Gibraltar

Gibraltar
Gibraltar (inglizcha: Gibraltar; arab. Jabal atToriq – Toriq togʻi) – Buyuk Britaniyaning Pirenei yarim oroli janubidagi mulki, qoyali yarim orol va qumli boʻyinni egallaydi. Maydoni 5,5 km². Aholisi 27 ming kishi (1997). Neytral zona (kengligi 500 m) Gibraltarni Ispaniyaning Lalinea shahridan ajratib turadi. Gibraltar qadimda yunon va rimliklarga Kalpe nomi bilan maʼlum edi. 711-yil arab lashkarboshisi Toriq ibn Sayd qoʻshin bilan boʻgozdan oʻtib, shu qoyaga istehkom qurgan. Gibraltarni 1309—33 yillarda va 1462-yildan Ispaniya, 1704-yildan Angliya egalladi. Gibraltarni ingliz gubernatori boshqaradi. 1968-yilda Angliya bilan Ispaniya oʻrtasida Gibraltarni Ispaniyaga qaytarish toʻgʻrisida muzokaralar boʻlib oʻtgan, ammo har ikki tomon ham bir natijaga erishmagan. 1980-yilda boʻlib oʻtgan qayta muzokaralar (1985-yildan kuchga kirdi) natijasida gibraltarliklar va ispanlar bir-birlarining hududlariga bemalol oʻta olish huquqiga ega boʻldilar.

Gibraltarning yer yuzasi ohaktoshlardan tuzilgan, karst togʻlari bor. Sharkiy va shimoliy yon bagʻri tik. Koʻplab turistlar keladi.

Xoʻjaligi Buyuk Britaniyaning harbiy dengiz va havo bazalariga, chet el turistlariga xizmat koʻrsatish bilan bogʻliq. Yengil va oziq-ovqat sanoati va kema taʼmirlash korxonalari bor. Qishloq xoʻjaligi mahsulotlari yetishtirilmaydi. Importining 1/4 oziq-ovqat mahsulotlariga toʻgʻri keladi. Gibraltar ochiq port, kuniga 200 kema kiradi.^[1]

Gibraltar aeroporti dunyodagi eng xavfli qurilmalardan biridir. Birinchidan, unda bor yoʻgʻi bitta uchuv polosa mavjud. Uning uzunligi 1829 metrni tashkil etadi. Lekin, judayam tor va qisqa masofadan tashqari uning joylashuvi ham gʻalati, u shahar markazidan bor yoʻgʻi 500 metr uzoqlikda boʻlib, yakkayu yagona uchuv polosa asosiy avtomobil yoʻli bilan xam qarshi keladi.^[2]

• Gibraltar boʻgʻozi