Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Bước tới nội dung

Chủng tộc

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Chủng tộc là sự phân loại con người dựa trên những phẩm chất về mặt thể chất hoặc xã hội thành các nhóm và thường được coi là khác biệt trong một xã hội nhất định.[1] Thuật ngữ này được sử dụng phổ biến trong thế kỷ 16, khi nó được dùng để chỉ các nhóm thuộc nhiều loại khác nhau, bao gồm cả những nhóm có đặc điểm là quan hệ họ hàng gần gũi.[2]

Đến thế kỷ 17, thuật ngữ này bắt đầu đề cập đến các đặc điểm thể chất (kiểu hình), và sau đó là các mối liên kết quốc gia. Khoa học hiện đại coi chủng tộc là một cấu trúc xã hội, một bản sắc được ấn định dựa trên các quy tắc do xã hội đặt ra.[3][4][5]

Mặc dù một phần dựa trên sự tương đồng về mặt thể chất giữa các nhóm, chủng tộc không có ý nghĩa vật lý hoặc sinh học cố hữu.[6][7] Khái niệm về chủng tộc là nền tảng của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, niềm tin rằng con người có thể bị phân chia dựa trên sự vượt trội của chủng tộc này so với chủng tộc khác.

Các quan niệm xã hội và các nhóm chủng tộc đã thay đổi theo thời gian, thường liên quan đến các nguyên tắc phân loại dân gian (folk taxonomy) xác định các loại cá nhân thiết yếu dựa trên các đặc điểm nhận thức.[8] Các nhà khoa học hiện đại coi chủ nghĩa bản chất sinh học như vậy là lỗi thời,[9] và nói chung là không khuyến khích những lời giải thích mang tính chủng tộc về sự khác biệt tập thể trong cả đặc điểm thể chất và hành vi.[10][11][12][13][14]

Phân loại học dân gian là hệ thống đặt tên bản địa, khác với phân loại học khoa học. Phân loại sinh học dân gian là cách con người mô tả và tổ chức thế giới xung quanh theo truyền thống, thường sử dụng rộng rãi các dạng phân loại như "cây bụi", "bọ", "vịt", "cá", "tảo", "rau" hoặc các tiêu chí kinh tế như "động vật săn bắn", "động vật thồ hàng hóa", "cỏ dại" và các thuật ngữ tương tự khác. Phân loại dân gian được tạo ra từ kiến ​​thức xã hội và được sử dụng trong lời nói hàng ngày. Chúng được phân biệt với các nguyên tắc phân loại khoa học được cho là tách rời khỏi các mối quan hệ xã hội và do đó khách quan và phổ quát hơn. Các nguyên tắc phân loại dân gian tồn tại để cho phép nhận dạng phổ biến các loại đối tượng và áp dụng cho tất cả các phần nhỏ trong hoạt động của con người.

Mặc dù có sự đồng thuận khoa học rộng rãi rằng các quan niệm bản chất và loại hình về chủng tộc là không thể chối bỏ,[15][16][17][18][19][20] các nhà khoa học trên khắp thế giới tiếp tục khái niệm hóa chủng tộc theo những cách khác nhau.[21]

Trong khi một số nhà nghiên cứu tiếp tục sử dụng khái niệm chủng tộc để phân biệt giữa các tập hợp đặc điểm mờ nhạt hoặc những khác biệt có thể quan sát được trong hành vi thì những người khác trong cộng đồng khoa học cho rằng ý tưởng về chủng tộc vốn dĩ là ngây thơ hoặc đơn giản. Vẫn còn những người khác cho rằng, ở loài người, chủng tộc không có ý nghĩa phân loại vì tất cả con người đang sống đều thuộc cùng một phân loài, Homo sapiens sapiens.[22][23]

Kể từ nửa sau thế kỷ 20, chủng tộc đã gắn liền với các học thuyết mất uy tín về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc khoa học và ngày càng được coi là một hệ thống phân loại chủ yếu mang tính giả khoa học. Mặc dù vẫn được sử dụng trong bối cảnh chung, chủng tộc thường được thay thế bằng các thuật ngữ ít mơ hồ và/hoặc ít hàm ý hơn như dân số, con người, nhóm dân tộc hoặc cộng đồng, tùy thuộc vào ngữ cảnh.[24][25]

Viện Hàn lâm Khoa học, Kỹ thuật và Y học Quốc gia Hoa Kỳ đã chính thức từ bỏ việc sử dụng phương pháp này trong di truyền học vào năm 2023.[26]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Barnshaw, John (2008). “Race”. Trong Schaefer, Richard T. (biên tập). Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Society. 1. Sage Publications. tr. 1091–1093. ISBN 978-1-45-226586-5.
  2. ^ Roediger, David R. “Historical Foundations of Race”. Smithsonian.
  3. ^ Using Population Descriptors in Genetics and Genomics Research: A New Framework for an Evolving Field (Consensus Study Report). National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. 2023. doi:10.17226/26902. ISBN 978-0-309-70065-8. PMID 36989389. In humans, race is a socially constructed designation, a misleading and harmful surrogate for population genetic differences, and has a long history of being incorrectly identified as the major genetic reason for phenotypic differences between groups.
  4. ^ Amutah, C.; Greenidge, K.; Mante, A.; Munyikwa, M.; Surya, S. L.; Higginbotham, E.; Jones, D. S.; Lavizzo-Mourey, R.; Roberts, D.; Tsai, J.; Aysola, J. (tháng 3 năm 2021). Malina, D. (biên tập). “Misrepresenting Race — The Role of Medical Schools in Propagating Physician Bias”. The New England Journal of Medicine. Massachusetts Medical Society. 384 (9): 872–878. doi:10.1056/NEJMms2025768. ISSN 1533-4406. PMID 33406326. S2CID 230820421.
  5. ^ Gannon, Megan (5 tháng 2 năm 2016). “Race Is a Social Construct, Scientists Argue”. Scientific American. ISSN 0036-8733. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 2 năm 2023. Truy cập ngày 1 tháng 3 năm 2023.
  6. ^ Smedley, Audrey; Takezawa, Yasuko I.; Wade, Peter. “Race: Human”. Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Inc. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2017.
  7. ^ Yudell, M.; Roberts, D.; DeSalle, R.; Tishkoff, S. (5 tháng 2 năm 2016). “Taking race out of human genetics”. Science. American Association for the Advancement of Science. 351 (6273): 564–565. Bibcode:2016Sci...351..564Y. doi:10.1126/science.aac4951. ISSN 0036-8075. PMID 26912690. S2CID 206639306.
  8. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên montagu
  9. ^ Sober (2000), tr. 148–151.
  10. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Lee, Mountain; et al. 2008
  11. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên aaa
  12. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Keita2
  13. ^ Harrison, Guy (2010). Race and Reality. Amherst, New York: Prometheus Books. Race is a poor empirical description of the patterns of difference that we encounter within our species. The billions of humans alive today simply do not fit into neat and tidy biological boxes called races. Science has proven this conclusively. The concept of race ... is not scientific and goes against what is known about our ever-changing and complex biological diversity.
  14. ^ Roberts, Dorothy (2011). Fatal Invention. London / New York: The New Press. The genetic differences that exist among populations are characterized by gradual changes across geographic regions, not sharp, categorical distinctions. Groups of people across the globe have varying frequencies of polymorphic genes, which are genes with any of several differing nucleotide sequences. There is no such thing as a set of genes that belongs exclusively to one group and not to another. The clinal, gradually changing nature of geographic genetic difference is complicated further by the migration and mixing that human groups have engaged in since prehistory. Human beings do not fit the zoological definition of race. A mountain of evidence assembled by historians, anthropologists, and biologists proves that race is not and cannot be a natural division of human beings.
  15. ^ Fuentes, Agustín (9 tháng 4 năm 2012). “Race Is Real, but not in the way Many People Think”. Psychology Today.
  16. ^ The Royal Institution - panel discussion - What Science Tells us about Race and Racism. 16 tháng 3 năm 2016. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 12 năm 2021.
  17. ^ Jorde, Lynn B.; Wooding, Stephen P. (2004). “Genetic variation, classification, and 'race'”. Nature. Nature Research. 36 (11 Suppl): S28–S33. doi:10.1038/ng1435. ISSN 1476-4687. PMID 15508000. S2CID 15251775. Ancestry, then, is a more subtle and complex description of an individual's genetic makeup than is race. This is in part a consequence of the continual mixing and migration of human populations throughout history. Because of this complex and interwoven history, many loci must be examined to derive even an approximate portrayal of individual ancestry.
  18. ^ White, Michael. “Why Your Race Isn't Genetic”. Pacific Standard. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2014. [O]ngoing contacts, plus the fact that we were a small, genetically homogeneous species to begin with, has resulted in relatively close genetic relationships, despite our worldwide presence. The DNA differences between humans increase with geographical distance, but boundaries between populations are, as geneticists Kenneth Weiss and Jeffrey Long put it, "multilayered, porous, ephemeral, and difficult to identify". Pure, geographically separated ancestral populations are an abstraction: "There is no reason to think that there ever were isolated, homogeneous parental populations at any time in our human past."
  19. ^ Bryc, Katarzyna; Durand, Eric Y.; Macpherson, Michael; Reich, David; Mountain, Joanna L. (8 tháng 1 năm 2015). “The Genetic Ancestry of African Americans, Latinos, and European Americans across the United States” (PDF). American Journal of Human Genetics. Cell Press on behalf of the American Society of Human Genetics. 96 (1): 37–53. doi:10.1016/j.ajhg.2014.11.010. ISSN 0002-9297. PMC 4289685. PMID 25529636. S2CID 3889161. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 10 tháng 5 năm 2022. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2022. The relationship between self-reported identity and genetic African ancestry, as well as the low numbers of self-reported African Americans with minor levels of African ancestry, provide insight into the complexity of genetic and social consequences of racial categorization, assortative mating, and the impact of notions of "race" on patterns of mating and self-identity in the US. Our results provide empirical support that, over recent centuries, many individuals with partial African and Native American ancestry have "passed" into the white community, with multiple lines of evidence establishing African and Native American ancestry in self-reported European Americans.
  20. ^ Zimmer, Carl (24 tháng 12 năm 2014). “White? Black? A Murky Distinction Grows Still Murkier”. The New York Times. Truy cập ngày 24 tháng 12 năm 2014. On average, the scientists found, people who identified as African-American had genes that were only 73.2 percent African. European genes accounted for 24 percent of their DNA, while 0.8 percent came from Native Americans. Latinos, on the other hand, had genes that were on average 65.1 percent European, 18 percent Native American, and 6.2 percent African. The researchers found that European-Americans had genomes that were on average 98.6 percent European, 0.19 percent African, and 0.18 percent Native American. These broad estimates masked wide variation among individuals.
  21. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên nih10
  22. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Keita2004
  23. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên AAPA
  24. ^ “Race2”. Oxford Dictionaries. Oxford University Press. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2012. 1. Each of the major division of humankind, having distinct physical characteristics [example elided]. 1.1. mass noun The fact or condition of belonging to a racial division or group; the qualities or characteristics associated with this. 1.2. A group of people sharing the same culture, history, language, etc.; an ethnic group [example elided]. Provides 8 definitions, from biological to literary; only the most pertinent have been quoted.
  25. ^ Keita và đồng nghiệp 2004. "Many terms requiring definition for use describe demographic population groups better than the term 'race' because they invite examination of the criteria for classification."
  26. ^ Zimmer, Carl (14 tháng 3 năm 2023). “Guidelines Warn Against Racial Categories in Genetic Research”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 17 tháng 4 năm 2023.

Đọc thêm

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Abizadeh, Arash (2001) "Ethnicity, Race, and a Possible Humanity" World Order 33.1: 23-34.
  • Banton M (1977) The idea of race. Westview Press, Boulder
  • Boas 1912 "Change in Bodily Form of Descendants of Immigrants" in American Anthropologist 14: 530-562
  • Brace 1964 "A Non-racial Approach Toward the Understanding of Human Diversity" in The Concept of Race, ed. Ashley Montagu
  • Calafell F (2003) Classifying humans. Nat Genet 33:435–436
  • Cooper RS, Kaufman JS, Ward R (2003) Race and genomics. N Engl J Med 348:1166–1170
  • Dobzhansky, T. (1970). Genetics of the Evolutionary Process. New York, NY: Columbia University Press.
  • ——— (2005) Race and reification in science. Science 307:1050–1051
  • Ehrlich and Holm 1964 "A Biological View of Race" in The Concept of Race, ed. Ashley Montagu
  • Frayer, David, M. Wolpoff, A. Thorne, F. Smith, G. Pope "Theories of Modern Origins: The Paleontological Test" in American Anthropologist 95(1) 14-50
  • Guthrie RD (1996) The mammoth steppe and the origin of mongoloids and their dispersal. In: Akazawa T, Szathmary E (eds) Prehistoric Mongoloid dispersals. Oxford University Press, New York, pp 172–186
  • Hannaford I (1996) Race: the history of an idea in the West. Johns Hopkins University Press, Baltimore
  • Harpending H, Rogers A (2000) Genetic perspectives on human origins and differentiation. Annu Rev Genomics Hum Genet 1:361–385
  • Harris, Marvin (1980) Patterns of Race in the Americas. Greenwood Press
  • Hooton, E.A. (1926). Methods of racial analysis. Science 63, 75–81.
  • Jablonski NG (2004) The evolution of human skin and skin color. Annu Rev Anthropol 33:585–623
  • Keita SOY, Kittles RA (1997) The persistence of racial thinking and the myth of racial divergence. Am Anthropol 99:534–544
  • Lahr MM (1996) The evolution of modern human diversity: a study of cranial variation. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom
  • Lamason RL, Mohideen MA, Mest JR, Wong AC, Norton HL, Aros MC, Jurynec MJ, Mao X, Humphreville VR, Humbert JE, Sinha S, Moore JL, Jagadeeswaran P, Zhao W, Ning G, Makalowska I, McKeigue PM, O'Donnell D, Kittles R, Parra EJ, Mangini NJ, Grunwald DJ, Shriver MD, Canfield VA, Cheng KC (2005). SLC24A5, a putative cation exchanger, affects pigmentation in zebrafish and humans. Science 310: 1782-6.
  • Lewis B (1990) Race and slavery in the Middle East. Oxford University Press, New York
  • Lie J. (2004). Modern Peoplehood. Harvard University Press, Cambridge, Mass.
  • Lieberman DE, McBratney BM, Krovitz G (2002) The evolution and development of cranial form in Homo sapiens. Proc Natl Acad Sci USA 99:1134–1139
  • Lieberman L (2001) How "Caucasoids" got such big crania and why they shrank: from Morton to Rushton. Curr Anthropol 42:69–95
  • Leiberman and Jackson 1995 "Race and Three Models of Human Origins" in American Anthropologist 97(2) 231-242
  • Lieberman, Hampton, Littlefield, and Hallead 1992 "Race in Biology and Anthropology: A Study of College Texts and Professors" in Journal of Research in Science Teaching 29:301-321
  • Lewontin 1973 "The Apportionment of Human Diversity" in Evolutionary Biology 6:381-397
  • Livingstone 1962 "On the Non-Existence of Human Races" in Current Anthropology 3: 279-281
  • Long, J.C. and Kittles, R.A. (2003). Human genetic diversity and the nonexistence of biological races. Hum Biol. 75, 449–71. [1]
  • Marks J (1995) Human biodiversity: genes, race, and history. Aldine de Gruyter, New York
  • Mayr, E. (1969). Principles of Systematic Zoology. New York, NY: McGraw-Hill.
  • Mays VM, Ponce NA, Washington DL, Cochran SD (2003) Classification of race and ethnicity: implications for public health. Annu Rev Public Health 24:83–110
  • Meltzer M (1993) Slavery: a world history, rev ed. DaCapo Press, Cambridge, MA
  • Montagu (1941). "The Concept of Race in Light of Genetics" in Journal of Heredity 23: 241-247
  • Montagu (1942). Man's Most Dangerous Myth: The Fallacy of Race
  • Mörner M (1967) Race mixture in the history of Latin America. Little, Brown, Boston
  • Morton NE, Collins A (1998) Tests and estimates of allelic association in complex inheritance. Proc Natl Acad Sci USA 95:11389–11393
  • Nobles M (2000) Shades of citizenship: race and the census in modern politics. Stanford University Press, Stanford
  • Parra EJ, Kittles RA, Shriver MD (2004) Implications of correlations between skin color and genetic ancestry for biomedical research. Nat Genet 36:S54–S60
  • Parra EJ, Marcini A, Akey J, Martinson J, Batzer MA, Cooper R, Forrester T, Allison DB, Deka R, Ferrell RE, Shriver MD (1998) Estimating African American admixture proportions by use of population-specific alleles. Am J Hum Genet 63:1839–1851
  • Parra FC, Amado RC, Lambertucci JR, Rocha J, Antunes CM, Pena SD (2003) Color and genomic ancestry in Brazilians. Proc Natl Acad Sci USA 100:177–182 [2] Lưu trữ 2021-06-01 tại Wayback Machine
  • Platz EZ, Rimm EB, Willett WC, Kantoff PW, Giovannucci E (2000) Racial variation in prostate cancer incidence and in hormonal system markers among male health professionals. J Natl Cancer Inst 92:2009–2017
  • Pritchard JK (2001) Are rare variants responsible for susceptibility to complex diseases? Am J Hum Genet 69:124–137
  • Pritchard JK, Cox NJ (2002) The allelic architecture of human disease genes: common disease-common variant...or not? Hum Mol Genet 11:2417–2423
  • Rees JL (2003) Genetics of hair and skin color. Annu Rev Genet 37:67–90
  • Relethford JH (2002) Apportionment of global human genetic diversity based on craniometrics and skin color. Am J Phys Anthropol 118:393–398
  • Risch N (2000) Searching for the genetic determinants in a new millennium. Nature 405:847–856
  • Roseman CC (2004) Detecting interregionally diversifying natural selection on modern human cranial form by using matched molecular and morphometric data. Proc Natl Acad Sci USA 101:12824–12829
  • Rosenberg NA, Pritchard JK, Weber JL, Cann HM, Kidd KK, Zhivotovsky LA, Feldman MW (2002) Genetic structure of human populations. Science 298:2381–2385 [3]
  • Rotimi CN (2004) Are medical and nonmedical uses of large-scale genomic markers conflating genetics and "race"? Nat Genet 36:S43–S47
  • Serre D, Langaney A, Chech M, Teschler-Nicola M, Paunovic M, Mennecier P, Hofreiter M, Possnert G G, Pääbo S (2004) No evidence of Neandertal mtDNA contribution to early modern humans. PLoS Biol 2:313–317
  • Shriver, M. D. et al. (2003). Skin pigmentation, biogeographical ancestry, and admixture mapping. Hum. Genet. 112, 387–399. [4]
  • Sider, Gerald 1993 Lumbee Indian Histories: Race, Ethnicity, and Indian Identity in the Southern United States
  • Smedley A (1999) Race in North America: origin and evolution of a worldview, 2nd ed. Westview Press, Boulder
  • Smith DJ, Lusis AJ (2002) The allelic structure of common disease. Hum Mol Genet 11:2455–2461
  • Smith, Fred (1982) "Upper Pleistocene Hominid Evolution in South-Central Europe: A Review of the Evidence and Analysis of Trends" Current Anthropology 23: 667-686
  • Smith MW, Patterson N, Lautenberger JA, Truelove AL, McDonald GJ, Waliszewska A, Kessing BD, et al. (2004) A high-density admixture map for disease gene discovery in African Americans. Am J Hum Genet 74:1001–1013
  • Snowden FM (1983) Before color prejudice: the ancient view of blacks. Harvard University Press, Cambridge, MA
  • Spickard PR (1992) The illogic of American racial categories. In: Root MPP (ed) Racially mixed people in America. Sage, Newbury Park, CA, pp 12–23
  • Stanton W (1960) The leopard's spots: scientific attitudes toward race in America, 1815–1859. University of Chicago Press, Chicago
  • Stringer C (2002) Modern human origins: progress and prospects. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 357:563–579
  • Sturm RA, Teasdale RD, Box NF (2001) Human pigmentation genes: identification, structure and consequences of polymorphic variation. Gene 277:49–62
  • Takaki R (1993) A different mirror: a history of multicultural America. Little, Brown, Boston
  • Tang H, Quertermous T, Rodriguez B, Kardia SL, Zhu X, Brown A, Pankow JS, Province MA, Hunt SC, Boerwinkle E, Schork NJ, Risch NJ (2005). Genetic structure, self-identified race/ethnicity, and confounding in case-control association studies. Am J Hum Genet 76, 268-75. [5]
  • Templeton AR (1998) Human races: a genetic and evolutionary perspective. Am Anthropol 100:632–650
  • ——— (2002) Out of Africa again and again. Nature 416:45–51
  • Thomas DC, Witte JS (2002) Point: population stratification: a problem for case-control studies of candidate-gene associations? Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 11:505–512
  • Thorne and Wolpoff 1992 "The Multiregional Evolution of Humans" in Scientific American (April) 76-83
  • Todorov T (1993) On human diversity. Harvard University Press, Cambridge, MA
  • Wallace R, Wallace D, Wallace RG (2004) Coronary heart disease, chronic inflammation, and pathogenic social hierarchy: a biological limit to possible reductions in morbidity and mortality. J Natl Med Assoc 96:609–619
  • Wilson JF, Weale ME, Smith AC, Gratrix F, Fletcher B, Thomas MG, Bradman N, Goldstein DB (2001) Population genetic structure of variable drug response. Nat Genet 29:265–269
  • Wilson and Brown 1953 "The Subspecies Concept and Its Taxonomic Application" in Systematic Zoology 2: 97-110
  • Wolpoff, Milford 1993 "Multiregional Evolution: The Fossil Alternative to Eden" in The Human Evolution Sourcebook Russell Ciochon and John Fleagle, eds.
  • Yu N, Chen FC, Ota S, Jorde LB, Pamilo P, Patthy L, Ramsay M, Jenkins T, Shyue SK, Li WH (2002) Larger genetic differences within Africans than between Africans and Eurasians. Genetics 161:269–274

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Chủng tộc.

Báo cáo và tiêu chuẩn chính thức

[sửa | sửa mã nguồn]

Ấn phẩm phổ biến

[sửa | sửa mã nguồn]

Khác

[sửa | sửa mã nguồn]


Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chủng_tộc&oldid=71836787”