GAP V, Muhendislik Kongresi Bi/dirller Kffabl, 26-28 Nisan 2006, $anIJVrfa,
Proceedings of/he Fifth GAP Engmoenng Congress, 26-28 Apl!i 2006, $anliurfa,
Turkey"
DiYARBAKIR KARACADAG BAZALTININ YAYILIM BOLGELERiNE GORE
DON TESiRLERiNE KAR~I DAYANIMI
Nursen I$IK Diclo Oniversitesi Muhendislik-Mimarlrk Fakultesi Mimarlrk Bolumu isik@QIcl!l&dyj,
Servet YILDIZFlcot Oniversitesi Teknik Egitim Fakultesi Yapi Egitim! Bolumu syildiz@firat edu.lr,
Ozet
8azall dogadB en yaygm alarak bulunan volkanik kaya,lardandlf.
Guneydogu Anadalu bolgesi geni,
bazalt yataklanna sahip alup, Diymbaklr Kal'Bcadag Bolgesi bazaltl yaklajlk 80 m kallnllga ulajabllen10.000m2'
lik bir alana yaYlltTlljtl1. Dayanlklillgl, dogada yaygm bulundugu i,in ekonomikligi ve estetikligi ile bir,:ok yapl
malzemesine gore ustun ozelliklere sahip alan ve dogal ta$lma en iyi ornek olamk g6sterilebilecek bazaltll'J,
gunumuz teknolojik olanaklallnm birlej\irilmesi sonucu bir,ok alanda kulianilma olanaglnl ortaya ,lkamll$tll.
Bu 9all]mada
Diyarbaklr.-~anllurf3,
Oiyarbaklr- ElaZlg ve Diymb8klr-Mardin
yayi1m!~ alan bazaltlann tabii don !esirlerine gore dayantrnlarlllill
yolu uzerindeki alanlara
belirlenrnesi ve kar91la~tlrillllaSI yapilarak,
kulianlm alan Ian belirienmeye plljilmljtll.
Anahtar Kelimeler: Diyarbaklr Karacadag Bazaltl, Yapl Malzemesi, Sureklilik
THE RESISTANCE OF DIYARBAKIR KARACADAG MOUNTAIN BASALT AGAINST FROST EFFECTS
ACCRODING TO SPRAWL OF REGIONS
Abstract
Basalt is one of Ihe most prevalent volcanic rock(kaya,) available in the nature.The southeastern Anatolia
has vast basalt bed. The basalt in the region of Diyarbakl1 Karacadag has spreaded to an area of 10.000 square
meters with a thickness of approximately 80 meters. Since basalt has the quality of being resistant, economical,
thanks to its abundance in the nature, and aesthetic, it has paramount specialities to 1"l13ny
other construction
materials and can be givell as the best example of natural stones. As result of combining technological bcili!ies,
the use of basall has been available in many fields,
In this study, it has been aimed to determine and compore the resistance of tile basall spreadi'd on the oreas
between Diyarbakl1-Sanliurta,
Dlyarbakir-Elazlg and Diyarbakir-Mardin according to natural frost effecis and
consequently to determine the usage field.
Key Words: Basalt in DiY8rbaim Karacadag, construction material, continuity
1. Giri~
Oogal ta~lar, insanoglunun var olu~undan beri, ya~ama alanlarinJ olu~turmaya ba~ladlgl donemlerde in~a
etmi;; oldugu mekanlar ve yapllarda en onemli yap I malzemesi olmu;;tur. Oogal ta;;lann dogadaki yaygmllgl,
ye~itliligi ve basit alet ve yontemlerle i~lenebilme ozelligi, baslnca kar~1 mukavemeti ve herhangi bir baglaYlclya
gerek kalmadan bunyesinde statik ve sureklilik yaratmasl gibi ozellikleri nedeniyle, bu malzemenin geymi~te ve
gunumuzde tercih edilmesinde en buyuk etken olmu:;;tur.
Bazalt, dogal ta~lar smlflandlrmaslI1da
volkanik kayaylar araslnda yer almaktadlr.
Esas olarak
feldspat'tan olu~an, kristal ve yogun harnur bunyeli veya camla$ml$ ~ekilde dogada bulunan koyu gri ve siyah
renkli volkanik bir kayay olan bazalt, ulkernizde Oiyarbakir, Afyon ve Trakya Bolgesinde degi$ik ozelliklerde ve
yaygln olarak bulunmaktadlr.
Diyarbak!r Karacadag Bazaltlnm a~lI1maya kar~1 gostermi$ oldugu yuksek dire ny, iletkenliginill zaYlfllgl
ve asitlerden etkilenmemesi,
dona dayanlkllilk
gibi yarplCI ozellikleri ile gunumuzde
kullarllm alanlannln
r;;e:;;itlenmesini saglarnl:;; ve bu malzeme ile ilgili yall$malann artrnaslna neden olmu"tur.
Diyarbaklr Karacadag Bazaltlnln, don tesirlerine kar:;;1 dayanlmlnln
saptanmasl
yall:;;masmda, bu
malzernenin yaYllim alanlanna gore degi:;;iklik gosterdigi du:;;unulen ve ara~ttrma alanlrnlz olarak tespit ettigimiz,
Diyarbaklr'ln batlsl ($anllurfa yolu), kuzeyi (Elazlg yolu) ve dogusundaki (Mardin yolu) bblgelerden numuneler
allnarak, ara:;;tlrrnamlzm slnlrlan belirlenmi~tir ['\].
2. B61genin Topografyasl
Toros Daglannm guneyinde, Yukan Dicle havzaslnda. Dicle nehrinin sag klYlsmda VB denizden 650 rn
yukseklikte bulunan Diyarbaklr, Karacadag'ln lavlanndan olu:;;mu:;; geni~ bazalt platosunun dogu kenannda
kurulrnu"tur.
Karacadag volkanmdan inen bazalt akmtlsl, ozellikle Diyarbaklr'm uy bolgesinde yaygmlik gostermi"tir.
Batlslnda Diyarbaklr-$anllurfa,
kuzeyinde Diyarbaklr-Elallg
ve dogusunda Diyarbaklr-Mardin
yolu uzerindeki
b61gelerde olduky3 geni$ bazalt platolanna rastlanrnaktadlr. Bazalt yataklari $ekil 2. 1'deki haritada g6sterilrni"tir.
$ekiI2.1.Diyarbaklr
f\SraC8dacj Bolgesi Gazalt Haritasl[2j.
Bazalt aSII olarak, feldspat'tan olu~an, yok yogun ve yuksek dayan/mil, koyu renkte bir volkanik kayayttr.
Bazalta biyim verilmesi yok zor oldugundan, bazl durumlarda ergitilerek kulianilmasl tercih edilmektedir. Birim
aglrhgl 2780-3000 kg/m3 arasrnda degi~mektedir [3].
Diyarbakrr Karacadag Bazaltrnrn kimyasal6zelliklerinin
saptanmasl iyin bir vok ara~tlrmalar yapilml~tlr. Bu
ara~tlrmalardan biri, Diyarbaklr- $anhurfa karayolu uzerindeki b61gede bazalt i~lemefabrikalan
olan Karaaslan
A.$ firmasl taraflndan yaptlnlml~ttr. Bu firma tarafrndan, b61geden alrnan d6rt adet bazalt numunesi uzerinde
yaplinlan kimyasal analizlere gore bile~en ve yuzde oranlan Tablo 2.1 'de g6sterilmi~!ir.
Tablo 2.1. Bazalt Ta~rnrn Kimyasal Analizi [4].
BiLE$ENLER
t
1.N UMUNE
2.NUMUNE
3. NUMUNE
4. NUMUNE
Si02
46.04
48.70
46.79
45.88
Ti02
3.18
2.62
2.94
2.86
Ab03
13.89
14.05
14.18
13.68
Fe203
4.89
4.32
4.62
4.69
8.31
8.4{-
..-
FeO
8.80
7.78
MnO
0.15
0.15
0.16
0.16
MgO
8.76
8.57
9.19
8.82
CaO
9.12
8.67
8.77
9.32
Na20
3.64
3.23
3.18
3.78
K20
1.04
1.36
1.30
1.63
P20S
0.44
0.48
0.51
0.69
3. Diyarbaklr Karacadag Bazaltmm Ahndlgl Bolgeler
Diyarbaklr Karacadag Bazaltl yakla~rk 10.000m2'lik bir alanda yaYIllm g6stermektedir., bazaltrn tabii don
tesirlerine g6re dayanlmrnrn
saptanmasl iyin yall~ma alan I olarak, Diyarbaklr ve yevre illerine kadar uzanan uy
b61ge seyilmi~tir. Numunelerin ahndlgl b61geleri g6s!erir harita $ekil 2.2'de g6sterilmi~tir.
$ekil 2.2 Diyarbaklr Karacadag Bazal! Nurnunelerin Alrndlgl B61geler [5J
985
I. Bolge; Diyarbaklr-$anliurfa
yolu uzerinde bulunan, Karaaslan A.$ ve Betamer A.$'nin faaliyetlerini
surdurdukleri bolgedir.
II. Bolge; Diyarbaklr-Elazlg
yolu uzerinde bulunan ve Organize Sanayi Bolgesinde r;:ali~malannl surduren,
Bedenmer A.$ firmasrnrn bulundugu bolgedir. Bu bolgede, oldukr;:a buyuk bazalt ocaklan yer almaktadlr.
III. Bolge; Diyarbaklr'rn guneydogusunda bulunan Diyarbaklr-Mardin Yolu uzerinde faaliyetlerini surduren
Gunmer A.$'nin faaliyetlerini surdurdugu bolgedir.
Tabii don tesirlerine kar~1 don kaybrndaki donma r;:ozulme deneyinde, 40x40x40mm.
kup numuneler,
sulfatli don kaybl deneyinde ise, r;:ekir;:le klnlml~ degi~ik aglrllkta ve uygun eleklerden ger;:irilmek uzere
hazlrlanml~ duzensiz numuneler kullanilml~!ir.
Deney yapllacak tUm numuneler, deney oncesi laboratuar slcakllgrnda
(20°C:t 3°G) ve % 40- 60 bagil
nemli ortamda en az bir hafta bekletilmi~tir.
4. Don Tesirlerine Kar~1 Yapllan Deneylerin Degerlendirilmesi
Bu ara~tlnnada, Diyarbaklr Karacadag Bazaltmm don kaybl ya da don tesirlerine kar~1 dayanlkili/glom
yaYllim bolgelerine gore degi~iminin belirlenebilmesi ir;:in,iki farkll don deneyi yapilml~tlr.
Diyarbaklr'rn ur;:ayn bolgesinden alrnan, ur;:eradet 40x40x40mm boyutlannda hamlanan kup numuneleri,
degi~mez kutleye gelinceye kadar etUvde kurutulmu~tur. Kurutulan numuneler desikatarde oda s/cakllgrna
gelinceye kadar sogutulup, 0.1 9 hassasiyetle tartilm/~tlr. Kurutulmu~ numuneler, suya doygun hale getirildikten
sonra, .20°C de sogutulan soguk hava dolabrna $ekil 2.3'de garuldugu gibi konularak donmalan saglanm/~tlr [6].
~ekil 2.3 Numunelerin Soguk Hava Dolabrna Blrakllmasl
Yakla~lk 2 saat soguk hava dolabrnda bekletilen numuneler, dolaptan r;:lkanlarak 20°C:t5°C slcakllkta su
altrndakalacak
~ekilde daldlnlarak, 2 saat bekletilmi~tir. Donmu~ numunelerin buzlannm tamamen erimesinden
sonra, numuneler tekrar soguk hava dolabrna konulup dondurulmu~tur. Bu donma i~lemleri, numunelerdeki
gazle gorulur degi~iklikler kaydedilerek, 25 kez tekrarlanml~tlr. Donma-r;:ozulme i~lemlerinin sonunda numuneler
110oC:t5°C sicaklikta
degi~mez kutleye gelinceye kadar etUvde kurutulup, desikatarde
hassasiyetle tartilml~tlr.
1)86
sogutularak O.1.g
Tabii don tesirlerine kar~1 don kaybl deney somaSI, numuneler uzerinde bo~luklar artml~ ve bazaltln
igerisinde bulunan Fe02'den
kaynaklanan
paslanmalar
meydana gelmi~tir. Aynca don tesiri nedeniyle
numunelerde, $ekil 2.4'de goruldugu gibi, oyulmalar ve irili ufakll kopmalar meydana gelmi~tir.
Don kaybl yuzdesi belirlendikten soma, deney numuneleri uzerinde dayanlmlannl olgmek amaclyla tek
eksenli basing dayanlml yapllarak, don tesiri yap"maml~ numunelerin basing dayanlmlan ile kar~lla~tlnlarak don
kaybl sonunda meydana gelen muhtemel dayanlm kaYlplan belirlenmi~tir.
Deney somasl yapllan hesaplamalarda, don deneyinin numuneleri buyuk olgude etkiledigi gorulmu~tUr. Bu
deneyde kutle kaybl du~uk olmaslna ragmen, don deneyi yapllml~ numunelerin basing dayanlmlan, don deneyi
yapllmaml~ numunelerin basing dayanlmlanna gore %27-%52 oranlnda azalma gostermi~tir. Bu deneyde basing
dayanlmlan aglslndan, I.Bolgeden ($anllurfa yolu) allnan numuneler en gok etkilenmi~tir. II. Bolgeden (Elazlg
yolu) allnan numunelerin basing dayanlmlan, don deneyi yapllmaml~ numunelere gore azalma gostermi;; olup,
III.Bolgeden (Mardin yolu) allnan numuneler, diger bolgeden allnan numunelere gore don kayblndan daha az
etkilenmi~lerdir.
Numunelere uygulanan basing dayanlm deneyi somasl durumlan, $ekil 2.5'de, tabii don tesirlerine kar~1
kutle kayblnln balgelere gore daglliml $ekil 2.6'da ve tabii don tesirlerine kar;;1 basing kayblnln balgelere gore
degi~imleri de, $ekil 2.7'de gosterilmi;;tir.
~ekil 2.4 Don Deneyi Somas I Numunelerde
Meydana Gelen Oyulmalar
1,6
,..'..y_..~.~
~
",..,
,."
,."
,_.~
~ekil2,5 Don Deneyi Yapllml;; Numunelerin
Basing Dayanlm Deney Somasl Durumlan
~
1,4
1,2
"",'
iJj
1
~0,8
w
I-' 0,6
'::0 ~0,4
0,2
°
-+-IBOLGE
1
2
-II.BOLGE
'3
NUMUNE
-'-11I BOLGE -+-I.BbLGE
~ekil2.6. Tabii Don Tesirlerine Kar~1 Kutle Kaybl
Yuzdelerinin Bolgelere Gore Degi~imi
987
2
-II.BbLGE
3
NUMUNE
III.BbLGE
~ekil2.7 Tabii Don Tesirlerine Kar~1 Basing Kaybl
Yuzdelerinin Bolgelere Gore Degi;;imi
Sodyum sOlfatla yap,lan donma-<;ozOlme deneyi, bazaltln dayanlkhllglnl
ve don tesirlerine
gore
davranl~lnI belirlemek i"in yapllml~llr. Bu deney, labii don deneyinin "abukla~bnlml~ ~ekli olup sodyum sUifal
veya magnezyum sOlfal "ozellisi kullamlarak yapllmakladll,
40mm-20mm, 20mm-10mm ve 10mm-5mm araslndaki elekler Ozerinde kalan deney numuneleri, uygun
derinlikte bir kap i,erisine konulup, Ozerine oda sleakllglndaki sodyum sOlfal yOzeltisi ile, numunelerin Ozeri
tamamen kapanaeak ~ekilde ilave edilmi~lir. Numuneler, 16-18 saat sOreyle bekletilip, sodyum sOlfat ,ozeltisi bir
kaba allndlktan sonra, 110'C f 5'C sleakhktaki filinda kurutulmu~lur, Kurutulan numuneler, oda sleakllglnda
sogutulup,numunelerin
Ozerine sOlfat "ozeltisi eklenmi~tir. Bu i~lem, 5 gOn boyunea tekrarlanarak sOrdOrOlm01Wr.
Be~inci gun sonunda,
flnndan ",kanlan numuneler su i,ine tekrar konularak 16 saal bekletildiklen sonra,
Ozerlerindesulfat ,ozeltisi kalmayaeak ~ekildey,kanarak,11Of5' C'de ISltllan eWvde, degi~mez kutleye gelineeye
kadar kunululduktan sonra tartllml~tll.
Deney sonraSI, yapllan hesaplamalarda; birinei bolgeden ($anllurta yolu) allnan numunelerin don kaybl
yOzdesi % 12 ",km'~ olup, bu deger Tablo 2.2' de goslerilmi~lir.
Tablo 2.2 Birinci Bolgeden ($anhurta Yolu) Allnan Numunelerin Don Kaybl YOzdeleri
ELEK
iLK
SON
DON
TOPLAM DON
BAZAL TI N
ALiNDIGI B6LGE
AJ;IKLlGI
AGIRLIK (g) AGIRLIK
(g) KAYBI (%)
IB6LGE
3/4"-112"
440
434.6
1,2
$anllurta yolu
1/2"- 3/8"
gO
55,18
38
3 / 8"- 4"
310
318.49
2
KAYBI %
12.4
II B61geden (Elazlg yolu) alinan bazal! numunelerine yapllml~ sulfal ,,6zellili don kaybl deneyinde don
kayb, % 10,1degerinde ",kml~ olup, bu deger Tablo 2,3'de gosterilmi~tir.
Tablo 2.3 ikinei Bolgeden (Elazlg Yolu) Allnan Numunelerin Don Kaybl YOzdeleri
BAZAL TIN
ELEK
ILK
SON
DON
TOPLAM DON
ALiNDIGI B6LGE
AJ;IKLlGI
AGIRLlK(g)
AGIRLIK (g)
KAYBI (%)
KAYBI%
IIB6LGE
3/4"-1/2"
500
460,89
7,8
Elazlg yolu
1/2"- 3/8"
120
100.76
16
3 / 8"- 4"
350
324,5
7,2
10.1
III Balgeden allnan bazalt numunelerinin donma kaYlplan % g,13 bulunmu~ olup, ilgili deger Tabla 2.4'de
g6sterilmi~tir.
988
r,
"[,'
~I
~
f
)
Tabla 2.4 O,uncu Bolgeden (Mardin Yolu) Alrnan Nurnunelerin Don Kaybl Yuzdeleri
BAZAl TIN
ElEK
ilK
SON AGIRLIK
DON
TOPlAM DON
At;IKLlGI
AGIRLlK(g)
(g)
KAYBI (%)
KAYBI%
III.B6lGE
3/4"-1/2"
600
564.81
Mardin yolu
1/2"- 3/ 8"
370
344.89
4.8
209.54
1.34
ALiNDIGI B6lGE
'37'8"-4"
-.
250
-.
2.9
.
9.13
Diyarbakrr'ln U, farkh bolgesinden ahnml, numuneler uzerinde yaprlan sodyum sulfat don kaybl yuzde
degerleri, Guneydogu Anadolu Bolgesinin don kaybl srnrr degeri alan % 15'In allinda kalml,!lr, Sodyum sulfa!la
don kaybl deneyi sonrasi. don kaybl yuzdelerinin bolgelere gore degi,imleri seki! 2,8'de ve TOrkiye'de boigelere
gore don kaybl yuzde oranlannln goslerildigi harl!a ise, sekil 2.g'da goslerilmi,!ir,
14
12
~10
iii
>«
z'"
0
8
6
0
4
Bazallm
I.DOlGE
II.BOLGE
Alind~1
III.BOLGE
861go
sekll 2.8 Sodyum Sulfal Don Kaybl Yuzdelerinln Bolgelere Gore Degi,!mi
x t r( II
i -~~';:'"i..."I\
-i."
.
'
'-.',j<"1>\N'"
r.
'<'~.P~ ~""
'-\
.f/
-,
j~'
-.-'--
""""n"",
'_.:;:"../Wfif''''~~. ,\,i;::' ,t.I\,WW;
)?'~\,S'~,-,...,.~;.,
"D\)'ItIJ,'
<?
'L~"'''''''''t,
..1,,~\).
"'/
'l'>l<Ii:-o"~
AL...~,
V
"O'(i>:<c
(",),tlfhl"..>u,Mt.I
>J:""
1',',10,0
o._,"r:~
\../
'<J~"I
'I.""~
t'",,-,,,,,
"'"
..'"""
"".'.'~-
_
"':'''~
..."""'"
<!\I(.~~', \Ii)
'''''''''
7(; to',' f',
vOtJ"iiJ
..~~.:'n
~~.~,.?'..iiJ~
,
~:"."'-8~\,
)\\"~!I~
..".
(~
,-,'-..
.J
n r',
I
'"
/~,
\f
,;./
''''jr~J'''1f
"I':'M'.
WT', 'v':>".",-,"'-3:!)tf',r;:t
(>.:~:>?;
"0<" 7:19,00
".,,,.""
~ ".,,';';'",,~,.~;
'h'
I..~,yg
"d/
",.
..,' ~
J
."
"
1.»'~\
JiJ..\i/ )
~N;,.",-J/
\. ~.,_.c /'
'
'"
',,,m',
,"'?I~""~
~"'.'~".'
.:"', ',-.
,.""-'!~",
})
l
i
;.~,~):..c~;.'~\~,-,,,__,,,~:5;
~ekil2,9. Turkiye'de Bolgelere gore Don Kaybl Yuzde Oranlan [7)
989
.
~,~
5. Sonu,
Diyarbaklr Karacadag Bazalllnin yaYllim goslerdigi bolgelere gore labii don tesirlerine kar,1 dayanlmlnln
belirlenmesi amaclyla yaprlan deneylerin sonucunda, bolgelere gore don ve buna bagli olarak basin, kaYlplan
se,ilen u, bolgede farkllilk goslermi,lir. Buna gore; III:Bolgeden (Mardin yolu) alinan nUlnunelerdekl kulle kaybl,
I. Bolge ($anllurta yolu) ile II. Bolgeden (Elazlg yo[u) allnan numunelere gore daha yOksek ,lkml,llr.
Don deneyi
uygulanml, numuneler uzerinde yapllan lek eksenli basin, dayanlm degerlerinde Ise, I ve II bolgeden allnan
numunelerin basin, dayanlmlan, III. bolgeden allnan numunelerin basin, dayanlmlanndan daha dii,Ok ,lkml,llr.
Buna gore, don deneyinden en az elkilenen III. Bolgeden (Mardin yolu) allnan numuneler olmu,lur. Aynca labii
don lesirlerine dayanlklillk deneyi lie sulfalla yapllan don kaybl deneyl sonu,lannln
birbirine paralel ,Ikmalan,
bazaltm kullanlmmda don kayb! ozelliginin bilinmesi aylsmdan buyuk onem ta~lmaktadlr
Sonu, olarak; Diyarbaklr Karacadag Bazalllnin labii don lesirlerine kar,1 don ve basin, kayblnln bolgelere
gore farkllilk goslerdigi yapllan deneyler sonucunda lespil edilmi,tir. 0, farkll bolgeden alrnan numuneler
uzerinde yapllan deneyler sonucunda elde edrlen degerler, Turkiye don deneyi harilaslnrn bolge maksimum
degeri olan % 15'in altlnda kalmasl da olduk,a onemlidir [6). Aynca Diyarbaklr Karacadag Bazalt,n,n, don
tesirlerine kar,1 gostermi, oldugu dayanlklrllk ozelligi ile gelecekle bir ,ok malzemeye gore gu,lu bir allernatif
oldugunun da en onemli kanltlarrndan biri olacaktrr.
Kaynaklar
[1] 1$IK,N.,(2003), "Diyarbakrr Karacadag Bazaltlnln Yaplsal bzellikleri ile Mimaride Kullanlm Alanlannln
Belirlenrnesl" Yuksek Lisans Tezl F.O Fen Billmlorl EnstiiUsu..Elazlg
[2] ERGAN, T., (1991). Turklye Jeoloji KurullaYI Bulteni, TMMOB Jeoloji MOhondisleri Odasl, Say" 6 s.122.
[3] AGAR, A., (2002), Diyarbakrr Karacadag Bazaltlannln Enduslriyel Ama,11 Kullanlm Alanlan, YOksek Lisans
Tezl Diyarbakrr. s.36-37
[4] DURSUN, R., (2002), Bazalt, 0.0 Muhendislik Mimar!lk Fakullesi Maden
Muhendisligi Y,I il'l Projesl,
Dlyarbakrr. s.7-9.
[5] UZ, B., Digerieri. (2001), Sert Mermer Grubuna Bir
brnek; Diyarbakrr Karacadag Bazaltlannln Mermer
A,lsrndan incelenmesi, Turkiye III. Mermer Sempozyumu Bildiriler Kltabl. Afyon. s.43-48-53
[6] TSE 699., (1987), Tabii Yapl Ta,larr Muayene ve Deney Metotlan. Ankara.
[7] UIUSAY, R., ve Digerleri, (1997), Kaya Mekanigi Laboraluar Deneyleri, Hacetlepe Onlversilesi
Muhendislik Fakultesi Jeoloji Muhendisligi BOlumu Uygulamall Jeolojl Ana Bilim Oall, Ankara. s 31-32.
990