Klondaik (2022)

Vanaf 16 maart 2023 in de bioscoop (MOOOV)

17 juli 2014, Hrabove, regio Donetsk, Oost-Oekraïne, nabij de Russische grens.

Een granaat van Russische separatisten treft per ongeluk het huis van een boerenstel, waarvan de vrouw hoogzwanger is. Een regionaal drama wordt gekoppeld aan een persoonlijk drama, en is natuurlijk de voorbereiding van een veel groter drama, namelijk het per ongeluk neerschieten van de MH 17 dat neerstort vlakbij datzelfde huis.

In brede, trage shots verbindt Maryna Gorbach het werelddrama van de MH 17 met het persoonlijke drama van het boerenstel. Voorin beeld het persoonlijke drama. Op de achtergrond, in beeld en geluid, de sporen van het vliegtuigdrama: de zwarte rookpluim, de sirenes, de ambulances als kleine witte stipjes aan de horizon.

Prachtig, onderkoeld in beeld gebracht, dit kleine en dit hele grote verhaal, vlak voordat de Russen Oekraïne zullen binnenvallen. Met de kennis van nu voel je het dreigende drama aankomen...

Wat mij betreft is het einde van de film over de top, maar wellicht noodzakelijk om een sprankje hoop levend te houden, maar dat had ook subtieler gekund.

Ik ben gewend dat films van Oekraïense regisseurs, zoals Loznitsa en Vasyanovych, op een rauwe manier een bijkans postapocalyptische wereld in het oorlogsgebied tonen – toen nog slechts in het oosten van Oekraïne – waarbij door een documentaire-achtige stijl op een postmoderne wijze fictie en werkelijkheid door elkaar heen lopen waardoor het schokkende of desolate effect maximaal is. Ook deze film van Gorbach toont het oorlogsgebied in 2014 “op ware gebeurtenissen gebaseerd” en op een wat postapocalyptische manier maar puur als drama rond een stel waarvan de vrouw zwanger is en de man ziet hoe MH17 wordt neergeschoten en dat werkt niet goed: ik begrijp dat oorlog stress geeft maar het eindeloze gekibbel tussen de man en de vrouw, later aangevuld met de broer van de vrouw, waar het grootste deel van de film mee is gevuld, is niet erg interessant. De spanningen weerspiegelen natuurlijk ook op microniveau de spanningen in het oorlogsgebied tussen de strijdende partijen en hoe vrouwen leven baren terwijl mannen levens vernietigen.

De film balanceerde voor mij zelfs op de rand van tenenkrommend slecht in de zin dat het de oorlog tot een slecht opgevoerd toneelstukje dramatiseert waarbij het ook niet helpt dat wat er gebeurt aldoor bewust wat onduidelijk is om niet alles meteen weg te geven en om het uiteindelijk naar een climax te voeren: tegen het einde komt er eindelijk leven in de film met enige actie en wordt het nog een beetje spannend maar het redt de film niet echt.

Gruwelijk, sterk in beeld gebracht. Vooral het slot. Je komt verdoofd uit de bioscoop.

Zeer opmerkelijk en onconventioneel oorlogsdrama speelt zich af in de Donbas in 2014 wanneer de ‘kleine groene mannetjes’ (Russische soldaten zonder insigne) het land zijn binnengetrokken en vlucht MH-17 in de buurt wordt neergeschoten. Hoewel Irka [Oksana Cherkashyna] hoogzwanger is en het huis waar ze met echtgenoot Tolik [Sergey Shadrin] en broers Yaryk [Oleg Shcherbina] en Sanya [Oleg Shevchuk] woont zwaar is beschadigd, weigert ze te vluchten. Maar blijven betekent dat ze de bezetters tevreden zullen moeten houden en die morele keuze zorgt voor onmin. Ging zes weken voor de Russische invasie van Oekraïne in première op het Sundance Festival waar Er Gorbach bekroond werd voor haar regie en verscheen een maand na die invasie in de meeste Europese landen. Intrigerend verhaal verteld in een bedachtzaam tempo waardoor het prachtige camerawerk van Svyatoslav Bulakovskiy maximaal tot haar recht komt.

Wat een naargeestige film. Maar kon je natuurlijk op je klompen wel aanvoelen. Oorlog is een naar alles en iedereen vernietigend tijdverdrijf met alleen maar verliezers.

Voor die kennis hoef ik niet naar de film

Indringende film over het leven op een afgelegen boerderij in de Donbas, dat zich in 2014 eenzijdig afscheidde van Oekraïne. Vanaf de voltreffer, die een hele zijgevel wegblaast, hangt er een unheimische sfeer over de film, alsof er elk moment weer iets vreselijks gaat gebeuren. Zo’n gebeurtenis is het neerhalen van de MH17, waarvan de brokstukken en stoffelijke overschotten neerstorten bij de boerderij. Onder die afschuwelijke omstandigheden trachten een hoogzwangere vrouw, haar man en haar broer te overleven, ieder voor zich worstelend met loyaliteitsproblemen. Aan het eind van de film is er nieuw leven. Nieuwe hoop? Wishful thinking, zoals wij inmiddels weten.

Een puike prestatie van regisseur Maryna Er Gorbach, die ook het scenario voor haar rekening nam.

2014, het jaar van de eerste schermutselingen tussen Oekraïne en Rusland. De invasie van de Krim, het incident met de MH17, Russisch(e) (gezinde) separatisten. Gewone burgers ondergaan dit alles, net als het boerenkoppel Irka en Tolik. Hun huis wordt deels verwoest en Irka is hoogzwanger. Ze weet niet hoe het verder moet. Heeft haar nog ongeboren kind nog wel een toekomst?

Ze worden in de meedogenloze machine van de oorlog gezogen. Vluchten willen ze niet. Klondike is een indringend portret geworden van en over burgers die slachtoffer worden van de oorlog. Knappe beelden doen de rest. Degelijk, maar niet altijd even interessant of overtuigend. Het contrast tussen leven (de hoop) en de dood loopt als een rode draad door de film.