After the declaration of the Turkish republic and as a result of social, cultural and political changes that affected all aspects of society, fundamental innovationsand various trends began to appear in Turkish literature. Under the influence social-realistic ideas were formed in Turkish poetry in the 1930s, and many poets began to write poems about the problems existed in the country and in the world, including Jahit Ilgaz. The first poem of the author “Garip” was published in many literary journals of that time. His first book of poems “Children of this city” was published in 1935. In a book “My Talking Winds”, published in 1947, poems were written by the authors that wrote on social-realistic themes. The third poetic book “Ortalyk” (Medium) was published in 1952. The main ideas of the author's poetry are the plight of a people, social inequality, injustice in the country, the Second World War, which
caused the death of people, disasters, peace, and the desire for freedom and hope for a bright future.
After the declaration of the Turkish republic and as a result of social, cultural and political changes that affected all aspects of society, fundamental innovationsand various trends began to appear in Turkish literature. Under the influence social-realistic ideas were formed in Turkish poetry in the 1930s, and many poets began to write poems about the problems existed in the country and in the world, including Jahit Ilgaz. The first poem of the author “Garip” was published in many literary journals of that time. His first book of poems “Children of this city” was published in 1935. In a book “My Talking Winds”, published in 1947, poems were written by the authors that wrote on social-realistic themes. The third poetic book “Ortalyk” (Medium) was published in 1952. The main ideas of the author's poetry are the plight of a people, social inequality, injustice in the country, the Second World War, which
caused the death of people, disasters, peace, and the desire for freedom and hope for a bright future.
After the declaration of the Turkish republic and as a result of social, cultural and political changes that affected all aspects of society, fundamental innovationsand various trends began to appear in Turkish literature. Under the influence social-realistic ideas were formed in Turkish poetry in the 1930s, and many poets began to write poems about the problems existed in the country and in the world, including Jahit Ilgaz. The first poem of the author “Garip” was published in many literary journals of that time. His first book of poems “Children of this city” was published in 1935. In a book “My Talking Winds”, published in 1947, poems were written by the authors that wrote on social-realistic themes. The third poetic book “Ortalyk” (Medium) was published in 1952. The main ideas of the author's poetry are the plight of a people, social inequality, injustice in the country, the Second World War, which
caused the death of people, disasters, peace, and the desire for freedom and hope for a bright future.
After the declaration of the Turkish republic and as a result of social, cultural and political changes that affected all aspects of society, fundamental innovationsand various trends began to appear in Turkish literature. Under the influence social-realistic ideas were formed in Turkish poetry in the 1930s, and many poets began to write poems about the problems existed in the country and in the world, including Jahit Ilgaz. The first poem of the author “Garip” was published in many literary journals of that time. His first book of poems “Children of this city” was published in 1935. In a book “My Talking Winds”, published in 1947, poems were written by the authors that wrote on social-realistic themes. The third poetic book “Ortalyk” (Medium) was published in 1952. The main ideas of the author's poetry are the plight of a people, social inequality, injustice in the country, the Second World War, which
caused the death of people, disasters, peace, and the desire for freedom and hope for a bright future.
Açar sözlər: ictimai realist, Cahid İlqaz, türk şeiri, müharibə, sülh
Cümhuriyyətin quruluşundan sonra türk cəmiyyətinin hər sahəsində hiss edilən mədəni dəyi- şikliklərin nəticəsi olaraq, türk ədəbiyyatında da əsaslı yeniliklər, müxtəlif cərəyanlar özünü göstər- məyə başladı. Bu dövrdə Qərbin klassik və modern əsərlərinin türk dilinə tərcümə edilməsi, univer- sitetlərdə yunan və latın dili və ədəbiyyatının tədris edilməsi, bir sıra ədəbi cəmiyyətlərin yaranma- sı, toplumda və insanların dünya görüşlərində yeni düşüncə və müxtəlif fikirlərin formalaşmasına səbəb oldu və bu ədəbiyyata da öz təsirini göstərdi. Türk ədəbiyyat tənqidçiləri bu dövrün ədəbiyyatında özünü göstərən bir-birindən fərqli ədəbi hiss və düşüncələri qiymətləndirərək, türk şeirini beş qrupa ayıraraq, təhlil edirlər: 1. Milli romantik cərəyan 2. İctimai realistlər (Toplumcu gerçekçiler) 3. I Yeni (Garip) şeir cərəyanı 4. II Yeni şeir cərəyanı 5. Saf şeir arayışları. Biz burada türk şeirinin bu bölgüləri haqqında ayrı-ayrılıqda bəhs etmək fikrində deyilik. La- kin türk ədəbiyyat tənqidçilərinin, ictimai realist cərəyan haqqındakı fikirlərinə qısaca toxunub, bu cərəyanınnümayəndəsi Cahidİlqazın yaradıcılığından bəhs edəcəyik. Türk alimlərinin fikrinə görə, ictimai-realist şeirin əsasını materialist ideologiya təşkil edir. Bununla belə, ictimai-realist şairlərin şeirlərində Kamalist ideologiyanın da təsiri olduğunu söylə- yənlər də var. İctimai-realist şairlərin yaradıcılığını marksist ideologiyaya bağlamağa çalışan Əh- məd Oktay yazır: “Öncü toplumcularımız, dönemin tek partili yönetimi karşısında durumu kurtar- mak için Kemalist ideolojinin araçlarını ve yöntemlerini kullanarak, marksist kimliğini gizledirdi- ler” (1, s. 71). Ədəbiyyatçı Həsən Bülend Qəhrəman da “Kemalist və Marksist terminologiyasında sanayi- leşmek, kentleşmek, halka və üretime yönelmek gibi bir-birinin benzeri olan bir hayli kavramsal ve ideolojik yakınlıklar vardır” (3, 51) deyərək Kamalist ideologiyanı, Marksist ideologiya ilə eyniləş- dirməyə cəhd edir ki, bunu sübut etməyə ehtiyac vardır. Ancaq bildiyimiz kimi ictimai realizm cərəyanına mənsub olan şairlərin sənət anlayışını insan və cəmiyyət təşkil edir ki, sənətkar insanı cəmiyyət içərisində ələ alır və onun cəmiyyətdəki rolunu müəyyənləşdirməyə çalışır, yeni düşüncə və ifadə ilə bunu dilə gətirir. Onlar həmçinin “Garip” şairlərinin şeirlərini tam olaraq ictimai-realist şeirlər hesab etmir və Nazim Hikmət şeirinin xüsusiyyətlərindən istifadə edərək, o tərzdə yazdıqları ictimai-realist şeirləri, türk şeirinə qazandırmağa çalışırdılar. Ədəbiyyat araşdırmaçısı Məhməd Fuad bu şairlər haqqında belə yazır:
* filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA akad.Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutu ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL 45 FİLOLOGİYA
“Yazdıklarını yayınlama olanakları bile kısıtlı olan bu şairlər “Garip” akımını gerici bir akım olarak nitelediler. Hasan İzzetin Dinamo, Rıfat İlqaz, Cahid Irgat, A.Kadir, Niyazi Akınçıoğlu, Fet- hi Giray, Suat Taşer, Ömer Faruk Toprak, Şükran Kurdakul, Enver Gökçe, Mehmet Kemal, Arif Damar, siyasal düşüncelerinin belirlediği şiir anlayışına uymadığı için “Garip” akımının dışında kalmaya özen gösterdiler” (3, s. 240). Bu baxımdan ictimai-realist şairlər içərisindəCahidİlqazın xüsusi yeri vardır. Cahid İlqaz 1916-cı ildə Lüleburgazda anadan olmuşdur. İlk təhsilinə doğulduğu şəhərdə baş- layan şair, orta təhsilini İstanbul Vəfa liseyində, sonra İstanbul Muallim məktəbində və daha sonra Ədirnə Öğrətmən Okulunda davam etdirmişdir. 1932-ci ildə Ankara Dövlət Konservatoriyasının te- atr bölməsinə daxil oldu. 1932-ci ildə konservatoriyanı bitirmədən Parisə getdi. 1935-ci ildə Cahid Saffet imzası ilə ilk şeirini “Varlık” dərgisində çap etdirmişdir. Daha sonra “Servet-i Fünun”, “Uya- nış”, “Yücel”, “Ses”, “Pınar”, “Yığın”, “Yürüyüş”, “Ant” və “Yaprak” dərgilərində nəşr etdirdiyi şeirləri ilə diqqəti cəlb etdi. 1940-cı ildə “İstanbul Şehir Tiyatrosu”nda fəaliyyətə başladı. “Vişne Bahçesi” (1943), “Ati- nalı Timon” (1944), “Kral Oidipus” (1947) kimi pyeslərdə aldığı rollarla özünü bacarıqlı aktyor ki- mi də tanıtmışdır. 1939-cu ildən sonra “Garip” şeirinin təsiriylə yazdığı şeirlərini “İstanbul”, “Dost”, “Yeditepe”, “Yeni Dergi”, “Yeni Ufuklar”, “Yelken” kimi dövrünün məşhur ədəbi jurnallarında çap etdirmişdir. 1945-ci ildə nəşr olunan “Bu şehrin Çocukları” kitabında toplanan şeirlərində daha çox “Ga- rip” şeir cərəyanının təsiri hiss olunur. 1947-ci ildə çap olunan “Rüzgarlarım Konuşuyor” kitabında isə ictimai-realist mövzularda yazdığı şeirləri toplanmışdır. Üçüncü kitabı olan “Ortalık” 1952-ci il- də nəşr olunmuşdur. Bütün şeirləri isə 1969-cu ildə “Irgatın Türküsü” adı altında toplanaraq oxucu- lara təqdim olunmuşdur. Cahid İlqazictimai-realist şeir anlayışından heç bir zaman uzaqlaşmamışdır. Bu cərəyanın nü- mayəndələri arasında Cahid İlqazın özünəməxsus önəmli yeri vardır. “Garip” şairlərinin şeir anlayı- şı ilə ictimai-realist şairlərin dünyagörüşünü birləşdirən və yaradıcılığında insanın cəmiyyət içəri- sindəki rolunu və yerini qələmə alan şair, türk poeziyasının qarşısında duran problemlər haqqında belə deyir: “... indi əsl şeir yazmalı bir zamandır. Əsl danışmalı zaman. Dünən bugünkü nəslə bir şey ha- zırlamağa çalışdıq. Bu gün də sabah üçün daha gözəlini hazırlamaq lazımdır. Bütün bunlar mükəm- məl şəkildə, ustalıqla və insani hisslərlə edilməlidir. İnsanı insan kimi qiymətləndirmək, insanı in- sanlığına qovuşdurmaq üçün” (2, s. 67). Cahidİlqazın yaradıcılığında azadlıq mövzusu geniş yer tutur. O, ictimai-realist şair kimi dai- ma ölkəsinin, xalqının həyatını, vəziyyətini, problemlərini öz şeirlərində əks etdirməyə çalışmışdır. Şairin şeirlərində həssas, hüzünlü, kədərli bir lirizm vardır. Bu da təbiidir. II Dünya müharibəsi və ondan sonrakı illərdə bütün dünyada olduğu kimi, Türkiyədə, mühari- bənin törətdiyi fəlakətləri yox etməyə, insanların arzu etdikləri həyatı yaratmağa çalışır. Bu ağır şə- raitdə dizləri bükülmüş, işləməkdən tər içində qalmış insanların bir-birilə mehriban ünsiyyəti, səmi- mi münasibətləri insan sevgisini hər şeydən üstün tutan şairin şeirlərinin aparıcı mövsuzuna çevrilir. Cahid Irgatöz şeirlərinin mövzusu haqqında 1970-ci ildə “Yeditepe” jurnalında Mehmet Şeydaya verdiyi bir müsahibədə belə deyir: “Bazı şiirlerim, hele toplatılan “Rüzgarlarım Konuşuyor” kitabındakı o kara devirde her baba- yiğidin edeceyi laflar değildi. Toplumumuzun özgür yaşaması yolunda kişisel özgürlüğümün kısıt- lanmasına rağmen... Bugün bunlar unutulmuş gibi. Ama gün gelir ortaya çıkar belki gene. O kitabın
46 ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL
Ş Ə R Q A R A Ş D I R M A L A R I, 2019, №1
çıkışından dört buçuk yıl (ay değil) sonra Paris dönüşümün 16-cı sabahı götürülüşüm hala hatırım- da... O şiirler mi etkiledi insanları? Toplumumuzun çeşitli sorunlarına, dertlerine değindi mi?.. Eğer öyle ise ne mutlu bana. Bunların bir kısmında espriye yer vermişsem, şiirimin daha etken olacağını düşündüğümden çok, o günlerde miracımın ve ortamın öyle oluşundadır, belki de” Bax:4. “Bu şiirler istila görmüş şehirlere və II Dünya Harbinin felaketlerine dairdir” qeydi ilə çap et- dirən Cahid İlqazın “Rüzgarlarım Konuşuyor” kitabı satışdan götürülmüş, özü isə həbs cəzasına məhkum edilmiş, üç ay zindanda yatmışdır. Cahid İlqazın şeirlərinin əsas mövzularından biri də yaşama sevinci və insan sevgisidir. Bu mövzuları işləyərkən şair istismar olunan, aclıq, səfalət, yoxsulluq içində yaşayan insanları, onların yaşadığı ictimai şəraiti, müharibənin dəhşətləri, cəmiyyətdəki haqsızlıqları ilə yanaşı, humanist fi- kirlərini, azadlıq arzusunu, ədalət duyğularını da səmimi, istehzalı bir dillə qələmə alır. “Əzilmişlər, əzilənlər ən əsas mövzudur mənim üçün. Eşq, sevgi şeirlərində belə budur ana xətt” deyən şair, sadə və anlaşılan bir dillə yazdığı bütün şeirlərində bu fikrə sadiq qalmışdır. Şair xalqın ağır vəziyyətini yaxından izləyir, onsuz da ağır olan həyat şərtləri ilə yanaşı, bir də dövlət tə- rəfindən aldadılaraq istismar edilməsinə qarşı öz etirazını bildirir:
Halkın azını aldatırsınız
Her zaman Halkın çoğunu aldatırsınız Zaman zaman Ama halkın tümünü? Hiç bir zaman Hiç bir zaman (Bax: 5)
deyən şairin hər zaman xalqın yanında olduğu açıq aydın görünür. Şairin şeirlərində təbiətə münasibət də özünəməxsus şəkildə işlənmişdir. Bu şeirlərdə təbiət və insan yan-yanadır, bir-birinə bağlıdır, ayrılmazdır. Torpaq, torpaq olduğu üçün gözəl deyil, insanla- rın ayaqlarına bulaşdığı üçün gözəldir. Şair “dəniz parçası mənə heç bir şey söyləmir” deyərkən, an- caq insanı fikirləşir. Ətrafındakı insanların bitməz, tükənməz ehtiyaclarını, sıxıntılarını hiss edən şa- ir, çox sevdiyi dənizi belə, görmək istəmir. Cahid İlqazın yaradıcılığında müharibə mövzusu da xüsusi yer tutur. Yaradıcılığında Orxan Vəlinin böyük təsiri hiss edilən şairin müharibə mövzusuna həsr etdiyi şeirlərində, dərin kədərlə ya- naşı acı bir yumor özünü göstərir:
Bombalarla şehirler Kucak kuçağa Ölülerle toprak. Beni de alnımdan bir kurşun öptü. (2. s. 68)
Şair müharibə illərində yazdığı şeirlərini 1945-ci ildə “Bu Şehrin Çocukları” kitabında topla- yaraq çap etdirmişdir. Bu şeirlərdə xalqa, kütləyə, cəmiyyətdəki kiçik insanlara, əsgərlərə, ustalara, fəhlələrə qarşı böyük rəğbət hiss olunur: ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL 47 FİLOLOGİYA
Dost askerler, sıvacılar, garsonlar
Omuz omuza bu hincahınc insanlar El tetikte Göz gedikte Senin için Benim için Ve yarın için (2, s. 65)
deyərək, öz xalqı üçün narahatlığını, onların gələcəyini düşündüyünü, bütün insanların xoş gələcəyi və rahat həyatı üçün mübarizə etdiyini göstərir. İnsanlara böyük sevgi və inam bəsləyən şair, bəşə- riyyətin xoşbəxtliyi üçün müharibələri lənətləyir, sülh və əmin-amanlıq, azadlıq və ədalətin hökm sürdüyü bir dünya arzulayır. Və bu arzuların həyata keçməsi üçün çalışmağın, hər əzab-əziyyətə dözməyin də gərəkli olduğunu xüsusi vurğulayır:
Değer mi, deme
Bu çektiğimiz? Böylə yaşamanın da kahri çekilir. Güzel günler uğruna Böyle yaşamın da (2, s. 63)
Cahid İlqaz sanki II Dünya müharibəsinin dastanını yaradaraq, ona qlobal şəkildə yanaşmış, ön cəbhədə, hərb meydanlarında vuruşan insanlarla yanaşı, arxa cəbhədə öz əməyi və zəhməti ilə çalışıb, cəbhəyə kömək edən xalqın çəkdiyi ağır, acınacaqlı, məşəqqətli həyatını da parça-parça təsvir etmişdir. Hər iki cəbhədə də insanlar qəhrəmanlıqla vuruşmuş, mərdliklə həlak olmuşlar:
Yalan söylemiyor bu dünya
Dostlarımı ensesinden vurdular Bazımız kırbaç altında öldü Bazımız harp meydanında Ve bazımız gün doğmadan önce Heykel gibi Sıra sıra Dar ağcalarında (2, s. 69)
Cahid İlqaz bu şeirində dünyada baş verən müharibə ilə, onun törətdiyi fəlakətləriylə Türki- yənin daxili vəziyyətini eyniləşdirir. Müharibə türk xalqının iqtisadi vəziyyəti ilə yanaşı, siyasi və- ziyyətə də təsir edir, ölkə daxilində irtica hökm sürür. Şair “Bulutları gözlərimdən boşaltdılar bir gecə” deyərkən, insanların yaşama haqlarının məhv edildiyini söyləmək istəyir:
48 ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL
Ş Ə R Q A R A Ş D I R M A L A R I, 2019, №1
Ben bir harp esiriydim
Bulutları seviyordum, hürriyeti seviyordum Insanları seviyordum, yaşamayı seviyordum Bulutları gözlerimden boşalttılar bir gece (2, s. 62)
Faşizmin bütün dəhşətlərini, insanlara, bəşəriyyətə gətirdiyi bütün fəlakətləri dərindən anla- yan şair, bununla belə bədbinliyə qapılmır, inanır ki, bir gün gələcək, müharibə qurtaracaq, faşizm darmadağın ediləcək, sülh, əmin-amanlıq yaradılacaq və şair bu inamla insanlara ümid verməyə ça- lışır, onları bir-birlərini sevməyə çağırır:
Ağlamayı unutarak yaşamak
Yer altında, yer üstünde Sevgi sevinc tarlasında Aşk ve dostluk denizinde Çocuklar gibi mağrur Dertlerden uzak Başlamakta şimdi huzur Kardeşliğe, muhabbete Hürriyyete inanarak (2, s. 64)
Gələcəyə, azadlığa ürəkdən inanan şair, ancaq şəxsi hisslərini tərənnüm edən, müasirləri olan bəzi şairlərdən fərqli olaraq, daha çox mühitindəki haqsızlıqları, ətrafdakı hadisələri ələ almağa çalı- şır. Əsgərlərin, fəhlələrin, məmurların, işsizlərin, məhkumların, əlillərin, yoxsulların və ümumiyyət- lə bütün xalqın vəziyyəti ilə maraqlanır, onların dərdlərinə ortaq olur və bölüşmək istəyir:
İnsan insan paylaşalım
Yaşamayı, komşuluğu, dostluğu Bağdaş kurup yan-yana Bir sahandan yiyelim Dünyamızın sofrasından (2, s. 70)
Şairin qəlbində insanlara, insanlığa böyük sevgi və inam vardır.
Beləliklə, müharibənin fəlakətlərini ölkədəki haqsızlıqları, xalqın acınacaqlı həyatını görən, duyan, sülh, azadlıq arzusu ilə yaşayan şair o ağır illərdə gələcəyə olan böyük ümidini itirmir və xalqını da xoşbəxt gələcəyə inanmağa çağırır. Hətta müharibənin dəhşətli nəticələrindən bəhs edərkən belə, yenə də insanları gələcəyə, xoşbəxt, azad günlərə ümid etməyə çağırır:
Niçin yaşadığını, öldüyünü bilmeyen
Dert çeken dost Çürüyen dost ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL 49 FİLOLOGİYA
Sizin için söylüyorum
Milyonlarca harp ölüsü adına İyiliğin, kardeşliğin, ümidin Aynı hakkın, hürriyetin İnsanlığın şarkısını (6, 22)
“Rüzgarlarım Konuşuyor” kitabında da şair, özünə sadiq qalaraq, realist mövzularla yaradıcı- lığını davam etdirmişdir. Bu şeirlərdə ifadə tərzi və misra quruluşu cəhətdən “Garip” şeir cərəyanı- nın şeir anlayışı ilə bir uyğunluq görülsə də bunu tam bənzərlik deyil, texniki paralellik kimi də qiy- mətləndirmək mümkündür. Şairin üçüncü kitabı olan “Ortalık” 1952-ci ildə çapdan çıxmışdır. Cahidİlqazbu kitabındakı şeirlərində ahəngə xüsusi önəm verir. Bunun üçün kəlimələrin tək- rarından, xalq deyimlərindən, təkərləmələrdən istifadə edir. Formaya xüsusi diqqət göstərir. “Ağac” şeirini buna ən gözəl nümunə olaraq göstərə bilərik:
Ağacım, dört kol çengi kıyamet
Her dalımda bir memleket Uzar, kollarım uzar Taşımda toprağımda bereket Köklerimden başlar hürriyet Bana çarptıkça anlar Yağmur, yağmur olduğunu Rüzgar, rüzgar Taşımda toprağımda kıyamet Köklerimden başlar hürriyet (6, s. 23)
Bu şeirdə şair vətəninin hər hansı bir ağacından bəhs edərkən belə, daşına, torpağına, möhtə- şəm əzəmətinə, ədalətinə sevgisini “köklerimden başlar hürriyet” deyərək, dünyaya hayqırır. Bu şe- irdə “Garip” şairlərindən olan Melih Cevdet Andayın “Rahatı Kaçan Ağac” şeirinin birbaşa təsiri duyulur. 1969-cu ildə nəşr edilən “Irgatın Türküsü” kitabı çap olunmamış şeirləri də əlavə edilərək şai- rin oğlu tərəfindən 1981-ci ildə yenidən çap olunmuşdur. Beləliklə, haqqında çox az danışılan və yaradıcılığı geniş tədqiq olunmamış bu şairi Can Yücel bir şeirində gözəl xarakterizə edir və biz də bu kiçik araşdırmamızı həmin şeirlə bitirmək istəyirik: Cahid ki, bu hasta düzende sağlıklı bir kanserdi Cahid ki, haksızlığa karşı üreyen hücrelerdi Yorğun develer gibi çöktüğü Dormen şölenlerinde bile “Siz paranızı, ben kendi kendimi yerim” derdi Cahid zaten azalarak yaşayanlardan değil Çoğalarak ölenlerdendir (Bax: 5)
50 ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL
Ş Ə R Q A R A Ş D I R M A L A R I, 2019, №1
Cahidİlqazın şeir kitabları:
Bu şehrin Çocukları, İstanbul, 1945 Rüzgarlarım Konuşuyor, İstanbul, 1947 Ortalık, İstanbul, 1952 Irgatın Türküsü, İstanbul, 1969 Əlavələrlə 1991 Romanları: Geri Dönemezsin, İstanbul, 1947 İnsan Kafesi (1971-ci ildə “Milliyet” qəzetində hissə-hissə çap olunmuşdur)
ƏDƏBİYYAT
1. Əhməd Oktay. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı (1923-1950), Ankara, 1993
2. Anıl Meriççəlli. İyi yürekli şair – Cahid Irgat. “Papirüs” 1969, sayı 35 3. Emin Özdəmir. Türk ve Dünya Edebiyatında Dönemler, Yönelimler, İstanbul, 1999 4. Həsən Bülənt Qəhrəman. Türk Şiiri. Modernizm.Şiir, İstanbul, 2000 5. https:/www.qazete-duvar.com.tr/kitap2018/11/24/ şair Cahid ırgata selam 6. https:/www.biyografi.info/kişi/Cahidırgat 7. Oğuzxan Yetişti. Cahid Irgatın Hayatı. Sanatçı kişiliği ve Eserleri. “Erciyes” dergi, sayı 466, Ekim 2016
Pезюме Барат Османова Поэт реалист Джахит Илгаз
Ключевые слова: общественный реалист Джахит Илгаз, тюркский стих, война, мир
После создания республики в результате социально-политических и культурных изме-
нений, которые коснулись всех сторон жизни общества, в турецкой литературе стали прояв- лять себя различные течения и появились новшества. Под этим влиянием в 1930-х годах в турецкой поэзии начали формироваться общественно-реалистические идеи, и многие поэты стала писать стихи на тему проблем, существовавших в мире и в стране. Одним из таких поэтов является Джахит Иргаз. Первое стихотворение поэта «Гарип» было опубликовано во многих литературных журналах того времени. В 1935 году была издана его первая книга стихотворений "Дети этого города". В книге под названием «Мои говорящие ветры» издан- ной в 1947 году были собраны стихи поэтов, пишущих на социально-реалистические темы. Третий сборник стихов «Орталык» (Средний) вышел в 1952 году. Основные темы поэзии автора - тяжелое положение людей, социальное неравенство, несправедливость в стране, Вторая мировая война, повлекшая гибель гибель людей, ката- строфы, мир, стремление к свободе, будущее человечества и надежда на светлое будущее.
ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL 51
FİLOLOGİYA
Summary Barat Osmanova Realist poet Jahit Ilgaz
Key words: Social realist, Jahit Ilgaz, Turkish poetry, the war, the peace
After the declaration of the Turkish republic and as a result of social, cultural and political changes that affected all aspects of society, fundamental innovationsand various trends began to appear in Turkish literature. Under the influence social-realistic ideas were formed in Turkish poet- ry in the 1930s, and many poets began to write poems about the problems existed in the country and in the world, including Jahit Ilgaz. The first poem of the author “Garip” was published in many literary journals of that time. His first book of poems “Children of this city” was published in 1935. In a book “My Talking Winds”, published in 1947, poems were written by the authors that wrote on social-realistic themes. The third poetic book “Ortalyk” (Medium) was published in 1952. The main ideas of the author's poetry are the plight of a people, social inequality, injustice in the country, the Second World War, which caused the death of people, disasters, peace, and the desire for freedom and hope for a bright future.
52 ELMİ-NƏZƏRİ JURNAL НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ SCIENTIFIC-THEORETICAL JOURNAL
