طراحی محیط های معماری دوست دار خانواده

‫بسمه تعالی‬ ‫طراحی محیط های معماری دوست دار خانواده‬ ‫****‬ ‫محمد مشایخی*‪ ،‬مجید قدمی**‪ ،‬محمد جواد مهدوی نژاد***‪ ،‬محمد رضا بمانیان‬ ‫چکیده‬ ‫خانواده مهمترین و بنیادی ترین واحد اجتماعی است‪ ،‬ایجاد فضاهایی با کیفیت های باای زندگی اگر چه مهمتررین سسرالت‬ ‫معماسی دس هر کشوسی است‪ ،‬اما ایجاد فضاهایی با کیفیت های باا برای استفاده خانواده ها بخشری از ایرن گسرتره اسرت کره‬ ‫اهمیت آن بیش از سایر حوزه هاست‪ .‬خانواده و نهاد خانه به عنوان تجسم آن چه از نظر کمیت و چه از نظرر کیفیرت مهمتررین‬ ‫بخش معماسی سا شامل می شود‪ .‬حال اگر این محیط ها نتوانند فضایی مناسب برای سفتاسهای معمول خانواده اسائه دهنرد‪ ،‬نمری‬ ‫توان انتظاس فضایی سالم برای خانواده ها سا داشت‪ .‬برای نیل به این هدف ابتدا باید خانواده و قلمررو سفتراسی آن سا بشناسریم‪ .‬و‬ ‫سپس به مجتمع های مسکونی بپردازیم‪.‬‬ ‫این مقاله با برسسی دو مفهوم طراحی و جامعه شناسی معماسی سعی دس پرداختن به شناخت محیطهرای دوسرت داس خرانواده‪،‬‬ ‫کیفیت های آنها و میزان استفاده از آنها دس فضاهای شهرک های مسکونی داسد‪ .‬برای سسیدن به ایرن هردف ابتردا بره شرناخت‬ ‫معنای خانواده و محیط آن دس بستر اجتماع و سپس شناخت مجتمع های مسکونی به عنوان فضاهایی کره اقشراس گونراگون و دس‬ ‫صدس اهمیت آن خانواده ها ‪ -‬از آن به عنوان مهمترین فضا استفاده می کنند‪ -‬می پردازد‪.‬‬ ‫دس این ساستا با استفاده از سنجش غیر مستقیم‪ ،‬و با استفاده از نظریه نشانه شناسی و نظریه تفسیر زیملری بره سفتاسشناسری و‬ ‫تحلیل و تفسیر نتایج بدست آمده استفاده کاسبران یک مجتمع مسکونی از فضاهای عمومی این مجتمع‪‎‬ها سا موسد برسسری قرراس‬ ‫داده ایم و با تحلیل نتایج به دست آمده به مقایسه سفتاس گروه های مختلف کاسبران از فضاها می پردازیم‪ ،‬بدین وسیله فضراهای‬ ‫مناسب برای استفاده کاسبران مخصوصاً خانواده ها سا مشخص شده و عواملی که دس استفاده کاسبران از ایرن فضراها مروار اسرت‬ ‫شناسایی و طبقه بندی می شود‪.‬‬ ‫کلمات کلیدی‪ :‬خانواده‪ ،‬فضاهای جمعی‪ ،‬مجتمع های مسکونی‪ ،‬محیط های جمعی‪ ،‬فضاهای عمومی‪ ،‬سفتاسشناسی‪ ،‬قلمرو‬ ‫مقاله حاضر برگرفته از سساله کاسشناسی اسشد آقای محمد مشایخی دس دانشگاه تربیت مدسس می باشد‪.‬‬ ‫* کاسشناس اسشد مهندسی معماسی ‪ ،‬دانشکده هنر و معماسی‪ ،‬دانشگاه تربیت مدسس‪ ،‬تهران‪ ،‬ایران ‪m.mashayekhi@modares.ac.ir‬‬ ‫** عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پروسش‪drghadami 50@yahoo.c ،‬‬ ‫*** استادیاس گروه معماسی‪ ،‬دانشکده هنر و معماسی‪ ،‬دانشگاه تربیت مدسس‪ ،‬تهران‪ ،‬ایران ‪mahdavinejad@modares.ac.ir‬‬ ‫**** دانشیاس گروه معماسی‪ ،‬دانشکده هنر و معماسی‪ ،‬دانشگاه تربیت مدسس‪ ،‬تهران‪ ،‬ایران ‪bemanian@modares.ac.ir‬‬ ‫‪ .‬مقدمه‬ ‫‪ . .‬اهمیت موضوع‬ ‫ایجاد محیطی مناسب برای خانواده ها اولین الویت مجتمع های مسکونی است‪ .‬و این محیطی می باید داسای شرایطی امن و‬ ‫داسای سامت سوانی دس فضاهای مجتمع های مسکونی باشد‪ .‬ساختاس فیزیکی محیط دس سطوح مختلرف طراحری شرامل برنامره‬ ‫سیزی شهری‪ ،‬طراحی سایت‪ ،‬طراحی نما و جزئیات عناصر محیطی می باید به نحوی دس نظر گرفته شرود کره زمینره استباطرات‬ ‫اجتماعی سا فراهم کند‪ .‬عاوه بر این «برنامه سیزی» و «طراحی فضا»‪ ،‬اگر با ساختاس فرهنگی و سوابط اجتماعی موجود دس فضای‬ ‫مجتمع هماهنگ باشد‪ ،‬موفقیت ایدههای طراحی و اهداف کلی تضمین می شود‪ .‬دس حال حاضر نیز بعضی از نظریههای جدید دس‬ ‫علوم اجتماعی بطوس عام و دس شهرسازی بطوس خاص بر این مسئله تاکید داسند که با دخالت آزادی و آگاهانه می توان از گسسرت‬ ‫سوابط اجتماعی دس فضاهای شهری جلوگیری بعمل آوسد (طالبی‪ .) 831 ,‬و ساختاسهای محیطی نیز می توانند دس این سوند مروار‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫ساختاس محیط مسکونی بر اساس خانواده ها شکل می گیرد همچنین شرط ازم برای سامت سوانی و اجتماعی مجتمع های‬ ‫مسکونی‪ ،‬تامین امنیت خانواده است و الویت مجتمع های مسکونی ایجاد محیطی امن برای خانواده هاسرت‪ .‬امرا مجتمرع هرای‬ ‫مسکونی خود از مجموعه گسترده ای از فضاها تشکیل شده اند که هر یک دس ساختاسی جداگانه باید برسسی شوند‪ ،‬اما فضراهای‬ ‫که دس مجتمع های مسکونی برای استفاده عمومی ایجاد می شوند گروه مهمی از فضاهای مجتمرع هسرتند دس حرالی کره خرود‬ ‫تنوعی از کیفیت های فضایی سا شامل می شوند‪ .‬برخی از فضاهای مجتمع های مسکونی فقط به منظوس ایجاد استباط بین بخش‬ ‫های دیگر ایجاد می شوند و برخی کاسکردهای اجتماعی و تفریحی گسترده تری داسند‪.‬‬ ‫فضاهای باز دس اطراف ساختمان های مجتمع های مسکونی گونه ای از فضاهای عمومی این مجتمع‪‎‬ها هستند کره بررخاف‬ ‫فضاهای استباطی کاسکردهای اجتماعی دس آنها پرسنگتر از کاسکردهای استباطی است‪ .‬این بخش از فضاهای عمرومی داسای تنروع‬ ‫گستردهی کیفیت های فضایی هستند؛ از آن جمله کیفیت محرمیت فضایی‪ ،‬تراکم کاسبری‪ ،‬شکل فضایی‪ ،‬پوشرش و غیرره کره‬ ‫‪‎‬‬ ‫یکی از مهمترین این کیفیات‪ ،‬محرمیت و اشراف دس فضاهای باز ساختمان های مجتمع های مسکونی است‪.‬‬ ‫‪. .1‬ضرورت پرداختن به موضوع‬ ‫دس ساختمانسازی مدسن سرمایهگذاسان و ساختمان سازان به سود خود میاندیشند و کمتر کسی به فکر نیازها و ویژگیهرای‬ ‫فرهنگی و هویتی ساکنین است‪ .‬دس واقع مهمترین چالش دس قلمرو خصوصی عدم انطباق کالبد و فضای مجتمع های مسکونی با‬ ‫ویژگیهای فرهنگی و سفتاسی ساکنین است‪ .‬به این ترتیب چه دس قلمرو عمومی و یا دس قلمرو خصوصی‪ ،‬سبک بینالمللی مدسن‪،‬‬ ‫ویژگی های بومی و فرهنگی‪ ،‬شرایط اجتماعی و نظم خانوادگی سا به مثابه عناصرر اساسری قلمررو خصوصری و عمرومی نادیرده‬ ‫میانگاسد‪ .‬و سودجویی های انبو ه سازان جنبه های فرهنگی محیط های مجتمع های مسکونی سا تحدید می کند‪ ،‬به صوستی که‬ ‫توجه به فضاهای عمومی بسیاس کمرنگ شده و این محیط ها غالباً با طراحی ضعیف یا بدون طرح دقیق سها می شروند‪ .‬برر ایرن‬ ‫اساس نیاز به شناخت سفتاس ساکنین این مجتمع ها و پرداختن به نوع سفتاس آنان دس فضاهای عمومی برای برآوسدن نیازهای آن ها‬ ‫‪ .‬پدید آوسدن فضاهای مصلوب به لحاظ انسان شناسانه و معماسی بسیاس مهم و ضروسی به نظر می سسد‪.‬‬ ‫‪ .1‬تعاریف و مفاهیم‬ ‫‪.1.‬خانواده‬ ‫با اینکه مفهوم خانواده برای عموم مردم مفهومی آشناست اما دس عین حال دیدگاه های متعددی دسباسه مبانی خرانواده وجرود‬ ‫داسد ‪ ،‬برخی از محققین موضوع استباط عاطفی دو جنس مخالف سا مبنای تشکیل خانواده می دانند‪ .‬بر ایرن مبنرا خرانواده «پیونرد‬ ‫قانونی دو جنس مخالف بر پایهی سوابط پایا‪ ،‬تقدس مذهبی و سوابط عمیق عاطفی ست که با نوعی قراسداد اجتماعی و آااس مهرم‬ ‫فرهنگی همراه است» (‪ .)Engels; 1973: 171-205‬دس این منظر‪ ،‬معنای اصلی خانواده همواسه با یک قراسداد حقوقی‪ -‬اجتماعی و‬ ‫پیوندی عاطفی همراه است‪ .‬برخی خانواده سا دس مفهوم محدود آن معنا میکنند و قائلاند که خانواده از یک واحد اجتماعی‪ ،‬ناشی‬ ‫از ازدواج یک زن و مرد‪ ،‬به همراه فرزندان پدیدآمده از آنان تشکیل میشود‪ .‬بر این مبنا پیونرد زناشرویی کره مهمتررین مبنرای‬ ‫تشکیل خانواده معرفی شده دس برابر سایر گروه های اجتماعی که دس یک مجتمع مسکونی وجود داسد از اهمیت بیشتری برخوسداس‬ ‫است‪.‬‬ ‫گیدنز‪ ،‬خانواده سا گروهی از افراد میداند که با استباطات خویشاوندی مستقیمأ پیوند یافته و اعضرای بزسگسرال آن‪ ،‬مسرئولیت‬ ‫مراقبت از کودکان سا برعهده داسند‪ .‬پیوندهای خویشاوندی‪ ،‬استباطات میان افراد است که یا از طریرق ازدواج برقرراس شرده‪ ،‬یرا از‬ ‫طریق تباس است که خویشاوندان خونی (مادسان‪ ،‬پدسان‪ ،‬فرزندان دیگر‪ ،‬پدسبزسگها و غیره) سا با یکدیگر مرتبط میسرازد (گیردنز؛‬ ‫‪ .)424 : 838‬تباس و استباط خانوادگی دس خانواده نیز یکی از نشانه های اهمیت بیشتر ساختاس خانواده نسبت به سرایر سراختاسهای‬ ‫اجتماعی دس مجموعه های زیستی است‪ .‬بنابراین لزوم اهتمام جدی به موضوع ساماندهی استباط گروه خانواده با سایر گروه ها و‬ ‫استباطات بصری آنها وجود داسد‪ .‬برگس و اک دس اارشان «خانواده» به سال ‪ 598‬مینویسند‪« :‬خانواده گروهی است متشکل از‬ ‫افرادی که از طریق پیوند زناشویی‪ ،‬همخونی‪ ،‬و با پذیرش (به عنوان فرزند) با یکدیگر به عنوان شوهر‪ ،‬زن‪ ،‬مرادس‪ ،‬پردس‪ ،‬بررادس و‬ ‫خواهر دس استباط متقابلند و فرهنگ مشترکی پدیدآوسده و دس واحد خاصی زنردگی مریکننرد» (‪.)Burgess & Locke; 1953: 99‬‬ ‫مک آیوس مینویسد‪« :‬خانواده گروهی است داسای سوابط جنسی چنان پایا و مشخص که به تولید مثل و تربیرت فرزنردان منجرر‬ ‫میگردد» (‪ .)Mac Iver; 1973: 196‬لوی مینویسد‪" :‬خانواده واحدی اجتماعی است که بر اساس ازدواج پدید میآید"( ;‪Lowie‬‬ ‫‪ .)1934: 246‬که هر دو دس تایید دس اار دیگری باز همین نویسنده دس تعریف خانواده مینویسد‪ ":‬خانواده پیوندی است که با نهاد‬ ‫ازدواج‪ ،‬یعنی صوستی از سوابط جنسی که موسد تصویب جامعه قرراس گرفتره اسرت‪ ،‬مررتبط اسرت" (‪ .)Lowie; 1948: 275‬دکترر‬ ‫میگوید مساله خانواده و اصالت خانواده از مسایل بسیاس اساسی وعمیق دس‬ ‫شریعتی نیز دس مقایسه میان خانواده دس اسام با غرب ‪‎‬‬ ‫اسام است ‪ .‬خانواده مهمترین و بنیادی ترین واحد اجتماعی است(شریعتی‪ .)241 : 811،‬بر این اساس توجه به استباط و زنردگی‬ ‫خانواده دس برابر نحوه استباط آنها با سایر افراد موضوعی متفاوت از هم است‪ .‬و نیاز به اندیشیدن تدابیری خاص برای تاویل کردن‬ ‫نیاز های آنها به صوست یک گروه اجتماعی بیش از سایر گروه ها موسد نظر بوده و هست‪.‬‬ ‫از منظر نگرش سیستمی‪ ،‬خانواده به عنوان سیستمی اجتماعی‪ ،‬شامل گروهی از افراد است که از طریق ازدواج‪ ،‬تولیردمثرل و‬ ‫پروسش فرزندان با هم زندگی میکنند‪ .‬این سیستم و سازمان اجتمراعی دس طرول تراسی‪ ،،‬نقشری حیراتی دس سشرد و پیشررفت و‬ ‫اجتماعیشدن نوع انسان ایفا نمودهاست‪ .‬خانواده بدون شک مهمترین سازمانی است که بسترساز سشد و سفراه جسرمی‪ ،‬سوانری و‬ ‫اجتماعی کودک و عامل سسیدن وی به تعادل (فیزیکی‪ ،‬سوانی و اجتماعی) است‪)Wood,1996( .‬‬ ‫اما موضوع سفتاس افراد دس خانواده و کیفیات استباط افراد این گروه بنابر موقعیت های زمانی ومکانی متغییر است‪ .‬و افراد بریش‬ ‫از اینکه تصمیم گیری های خود سا حاصل نظریات و دیدگاه های شخصی ببینند آن سا محصول بسیاسی از عوامل تراایر گرذاس از‬ ‫جمله مکان و زمان اجتماعی می دانند‪ .‬افراد به صوستی که دس جامعه دس محیط خانواده سشد می کنند دس شاکله ای از تداوم تراایر‬ ‫زمانی و مکانی قراس می گیرند که دس خال سشد خود‪ ،‬محیط سا نیز تحت تاایر گذاشته و تغییر می دهند دس این سوند تغییر شرکل‬ ‫مکان و زمان اجتماعی نیز به نوبه خود بر افراد تاایر می گذاسد و این جریان به صوست یک سوند دیالکتیکی تاایر متقابل افرراد و‬ ‫محیط سا پدید می آوسد که جلوه ای از فرهنگِ اجتماعی است‪ .‬یکی از مظاهر این جریان دیالکتیکی سشد‪ ،‬فضاهاو محریط هرای‬ ‫زندگی هستند که مهمترین آنها محیط های سکونت دائم یا مجموعه های مسکونی هستند‪.‬‬ ‫‪.1.1‬مجتمع ها مسکونی‬ ‫مجتمع های مسکونی سا نیز می توان شامل تعدادی بلوک ساختمانی دس نظر گرفت که می تواند شامل گونره هرای مختلرف‬ ‫مسکن (تک واحدی‪ ،‬آپاستمان های کوتاه و بلند مرتبه) باشد‪ .‬دس این مجتمع ها‪ ،‬بلوک های آپاستمانی دس یک قطعره زمرین و برر‬ ‫اساس طرحی از پیش اندیشیده شده قراس می گیرند‪ .‬بلوک ها می توانند دس اشکال مختلفی با یکدیگر ترکیب شوند و فضای براز‬ ‫دس استباطی معناداس با ساختمان ها قراس گیرد‪ .‬از خصوصیات دیگر مجتمع های مسکونی می تواند به حریم و محدوده مشرخص و‬ ‫تفکیک شده آنها از بافت پیرامون شهری اشاسه کرد که دس برخی مواسد می تواند آنها سا به صوست جزیره ای کالبدی‪-‬اجتماعی دس‬ ‫شهر مشخص گرداند‪( .‬عینی فر‪)8 : 834،‬‬ ‫مجتمع های مسکونی بر اساس اسکان دائم افراد طرح سیزی می شوند‪ .‬با وجود اینکه برخی از مجتمع هرای مسرکونی و یرا‬ ‫واحد های خاصی از یک مجتمع خاص به صوست موقت دس اختیاس افراد یا گروه‪‎‬های قراس داده می شوند اما دس مجموع می تروان‬ ‫مجتمع های مسکونی سا از مهمترین مکان های سکونت دائم به صوست گروهی دانست‪ .‬افراد ساکن دس مجتمع های مسکونی به‬ ‫صوست معمول شامل خانواده هایی هستند که به صوست یک ایه دسونی‪‎‬تر گروه های کوچک تری سا دس مجموعه سرازمان داده‬ ‫اند‪ .‬خانواده ها از گروه های یک نفری تا چندین نفری تشکیل شده اند‪ .‬و اگر چه اعضای این مجموعه با سایر اعضا و گروه های‬ ‫مجتمع مسکونی استباط داسند و به صوست مقطعی یا طوانی مدت نیز گرو هها یی بینابینی دس میان آنها تشرکیل مری شرود امرا‬ ‫همانطوس که می دانیم تفکیک قابل توجهی بین افراد یک خانواده با سایر خانواده هادس بین افراد یک مجتمع مسکونی وجود داسد‬ ‫و شاید همین نوع استباط منجر شده مجتمع های مسکونی به صوست افرادی جدا دس کناس هم به نظر برسند‪.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ .1.2‬قلمرو و تاثیر فضا بر آموزش‬ ‫موضو ع حیطه نفوذ افراد دس محیط که از آن به نام قلمرو یاد می شود موضوعی است که تعیرین کننرده بخرش مهمری از سوابرط‬ ‫انسان ها با محیط هاست‪ .‬این موضوع دس اقشاس مختلف جامعره از اهمییرت ویرژه ای برخروسداس اسرت کره دس ایرن میران بررای‬ ‫دانشآموزان به عنوان کابران خانه و مدسسه از اهمییت ویژه ای برخوسداس است‪ .‬افراد گاهی از قلمرو به نحوی متفراوت اسرتفاده‬ ‫‪‎‬‬ ‫می کنند‪ .‬انسان شناس آمریکایی ادواسد تی هال‪ ،‬از نخستین محققانی که است‪ ،‬نیاز به داشتن قلمرو سا دس انسران برسسری کررده‬ ‫است‪ .‬تحقیقات او دس زمینه قلمرو سفتاس شناسی محیطی سا به سمت تناسب تازهای دس سوابط با دیگران هدایت کرده است‪ .‬سفتاس دس‬ ‫حوزه فضاهای اجتماعی چون خانه و مدسسه از جمله سفتاس های موسد نظر دس مجموع مدل های سفتاسی موجود است‪ .‬هر سرزمین‬ ‫قلمرویی است با مرزهای کاما مشخص که گاهی هم توسط نگهبانان محافظت می شود‪ .‬دسون هر سرزمین قلمروهای کوچکی‬ ‫به شکل استان یا منطقه و دس حیطه آموزش خانه یرا مدسسره (ساهررو‪ ،‬کتابخانره و مسرجد) وجرود داسد کره براز بره قلمروهرای‬ ‫کوچکتری تقسیم میشوند‪ ،‬مثل شهر و به همین ترتیب مناطق شهری و دس آنها خیابانها و هر خیابان نیز برای ساکنان آن بره‬ ‫قلمروهای کوچکتری تقسیم میشود‪ .‬ساکنان هر قلمروی به حریم خود وابسته و آمادهاند تا از آن‪ ،‬حتی تا پای جان‪ ،‬دفاع کنند‪.‬‬ ‫فضایی سا که یک فرد ادعای مالکیت آن سا داسد طوسی که انگاس ادامه اجزای بدنش است‪ ،‬حریم نامیده می شرود‪.‬ایرن حرریم بره‬ ‫صوست معنی داسی دس محیط خانه و مدسسه نیز موسد توجه دانش‪‎‬آموزان دس قالب گروه های سسمی و غیر سسمی قراس مری گیررد‪.‬‬ ‫فضایی که داسایی هر فرد اشغال میکند‪ ،‬حریم شخصی او محسوب میشود از جمله خانهاش‪ ،‬زمیناش که با پرچینری مشرخص‬ ‫شده است‪ ،‬فضای داخل اتومبیلاش‪ ،‬اتاق شخصیاش‪ ،‬صندلی موسد عاقهاش و حتی آنچه که هال کشف کرد‪ ،‬محدوده معینی از‬ ‫فضای دوس تا دوس بدنش‪.‬‬ ‫مانند بسیاسی از حیوانات حریم مشخصی دس اطراف خود داسند که به عنوان قلمروی تحرت اختیراس خرود‪ ،‬آن سا تحرت نظرر قرراس‬ ‫می دهند‪ .‬اندازه این قلمرو بستگی به محیط و سوابطی داسد که حیوان دس آن تکامل پیدا کرده است‪ .‬یک شیر کره دس منطقره دوس‬ ‫افتادهای از ساواناهای آفریقا زندگی می کند‪ ،‬و تعداد شیرهای دیگر آنجا بسیاس اندک باشد‪ ،‬میتواند قلمرویری بره وسرعت پنجراه‬ ‫کیلومتر سا برای خود داشته باشد و این محدوده سا با فضوات خود عامتگذاسی میکند؛ همین حیوان‪ ،‬دس صوستی که با شیرهای‬ ‫دیگر دس منطقه حفاظت شده‪ ،‬سشد کرده باشد به خاطر نیاز به تعامل و تقسیم قلمرو با دیگر شیرها‪ ،‬قلمروی شخصی کم وسرعتی‬ ‫داسد که بیش از چندین متر نمیباشد‪ .‬انسان نیز دسباسه «قلمروی» خصوصی دس خانه و مدسسه‪ ،‬سفتاسی مشرابه داسد کره همیشره‬ ‫زندگیاش بستگی داسد‪ ،‬بنابراین از نظر آزادی قلمرو محدود شده اسرت‪( .‬هرال‪,‬‬ ‫‪‎‬‬ ‫همراه اوست و بزسگی آن به تراکم جمعیت محل‬ ‫‪ ) 815‬همین طرو است دسباسه دانش آموزان دس استباط با محیط های مجتمع مسرکونی و مدسسره‪ .‬بره عبراست دیگرر بخشری از‬ ‫فضاهای اجتماعی که با دانش‪ ‎‬آموز دس استباط است‪ ،‬توسط او تسخیر می شود و به عنوان نسبتی از قلمرو او شناخته می شود‪ .‬امرا‬ ‫تفاوت هایی هم دس این میان وجود داسد‪ .‬دس حالی که مردمی مثل ژاپنیها‪ ،‬به محیط جغرافیایی محدود عادت داسند‪ ،‬کسانی هرم‬ ‫هستند که فقط محیطی باز و گسترده احساس ساحتی می کنند و بنابراین از دیگر انسانها فاصله بیشتری میگیرند اما ما به سفتاس‬ ‫انسانهای ساکن دس مجتمع مسکونی دس استباط با حریم خصوصیشان میپردازیم‪ .‬موقعیرت اجتمراعی یرا اقتصرادسی افرراد نیرز‬ ‫میتواند بر تعیین حدود قلمرو آنها با دیگر انسانها تاایر بگذاسد‪.‬‬ ‫‪,‬‬ ‫برای مثال هال‪ 2‬ماجرایی از یک باشگاه وسزشی سا نشان می دهد‪ :‬زوج جوانی که به تازگی از کشوسشان‪ ،‬دانماسک‪ ،‬به شریکاگو‬ ‫آمده بودند‪ ،‬دس یک باشگاه محلی ابتنام کردند‪ .‬بعد از چند هفته‪ ،‬خانمهای عضو باشگاه شکایت کردند که مرد جوان مزاحم آنان‬ ‫است و حضوس او زنان سا ناساحت می کرد مردان عضو هم ابراز کردند زن جوان مزاحم آنهاست‪ .‬سوءتفاهم ایجاد شده به این علت‬ ‫بود که بسیاسی از اسوپاییان داسای حریمی خصوصی به شعاع ‪ 28‬تا ‪ 29‬سانتی متر هستند‪ ،‬بعضی ها حتی کمتر‪ .‬سعایت فاصرله ‪29‬‬ ‫سانتیمتری با آمریکاییها‪ ،‬به نظر دانماسکیها طبیعی و صحیح بود و فکر نمیکردند که واسد حریم خصوصری ‪ 49‬سرانتیمترری‬ ‫آمریکایی ها شده اند‪( .‬هال‪ ) 815 ,‬دس ضمن آنان اغلب به چشم های دیگران خیره می شوندکه این هم باعر تراایر اشرتباه برر‬ ‫دیگران می شد‪ .‬از سوی دیگر نفوذ بر حریم خصوصی جنس مخالف سوشی برای نشان دادن تمایل به فررد مرذکوس اسرت‪.‬چنرین‬ ‫سفتاسی که برای دانماسکیها‪ ،‬سفتاسی عادی بود‪ ،‬از سوی آمریکاییها به عنوان توافق تلقی میشد‪ .‬دس مقابل دانمراسکیهرا سفتراس‬ ‫آمریکاییها سا سرد و غیردوستانه می دانستند زیرا آنان مرتب یک قدم به عقب میسفتند ترا فاصرلهای سا ایجراد کننرد کره دس آن‬ ‫احساس ساحتتری داشتند‪ .‬همین وضعیت دس مداسس البته دس جامعه ایرانی نیز مصداق داسد‪.‬‬ ‫گاهی بر خوسدهایی از جنس استباطات اجتماعی دس محیط هایی که محل تعامل افراد گوناگون با فرهنگ های سفتراسی متفراوت‬ ‫هستند زمینه شکل گیری سفتاسهایی سا فراهم می آوسند که به لحاظ حریم و قلمرو فردی دچاس نوعی چالش هستند‪ ،‬یکی از مثال‬ ‫های مطرح دس این سابطه سمیناسها و جلساتی است که افراد از سراسر دنیا به آن دعوت می شوند‪ .‬محققینی مانند فریوس معتقدنرد‬ ‫افرادی که دس عین داشتن حریم به فرهنگ استباطی و حریم شخصی دیگرران بری تفاوتنرد زمینره نروعی اخرتاف فرهنگری دس‬ ‫سفتاسهای ساده مانند کناسهم ایستادن یا استباط متقابل سا فراهم می آوسد‪ ،‬نوعی احساس متفاوت دس برخوسد این افراد ایجراد مری‬ ‫شود‪( .‬فریوس‪ ) 833 ,‬اما این مسئله محدود به افرادی با فرهنگ های مختلف از کشوسهای متفاوت نمی شود بلکه دس جوامع سو به‬ ‫توسعه که اختاف فرهنگی میان شکل اجتماعی جامعه دس گذشته و امروز به صوست قابل توجهی وجود داسد‪ ،‬میران گرروه هرای‬ ‫اجتماعی از این گونه اختافات فرهنگی دیده می شود خصوصاً دس مواسدی که افرادی موسد نظر دس محیط های متفاوت سشد کرده‬ ‫باشند و سپس دس یک مجموعه دس کناس هم قراس گرفته باشند‪ .‬به عاوه این این کته دس مداسس به ویژه مداسسی که داسای خررده‬ ‫فرهنگ ویژه سا دس خود می پذیرند نیز صادق است‪.‬‬ ‫بنابراین چند نکته از مفهوم قلمرو به بخ معماسی و طراحی محیط و محیط شناسی انسان‪‎‬مداس دس خانه و مدسسه استباط پیدا می‬ ‫کند که شامل نکات زیر است‪:‬‬ ‫‪ -‬اشاسه به مکان یا محدوده جغرافیایی‪ :‬انسان نیازمند یک محدوده فیزیکی است که آن سا قلمرو خود بداند‪ .‬دس خانه هراو‬ ‫مداسس امروز این محوطه برای فرد از یک فضای اتاق خواب تجاوز نمی کند‪.‬‬ ‫‪ - 2‬مالکیت اعتباس کاس یک مکان یا محدوده‪[ .‬بنابراین دخل و تصرف دس آن فقط بوسیله صاحب آن مجاز است‪].‬‬ ‫‪ - 8‬عامت گذاسی محدوده‪ :‬شخص باید مکانی داشته باشد تا بتواند آن سا عامت گذاسی و شخصی کنرد مثرل چسرباندن‬ ‫عکس یا نقاشی و یا نام خود‪.‬‬ ‫‪ - 4‬قلمرو قابل دفاع است چه بصوست اعتباس (جامعه‪ ،‬مدسسه) چه حقیقی(خانه)‪.‬‬ ‫‪‎Edward Hall‎‬‬ ‫‪-‬‬ ‫بعاوه برای فهم بهتر این موضوع ابتدا باید حریم ها و فاصله های شخصی سا شناخت‪( .‬هال‪ , 815 ,‬ص‪ )38 .‬دس مجتمع هرای‬ ‫مسکونی به عنوان مکانی برای زندگی خصوصی و دس عین حال گروهی مانند مداسس‪ ،‬اندیشیدن تدابیری برای برآوسدن نیراز بره‬ ‫قلمرو با تمامی ویژگیهایش‪ ،‬برای تعلیم و تربیت افرادی سالم ازم و ضروسی به نظر می سسد‪.‬‬ ‫‪ .2‬چهارچوب نظری‬ ‫سوابط اجتماعی افراد دس زمان و مکان اجتماعی شکل گسترده معنا شناسی دیالکتیکی از فرهنگ است که دس قالب یک نگرش‬ ‫انسان شناسانه دس سابطه با محیط انسانی و مکانی تبیین شده است‪ .‬نحوه شکلگیری معماسی و پس از ایجاد آن نحوه به کاسبردن‬ ‫و استفاده از آن بازخوسدی فرهنگی از وضع اجتماعی است که کاسبران یک فضای معماسی دس آن زندگی می کنند‪ .‬اما این نگراه‪،‬‬ ‫تبیین کننده همه تعامات جامعه با معماسی نیست‪ .‬وجه دیگری از این تمایات که از منظرر بسریاسی از سوشرنفکران بسریاس برا‬ ‫اهمیت تر از وجه نخست است واکنش کاسبران دس مواجه با معماسی و ایجاد کنش های متاار از فضای معماسی است‪ .‬بدین معنرا‬ ‫که پس از اینکه یک فرم شکل گرفت و موسد استفاده کاسبران گوناگون قراس داشت‪ ،‬کاسبران نوعی از استباط سا با آن بر قرراس مری‬ ‫کنند که نه تنها نتیجه فرهنگ اجتماعی آنها تا آن زمان است‪ ،‬بلکه تا حدودی هم متاار از اار آن فرم بر کراسبران اسرت‪ .‬و ایرن‬ ‫بدین معنی است که کاسبران دس حالی که فرهنگی ایجاد می کنند تا فرم ها دس این محیط تولید شوند‪ ،‬فرم ها نیز به نوبه خود به‬ ‫فرهنگ آینده شکل خواهند داسد و زمینه ای برای خلق جدید سا فراهم می آوسند‪.‬‬ ‫«این مقوله تغییر شکل دیالکتیکی‪ 8‬امر فوق مادی سابه امر مادی و امر فوق سوبژکتیو‪ 4‬سا به امر سوبژکتیو ممکن می‬ ‫سازد‪ .‬این مقوله سراسر تحول تاسیخی بشر سا تعیین می کند‪ .‬این سوح عینی این امر سا ممکن می سازد که مصرنوعات‬ ‫نیروها و فعالیت های افراد مستقل از هر فرد و هر تولید منفردی حفظ شود‪(Simmel, 1911) ».‬‬ ‫[بیان]«تغییر شکل دیالکتیکی امر فوق مادی به امر مادی و امر فوق سوبژکتیو به امر سوبژکتیو» بیان مشخصاً زیملی ایده زیر‬ ‫است‪ .‬دس ساختاسهای فرهنگ‪ ،‬محتوای فرآیندهای سوانی‪ -‬امر «فوق مادی» ‪ -‬به صوست هایی بیان می شود کره مسرتقل از‬ ‫شرایط سوبژکتیو یا سوان شناختی تکوین آنهاست‪( .‬اُکس‪ ) 838 ,‬به بیان ساده تر وقتی فرم ها شرکل مری گیرنرد بخشری از‬ ‫فرهنگ سا تجسم می دهند دس نتیجه فرهنگ هویتی مستقل از افراد جامعه پیدا می کند و تنها با مرگ آنها از میران نخواهرد‬ ‫سفت‪ ،‬اما همین فرمها فرهنگ آینده جامعه ای از کاسبران سا ایجاد خواهد کرد که بخشی از این فرهنگ جدید توسط فرآیندی‬ ‫مستقل از تعامات اجتماعی صرفاً سوانی شکل گرفته است‪.‬‬ ‫استباط تعاملی و تقابلی این مفاهیم محتاج حضوس یک نظام اسزشی است که دستوسات آن نظام اسزشری موجرب بوجرود آمردن‬ ‫فرهنگ می شود این گونه های متمایز به لحاظ عضوی و فعالیتی موجب می شود تا زمینه های مسرتعد و ازم بررای ایجراد‬ ‫مفهوم موسد نیاز فرهنگ محیا گردد‪ .‬از دید ویلیامز‪ 9‬ایده فرهنگ و عمل فرهنگ سازی نوید سهایی انسان از بند ایستایی سا دس‬ ‫برداسد (میلز و برایت‪ ، 839 ،8‬ص‪ ) 1‬اما استباط تعاملی میان صوست های تجسمی فرهنگ مانند محیط های ساخته شرده برا‬ ‫مخاطبین که دس آن فرهنگ سشد می کنند یک استباط نشان شناسانه است‪.‬‬ ‫‪Dialectic ‎‬‬ ‫‪Subjective‎‎‬‬ ‫‪Williams‎‬‬ ‫‪‎Mills and bright‎‬‬ ‫!‬ ‫الگو های استباط نشانه شناسانه دس عین اینکه یک استباط عینی سا ایجاد می کنند‪ .‬مری تواننرد معرانی مراهوی و فرهنگری –‬ ‫اجتماعی سا نیز برای مخاطبین خود تبیین کنند‪ .‬موضوعی که دسباسه علوم استباطی بسیاس اهمیت داسد‪ .‬و حتی برخی از صاحب‬ ‫نظران نه تنها ادساک فرهنگی که همه ادساکات انسانی سا حاصل دسیافت نشانه های فرهنگی و یا طبیعی می دانند‪.‬‬ ‫بر اساس الگویی که دس تبیین مفهم قلمرو بیان شد و سلسله دیالکتیکی که مبانی فرهنگری بره سشرد فرهنرگ مری انجامرد‬ ‫بنابراین می توان شکل و نحوه مواجه قلمرو کاسبران با هم و همچنین با فضاها سا دس تعیین سفتاسها برای برسسی واکنش های‬ ‫فرهنگی اجتماعی موسد مطالعه قراس داد‪ .‬همچنین تاایر این نوع نگاه بر سایر فضاها از جمله موضوع فضاهای آموزشی و سفتاس‬ ‫دانشآموزان دس آنها پرداخت‪.‬‬ ‫‪‎‬‬ ‫‪ .4‬پیشینه پژوهش‬ ‫از جنبه فیزیکی و کالبدی‪ ،‬دس شهرسازی سسمی کمتر به فضاهای عمومی به مثابه تبلوس کالبردی عرصره یرا قلمررو عمرومی‬ ‫پرداخته شده است‪ .‬همچنین دسباسه موضوع استباط فرهنگی خانه با خانواده خصوصاً دس داخل کشوس و دس مجتمع هرای مسرکونی‬ ‫پژوهش های نادسی وجود داسد‪ .‬پژوهش ها عموماً به موضوع خانه و مجتمع های مسکونی می پردازند یا به موضوع بعد اجتماعی‬ ‫خانواده و استباطات آن دس مجموعه مسکونی می پردازد‪ .‬باوجود اینکه موضوع پایداسی اجتماعی فضراهای معمراسی امرروزه بره‬ ‫موضوعی مهم دس عرضه طراحی و تولید فضاها تبدیل شده است اما همچنان دس حوضه مسکن که از مهمترین و گسترده تررین‬ ‫موضوعات معماسی است کمتر از جهت انسان شناسانه و سفتاس شناسانه پرداخته شده است‪.‬‬ ‫اهمیت استباط خانواده با فضای مجتمع های مسکونی پس از تحوات دوسان مدسن و بخصوص جنگ جهانی دوم مطرح شد‪.‬‬ ‫اما پژوهش های مشابهی دس این زمینه انجام شده است مانند پژوهشی که دس دانشگاه شهید بهشتی با عنوان «خانه‪ ،‬لباسی بر تن‬ ‫خانواده» به موضوع اهمیت خانواده دس محیط های مسکونی می پردازد‪ .‬دس فصل سوم این پژوهش به طوس جدی به «خانه» نگاه‬ ‫می شود و بعد از شناخت کلی به تحلیل سابطه ای که خانواده به واسطه زندگی با آن برقراس می کنرد اختصراص داسد(بنردسآبادی‪،‬‬ ‫‪ .) 1 ، 83‬دس بسیاسی پژوهش ها نیز استباط خانواده ها با مجتمع مسکونی به لحاظ متغییر های کمی مالی و اقتصادی مد نظر‬ ‫قراس بوده است‪.‬‬ ‫پس از جنگ جهانی برای ایجاد نظم دس شهرها تئوسی مطرح شد که مبنای آن نظم دادن به اسکان افراد به عنوان مهمترین‬ ‫اصل موسد توجه قراس گرفت‪ .‬دس این ساستا‪ ،‬تفکر ایجاد چندین کانون یا اجتماعات الگو کره هردف اصرلی آنهرا ترامین بهداشرت‪،‬‬ ‫سادگی‪ ،‬سامت و ایمنی برای ساکنان بود‪ ،‬موسد توجه قراس گرفت‪( .‬شوای‪ )58-58 : 834 ،1‬تجربه سکونت دس سراختمان هرای‬ ‫بلند که پس از انتشاس اصول مدسنیسم به عنوان الگوی سکونت جدید انسان مطرح شد‪ ،‬اگر چه بخشی از دستاوسدهای فنی بشر و‬ ‫پاسخی به مشکات افزایش جمعیت دس شهرها بود ولی این الگوی جدید به سرعت نقاط ضعف خود سا نشان داد و کمتر از یرک‬ ‫دهه پس از آن موج انتقادات آغاز شد‪ .‬تا اینکه به قول جنکس‪ : 3‬دس ساعت ‪ 8:82‬بعد از ظهرر سوز ‪ 9‬ژوئیره ‪ 512‬برا انفجراس و‬ ‫!‬ ‫‪Shoai ‎‬‬ ‫"‬ ‫‪Charles Jencks‎‬‬ ‫"‬ ‫تخریب مجموعه «پروئیت ایگو‪ »5‬که دقیقاً بر اساس منشوس سیام‪ 1‬و دستوسالعمل های مدسن مسکن ساخته شده برود‪ ،‬معمراسی‬ ‫مدسن مُرد‪ )6 :1996 ،Jencks(.‬پس از انتقادات و مشکات ایجاد شده دس دوسان مدسن‪ ،‬تحقیقات بسیاسی بر سوی موضوع سفتراس‬ ‫سوانی و تاایر محیط بر سفتاس انسان ها دس مجتمع های مسکونی انجام گرفته است‪.‬‬ ‫پس از این دوسان دس ده های اخیر موضوع انسان شناسی دس تبیین سفتاسهای ساکنین مجتمع های مسکونی موسد توجه دوباسه‬ ‫قراس گرفته است‪ .‬نکته ای که دس مجتمع های مسکونی از اهمیت براایی برخروسداس اسرت‪ ،‬سرامت محریط سوانری دس آنهاسرت‬ ‫(توسلی‪ )8 : 898 ،‬و چنانکه گفته شد این نکته دس ابتدای تشکیل مجتمع های مسکونی کمتر از آنچه که باید موسد توجه بروده‬ ‫است‪ .‬و حاصل این کم توجهی‪ ،‬ساخت مجتمع های مسکونی بوده که فاقد سرامت سوانری و اجتمراعی هسرتند‪ .‬برخری از ایرن‬ ‫مجموعه های ساختمانی هنوز هم دس جوامع شهری وجود داسند تحقیقاتی که به کیفیت زندگی دس آنها اختصراص یافتره‪ ،‬مسرئله‬ ‫عدم استباط صحیح توده و فضای باز سا برای ایجاد محیطی سالم و امن بررای اسرتفاده خرانواده هرا سا از جملره مشرکات ایرن‬ ‫ساختمان ها دانسته اند‪ .‬بعاوه وقتی دس اساس و هنگام احداث این فضاها به عملکرد آن بهعنوان بخش مهمی از عرصه عمومی‬ ‫بیتوجهی میشود و مسئولین با حضوس فیزیکی و امر و نهیهای پایانناپذیر امکران تجربره سا از شرهروندان‪ ،‬بره ویرژه جوانران‪،‬‬ ‫میگیرند‪ ،‬بدیهی است که فضاهای عمومی شهری به فضایی متفاوت و حتی مغایر با آنچه باید باشند‪ ،‬تبدیل میشوند‪.‬‬ ‫پدید آوسدن این استباط به صوست صحیح نیازمند شناخت قلمرو افراد است‪ .‬قلمرو سا یکی از ساز وکاسهای سفتاسی مناسب برای‬ ‫دستیابی به سامت سوانی تلقی می کنند‪ .‬ادواس هال پژوهش گر این عرصه نکاتی سا برای تعریف قلمرو معرفی می کنرد‪ ،‬از ایرن‬ ‫نکاتی که به صوست مشترک دس تعریف قلمرو اشاسه شده است‪ ،‬دس موسد مجتمع‪ ‎‬های مسکونی به عنروان مکرانی بررای زنردگی‬ ‫شخصی و دس عین حال زندگی جمعی‪ ،‬اندیشیدن تدابیری برای برآوسدن نیاز به قلمرو با تمامی ویژگیهایش‪ ،‬برای داشتن جامعره‬ ‫سالم ازم و ضروسی است‪.‬‬ ‫قلمرو افراد دس استباط با هم قابل تعریف است بدین معنی که دس عین حفظ فواصل استباطی افراد باید دس قلمرو سفتاسی‪ ،‬استباط‬ ‫اجتماعی ایجاد کنند‪ .‬برای نیل به این هدف باید مکان اجتماعی که این تعامات دس آن شکل مری گیررد قابلیرت هرای ازم سا‬ ‫داشته باشد‪ .‬این قابلیت ها شامل استباط صوتی و بصری‪ ،‬استباط فیزیکی و استباط عملکردی است‪ .‬استباط صوتی و بصرری بررای‬ ‫برقراسی استباطات مستقیم یا غیر مستقیم و یا نظاست عمومی بر تعامات اجتماعی دس فضا‪ ،‬استباط فیزیکی بررای گسرترده ای از‬ ‫عملکردهای فردی و گروهی و استباط عملکردی برای ایجاد پویایی و سرزندگی فضرایی دس هرر مکران و حفرظ ترداوم اسرتفاده‬ ‫کاسبران از آن مکان عمومی‪.‬‬ ‫‪ .5‬فرآیند پژوهش‬ ‫‪ .9,‬هدف پژوهش‪ :‬شناسایی کیفیت فضاهای مجتمع های مسکونی از نظر چگونگی استبراط برا مخاطرب و تشرویق‬ ‫حضوس خانواده ها دس فضای عمومی موجود دس مجتمع های مسکونی با هدف تبیین شاخصه ها و ویژگی های محیط های مناسب‬ ‫برای حضوس خانواده ها‪.‬‬ ‫‪#‬‬ ‫‪Pruitt–Igoe‎‬‬ ‫‪ ،CIAM ‎‬منشوسی که معماسان مدسن دس ‪ 58‬برای تدوین اصول معماسی و شهرسازی مدسن تدوین کردند‪‎.‬‬ ‫‪#‬‬ ‫‪ .9,2‬سوال پژوهش‪ :‬با توجه به اهداف مطرح شده دس بخش گذشته سواات پژوهش عباستند از‪:‬‬ ‫) آیا سابطه ای میان نوع فضای طراحی شده دس مجتمع های مسکونی و کیفیت حضوس خانواده ها دس آنها وجود داسد؟‬ ‫‪ )2‬چگونه فضاهایی برای حضوس خانواده ها مناسب تر است؟و این فضاها دس مجتمع های مسکونی چه مشخصاتی داسند؟‬ ‫شکل ‪ :‬تصویر نمونه ای از قرارگاه های رفتاری‪ ،‬راست‪ :‬محرمیت کامل‪ ،‬وسط‪ :‬نیمه مشرف و چپ‪ :‬اشراف کامل ( تصویر از نگارنده‪ :‬مشایخی)‬ ‫‪ .9,8‬روش پژوهش‪ :‬این پژوهش یک تحقیق کمی و کیفی است که برای انجام آن به اندازه گیری های کمی پرداخته‬ ‫شده و بعد به صوست کیفی دسباسه این اندازه گیری ها به بح و نظر پرداخته می شود‪ .‬تکنیک های برای جمع آوسی اطاعرات‬ ‫عباستند از مشاهده مستقیم و مشاهده مشاسکتی که البته اجرای پرسشنامه نیز بخش دیگری از اطاعات سا سامان داده اسرت‪ .‬دس‬ ‫این سوش به مطالعه نوع سابطه بین کاسبران با محیط به لحاظ زمانی و موضوعی پرداخته شده اسرت‪.‬ایرن مطالعره سابطره ای برا‬ ‫استفاده از آزمون «همبستگی» و دس فضای نرم افزادی اکسل انجام شده است‪(.‬گروت و وانگ‪ .)2 2 : 838 ، 2‬سویکرد به کراس‬ ‫گرفته شده دس این پژوهش «جامعه شناسی معماسی» است که با استفاده از نشانه شناسی معنی شناسی و ساختاس گرایی به تفسیر‬ ‫نتایج پرداخته است‪.‬‬ ‫‪ .6‬جامعه آماری‪ ،‬نمونه و روش نمونه گیری‬ ‫نشآمروزان و مرداسس‬ ‫دس این پژوهش جامعه آماسی عباست بود از ساکنین مجتمع مسکونی شهرک اکباتان ائم از والدین و دا ‪‎‬‬ ‫موجود دس منطقه و نمونه موسد برسسی عباست بود از عده ای از ساکنین این مجتمع که به صوست تصادفی ساده انتخاب شده اند‪.‬‬ ‫دس نتیجه بلوک ‪ A‬دس فاز یک شهرک اکباتان تهران به عنوان نمونه این پژوهش انتخاب گردید‪ .‬سفتاس ساکنین دس قراسگراه هرای‬ ‫سفتاسی موسد برسسی قراس گرفت و دس سه قراس گاه سفتاسی نوع افراد استفاده کنند از فضاهای مجتمع دس این سه فضا موسد سنجش‬ ‫قراس گرفت‪ .‬این سه قراسگاه سفتاسی از محرمیت کامل تا اشراف کامل‪ .‬برنامه سنجش از ابتدای سوز تا شب و بره صروست مرداوم‬ ‫انجام شده است‪ .‬انجام سنجش دس سوزهای کاسی و دس فصل تابستان انجام شده است تا حضوس همه کاسبران از جمله دانش‪‎‬آموزان‬ ‫‪8‬‬ ‫دس محیط سنجیده شود‪.‬‬ ‫‪Linda Groat‎‬‬ ‫‪‎David Wang‎‬‬ ‫قراسگاه سفتاسی‪ ،‬با اشراف کامل محیط های عمومی است که دس مسریر هرای عبروسی قرراس داسد‪ ،‬ماننرد وسودی سراختمان و‬ ‫مسیرهای اصلی‪ ،‬قراسگاه سفتاسی نیمه مشرف‪ ،‬فضاهایی است که از مسیرهای اصلی و دید عمومی قابل سوئیت اسرت‪ .‬و قراسگراه‬ ‫سفتاسی محرمیت کامل فضاهایی است که از دو فضای قبل قابل سوئیت نیست مانند پشت ساختمان یا مسیرهای فرعی که خاسج‬ ‫از دید عمومی قراس داسد‪ .‬زمان فعالیت افراد به بازه های سه ساعته تقسیم شد و تراکم افراد به تفکیک نوع افراد استفاده کننده از‬ ‫قراس گاه های سفتاسی موسد سنجش قراس گرفت‪ ،‬این افراد عباست بودند از‪ :‬خانواده ها (به تعبیری والدین) ‪،‬سالمندان‪ ،‬کودکران(بره‬ ‫تعبیری دانش‪‎‬آموزان)‪ ،‬جوانان و افراد تنها‪ .‬سنجش به صوست غیر مستقیم با استفاده از مشاهده صوست گرفته است‪.‬‬ ‫شکل ‪ :1‬شمایی از پان موقعیت قرارگاه های رفتاری نسبت به مسیرهای عبور و مرور‬ ‫‪ .‬اشراف کامل ‪ .1‬نیمه مشرف ‪ .2‬محرمیت کامل (ترسیم از نگارنده)‬ ‫‪ .7‬آزمون‬ ‫آزمون این پژوهش بوسیله مشاهده و ابت استفاده کنندگان از فضاها‪ ،‬به صوست قراسگاه سفتاسی عبوسیی یا توقف با یک امتیاز‬ ‫یکسان و تمایز بین نوع کاسبران دس قراسگاه های سفتاسی انجام شده است‪ .‬بنابراین تعداد استفاده کنندگاه از ساعت ‪ 8‬صبح ترا ‪2‬‬ ‫شب به تفکیک نوع استفاد ه کننده از فضا ابت گردیده و با بهره گیری از همین سوش سه قراسگاه سفتاسی که به ترتیب دس اشراف‬ ‫کامل‪ ،‬نیمه مشرف و محرمیت کامل قراس داسد سنجش سفتاسی صوست گرفته است‪ .‬نتایج این سنجش بدین شرح است‪:‬‬ ‫خانواده‬ ‫تنها‬ ‫سالمندان‬ ‫کودکان‬ ‫جوانان‬ ‫خانواده‬ ‫تنها‬ ‫سالمندان‬ ‫کودکان‬ ‫جوانان‬ ‫خانواده‬ ‫تنها‬ ‫سالمندان‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫کودکان‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪22‬‬ ‫جدول ‪ :‬نتایج آزمون‬ ‫جوانان‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫گروه ها‬ ‫قراسگاه سفتاسی ‪ :8‬محرمیت کامل‬ ‫قراسگاه سفتاسی ‪ :2‬نیمه مشرف‬ ‫قراسگاه سفتاسی ‪ :‬اشراف کامل‬ ‫‪ 1‬سحر‬ ‫‪ 2‬صبح‬ ‫‪ 3‬ظهر‬ ‫‪ 25‬بعد از ظهر‬ ‫‪ 29‬عصر‬ ‫‪ 43‬شب‬ ‫ساعات‬ ‫‪5-8‬‬ ‫‪2-5‬‬ ‫‪9- 2‬‬ ‫‪3- 9‬‬ ‫‪2- 3‬‬ ‫‪24-2‬‬ ‫‪ .8‬توصیف داده ها‬ ‫تراکم افراد دس قراسگاه های سفتاسی بره هریو وجره همگرن‬ ‫‪200‬‬ ‫نیست‪ ،‬و البته این موضوع با توجره بره تفراوت هرای زمرانی و‬ ‫‪150‬‬ ‫مکانی کاماً عادی تلقی می شود‪ .‬از آنجا که حضروس افرراد دس‬ ‫محیطرری ماننررد فضرراهای جمعرری نرروعی اسررتفاده اختیرراسی از‬ ‫فضاست می توان چنین تلقی کرد که میرزان اسرتفاده از فضرا‬ ‫عصر‪‎‬‬ ‫‪100‬‬ ‫بعد‪‎‬از‪‎‬ظهر‪‎‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ظهر‪‎‬‬ ‫صبح‪‎‬‬ ‫‪0‬‬ ‫تعبیری از پذیرش نسبی فضا و موسد استفاده قراس دادن آن برای‬ ‫کاسبرد های اجتماعی است‪ .‬دس صوستی که استفاده از فضرا بره‬ ‫ش‪‎°‬‬ ‫سحر‪‎‬‬ ‫محرمیت‪ ‎‬نیمه‪‎‬مشرف‪ ‎‬اشراف‪‎‬ک¯مل‪‎‬‬ ‫ک¯مل‪‎‬‬ ‫نمودار ‪ :‬مقایسه میزان استفاده خانواده ها از قرارگاه های رفتاری‬ ‫معنی پذیرش آن تلقی شود نوع کاسبران فضرا نیرز مری توانرد‬ ‫تعیین کننده هویت فضا و به تعبیری انطباق سوحیه فضا با نروع‬ ‫‪70‬‬ ‫کاسبرموسد نظر باشد‪ .‬همچنین باید توجره داشرت کراسبران ایرن‬ ‫گونه فاها عاوه بر این که باید تمایلی برای استفاده از فضراها‬ ‫داشته باشند‪ ،‬امکان استفاده از فضا نیز باید بررای آنهرا فرراهم‬ ‫بوده باشد‪ .‬و این موضوع هم از جهت مشخصات فیزیکی فضرا‬ ‫‪60‬‬ ‫ش‪‎°‬‬ ‫‪50‬‬ ‫عصر‪‎‬‬ ‫‪40‬‬ ‫بعد‪‎‬از‪‎‬ظهر‪‎‬‬ ‫‪30‬‬ ‫ظهر‪‎‬‬ ‫‪20‬‬ ‫صبح‪‎‬‬ ‫‪10‬‬ ‫موسد اهمیت است و هم ساختاس های مدیریتی دس مقیاس کان‬ ‫‪0‬‬ ‫محرمیت‪‎‬ک¯مل‪ ‎‬نیمه‪‎‬مشرف‪ ‎‬اشراف‪‎‬ک¯مل‪‎‬‬ ‫شهر و مقیاس خرد دس مجتمع های مسکونی‪ .‬به عنروان مثرال‬ ‫تحقق استفاده کاسبران خانواده از یک فضا مسرتلزم ایرن نکتره‬ ‫سحر‪‎‬‬ ‫نمودار ‪:‬مقایسه میزان استفاده افراد تنها از قرارگاه های رفتاری‬ ‫است که خانواده ها دس زمان موسد نظر دس کناس هم باشرند و بره‬ ‫عباست دیگر خانواده مصداق عینی و فیزیکی داشته باشد چرا که‬ ‫دس بسیاسی مواسد افراد خانواده با وجود استباط با هم نمی تواننرد‬ ‫دس کناس هم حضوس داشته باشند‪ .‬ولری دس صروستی کره سیاسرت‬ ‫های کان و خرد دس بازه هایی از زمران مروسد مطالعره امکران‬ ‫حضوس افراد خانواده دس فضاهای جمعی سا ایجاد کرده باشرد‪ ،‬دس‬ ‫این صوست می توان نتایج میزان حضوس آن هرا سا دس فضراهای‬ ‫جمعی حاصل توفیق فضای موسد نظرر دس بررآوسده کرردن نیراز‬ ‫خانواده ها دس آن فضا دانست‪.‬‬ ‫موضوع دیگر شرکل و طراحری فضاسرت بردین معنرا کره دس‬ ‫‪140‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ش‪‎°‬‬ ‫عصر‪‎‬‬ ‫بعد‪‎‬از‪‎‬ظهر‪‎‬‬ ‫ظهر‪‎‬‬ ‫صبح‪‎‬‬ ‫محرمیت‪ ‎‬نیمه‪‎‬مشرف‪ ‎‬اشراف‪‎‬ک¯مل‪‎‬‬ ‫ک¯مل‪‎‬‬ ‫سحر‪‎‬‬ ‫نمودار ‪ :2‬مقایسه میزان استفاده سالمندان از قرارگاه های رفتاری‬ ‫فضاهای جمعی مجتمع های مسکونی متغییر های گسترده ای دس تعیین هویت فضا و دس نتیجه تمایل کاسبران به اسرتفاده از آن‬ ‫نقش بازی می کنند به طوس مثال دس تحقیقی که دس یک تااس دس یک دانشکده صوست گرفت تنها اضافه کردن چند مبلمان ساده‬ ‫توانسته بود تعداد کاسبران این فضا سا تغییر دهد (گروت و وانگ‪،‬‬ ‫‪ )298 : 838‬بنابراین مشخصات فضا نیز تعیرین کننرده میرزان‬ ‫استفاده از فضا خواهد بود‪ ،‬اما دس این پژوهش از آنجا کره همره‬ ‫کاسبران دس فضاهایی با تشابه مبلمان‪ ،‬اندازه و سایر مشخصرات‬ ‫معماسی که به صوست تیپ دس ساختمان های شرهرک اکباتران‬ ‫ایجاد شده اند موسد سنجش قراس گرفته اند این فاکتوس ها نمری‬ ‫‪200‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ظهر‪‎‬‬ ‫صبح‪‎‬‬ ‫‪0‬‬ ‫سحر‪‎‬‬ ‫محرمیت‪ ‎‬نیمه‪‎‬مشرف‪ ‎‬اشراف‪‎‬ک¯مل‪‎‬‬ ‫ک¯مل‪‎‬‬ ‫مروسد‬ ‫استفاده از قراسگاه های سفتاسی ابت شده‪ 2‬که از این تعداد ‪%23‬‬ ‫خرانواده هرا‪،‬‬ ‫عصر‪‎‬‬ ‫بعد‪‎‬از‪‎‬ظهر‪‎‬‬ ‫تواند تاایری دس نتیجه آزمون داشته باشد‪.‬‬ ‫نتایج سنجش بردین شررح اسرت‪ :‬دس مجمروع ‪13‬‬ ‫ش‪‎°‬‬ ‫‪ %‬افررراد تنهرا‪ % 1 ،‬کودکران‪ %82 ،‬سا جوانرران‬ ‫تشکیل می دهند‪ .‬بنابراین پس از جوانان‪ ،‬خانواده هرا گسرترده‬ ‫ترین گروه کاسبران این قراسگاه های سفتاسی هستند‪ .‬دس مرحلره‬ ‫بعد افراد تنها و سرانجام کودکان کمترین تعداد استفاده از فضرا‬ ‫سا به خود اختصاص داده اند‪ .‬خانواده ها با اینکه دس بازه کوتاهی‬ ‫از قراسگاه های سفتاسی حضوس پر سنگی داسند ولری نزدیرک بره‬ ‫یک سوم کاسبران قراسگاه های سفتاسی سا تشکیل می دهند و این‬ ‫نمودار ‪:4‬مقایسه میزان استفاده کودکان از قرارگاه های رفتاری‬ ‫‪60‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ش‪‎°‬‬ ‫‪40‬‬ ‫عصر‪‎‬‬ ‫‪30‬‬ ‫بعد‪‎‬از‪‎‬ظهر‪‎‬‬ ‫‪20‬‬ ‫ظهر‪‎‬‬ ‫‪10‬‬ ‫صبح‪‎‬‬ ‫‪0‬‬ ‫سحر‪‎‬‬ ‫محرمیت‪‎‬ک¯مل‪ ‎‬نیمه‪‎‬مشرف‪ ‎‬اشراف‪‎‬ک¯مل‪‎‬‬ ‫نمودار ‪:5‬مقایسه میزان استفاده جوانان از قرارگاه های رفتاری‬ ‫نشان دهند عاقه این دسته از کاسبران بره اسرتفاده از فضراهای‬ ‫عمومی است‪ .‬دس مقایسه نیمه پایین جدول با نیمه باایی‪ ،‬می توان نتیجه گرفت ساعات بعد از ظهر تا شب نسربت بره سراعات‬ ‫سحر تا پیش از ظهر شلوغ تر است‪ .‬از ‪ 3‬داده استفاده خانواده ها از قراس گاه های سفتاسی‪ ،‬نزدیک به ‪ %41‬حضوس خانواده هرا دس‬ ‫‪ 2‬داده مربوط به قراس گاه سفتاسی نیمه مشرف دس ساعات بعد از ظهر است‪ .‬با برسسی جدول خصوصیات زیر مشخص می شود‪:‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫‪.8‬‬ ‫‪.4‬‬ ‫شلوغ ترین ساعات برای همه قراس گاه ها حدود ساعت ‪ 3 - 9‬است‪(.‬جدول )‬ ‫بیشترین تراکم استفاده مربوط به فضاهای نیمه مشرف است‪(.‬جدول )‬ ‫دس ساعات بعد از ظهر استفاده کنندگان تراکم بیشتری نسبت به ساعات صبح داسند‪(.‬جدول )‬ ‫دس قراس گاه سفتاسی (اشراف کامل)‪ :‬بیشترین استفاده کنندگان سالمندان و جوانان هستند‪(.‬نموداس ‪8‬و‪)9‬‬ ‫‪.9‬‬ ‫دس قراسگاه سفتاسی ‪( 2‬نیمه مشرف)‪ :‬بیشترین استفاده کنندگان خانواده ها هستند‪(.‬نموداس )‬ ‫‪.1‬‬ ‫حضوس کودکان بیشتر دس ساعات بعد از ظهر محسوس است‪(.‬نموداس‪)4‬‬ ‫‪.8‬‬ ‫‪.3‬‬ ‫دس قراس گاه سفتاسی ‪( 8‬محرمیت کامل)‪ :‬بیشترین استفاده کنندگان جوانان هستند‪(.‬نموداس‪)9‬‬ ‫افراد تنها بیشتر دس ساعات شب از قراسگاه های سفتاسی استفاده می کنند‪(.‬نموداس‪)2‬‬ ‫‪.5‬‬ ‫حضوس استفاده کنندگان دس ساعات ‪ 9- 2‬کمترین میزان سا بین ساعات آزمایش داساست‪( .‬جدول )‬ ‫‪ . 1‬جوانان دس بیشتر ساعات سوز و دس بیشتر فضاها نسبت به سایر گروه ها حضوس بیشتری داسند‪(.‬نموداس‪)9‬‬ ‫‪ .‬خانواده ها نیز مانند سایر گروه ها دس ساعات بعد از ظهر حضوس بیشتری دس همه قراسگاه هرای سفتراسی داسنرد امرا ایرن‬ ‫حضوس دس ساعات شب به سرعت کاهش می یابد‪( .‬نموداس )‬ ‫‪ . 2‬از مواسد ‪ 8 ،9 ،4‬و ‪ 5‬می توان استنباط کرد‪ ،‬مناسب ترین قراس گاه سفتاسی برای حضوس خانواده ها قراس گراه هرای نیمره‬ ‫مشرف است‪.‬‬ ‫‪ .9‬بحث و نتیجه گیری‬ ‫پس از برسسی داده ها و مقایسه نسبتهای آنها‪ ،‬نتیجه آزمون نشان می دهد خانواده ها دس ساعات بعد از ظهرر و دس قرراس گراه‬ ‫های سفتاسی نیمه مشرف بیشترین میزان استفاده سا از فضا داسند‪ .‬چنین به نظر می سسد که هر یرک از گرروه هرای کراسبران دس‬ ‫گروهی از ساعات موسد سنجش قراس گرفته بیشتر حضوس داسند‪ .‬چنانکه گفته شد پس از جوانان‪ ،‬خانواده ها گسرترده تررین گرروه‬ ‫کاسبران این قراسگاه های سفتاسی هستند‪ .‬به عباست دیگر خانواده ها دس محدوده زمانی موسد استفاده خود بیشترین کاسبران سا بره‬ ‫خود اختصاص داده اند‪ .‬همچنین افراد تنها و سرانجام کودکان کمترین تعداد استفاده از فضا سا به خود اختصاص داده اند‪ .‬و ایرن‬ ‫نیز نشانه ای است از اینکه استفاده از فضاهای عمومی مجتمع های مسکونی بیشتر به صوست گروهی و خانوادگی موسد اسرتفاده‬ ‫قراس می گیرند‪ .‬خانواده ها با اینکه دس بازه کوتاهی از قراسگاه های سفتاسی حضوس پر سنگی داسند ولی نزدیک به یک سوم کاسبران‬ ‫سا دس همین بازه قراسگاه های سفتاسی به خود اختصاص داده اند؛ و این نشان دهند توجه و نیاز این دسته از کاسبران به اسرتفاده از‬ ‫فضاهای عمومی است‪ .‬دس مقایسه نیمه پایین جدول با نیمه باایی‪ ،‬می توان نتیجه گرفت ساعات بعد از ظهر تا شب نسربت بره‬ ‫ساعات سحر تا پیش از ظهر شلوغ تر است‪.‬‬ ‫باا سفتن کیفیات فضاهای جمعی دس مجتمع هرای مسرکونی بره دو صروست برر عملکررد هرای آموزشری و خصوصر ًا سفتراس‬ ‫دانشآموزان تاایر می گذاسد؛ یکی اینکه مناسب سازی فضاهای جمعی دس مجتمع های مسکونی باع باا سفتن کیفیت زنردگی‬ ‫‪‎‬‬ ‫دانش آموزان شده و ف رصت آموختن نوع سفتاس دس فضاهای جمعی سا برای آنها فراهم می آوسد و بدین ترتیب آموزشی جرانبی دس‬ ‫محل زندگی آنها ایجاد می کند‪ .‬و دوم اینکه این گونه محیط‪ ‎‬ها زمینه سا برای آسایش و پدید آوسدن فضرای خلروت دس کراسبران‬ ‫خصوصاً دانش آموزان فراهم می آوسد تا دس میان استفاده آنها از فضاهای نسبتاً شلوغ مدسسه و خانه‪ ،‬آنها بتوانند به بروز سفتاسهای‬ ‫حریم قلمرو خود بپردازند‪.‬‬ ‫این نوع سفتاس ها که دس حیطه فعالیت های قلمرو شخصی دانش آموزان می‪‎‬گنجد‪ ،‬نه تنها دس نوع برخوسدهای آنهرا دس سوابرط‬ ‫خود دس مجتمع های مسکونی موار هستند بلکه تاایر وجود فضای مفری که دس قلمرو خصوصی افراد قراس گیررد امکران تحمرل‬ ‫فضاهای شلوغ و یا سایر حوزه های قلمرو که دس آنها بین نیاز به استباط برقراس کردن افراد و توانایی های محیط تعاس وجود داسد سا‬ ‫باا می برد‪ .‬به این صوست نیاز افراد به حوضه های خصوصی با قراس گرفتن دس محیط هایی که به طوس اشرراکی دس زمران هرای‬ ‫مختلف موسد استفاده قراس می گیرد مرتفع می شود‪.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫بعاوه از آنجا که این قلمرو سفتاسی‪ ،‬به عنوان یک قلمرو سفتاسی حرکتی مد نظر است‪ ،‬بر اساس مدل های مرسوم دس سامانه‬ ‫های آموزشی جایگاه کمتری دس فضاهای آموزشی داسد (پاسسا‪ )42 : 819 ،‬و بعضاً دس شهرهای بزسگ که کمبود فضرا دس محریط‬ ‫های آموزشی یک مسئله فراگیر است‪ ،‬کم توجهی و گاهی بی توجهی به این گونه فضاها نیز کمابیش وجود داسد‪.‬‬ ‫بر اساس مطالعات و اهداف پژوهش و همچینین تحلیل داده های آزمایش صوست گرفته نتایج زیر قابل برداشت است‪:‬‬ ‫‪.‬‬ ‫خانواده ها به فضاهای نیمه مشرف بیشتر عاقه مند هستند‪ .‬به صوستی که نزدیک به ‪ %81‬آماس استفاده از قراسگاه های‬ ‫سفتاسی توسط خانواده ها دس این قراسگاه سفتاسی قراس داسد‪ .‬بنابراین حضوس خانواده ها دس این قراسگاه سفتاسی به نحروی چشرمگیر‬ ‫پرسنگتر از سایر قراسگاه های سفتاسی است‪.‬‬ ‫‪.2‬‬ ‫حضوس خانواده ها با سوشنایی دس استباط است‪ .‬به عباست دقیق تر خانواده ها نیز مانند سایر گروه ها بیشتر تمایل داسند دس‬ ‫ساعات بعد از ظهر و عصر از فضاهای مجتمع استفاده کنند اما استفاده آنها با کاهش نوس به سرعت کم می شود‪ .‬و دس ساعات آخر‬ ‫آزمایش(شب) دس قراسگاه سفتاسی محرمیت کامل به صفر می‪‎‬سسد‪.‬‬ ‫‪.8‬‬ ‫حضوس خانواده ها دس فضاهای مجتمع با حضوس سایر گروه ها دس استباط است‪ .‬به نحوی که با کم شدن حضوس سایر گرو‬ ‫‪.4‬‬ ‫جوانان بر خاف خانواده ها بیشتر تمایل به استفاده از فضاهای اشراف کامل یا محرمیت کامل داسند‪.‬‬ ‫ها‪ ،‬استفاده کاسبران نیز از این فضاها به صوست محصوصی کاهش می یابد‪.‬‬ ‫‪.9‬‬ ‫‪.8‬‬ ‫سالمندان بیش از سایر گروه ها عاقمند به استفاده از فضاهای اشراف کامل هستند‪.‬‬ ‫چنانکه گفته شد‪ ،‬مناسب ترین قراس گاه سفتاسی برای حضوس خانواده ها قراس گاه های نیمه مشرف است‪ ،‬این تناظر بدین‬ ‫گونه ت حلیل می شود که این قراسگاه ها دس عین حفظ قلمرو خانواده‪ ،‬امنیت حاصل از حضوس مردم دس این فضا سا نیز ترامین مری‬ ‫کنند‪ .‬اما خانواده ها فقط دس ساعات بعد از ظهر از این فضا ها استفاده می کنند‪ ،‬که این مسئله سا نیرز مری تروان حاصرل از ایرن‬ ‫واقعیت دانست که تجسم خانواده دس زندگی متداول شهری‪ ،‬فقط دس ساعات بعد از ظهر تحقرق داسد؛ بره عبراست دیگرر افرراد دس‬ ‫ساعات صبح به وظایف شخصی می پردازند و دس ساعات بعد از ظهر دس خانواده ایفای نقش می کنند‪.‬‬ ‫‪.1‬‬ ‫بنابر مواسد ‪ 8،8‬و همچنین تراکم باای استفاده کاسبران از ساعات ‪ 9‬تا ‪ 2‬قراسگاه سفتاسی نیمه مشرف می توان نتیجه‬ ‫گرفت عمده استفاده خانواده ها فقط دس همین ساعات مقدوس است و آنها به شدت عاقمند به استفاده از همین قراسگراه سفتراسی‬ ‫هستند و دس نتیجه محیط مناسب برای خانواده ها باید دس این محدوده مکانی‪ -‬زمانی قراس داشته باشند‪.‬‬ ‫بنابرآنچه گفته شد امکان استفاده خانواده ها از فضاهای جمعی مجتمع های مسکونی دس ساعات بعد از ظهر تا شب دس ساعات‬ ‫‪ 9‬تا ‪ 2‬وجود داسد و خانواده ها از طرفی به فضاهای کاماً مشرف عاقه مند نیستند زیرا هویت خانواده به عنوان یک گروه‬ ‫مستقل موسد تحدید قراس می گیرد و اشراف سایر کاسبراندس این فضاها استفاده خانواده ها از این فضا سا کراهش مری دهرد دس‬ ‫مقابل استفاده خانواده ها از قراس گاه های سفتاسی محرمیت کامل نیز کم است زیرا عدم وجود نظاست عمومی امنیرت سا بررای‬ ‫خانواده ها کاهش می دهد و البته به جهت وجود امنیت نسبی دس داخل مجتمع های مسکونی دس بازه زمانی ‪ 9‬تا ‪ 3‬که قراس‬ ‫گاه های سفتاسی نیمه مشرف که ایدئال استفاده خانواده هاست به حداکثر ظرفیت خود می سسند به دلیل تراکم بریش از حرد‬ ‫مطلوبیت خود سا برای خانواده ها از دست می دهند و خانواده ها تمایل پیدا می کنند دس ایرن سراعات از فضراهای محرمیرت‬ ‫‪,‬‬ ‫کامل نیز بهره ببرند عاوه بر اینکه این فضاها دس ساعات یاد شده به دلیل حضوس پر سنگ کاسبران دس تمام فضاهای عمرومی‬ ‫مجتمع از امنیت بااتری نسبت به سایر زمان ها نیز برخوسداس است‪.‬‬ ‫پینوشت ها‬ ‫‪‎ . 1‬‬ ‫ ساختاس مجتمع های مسکونی نیز مانند محات شهری تابع شرایط موقعیتی و کمیت هایی همچرون تعرداد افرراد‬‫ساکن و نوع استباط آنها با هم است‪.‬‬ ‫‪ - 2‬به فرض اینکه هر خانواده ها سا یک کاسبر و معادل یک فرد تنها دس نظر بگیریم‪.‬‬ ‫‪ - 8‬دس سوزهای تعطیل و دیگر فصول به دلیل تغییر دس شرایط کاسبران و سال تحصیلی سفتاس کاسبران دس قراسگاه هرای‬ ‫سفتاسی متفاوت خواهد بود زیرا با آغاز کاس مداسس دس بازه زمانی کاسکرد آنها حضوس دانش‪‎‬آموزان و برخی گروه های‬ ‫مرتبط با آنان مانند والدین بسیاس کمرنگ و تقریباً ناچیز می شود‪.‬‬ ‫منابع فارسی‬ ‫اکس ‪,‬گای‪. )1386( .‬مقدمه ای برای مقااتی دسباسه تفسریر دس علروم اجتمراعی‪ ،‬نوشرده گئروسگ زیمرل‪ .‬ترجمره‪. :‬شرهناز‬ ‫مسمیپرست‪ ،‬تهران ‪:‬شرکت سهامی انتشاس‬ ‫پاسسا‪ ،‬محمد(‪ ) 819‬سوان شناسی تربیتی‪ ،‬تهران‪ ،‬انتشاسات سخن‪.‬‬ ‫توسلی‪ ،‬غامعباس(‪ ) 898‬عاسضه های مسکن ناسالم و واکنش های اجتماعی‪ ،‬محیط شناسی‪ ،‬دوسه ‪ ،‬شماسه ص ‪. 88-8‬‬ ‫ساس‪ ،،‬شاپوس و جمشید بهنام (‪ ،) 841‬مقدمه ای بر جامعه شناسی ایران‪ ،‬سازمان انتشاسات و خدمات فرهنگری ایرران (مرک‬ ‫گروهیل)‪ ،‬تهران‪.‬‬ ‫سفیعیان‪ ،‬مجتبی و شیوا خرمگاه و علی اسماعیلی (‪ .) 835‬بازآفرینی شهری و سویکرد ایجاد و توسعه محات سنتی شرهری‪.‬‬ ‫نوسازی ‪. 4- ,‬‬ ‫سوحانی‪ ،‬حسن ( ‪ ،) 835‬آینده پژوهی مسائل خانواده (جلد اول)‪ ،‬تهران‪ ،‬مرکز تحقیقات استراتژیک‪.‬‬ ‫سوسوکین‪ ،‬پتریوم ( ‪ ، ) 811‬نظریه های جامعه شناسی و فلسفه های نوین تراسی‪ ،،‬اسردان نروسوزی‪ ،‬تهرران‪ ،‬انتشراسات حرق‬ ‫شناس‪.‬‬ ‫شریعتی‪ ،‬علی(‪ ) 811‬مجموعه آااس جلد ‪ ،2‬چاپ چهاسم‪،‬انتشاسات قلم‪ ،‬تهران‬ ‫شوای‪ ،‬فرانسوا (‪ ) 834‬شهرسازی‪ ،‬تخیات و واقعیات‪ ،‬ترجمه سید محسن حبیبی‪،‬انتشاسات دانشگاه تهران‪ ،‬چاپ دوم‪ ،‬تهران‪.‬‬ ‫طالبی‪ ،‬ژاله (‪ ) 831‬سوابط اجتماعی دس فضاهای شهری‪ .‬نامه علوم اجتماعی ‪.2 1 ,‬‬ ‫عزیزی‪ ،‬محمد مهدی و ملک محمد نژاد‪ ،‬صاسم (‪ ) 838‬برسسی تطبیقی دو الگوی مجتمع های مسکونی‪ ،‬هنرهای زیبا‪ ،‬دوسه‬ ‫‪ ،82‬شماسه ‪ ،82‬ص ‪.83-21‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ فصلنامه انبروه سرازان‬،‫ مطالعه موسدی تهران‬،‫ محدوده مجتمع های مسکونی و تداوم کالبدی شهر‬، ) 834(‫ علیرضا‬،‫عینی فر‬ 89-23 ‫ ص‬، 9 ‫ شماسه‬،‫ سازمان ملی زمین ومسکن‬،‫مسکن‬ www.ravanpajoh.com :‫ سوان پژوهی‬, 835 / / ،‫دسترسی دس تاسی‬.‫ حریم من تا کجاست‬.)8 , 833( .‫ م‬,‫فریوس‬ .‫ نشر توسعه‬،‫ تهران‬،‫ علی اصغر سعیدی‬،‫ جهان سها شده‬،) 838( ‫ آنتونی‬،‫گیدنز‬ ،‫ انتشاسات دانشگاه تهران‬،‫ چاپ دوم‬،‫ علیرضا عینی فر‬:‫ ترجمه‬،‫ سوشهای تحقیق دس معماسی‬،) 838( ،‫ دیوید وانگ‬،‫لیندا گروت‬ ‫تهران‬ .‫ نشر دانژه‬،‫ تهران‬،‫ جامعه شناسی خانواده‬،) 834( ‫ مرتضی‬،‫منادی‬ .‫ انتشاسات ققنوس‬،‫ ترجمه جمال محمدی‬،‫ دسآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر‬،) 839( ،‫ آندسو و جفری برایت‬،‫میلز‬ .‫ انتشاسات دانشگاه تهران‬:‫ طبیبیان) تهران‬.‫ ن‬:‫ (ترجمه‬.‫ بعد پنهان‬.) 815( .‫ ادواسد تی‬,‫هال‬ ‫منابع اتین‬ Burgess, E.W. & H.J. Locke (1953), the Family, New York, American Book Company Engels, F. (1973), the Origin of the Family: Private Property and the State, New York, International Publishers. Jencks, Charles (1996),What is post-modernism, Michigan, the University of Michigan Press Lowie, R.H (1948), Social Organization, New York, Rinehart. Lowie, R.H. (1934), an Introduction to the Cultural Anthropology, New York, Farrar and Rinenart Mac Iver, R.M. (1973), Society: a text-book of sociology, New York, Farrar and Rinenart. Simmel, G. (1911). Hauptprubleme der philosophie. Leipzig: Leipzig Philosophische Kultur. Sorokin, A. Pitirim, (1959), Social and Cultural Mobility, Free Press- Mac Milan, New York, Vetere, A. & Gale, A. (1987), the Family: a Failure in Psychological Theory and Research, New York, John Wiley & Sons. Walsh, F. (1993), Normal Family Process, New York: Guilford Wood, B.H. (1996), a Developmental Biopsychosocial Approach to the Treatment of Chronic illness in children & adolescents, in R.H. Mikesell !