yol

yoʻl

yol

YOL I ’qayvon boʻynidagi uzun tuklar’. Yo l i huyuh eshakdan yagʻir boʻlgan ot yaxshi (Maqol). Qadimgi turkiy tilda qam shunday maʼnoni anglatgan bu ot ya:l tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, III, 86), keyinroq a: unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (Devon, III, 175; DS, 227); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: ya:l > yal > yâl.

YOL II ’sayr\ ’dam’ (oz ishlatiladi). Yashil oʻrmon boʻlur hali koʻl aylanasi, Yoz kunlari yo l etgali hushlar panasi (Mirtemir). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot yal tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, IV, 85); oʻzbek tshshda a unlisi â unli — siga almashgan: yal > yâl.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
0. JL. — ot gardanidagi moʻy

Bir qator hayvonlar gardani (boʻyni)da boʻla-digan uzun yung, qil tutamlari. ◆ Sher yoli. yash Bugʻdoypoya yoqalaboʻtgan tuproq yoʻlda oq yolini yelpitib, boʻz ot yoʻrgʻalayapti. Sh. Xol-mirzayev, „Bodom qishda gulladi“ . ◆ Tevarakda-gi kishilar bir menga va bir toychamga qaray-dilar. Men uyalib, toychamning yolini taray-man. A. Qodiriy, „Uloqsa“ .

Yuragida (yoki koʻkragida) yoli bor Xaqikiy erkak, mard. ◆ Lekin choʻlda yuragida yoli bor bahodirlar qoldi. Nazarmat, „Joʻrlar baland sayraydi“ . ◆ -Qani, yuragida yoli bor sherlar boʻlsa, maydonga chiqsin, kanal qazib, qoʻriq ochamiz, — dedi Hamza. N.Safarov, „Olovli izlar“ .

yol

shv. Sayr, istirohat. ◆ Yashil oʻrmon boʻlur hali Koʻl aylanasi, Yoz kunlari yol etka-li Qushlar panasi. Mirtemir . ◆ Hali ishga rux-sat yoʻq! Uch kun avval keldingiz, hozircha yol etingiz. Yashin va M . Rahmon, Sirdaryo. ◆ Quyosh nimadandir xijil boʻlib qochganday, bulutlar orasida yol etadi, nasim esa bayroqlarni tin-may oʻynatadi. Mirtemir, „Tingla, hayot“ .

ЁЛ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

yol

yoʻl