Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Academia.eduAcademia.edu

"Οι περίοπτες πόλεις. Ελληνικές κοινότητες, δημοκρατία και οικονομική ανάπτυξη στην κλασική αρχαιότητα". Βιβλιοκρισία του J. Ober, Η άνοδος και η πτώση της κλασικής Ελλάδας. Athens Review of Books 128 (Μάιος 2021) 18-22.

Στο βιβλίο "Η άνοδος και η πτώση της κλασικής Ελλάδας" ο Τζοσάια Όμπερ, σαν γνήσιος κοινωνικός επιστήμονας, αναζητεί τις ρίζες της πολιτισμικής ακμής του κλασικού κόσμου στην πολιτική και οικονομική βάση των ελληνικών κοινοτήτων, στην πολύπλευρη αλληλεπίδραση κρατικών θεσμών, κοινωνικής ζωής και υλικής ανάπτυξης. Τα πάντα ανάγονται στο «πρώτον κινούν» της πολιτικής ελευθερίας και των παρεπομένων της για την οικονομική δραστηριότητα. Καίρια έννοια, από αυτήν την άποψη, είναι η πολιτοκεντρική οργάνωση των αρχαίων κοινοτήτων. Στο κέντρο του δημόσιου βίου βρισκόταν η μερίδα των γηγενών ενηλίκων ανδρών της πόλης, οι οποίοι απολάμβαναν την ιδιότητα του πολίτη και είχαν ορισμένο βαθμό πρόσβασης στα δημόσια αγαθά και στη νομή της εξουσίας. Τα μέλη των κλασικών ελληνικών πολιτειών δεν είναι υπήκοοι κάποιου ισόθεου ηγεμόνα, όπως οι κάτοικοι των βασιλείων της Ανατολής, αλλά πολίτες, μέτοχοι δηλαδή της πόλεως, με δικαιώματα στη διαχείριση των κοινών και ισότητα έναντι των νόμων. Η συμμετοχή των πολιτών στο δημόσιο αγαθό ευνοεί με τη σειρά της τη συνεργασία μεταξύ τους για την υπεράσπιση της κοινότητας και την προώθηση του συλλογικού συμφέροντος. Η συμμετοχική οργάνωση και το πνεύμα συνεργασίας έχουν ως αποτέλεσμα τη θέσπιση αστικών δικαιωμάτων και μηχανισμών κρατικής πρόνοιας που προσφέρουν δίχτυ ασφαλείας, μια αίσθηση ελάχιστης κοινής προστασίας για τα βιοτικά εγχειρήματα των πολιτών. Ακολούθως, χάρη στους παραπάνω ευνοϊκούς παράγοντες, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι πολίτες αισθάνονται αρκετά ασφαλείς και έχουν κίνητρα για φιλόδοξες πρωτοβουλίες ή επιχειρηματικά σχέδια, για να επιδοθούν στην απόκτηση γνώσης και στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων τους. Εκτός από τη σύμπραξη για το κοινό καλό, αναπτύσσεται μεταξύ τους και ο ανταγωνισμός, η άμιλλα για διάκριση — πάγιο στοιχείο της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας και αυτό. Έτσι γεννιούνται οι καινοτομίες σε κάθε πεδίο, από τους πολιτικούς θεσμούς έως την επιστήμη και την τεχνολογία. Η καινοτομία είναι φυσικά ο κύριος μοχλός για την οικονομική ανάπτυξη και την κερδοφορία, που παρέχουν την υλική βάση για την άνθηση του υψηλού πολιτισμού. Αυτό είναι, σε αδρές γραμμές, το αφήγημα (εμβαπτισμένο φυσικά στις αισιόδοξες αρχές του Διαφωτισμού) που προτείνει ο συγγραφέας για την ακμή του κλασικού Ελληνισμού. Ο Όμπερ υπερασπίζεται την αφήγησή του με ευγλωττία, πειθώ, και με την επικουρία του οπλοστασίου της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης, από τη στατιστική ανάλυση έως τη θεωρία παιγνίων. Το βιβλίο θα σταθεί πολύτιμο βοήθημα για όσους θέλουν να προχωρήσουν βαθύτερα στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας και δημόσιας ζωής. Προσφέρει επίσης διδάγματα γύρω από τις αρετές και τα τρωτά της δημοκρατίας τα οποία ενδέχεται να αποβούν χρήσιμα στο δύσκολο παρόν μας. Αν η κλασική Ελλάδα υπήρξε, καθώς ακούμε συχνά, η κοιτίδα της δημοκρατίας, το παράδειγμά της μπορεί ίσως να μας καθοδηγήσει πώς να γλυτώσουμε τη δική μας δημοκρατία από τη θερμοκοιτίδα. Ελάχιστο δείγμα του κειμένου αναρτάται εδώ. Διαβάστε το ολόκληρο στο νέο τεύχος της Athens Review of Books.

Loading...

Loading Preview

Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.