Süleyman Çelebi

Süleyman Çelebi — (1377-1411) — Usmonli shahzodasi. 1396 — 1402-yillarda Amir Temur tomonidan Sarixon hokimi etib tayinlangan. U 1402-1411-yillar orasida Edirnada sultonligini eʼlon qildi va Fetret davrida sulton boʻldi.

Usmonli davlati davrida tayyorlangan Usmonli sultonlari roʻyxatiga istisnosiz kiritilmadi. Biroq, zamonaviy davrda yagona tarixchi uni 5-Usmonli sultoni deb bildi va Rumeliyada mustaqil hukmronligi tufayli va qisqa vaqt davomida Bursa shahrida birinchi Rumeli sultoni deb tan olinishini daʼvo qildi.

Sulaymon Chelebiyning onasi va bolaligi haqida hech qanday hujjat yoʻq.

Nigbolu gʻalabasiga koʻra, Süleyman Çelebi (1396 yil 25 sentyabr) Rumeli Nigbolu jangida oʻng qanotda Chandarli Ali Posho bilan jangovar kuchlarni boshqargan^[1]. Ushbu jangda, Rumeli oʻng qoʻlidagi qurollangan armiyalar dastlab venger kuchlari bilan toʻqnashdi, soʻngra oʻng va chap qoʻl bilan yurib, xristianlarning asosiy qoʻshinini oldi.

Sulaymon Chelebi Temurga qarshi Yildirim Beyazid tomonidan qilingan Anqara jangida muhim qoʻmondon rolini oʻynagan va Usmonli qoʻshinining chap qanoti qoʻmondoni sifatida xizmat qilgan. Ushbu jangda Temur qoʻshinlarining ustunligi paydo boʻldi; Usmonli qoʻshinlarining oʻng qoʻli va Süleyman Çelebi qoʻmondonligi ostida chap qoʻlni maydondan olishga majbur boʻldi va oʻrtada Yildirim Beyazid qoʻmondonligi ostida yenicherlar va boshqa asir birliklar qoldi.

1402-yildagi Anqara jangidagi magʻlubiyatdan soʻng, Sulaymon Chelebi Yildirim Boyazidning vakili boʻlgan Chandarli Ali Posho bilan Bursa va undan keyin Rumeli shahriga qochib ketdi. Bursaga qadar ular Temur qoʻshinlarining yaqin taʼqiblari ostida edilar.

Bursa shahriga qochishning sababi boshqacha. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, Sulaymon Chelebi dastlab Bursa shahriga Usmonli Davlat xazinasini olish uchun kelgan va Temur qoʻshinlari shaharga yetib borishdan oldin shahardan qochib qutulish imkoniyatiga ega boʻlishgan. Boshqa manbalar xazinani qoʻlga kirita olmaganliklariga rozi boʻlishadi, ammo buning sababi boshqacha: yo Temur qoʻshinlari Bursaga kelib, davlat xazinasini olish uchun vaqt topmasdan xazinani oʻz qoʻllariga olishgan yoki armiya bilan birga davlat xazinasini Anqara jangida Timur egallab olgan.

Musa Chelebi, 1411-yil 17-fevralda juda sovuq qish kunida Edirnaga hujum uyushtirdi. Sulaymon Chelebiyning munosabati va siyosati tufayli soni kamaygan va buzilgan tarafdorlari bu hujumga qarshi tura olmadilar. Sulaymon yana mast holatda hammomda edi. Bu habarni keltirganlarni u haqorat qilib hatto soch va soqollarini oldirtirib tashlagan.

Oxir oqibat, u ahvolini tushundi va bir necha kishisi bilan tushda Vizantiyadan yordam soʻrab Istanbulga qochib ketdi. Ammo u Dogenciler qishlogʻiga kelganida, rahbar unga xiyonat qildi. Yoʻlboshchi Sulaymonni kimligini qishloq aholisiga aytdi va uni oʻldirsalar Muso Chelebiy mukofot berishini aytdi. Biroq, Oʻrta Osiyodan kelib chiqqan qadimgi turk anʼanalariga koʻra, sultonlar va ularning avlodlari qoni toʻkilmasligi aniq edi. Ushbu qoidaga rioya qilmaganlar quritilgan va barchasi yoʻq qilingan. Shuning uchun qishloq Musa Chelebi tomonidan vayron qilingan.

Sulaymon Chelebi jasadi Bursa shahriga keltirildi va otasining qabri yoniga dafn qilindi.

Shunday qilib, Usmonli davlati Muso va Mehmed oʻrtasida yana ikki qismga boʻlindi.