang mahahango mula sa mga pabula,
sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga batang
mambabasa. Tinatawag din itong kathang kuwentong nagbibigay-aral.

4. Parabula
Ang talinghaga, talinhaga, o parabula ay isang maikling kuwentong
may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya. Isa itong
maikling salaysay na maaaring nasa anyong patula o prosa na
malimit nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang pangyayari, na
kadalasang isinasalarawan ang isang moral o relihiyosong aral.
Taliwas sa pabula, ang parabula ay walang inilalahok na tauhang
hayop, halaman, bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang
kumikilos at nagsasalita gaya ng tao. Isang katangian nito ang
pagiging isang kuwentong naglalahad o nagpapakita ng kung paanong
katulad ng isang bagay ang iba pang bagay. Karamihan sa mga
talinghagang nasa Bibliya ay mga kuwentong sinabi ni Hesus, na
nagtuturo ng kung ano ang katangian ng Kaharian ng Diyos