MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 11, OCAK - 2005, İSTANBUL
İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME SOSYAL BİLGİLER DERS
KİTAPLARINDA COĞRAFYA KONULARIYLA İLGİLİ
KAVRAMLARIN BELİRLENMESİ (2004 PROGRAMINA GÖRE)
Dr. Seçil ALKIŞ
ÖZET
Bu araştırmada, 2004 programına göre hazırlanan sosyal bilgiler 4 ve
5 ders kitaplarında yer alan coğrafya konularıyla ilgili kavramların
belirlenmesi amaçlanmış ve genel coğrafya konularıyla ilgili toplam 190
kavram (fiziki coğrafya 129 kavram, beşeri ve ekonomik coğrafya 61 kavram)
olduğu tespit edilmiştir. Fiziki coğrafya konularıyla ilgili kavramların, beşeri ve
ekonomik coğrafya konularıyla ilgili kavramlara oranla daha fazla olduğu
görülmektedir. Özellikle iklim ve yer şekilleri konularıyla ilgili kavramların
diğerlerine göre daha fazladır. 2004 programına göre hazırlanan sosyal
bilgiler ders kitaplarında coğrafya konularıyla ilgili kavram sayısının 1998
programına göre hazırlanan ders kitaplarına nazaran azaltıldığı dikkati
çekmektedir. Ancak yine de, ders kitaplarında coğrafya ile ilgili kavramların
oldukça fazla sayıda olduğu ve bu sebeple ilköğretim birinci kademe
öğrencilerine bu kavramların tümünün kazandırılmasının oldukça zor olacağı
düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Coğrafya, Kavram
ABSTRACT
The present study aimed at determining the geography concepts in the
Social Studies course books 4 and 5 which had been prepared according to
2004 curriculum and a total of 190 concepts on geography (129 physical
geography concepts, 61 demographic and economic geography concepts) were
determined. It is seen that the physical geography concepts are more frequent
than the concepts on demographic and economic geography. It draws attention
that the concepts on weather and land features are more frequent than the other
ones. In the current social studies course books, the reduction of the number of
the geography concepts is another point that attracts attention. However, it is
thought that there still are too many geography concepts in the course books
too and it would be highly difficult to teach all those concepts to the first grade
students.
Key Words: Social Studies, Geography, Concept
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi
Anabilim Dalı. e-mail:secilalkis@uludag.edu.tr
SEÇİL ALKIŞ
GİRİŞ
Son yıllarda hem fen bilimleri hem de sosyal bilimler alanlarında
öğrencilerin temel kavramlar ile ilgili algılamaları üzerine yapılan
çalışmaların sayısında bir artış gözlenmektedir. Aynı şekilde öğrencilerin
coğrafya ile ilgili kavramları algılamaları ve bu konulardaki kavram
yanılgıları konusunda da dikkate değer çalışmalar yapılmaktadır. Örneğin
Platten (1995a) çalışmasında, 7 yaşındaki çocukların coğrafi terimleri
anlama düzeylerini belirlemek amacıyla coğrafya müfredat programında
yer alan 30 coğrafi kavramı tespit etmiştir. Araştırmadan elde edilen
bulgular, bu yaştaki çocukların belirlenen kavramları anlamada büyük
zorluklar yaşadıklarını hatta genelde yanlış anlamaların olduğunu ortaya
koymuştur. Platten (1995b) 1991’de İngiliz ulusal coğrafya müfredatının
uygulanmaya başlanmasından iki yıl sonra farklı örneklem gurubu
üzerinde daha önce araştırdığı bu 30 kavramın ne derece anlaşıldığını
ortaya çıkarmayı ve yeni programın öğretimdeki başarısını
değerlendirmeyi amaçladığı bir diğer çalışmasında öğrencilerin coğrafi
kavramları anlama düzeylerinde önemli bir değişiklik olmadığını tespit
etmiştir. Karabağ (1998) çalışmasında, coğrafya öğretimi açısından
önemli olan anahtar soru ve kavramlara yönelik bilgiler vermiştir. Cin
(1999) doktora çalışmasında, iki farklı coğrafi çevrede yaşayan sekiz yaş
grubuna ait öğrencilerin dere, deniz, göl kavramları hakkındaki bilgilerini
araştırmış ve çocukların çok sayıda kavram yanılgısına düştüklerini
saptamıştır.
Cin ve Özçelik (2002) çalışmalarında, çocukların fiziki coğrafya
kavramlarını öğrenmelerine etki eden faktörleri incelemişlerdir. Bu
tarama çalışması, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimleri sürecinde çok
sayıda coğrafi kavram öğrendiklerini göstermiştir. Akbaş (2002)
çalışmasında, ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin büyük bir bölümünün
incelenen kavramlarla ilgili olarak birçok kavram yanılgısına sahip
olduklarını ve bu kavramları anlamakta ve ifade etmekte zorlandıklarını
tespit etmiştir. Dove (2002) çalışmasında, fiziki coğrafya konularında
öğrencilerin sahip oldukları alternatif kavramları incelemiştir. Turan
(2002) çalışmasında, coğrafya biliminde, kavram ve terimlerin coğrafi
olgu ve olayları tanımlamak için kullanıldığını ve bu nedenle kavram ve
terimlerin coğrafya öğretiminde önemli bir yer tuttuğunu vurgulamıştır.
Yazıcı ve Samancı (2003) çalışmalarında, ilköğretim 5. sınıf “Güzel
Yurdumuz Türkiye” ünitesinde yer alan 30 adet coğrafi kavram seçilerek,
84
İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA COĞRAFYA
KONULARIYLA İLGİLİ KAVRAMLARIN BELİRLENMESİ (2004 PROGRAMINA GÖRE)
oluşturulan kısa cevaplı anket formları öğrencilere uygulanmıştır.
Araştırma sonucunda, öğrencilerin anlama güçlüğü çektiği kavramlar,
kolay anlaşılan kavramlar ve kavram yanılgısı tespit edilen kavramlar
belirtilmiştir. Cin (2004) ilkokul 1. sınıf öğrencilerinin deniz kavramını
algılamalarını incelediği araştırmasında, çocukların denizi tanımada fazla
zorluk çekmediklerini, ancak denizi diğer su kütlelerinden, özellikle
gölden ayıran özellikleri anlamada zorluk çektiklerini saptamıştır. Bu
gibi çalışmalar, kavram öğretiminin tüm bilim alanlarında olduğu gibi
coğrafya öğretiminde de çok önemli bir yere sahip olduğunu
göstermektedir (Coşkun, 2003:147).
Coğrafya biliminde, terim ve kavramlar, coğrafi olgu ve olayları
tanımlamak için kullanılır. Bu nedenle, kavram ve terimler coğrafya
öğretiminde önemli bir yer tutar (Turan, 2002:67). İnsanın üzerinde
faaliyet yaptığı tüm dünya ve doğa coğrafyanın alanı olduğu için imgesel
tasarımları zengin olan bir sektördür. Öğrenciler okulda, giderek daha
karmaşık birçok yeni durum ve olayla kavramsal olarak karşılaşır. Bu
karşılaşmalarda kavrama dayalı coğrafya öğrenmeleri, dünya ve ülke
ölçeğinde farklı ve benzer birçok konu için zengin bir menü sunar
(Girgin, Ertürk, 2006:3). Kavram ve terimler, coğrafyanın araştırma ve
incelemeye, veri toplamaya, verilen değerlendirmeye ve sonuç çıkarmaya
dönük bilimsel çalışmalar yapan bilim dalı olmasından dolayı oldukça
önemli yer tutar. Coğrafya kendi alanına giren konuları incelerken
karşılaştığı nesne ve maddeleri adlandırarak, onların kolayca tanınmasını
sağlar. Örneğin, yeryüzü şekillerini ova, plato, dağ, taraça gibi adlar
vererek tanıtır. Diğer taraftan coğrafya, yeryüzünde meydana gelen
olayları da adlandırır. Örneğin, gel-git hareketleri, heyelanlar, depremler,
volkanik hareketler birer tabiat olayı olmasına rağmen, onları ayrı ayrı
adlandırmak suretiyle olayların incelenmesini kolaylaştırmıştır. Kısaca
coğrafya, hem kendine özgü, hem de başka bilimlere özgü kavram ve
terimleri birlikte kullanarak, tanımlanması ve açıklanması gerekli geniş
bir kelime dağarcığı oluşturmuştur (Turan, 2002:69,70).
Bilindiği gibi kavramlar, ilköğretim çağındaki çocukların
zihinlerindeki temel bilişsel yapıların oluşmasına ve yeni bilgileri anlamlı
bir şekilde öğrenmelerine yardımcı olur (Akt.Yazıcı, Samancı 2003) ve
fiziksel ve sosyal dünyamızı anlamımızı sağlar (Turan, 2002:70).
Kavramlar bilgilerin temel yapı taşını, kavramlar arası ilişkiler de
bilimsel ilkeleri oluşturur. Bireyler küçük yaştan itibaren düşüncenin
85
SEÇİL ALKIŞ
birimleri olan kavramları öğrenir. Kavramları sınıflar, aralarındaki
ilişkileri kurar ve böylece bilgilerine anlam kazandırırlar (Öztuna,
2002:17,18).
Kavram öğrenmenin özellikle ilk ve orta öğretimde daha sonraki
öğrenmelere temel hazırlayan önemli bir olgu olduğu kabul edilmektedir
(Şahin, 2004:2367). Temel kavramları kazandırmadan öğrencilere daha
ayrıntılı ve zor bilgileri öğretmek mümkün değildir. Öğretilseler de kalıcı
olmazlar (Akt. Aksoy, 2003:232). Ayrıca, bilimsel bilginin temelini
oluşturan kavramların yanlış öğrenilmesi ya da yanlış yorumlanması,
kavram kargaşası ve kavram yanılgılarına yol açarak, öğrenilen bilginin
kullanılamamasına hatta yanlış kullanılmasına sebep olmaktadır
(Demirci, Sarıkaya, 2004). Bu nedenle, sosyal bilgiler derslerindeki
kavramların öğretiminde, öğrencilere bol örnek verilmesi, kavramların
mümkün olduğunca görsel materyallerle desteklenmesi, uygun öğretim
tekniklerinin kullanılması öğretimi kolaylaştırır (Akt. Yazıcı, Samancı,
2003). Seçilen kavramın türüne göre, öğretim etkinlik ve stratejilerin
belirlenmesi gerekir. Ayrıca öğrencilerin gelişimsel özellikleri de hangi
tür kavramların, belirli yaşlarda kazandırılabileceği konusunda önem
taşır. Örneğin soyut düşünebilme aşamasına henüz gelmemiş çocuklara,
soyut kavramları kazandırmak güçtür (Doğanay, 2002:232,233). Yine
Sosyal Bilgilerle ilgili kavramlar arasındaki ilişkilerin sınıfta sunulması
ve kavram kargaşasına neden olabilecek, öğrencilerin ön bilgilerinin
ortaya çıkarılması anlamlı öğrenme için gereklidir (Yazıcı-Samancı,
2003)
Sosyal bilimlere ait kavramları kullanılması, 2004 programına
göre hazırlanan sosyal bilgiler programının vizyonlarından birini
oluşturmaktadır. Sosyal Bilgiler programında psikoloji, antropoloji,
coğrafya, sosyoloji, siyaset bilimi, ekonomi ve tarihle ilgili toplam 61
kavram bulunmaktadır. Coğrafya ile ilgili olarak verilen kavramlar ise;
yerleşme, nüfus, bölge, yön, yer, çevre, hava olayı, hava durumu, afet,
doğal ortam ve beşeri ortamdır (MEB, 2005). 2004 programına göre
hazırlanan Sosyal Bilgiler ders kitapları incelendiğinde ise, özellikle
“İnsanlar, Yerler ve Çevreler” öğrenme alanında “Yaşadığımız Yer” ve
“Bölgemizi Tanıyalım” ünitelerinde; ayrıca “Üretim Dağıtım, Tüketim”
öğrenme alanının “Ürettiklerimiz” ünitesinde coğrafya ile ilgili
kavramların yoğun olarak kullanıldığı ancak bununla beraber diğer
ünitelerde de coğrafya konularıyla ilgili kavramların yer aldığı
86
İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA COĞRAFYA
KONULARIYLA İLGİLİ KAVRAMLARIN BELİRLENMESİ (2004 PROGRAMINA GÖRE)
görülmektedir. Buradan hareketle çalışmada, ilköğretim birinci kademe
sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan coğrafya ile ilgili kavramlar
belirlenmeye çalışılmaktadır.
BULGULAR VE YORUM
Bu çalışmada, ilköğretim birinci kademe sosyal bilgiler ders
kitaplarında yer alan genel coğrafya konularıyla ilgili kavramlar
belirlenmiştir. Sosyal Bilgiler 4 ve Sosyal Bilgiler 5 ders kitaplarında yer
alan genel coğrafya konularıyla ilgili kavramların konulara göre
dağılımları Tablo 1’de gösterilmektedir.
Tablo 1- Genel Coğrafya Konularıyla İlgili Kavramların Konulara Göre Dağılımı
Fiziki Coğrafya
İklim bilimi (Klimatoloji)
Yer şekilleri bilimi (Jeomorfoloji)
Sular coğrafyası (Hidrografya)
Afetler coğrafyası
Haritalar (Kartografya)
Bitki coğrafyası / Toprak coğrafyası
Çevre/ Çevre sorunları coğrafyası
Dünya’nın şekli ve hareketleri
Toplam
(f)
33
30
13
12
12
11
10
8
129
Beşeri ve Ekonomik Coğrafya
Nüfus - yerleşme / Şehir coğrafyası
Sanayi coğrafyası
Ziraat coğrafyası
Ulaşım coğrafyası
Yeraltı kaynakları ve madenler
Enerji coğrafyası
Turizm coğrafyası
(f)
23
11
10
7
4
4
2
Toplam
61
Tabloda, ders kitaplarında coğrafya konularıyla ilgili olarak
toplam 190 kavramın yer aldığı görülmektedir. Ayrıca, fiziki coğrafya
konularıyla ilgili kavramların (f=129), beşeri ve ekonomik coğrafya
konularıyla ilgili kavramlardan (f=61) daha fazla olduğu dikkati
çekmektedir. Özellikle iklim, yer şekilleri ve nüfus - yerleşme / şehir
coğrafyası konu başlıklarındaki kavramlar daha fazladır. 1998
programına göre hazırlanan ilköğretim birinci kademe sosyal bilgiler ders
kitaplarında ise, coğrafya konularıyla ilgili olarak 300’den fazla
kavramın bulunduğu ifade edilmiştir (Alkış, 2005). Buna göre, 2004
programına göre hazırlanan sosyal bilgiler ders kitaplarında coğrafya
konularıyla ilgili kavram sayısının azaltıldığı görülmektedir.
87
SEÇİL ALKIŞ
Tablo 2’de ise sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan genel
coğrafya konularıyla ilgili kavramlar, benzer ya da birbiriyle ilişkili
olanlar beraber sunularak verilmiştir.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu araştırmada, 2004 programına göre hazırlanan sosyal bilgiler 4
ve 5 ders kitapları incelenerek, bu ders kitaplarında coğrafya konularıyla
ilgili olarak toplam 190 kavram olduğu tespit edilmiştir. Fiziki coğrafya
konularıyla ilgili kavramların, beşeri ve ekonomik coğrafya konularıyla
ilgili kavramlardan daha fazla olduğu, özellikle iklim ve yer şekilleri ile
ilgili kavramların diğerlerine oranla ders kitaplarında daha çok yer aldığı
dikkati çekmektedir. Ayrıca, 2004 programına göre hazırlanan sosyal
bilgiler ders kitaplarında coğrafya konularıyla ilgili kavram sayısının bir
önceki programda göre azaltıldığı görülmektedir. Ancak yine de,
coğrafya ile ilgili kavramların oldukça fazla olduğu ve bu sebeple
ilköğretim birinci kademe öğrencilerine bu kavramların tümünün
kazandırılmasının zor olacağı düşünülmektedir. Ders kitaplarında
coğrafya konularıyla ilgili olarak çeşitli kavramların yer almış olması, bu
kavramların öğrenciler tarafından öğrenilmiş oldukları anlamına
gelmemektedir. Bu nedenle, rezerv, nükleer santral, havza, peribacaları,
delta, traverten, basınç, tüf vb. gibi öğrenciler tarafından kavranmasının
güç olacağı düşünülen bazı kavramların algılanma düzeylerinin çeşitli
araştırmalarla tespit edilmesi faydalı olacaktır.
Ayrıca, başka yayınevlerine ait sosyal bilgiler ders kitaplarında
ekoloji, taraça tarımı, ekosistem, kanyon, küresel ısınma, iklim
değişikliği, lodos, sıradağ gibi farklı kavramlara rastlanmaktadır.
Coğrafya ile ilgili kavramların aynı kademedeki bütün ders kitaplarında
aynı şekilde yer alması ve standartlaştırılması kavram öğretimi açısından
gereklidir.
Son olarak, ders kitaplarında bazı kavramlarla ilgili olarak sadece
kavram isminin yer aldığı görülmektedir. Coğrafya konularıyla ilgili
kavramların öğretiminde, kavramın ismi, ayırt edici özellikleri, ayırt edici
olmayan özellikleri ve örneklerinin yer aldığı çeşitli kavram kartlarının
oluşturulması ve öğretimde kullanılması daha faydalı olacaktır. Ayrıca
anlam çözümleme tabloları, kavram ağları ve kavram haritalarının
kullanılmasının da aynı şekilde faydalı olacağı düşünülmektedir.
88
İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA COĞRAFYA
KONULARIYLA İLGİLİ KAVRAMLARIN BELİRLENMESİ (2004 PROGRAMINA GÖRE)
Tablo 2- İlköğretim Birinci Kademe Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Genel Coğrafya Konularıyla İlgili Olan Kavramlar
Yer
şekilleri
(Jeomorfoloji)
Ada, yarımada
bilimi
İklim bilimi (Klimatoloji)
Nüfus ve yerleşme / Şehir coğrafyası
atmosfer, hava, hava durumu, hava olayı
kıta, ülke, bölge, coğrafi bölge, bölge
sınırı
göç, göçebe
arazi yapısı
basınç, basınç ölçer (barometre)
Boğaz
bulut, sis
Buzul
cemre
dağ, dağ eteği
don olayı
delta, kıyı, plaj, sahil, kumsal
fırtına, tayfun
yerleşme,
kır
yerleşmesi,
kent
yerleşmesi, toplu yerleşme, kırsal alan,
konut
yayla
Körfez
gök gürültüsü, yıldırım
Ziraat coğrafyası
ova
meteoroloji, meteorolojist
peribacaları
mağara
iklim, ılıman iklim, karadeniz iklimi, akdeniz
iklimi, karasal iklim
mevsim (yaz/kış/ilkbahar/sonbahar)
hayvancılık,
büyükbaş
hayvan,
küçükbaş hayvan, yem
ormancılık, balıkçılık, seracılık
plato
nem, nem ölçer (hidrograf)
traverten
rüzgar, rüzgar aşındırması
vadi, dere yatağı
sıcaklık, sıcaklık ölçer (termometre), ( C)
Sanayi coğrafyası
volkan, volkanik dağ, sönmüş
volkan, volkanik olay, volkanik
tüf
yerkabuğu, yeryüzü şekilleri
yağış, yağış ölçer (plüviyometre), sağanak,
yağmur, kar, (mm)
sanayi, sanayi kuruluşu, fabrika
Bitki coğrafyası / toprak coğrafyası
ticaret, üretim, tüketim, dağıtım
Yükselti, tepe, yamaç
bitki örtüsü
hammadde
Dünya’nın şekli ve hareketleri
çöl, bozkır, maki, orman, yağmur ormanları
ihracat, ihraç, ithal
Dünya, kutup, güneş, ay, kutup
yıldızı
gün, gündüz, gece
toprak, taş
Enerji coğrafyası
verimli toprak, geçirimli toprak, kireçsiz toprak
nükleer santral
Haritalar (Kartografya)
Çevre/ Çevre sorunları coğrafyası
harita, ölçek, harita sembolleri,
fiziki harita, kabartma harita,
yüz ölçümü
yer, yön, ana yön, ara yön,
pusula
kroki
çevre, doğa, doğal çevre, çevre koruması, doğal
özellikler
temiz enerji, rüzgar gücü, güneş
enerjisi
Yeraltı kaynakları ve madenler
Sular
(Hidrografya)
okyanus, deniz, göl
yerleşim birimi, il, şehir, ilçe, belde,
yöre
insan, nüfus, nüfus artışı
Turizm coğrafyası
turizm/ turist
o
coğrafyası
tarım, tarla, ürün
hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği
maden, maden yatağı, rezerv
iklimde görülen bozulmalar
yeraltı zenginlikleri
erozyon
Ulaşım coğrafyası
Afetler coğrafyası
akarsu, nehir, çay, dere, ırmak,
havza
baraj, çavlan, akarsu aşındırması
çığ, sel, tsunami, heyelan, yer kayması
demiryolu, hava yolu, deniz yolu, kara
yolu
taşımacılık, ulaşım araçları
doğal afetler, doğal tehlike
liman
maden suyu
deprem, deprem kuşakları, depremin büyüklüğü
ve şiddeti, merkez üssü, fay hattı
89
SEÇİL ALKIŞ
KAYNAKÇA
Akbaş, Yavuz -2002: İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Coğrafi
Kavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları,
Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
Aksoy, Bülent -2003: İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan
Coğrafya Konularının Öğretim
İlkeleri Açısından
Değerlendirilmesi, Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme
Kılavuzu Sosyal Bilgiler, Editör: Cemalettin Şahin, Gündüz
Eğitim ve Yayıncılık, s. 227-241, Ankara.
Alkış, Seçil -2005: İlköğretim Birinci Kademe Sosyal Bilgiler Ders
Kitaplarının Coğrafi Kavramlar Açısından İncelenmesi”,
XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi (28-30 Eylül 2005), Kongre
Kitabı Cilt 2, s.976-979, Denizli.
Cin, Mustafa – 2004: İlkokul 1. Sınıf Öğrencilerinin Deniz Kavramını
Algılamaları Üzerine Bir Araştırma, Kuram ve Uygulamada
Eğitim Bilimleri, Educational Sciences: Theory & Practice,
Volume 4, Issue 1 (May), 7-23, Ankara.
Cin, Mustafa – Özçelik, İsmail -2002: A Review of the Literature on
Concept Learning in Physical Geography, Boğaziçi
University Journal of Education, Vol. 19 (1), .61-75, İstanbul.
Cin, Mustafa -1999: The Influence of Direct Experience of the Physical
Environment on Concept Learning in Physical Geography,
E.D Thesis, University of Durham.
Coşkun, Mücahit -2003: “Coğrafya Öğretiminde Nem Konusundaki
Kavram Yanlışlıkları ve Giderilmesine Yönelik Öneriler”,
Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3) 147-158, Ankara.
Demirci, Mutlu Pınar -Sarıkaya, Mustafa, -2004: “Sınıf Öğretmeni
Adaylarının Isı ve Sıcaklık Konusundaki Kavram Yanılgıları
ve Yanılgıların Giderilmesinde Yapısalcı Kuramın Etkisi”,
XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004
İnönü Üniversitesi, Malatya.
90
İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA COĞRAFYA
KONULARIYLA İLGİLİ KAVRAMLARIN BELİRLENMESİ (2004 PROGRAMINA GÖRE)
Doğanay, Ahmet -2002: “Öğretimde Kavram ve Genellemelerin
Geliştirilmesi-Bölüm 7”, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler
Öğretimi, (Editörler: Cemil Öztürk-Dursun Dilek), Pegem-A
Yay. Ankara.
Dove, Jane -2002: Immaculate Misconceptions, The Geographical
Association, First Published 1999, Printed and bound by
Colorcraft Ltd, Hong Kong.
Girgin, Mustafa - Ertürk, Mustafa -2006 “Yürürlükteki Program ve Ders
Kitaplarına Göre Ortaöğretim Coğrafya Perspektifimiz”,
Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (1-13).
Karabağ, Servet -1998: Coğrafya Öğretiminde Anahtar Sorular ve
Kavramlar, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 2,
25-41, Ankara.
Öztuna, Aysun, -2002: Kavram Haritalarının Grup Döngüsünde
Yapılandırılmasının Başarıya ve Kavram Gelişimine Etkisi,
Marmara
Üniversitesi
Eğitim
Bilimleri
Enstitüsü
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
Platten, Linda, -1995a: Talking Geography: an Investigation into Young
Children’s Understanding of Geographical Terms Part-1,
International Journal of Early Years Education, Vol.3,
Number:1 (Spring), 74-91.
Platten, Linda -1995b: Talking Geography: an Investigation into Young
Children’s Understanding of Geographical Terms Part-2,
International Journal of Early Years Education, Vol.3,
Number:3 (Autumn), 69-84.
Şahin, Salih -2004: “Coğrafya Öğretiminde Beş Temel Konu”,
XII.Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler (Cilt-IV), Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, s. 2361-2384, Ankara,
Turan, İlhan -2002: “Lise Coğrafya Derslerinde Kavram ve Terim
Öğretimi ile İlgili Sorunlar”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi
Cilt 22, Sayı 2, 67-84, Ankara.
Yazıcı, Hakkı -Samancı, Osman 2003İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal
Bilgiler Ders Konuları ile İlgili Bazı Kavramları Anlama
Düzeyleri, MEB. Dergisi, Sayı:158, Ankara.
91
SEÇİL ALKIŞ
Sosyal Bilgiler Dersi 4. ve 5. Sınıf Program Yenileme Çalışmaları, MEB
Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim Programları,
Ankara, 2005 (www.meb.gov.tr)
İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Ders Kitabı, MEB Devlet Kitapları, Birinci
Baskı, İstanbul, 2005.
İlköğretim Sosyal Bilgiler 5 Ders Kitabı, MEB Devlet Kitapları, Birinci
Baskı, Ankara, 2005.
92