Plazm
Plazm om paloin vai täuzin ioniziruidud gaz, miččes pozitivižiden i negativižiden elektrovägiden kinktuded oma ani ühtejiččed.[1]
Plazm (grek. πλάσμα «sädud käzil», «čomitanus») om paloin vai täuzin ioniziruidud gaz, kudamb om neitraližiš atomišpäi (vai molekuloišpäi) i vägitadud henegišpäi (ionišpäi i elektronoišpäi). Plazman kaikid tärktamb eričuz om sen kvazineitraližuz. Nece znamoičeb, miše pozitivižiden i negativižiden vägitadud henegiden mülündkinktuded tuleba ani kohtaižushe.
Erašti plazmad nimitadas nelländeks (kovan, nozolan da gazanvuiččen jal'ghe) aggregatižeks substancijan olemižeks.
Nellänz' substancijan olemine om avaitud Vil'jamal Kruksal vl. 1879 i om nimitadud «plazmaks» Irvingal Lengmüral vl. 1928, voib olda, «veren plazman» kartte. Lengmür oli kirjutanu:
| “ | Heittes avaruz elektrodoiš ümbri, kus sijadase eraz-se elektronoiden lugumär, ionad da elektronad oma ioniziruidud gazas ani kohtaižiš lugumäriš, sen tagut sisteman ühthine elektrovägi om lujas vähä. Mö kävutam «plazm»-tärtust, miše kuvitelda sidä neitrališt aloveht, mitte om ioniš da elektronoišpäi. | ” |
Antižed filosofad, Empedoklalpäi, vahvištoitiba, miše mir kogoneb nelliš augusišpäi: maspäi, vedespäi, il'maspäi da lämoišpäi. Nece vahvištuz erasidenke lähenemidenke ühtes om kožui nügüdläižen tedokacmusenke nelliden aggregatižiden substancijan olemižiden poliš, i plazmale, tetpas, lämoi om sättui.[2] Plazman eričused oma opendase plazman fizikal.
Nügüdläižiden kacmusiden mödhe, mirun substancijan fazaolemine om plazm ičeze enambištos (massal läz 99,9 %).[3]
Kaik tähthad oma plazmaspäi, sen ližaks avaruz niiden keskes om täuttud plazmal, hot' harvetud-ki lujas (muga nimitadud tähtazkeskeine avaruz).
Homaitused
- ↑ Физический энциклопедический словарь. Гл. ред. А. М. Прохоров. Ред. кол. Д. М. Алексеев, А. М. Бонч-Бруевич, А. С. Боровик-Романов и др. М.: Сов. Энциклопедия, 1984. — с. 536
- ↑ Кругосвет. — Жданов Владимир. — Плазма. — 2009. — 21 февраля.
- ↑ Кругосвет. — Жданов Владимир. — Плазма в космосе. — 2009. — 21 февраля.
Irdkosketused
- Plazman fizikan kafedran lekcijad (Novosibirskan valkundaline üläopišt) (ven.)
- Plazm-kirjutuz fizikenciklopedijas (ven.)
- Plazman polhe kinožurnalas «Tahtoin teta kaiked» (ven.)
- Plazmantennad (ven.)
|
Nece kirjutuz om vaiše ezitegez. Tö voit abutada meile, ku kohendat sidä da ližadat sihe. |