Mar Jònio

Sta voxe o sesion de zeografia ła contien erori ortogràfeghi o de sintasi o san ła xe scrivesta inte on vèneto mia masa s-ceto Contribuisi a corèxarla segondo ła gramàdega, l'ortografia e ła sintasi de ła łéngua vèneta.

Mar Jònio

(el) Ιόνιο Πέλαγος (it) Mare Ionio
Sorte	Mar marzenałe e conca idrogràfega
Epònemo	Io (it)
Parte de	Mar Mediteràneo orientałe
Liogo
Nasion rivaresca	Albania, Itàłia e Gresa
Rente a	Strofylia forest (en)
Dati e sifre
Prodondità	5 267 m

El Mar Jonio o anca Mar Ionio (in itałian Mar Ionio, in albanexe Deti Ion, in greco Ιóνιo Πέλαγoς, Ionio Pelagos) el xe na porxion del Mar Mediteraneo.

Ła se cata intra łe coste de ła Sicilia e de ła penìzoła itałiana a ovest e chełe de ła penìzoła balcanica a est. El se cołega a nordest col Mar Tiren tramite el Streto de Mesina, a nord col Mar Adriàtego grasie al Canal de Òtranto, a sud comunica diretamente col Mar Mediteraneo. ^[1]

Łe so calanche pì grande indando in senso orario da ovest verso est le xe, el Golfo de Noto, el Golfo de Catania, el Golfo de Sciłaċe, el Golfo de Taranto, el Golfo de Patraso, el Golfo de Córinto, el Golfo de Arcadia, el Golfo de Mesènia. ^[2]

No converse un area tanto granda, ma el ga na gran fondità (5.267 m), ła masima del Mar Mediteraneo. Ła so parte meridional ła forma el Basin del Jonio (fondo sirca 4000 m), separà da ła piataforma continental da ła Scarpata Siciłia-Malta^[3] a ovest, dal Rialso de Mesina a nordovest e da ła Platea Sałentina a nord. Intra łi primi do tochi de scarpata se cata el Canion de Mesina, tra staltri do ła Vałe de Taranto ^[4]. A est invese se cata ła fosa oseanica Ełenica e el bordo de ła Dorsal Pełoponeso-Creta.

El Mar Jonio coverse inteła so parte osidentale e setentrional łe piataforme continentałi africana e eoropea, inteła so parte mexana un vecio fondal oseanico, e a oriente un arco insułar. El fondo oseanico el xe un rełito del vecio Oseano Tetide, formà intel mesosoico, l'arco invese el xe oncora in formaxion. Tuta l'area ła xe sogeta a sismisità ełevata, łe coste sudosidentałi e orientałi łe xe a riscio de zunami.

El xe misià in superfisie da na circołaxion co verso antiorario e intensità de 0,4÷0,7 nodi; inte el Golfo de Taranto ghe xe na circołaxion secondaria col steso verso.

Łi fiumi pì inportanti che łi se jeta intele so acue łi xe l'Achelò, e l'Alfeo; tra i pì łonghi se ga da sitar i fiumi łucani Basento e Agri, tra chełi col basin pi anpio el siciłian Simeto e tra chełi co ła portata pì granda l'epirota Aracto.

Łe ìzołe pi grande łe xe Corfù, Łeucade, Ìtaca, Sefałonia, Xante.

El bagna łe coste de l'Itałia (rejon de Siciłia, Całabria, Baxiłicata, Puja), de l'Albania (contea de Vałona) e de ła Gresia (Periferie de le Ìxołe Jonie, de Epiro, de Gresia Osidental e de Pełoponexo).

Łe sità pì grandi łe xe Catania, Mesina, Regio Całabria, Siracuxa, Taranto e Patraso. Tra łi porti petrołiferi se pode ricordar Augusta.

No el xe un mar particołarmente pescoxo, ła pesca pì inportante ła xe cheła del tón praticada soratuto su łe coste orientałi e sudosidentałi. Se ricorda anca ła pesca del pese spada fata senpre tra Siciłia e Całabria, e l'ałevamento de peoci a Taranto.

So ła costa visin Croton se estrae gas naturałe preso el canpo de Luna.

1. ↑ Secondo ła definixion tradixional el comunica anca col Mar Egeo tramite łi canałi de Cerigo e de Cerigoto; secondo cheła del servixio meteo itałian el comunica anca col Mar de Sicilia tramite el Canal de Malta.
2. ↑ Secondo la definixion tradixional conprende anca el Golfo de Łacònia.
3. ↑ Nota anca cofà Scarpata de Malta
4. ↑ Nota anca cofà Canion de Taranto

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so mar Jònego
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Mar Jònio

• (IT) Corenti marine Archivià il 12 de aprile 2013 in Internet Archive.

• (EN) Łi ocèani: ła łoro fixica, chimega e biołozia xeneral