Turchìa

Turchìa

Türkiye Cumhuriyeti (tr) Türkiye (tr)
Bandiera Stema
Ino	İstiklâl Marşı
Bomò	«Yurtta sulh, cihanda sulh» «Heddwch gartref, heddwch yn y byd»
Pozision
39°N 36°E39°N, 36°E
Continente	Asia e Europa
Capitałe	Angora (1923–)
Popołasion
Totałe	85 372 377 (2023)
Densità	108,95 hab./km²
Caze abitae	26 075 365 (2022)
Zènaro	41 164 975 (%48,2)   (%48,5) 41 414 465
Demònemo	turca, turche, turchi, turco
Idioma	turco
Speransa de vita	75,755 (2016) −0,245 (2021)
Taso de suicìdio	2,3 (2019)
Putełi no scołarizai	1 378 723 (2014) −37 547 (2013)
Zeografia
Parte de	Balcani, Àzia Osidentałe, Mèdio Oriente, conca del Mediteràneo, conca del Mar Nero e Eoràzia
Àrea	783 562 km²[4]
Bagnà da	mar Mediteràneo, Mar Moro, Mar Ezeo e Mar Levantin
Ponto pì alto	Ararat (5 137 m)
Ponto pì baso	Mar Moro (0 m)
Rente a	Sìria   Bulgaria (1923–)   Gresa (1923–)   Iran (1923–)   Iraq (1932–)   Liga Àraba (1945–)   Union Eoropèa (1981–)   Zeòrza (1991–)   Armènia (1991–)   Azerbaijan (1991–)
Prima mesion documentada	Inpero Otoman[5]
Organizasion pułìtega
Forma de goerno	stato unitàrio e repùblega presidensiałe
Òrgano ezecutivo	sistema politico de ła Turchìa (it)
Òrgano lejislativo	Asenblea Nasionałe de Turchìa
Presidente de ła Turchia	Recep Tayyip Erdoğan (it) (28 de agosto del 2014)
Presidente de ła Turchia	Recep Tayyip Erdoğan (it) (24 de zugno del 2018)
Ìndaze de Democrasia	4.35/10
Menbro de	Organizasion par ła Cooperasion e Desviłupo Econòmego, Consejo d'Eoropa, Organizasion mondiałe del comerso, G20, Cooparasion Econòmega del Mar Nero, Organizasion de łe Nasion Unìe, NATO, Organizasion par ła Seguresa e Cooperasion inte l'Eoropa, Banca Internasionałe par ła Recostrusion e Desviłupo, Asociasion Internasionałe del Desviłupo, Corporasion Finansiària Internasionałe, Organismo Multilaterałe de Garansia dei Investimenti, Sentro Internasionałe de Regołamento de Difarense Rełasionae ai Investimenti, Banca Africana del Desviłupo, Banca Aziàtega del Desviłupo, Grupo Austràlia, Organizasion de ła Confarensa Islàmega[6], Union Eoropea dei Pagaminti, Union Africana - Oparasion Ibrida de łe Nasion Unie a Darfur, EUROCONTROL, Tratà dei Siełi Verti, Rezime de Controło de ła Tecnołozia dei Mìsiłi[7], Interpol[8], Grupo de Fornidori Nucleari[9], Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe[10], Sentro de Coordenamento de Movimenti Eoropei[11], Organizasion Idrogràfega Internasionałe[12], Ajensia Internasionałe de l'Enerzia[13], UNESCO[14], Grupo de Oservasion de ła Tera, Union Postałe Universałe[15], Union Internasionałe de Tełecomunicasion[16], Organizasion Meteorołòzega Mondiałe[17], Organizasion mondiałe de ła sanità[18], MIKTA, Organizasion de Stati Turchi, Sentro Internasionałe par el Desviłupo de Pułìteghe Migratòrie e Organizasion Mondiałe de łe Dogane[19]
Economia
PIL nomenałe	819 034 484 303 $ (2021)
Persentuałe IVA	20 %[22]
Ìndaze de desviłupamento oman	0,838[21]  (2021[21] )
Moneda	lira turca
Banca sentrałe	Banca Sentrałe de ła Repùblega de Turchìa
Taso de dezocupasion	9 %[23]
Coefisente de Gini	41.9/100
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1	TR TUR 792
Còdaze de matricołasion	TR
Fuzo oràrio	UTC+3 Eoropa/Istanbul Àzia/Istanbul
Domìnio de primo liveło	.tr
Prefiso tełefònego	+90[24] e +36[24]
Tełèfono d'emerzensa	112 (połisia, ponpiero, gendarmeria (it) , Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (en) , Sahil Güvenlik (it) , General Directorate of Forestry (en) , traffic police (en) ) 177 (inséndio forestałe)
Còdaze NUTS	TR
Preza ełètrega	tipo F (schuko)[26] e Europlug[26]
Istòrego
← Inpero Otoman (1922)
Sito web	turkiye.gov.tr

Ła Turchìa, ufisialmente Republica de Turchìa (in turco Türkiye Cumhuriyeti), l'è un Stato transcontinental, a cavało tra Axia e Europa^[27].
Ła Turchìa ła confina a nord-ovest coła Grecia e ła Bulgaria, a nord-est coła Zorzania, a est col'Armenia, l'Azerbaigian e l'Iran, a sud-est col'Iraq e a sud coła Siria.

Ła se stende su na superfice de 780 580 km².
El so teritorio el ciapa drento ła parte estrema orientałe de ła Tracia, in Europa, e ła penixola del'Anatolia in Axia.
L'è çircondà a sud dal Mar Mediteraneo, a ovest dal Mar Egeo, a nord-ovest dal Mar de Marmara e a nord dal Mar Negro.

Par savèrghene de pì, vardarse anca ła voze Province de ła Turchia.

Ła Turchìa l'è divixa in 81 province (İller).

• 
  Eskişehir
• 
  Antalya
• 
  Alania
• 
  Diyarbakir

Ła capitałe l'è Ankara, una de łe tre sità turche piesè grande insieme con Smirne (in turco İzmir), e Istanbul, che l'è ła pi granda metropołi del paexe, e anca el çentro industriałe e commerciałe pi grando.

Ła Turchìa l'è menbro de ła NATO dal 1951, e ła gà fato domanda de 'ndar ne l'Union Europea, ma no se sa gnancora quando ła podarà entrar.

In tel'ultimo censimento (2002) l'è risultà verghe na popołasion de 67 308 928 àneme, quaxi tuti de rełigion musulmana; ghè anca de ła picole minoranse cristiane (soratuto ortodose, ma anca catołiche) e ebraiche, mentre l'ateismo l'è poco praticà.

Ła łengua ufiçiałe l'è el turco, ma ghè anca un mucio de minoranse lenguistiche.

El scheo ufiçiałe l'è ła lira turca.

Intra łe personałità xe da ricordar Mustafa Kemal Atatürk.

• 
  monte Sifan
• 
  fiume Cuzulurmac
• 
  panorama de Bursa
• 
  sito de Pamucałe, patrimonio ONUESC

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Turchia
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Turchìa

• (TR) Sito ufisałeturkiye.gov.tr.
• e-Devlet Kapısı (canale ufisałe)YouTube.
• TurchiaTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
• Turchia, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
• (IT, DE, FR) Turchìahls-dhs-dss.ch, Disionàrio stòrego de ła Svìsara.
• (EN) Malcolm Edward Yapp e John C. Dewdney, TurkeyEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
• (EN) Opere riguardanti TurchìaOpen Library, Internet Archive.

v t e Stati del mondo · Azia
Stati del mondo	Afganistan • Arabia Saudìa • Azerbaijan[1] • Bahrein • Bangladeš • Birmània • Brunei • Butan • Canboza • Catar • Emirai Àrabi Unii • Fiłipine • Ìndia • Indonèzia[2] • Iran • Irak • Japon[2] • Jemen[3] • Kazàkistan[1] • Kirghìzistan • Kuait • Łàos • Łìbano • Maldive • Małèzia • Mongołia • Nepal • Oman • Pakistan • Singapor • Sìria • Sri Lanka • Tazìkistan • Taiłàndia • Timor Est • Turchia[1] • Turkmenistan • Uzbèkistan • Vietnam • Zeorza[1] • Zordània
Dipendense	Regno Unìo-Akrotiri e Dhekelia** • Ìxołe Cocos o Keeling* • Ìxoła de Nadałe* • Hong Kong • Macao • Teritorio Britànico del Oseano Indian*
Teritori custionai	Armènia • Cina • Corea del Nord • Corea del Sud • Israel • Palestina • Sipro • Taiuan • Abcàzia* • Osèsia del Sud* • Sipro del Nord*
Teritori transcontinentałi*	Ezito[3] • Gresa[1] • Rùsia[1]
* miga prezenti int'el schema de łe Nasion Unìe ** miga prezenti int'el schema de łe Nasion Unìe e sensa codeze ISO 3166 ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 parte de el teritorio el ze in Eoropa ↑ 2,0 2,1 parte de el teritorio el ze in Oseania ↑ 3,0 3,1 parte de el teritorio el xe in Africa

v t e Stati del mondo · Eoropa
Stati	Albanìa • Andora • Àustria • Belzo • Biełorùsia • Bòsnia e Erzegòvina • Bulgaria • Croàsia • Danemarca[1] • Estònia • Finlàndia • Fransa[1][2][3] • Gresa[4] • Irlanda • Islanda • Itàłia[5] • Łetònia • Łiechtenstein • Łituània • Łusenburgo • Masedònia del Nord • Malta • Moldàvia • Montenégro • Norveza • Ongarìa • Paezi Basi[1][2] • Połònia • Portogało[5] • Prinsipato de Mònaco • Regno Unìo • Repùblega Ceca • Romania • Rùsia[4] • San Marin • Sèrbia • Slovàchia • Slovènia • Spagna[5] • Svèsia • Svìsera • Ucràina • Vatican •  Zermània
Dipendense	Zibiltera • Ìxołe Åland •  Ìxołe Fær Øer • Ìzołe del Canal ( Guernsey • Jersey • Sark) • Ìxoła de Man • Svalbard e Jan Mayen
Teritori custionai	Kósovo • Transnistria[6]
Teritori transcontinentałi[6]	Azerbaijan[4] • Kazàkistan[4] • Turchia[4] • Zeorza[4]
Notasion: ↑ 1,0 1,1 1,2 parte de el teritòrio el ze in Amèrica del Nord ↑ 2,0 2,1 parte de el teritòrio el ze in Amèrica del Sud ↑ parte de el teritorio el ze in Oseania ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 parte de el teritòrio el ze in Àzia ↑ 5,0 5,1 5,2 parte de el teritòrio el ze in Africa ↑ 6,0 6,1 No i ghe ze mia inte el schema de łe Nasion Unie

v t e NATO
Albanìa · Belzo · Bulgaria · Cànada · Croàsia · Danemarca · Estònia · Finlàndia · Fransa · Gresa · Islanda · Itàłia · Łetònia · Łituània · Łusenburgo · Norveza · Ongarìa · Paezi Basi · Połònia · Portogało · Regno Unìo · Repùblega Ceca · Romania · Slovàchia · Slovènia · Spagna · Stati Unii de l'Amèrica · Turchia ·  Zermània

Portałi:
• Portałe de Axia
|
• Portałe de Eoropa
|