Haute-Loire
Haute-Loire Haute-Loire | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 45°0′0″N 4°0′0″E / 45.00000°N 4.00000°E | |
| Mamlakat | Fransiya |
| Aholisi | 227,570 |
| Milliy tarkib | fransuzlar |
| Vaqt mintaqasi | UTC+1 |
| Telefon kodi | 43 |
|
| |
Haute-Loire (fransuzcha talaffuzi: [Occitan]) — Fransiyaning janubi-markazidagi Auvergne-Rhône-Alpes mintaqasida joylashgan departament. Luara daryosi nomi bilan atalgan. Departament Luara, Ardeche, Lozer, Cantal va Puy-de-Dom departamentlari bilan oʻralgan. 2019-yilda uning aholisi 227 570 kishi edi[1]. Uning aholisi fransuzcha Altiligériens deb ataladi.
Le Puy-en-Velayda Luaraning yuqori oqimini qamrab oladi. Luara vodiysi va Markaziy massivdagi togʻlardan iborat. Departament 1790-yilda Fransiya inqilobi davrida yaratilgan 83 ta boʻlimlaridan biridir. Departamentning bir qismi Livradois-Forez mintaqaviy tabiiy bogʻiga kiritilgan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bu hududning birinchi maʼlum aholisi ovchilar boʻlgan. Keyinchalik chorvadorlar, gʻorlarda yoki oddiy kulbalarda yashovchi choʻponlar tomonidan ishgʻol qilingan. Keyinchalik Vellavi deb nomlangan Galya qabilasining nazorati ostida boʻlgan . Julius Caesarning Galli urushlari davrida bu hudud Gallia Narbonensis chegarasida joylashgan edi. Bu hudud miloddan avvalgi 121-yilda Rim provinsiyasiga aylandi, dastlab Gallia Transalpina (Transalpin Galliya) nomi ostida. Bu nom uni Alp togʻlarining Rimga yaqin tomonidagi Cisalpine Gauldan ajratib turdi. Miloddan avvalgi 40-yilda, Ikkinchi Triumvirat davrida Lepidusga Narbonese Galliya uchun mas’uliyat yuklangan (Ispaniya va Afrika bilan birga), Mark Antoniyga esa Galliya muzofoti berilgan[2][3].
Rim imperiyasining soʻnggi yillarida bu hudud bosqinchilar tomonidan vayron qilingan. Miloddan avvalgi 462 va 477-yillar orasida Vesgot qirolligiga qoʻshilgan.
Taxminan 928-yilda bu hudud Tuluza grafligining mulkiga aylandi va keyinchalik graf Poitiers nazoratiga oʻtdi.
Haute-Loire 1790-yil 4-martda Fransiya inqilobi davrida Milliy Taʼsis Assambleyasining buyrugʻi bilan tashkil etilgan 83 ta boʻlimdan biridir. Yangi boʻlimlar bir xilda boshqarilishi va hajmi, aholisi boʻyicha taxminan bir-biriga teng boʻlishi kerak edi.
Ikkinchi Jahon urushi paytida fransuz partizanlari ittifoqchilarning yordami bilan taʼminotni kamaytirdilar va rahbarlar viloyatni nemislardan ozod qilishga muvaffaq boʻlishdi[4].
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Haute-Luara Fransiyaning janubiy markazidagi departamentdir va Auvergne-Rhône-Alpes mintaqasi tarkibiga kiradi. Departamentning poytaxti va eng katta shahri Le Puy-en-Velay. Yuqori Luara shimolida Puy-de-Dom va Luara, sharqda Ardeche, janubda Lozer va gʻarbda Cantal joylashgan[5].
Departamentda shimol va janubga choʻzilgan toʻrtta togʻ tizmasi mavjud. Bular Haut-Vivarais va uning davomi Boutières togʻlari, Massif du Meygal, Velay togʻlari hisoblanadi.
Boʻlimning eng baland nuqtasi Mezenc togʻi (1753 m) boʻlib, uning oʻrtacha balandligi 719 m[6]. Hududning 2/3 qismi 800 m dan ortiq, eng past nuqtasi 393 m.
Demografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1801 | 229 773 | — |
| 1821 | 276 830 | +20.5% |
| 1831 | 292 078 | +5.5% |
| 1841 | 298 137 | +2.1% |
| 1851 | 304 615 | +2.2% |
| 1861 | 305 521 | +0.3% |
| 1872 | 308 732 | +1.1% |
| 1881 | 316 461 | +2.5% |
| 1891 | 316 735 | +0.1% |
| 1901 | 314 058 | −0.8% |
| 1911 | 303 838 | −3.3% |
| 1921 | 268 910 | −11.5% |
| 1931 | 251 608 | −6.4% |
| 1936 | 245 271 | −2.5% |
| 1946 | 228 076 | −7.0% |
| 1954 | 215 577 | −5.5% |
| 1962 | 211 036 | −2.1% |
| 1968 | 208 337 | −1.3% |
| 1975 | 205 491 | −1.4% |
| 1982 | 205 895 | +0.2% |
| 1990 | 206 568 | +0.3% |
| 1999 | 209 113 | +1.2% |
| 2006 | 219 484 | +5.0% |
| 2011 | 224 907 | +2.5% |
| 2016 | 227 339 | +1.1% |
Asosiy shaharlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Eng koʻp aholi yashaydigan kommuna Le Puy-en-Velay hisoblanadi. 2019-yil holatiga koʻra, 5000 dan ortiq aholisi boʻlgan 6 ta kommuna mavjud[1].
| Kommuna | Aholi (2019) |
|---|---|
| Le Puy-en-Velay | 19,215 |
| Monistrol-sur-Luara | 8 875 |
| Yssingeaux | 7278 |
| Briud | 6,609 |
| Aurek-syur-Luara | 6,142 |
| Sent-Sigolen | 5989 |
Siyosati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Departament kengashi prezidenti 2021-yil iyul oyida saylangan Mari-Agnes Petitdir.
Turizmi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 Populations légales 2019: 43 Haute-Loire, INSEE
- ↑ Maddison, Angus. Contours of the World Economy 1–2030 AD: Essays in Macro-Economic History. Oxford University Press, 2007. ISBN 9780191647581.
- ↑ Boatwright et al., The Romans, From Village to Empire, p.272 ISBN 978-0-19-511876-6
- ↑ Purnell, Sonia. A Woman of No Importance, Kindle, Viking, April 9, 2019 — 253-bet.
- ↑ IUCN Commission on National Parks and Protected Areas. 1990 United Nations list of national parks and protected areas. IUCN, November 1990 — 89-bet. ISBN 978-2-8317-0032-8. Qaraldi: 2015-yil 27-sentyabr.
- ↑ „Haute-Loire : La montagne attire-t-elle encore du monde ?“.
