Hisse alım satımını muhtemelen daha önce duydunuz, ancak üzerinde işlem yapabileceğiniz, “Contracts for Difference“, ya da “Fark Kontratları“ olarak da bilinen CFD’ler gibi farklı enstrümanlar da mevcut. Bir CFD aracı kurumu, alıcı ve satıcı arasında bir aracı işlevi görerek bu işleme yönelik bir platform sunabilir. Bu aracı kurumlar aynı zamanda daha etkin bir rol oynayarak, CFD piyasasının kendisini de oluşturabilir.
CFD Nedir?
CFD aracı kurumlarına ve size nasıl yardımcı olabileceklerine bakmadan önce, CFD’lere dair bir tanım sunmalıyız. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, CFD terimi “Fark Kontratı“ anlamına gelir.
CFD’ler türev araçlardır, yani spekülatif amaçlarla kullanılırlar. Döviz, emtia, endeks ve hisseler gibi farklı finans ürünleri üzerinde spekülatif pozisyonlar alırsınız, ancak bu süreçte dayanak varlığa sahip olmanız gerekmez.
Bir CFD işleminde, varlık fiyatının yükselmesi ya da düşmesi beklenir. Tacir, dayanak varlığın fiziki bir teslimat süreci olmadan bu varlık üzerine işlemi aracı kurum ile yapar. Pozisyonun kapanışında, eğer varlığın fiyatı yükseldiyse kâr, fiyat düştüyse zarar kaydedilir. Tacirler fiyat hareketlerine yönelik spekülasyon yapar. CFD işlemleri her iki yönde fiyat hareketlerine yönelik spekülasyonlara izin verir.
CFD’lerde Açığa Satış
CFD’lerde açığa satış işlemleri, dayanak varlığın piyasa fiyatının düşmesi durumunda kâr etmenizi sağlayan bir pozisyon açmanıza olanak sunar. Burada, varlığın değer kaybetmesine yönelik bir spekülatif pozisyon alırsınız. Açığa satış aynı zamanda satış ya da kısa pozisyon olarak da bilinir.
CFD’lerde Uzun Pozisyon
CFD’lerde uzun pozisyon açmak, geleneksel tarzda bir CFD işlemi gerçekleştirmektir. Dayanak varlığın piyasa fiyatı yükseldiğinde, kâr edersiniz. “Uzun pozisyona“ girdiğinizde, “alım“ yapmış olursunuz.
Diğer Piyasalarla Karşılaştırma
Diğer finans ürünleriyle kıyaslandığında, CFD’ler vadeli işlemler ve opsiyon piyasalarıyla bazı benzerlikler gösterir. Ancak bazı temel farklar bulunmaktadır. Örneğin, CFD’lerin vade tarihi olmaz ve kontrat genellikle dayanak varlıkla 1:1 oranındadır. Minimum kontrat boyutları vadeli işlemlere ve opsiyonlara kıyasla daha küçüktür. Bu yüzden, teoride yalnızca tek bir kontrat üzerinde işlem yapabilirsiniz.
CFD aracı kurumlarında hangi varlıklar üzerine işlem yapılabilir?
Bir aracı kurum, adından da anlaşılacağı gibi aracılık işlevi görür. Siz işlem emrinizi aracı kurumunuza verirsiniz, aracı kurum da sizin adınıza bu emri borsa üzerinden verir. Aracı kurumlar borsa üyeleridir ve CFD işlemleri yapmak için bir aracı kuruma ihtiyacınız vardır. Aracı kurumunuzun ne kadar etkin bir rol oynayacağı, DMA (doğrudan piyasa erişimi) ya da piyasa yapıcı bir aracı kurum seçiminize göre değişir.
DMA Aracı Kurumlar vs. Piyasa Yapıcılar
DMA aracı kurumlar, “Doğrudan Piyasa Erişimi“ sahibi kurumlardır ve önde gelen iki CFD aracı kurum tarzından biridir. DMA bir aracı, tacirlerin CFD piyasalarında işlem yapmasına imkan sunar ancak işlemi kendisi gerçekleştirmez. Tacir işlem emrini direkt olarak piyasalarda verir. İşlemin karşı tarafındaki alıcı ya da satıcı işlemin tamamlanması için tacirle bir bağlantı kurmalıdır. DMA aracı kurumlar komisyonla çalışır ve temelde, müdahil olmayan aracılardır.
Piyasa yapıcı bir aracı kurum ise, DMA’lara kıyasla işlemlerde daha büyük bir rol oynar. Piyasa yapıcılar, CFD’lerin alınıp satıldığı piyasayı yaratır ve bu yüzden tacir ve piyasa arasında bir köprüden çok daha fazlasıdır. Tacir bir işlem yaparken, piyasa yapıcının belirlediği fiyatlara uyar.
Piyasa yapıcılardaki fiyatlamalar, canlı piyasalardaki fiyatlamalara kıyasla genellikle biraz daha dezavantajlıdır. Ancak buna karşılık, piyasa yapıcılar daha fazla risk alır ve tacirlere daha çok anlık likidite ve veriler sunar. Piyasa yapıcılar aynı zamanda işlemleri daha hızlı gerçekleştirir, çünkü aracı kurum ve piyasa birdir. Aracı kurumunuzun oynamasını istediğiniz rol, yapacağınız seçimi de belirleyecektir.
CFD Aracı Kurumlarında İşlem Yapabileceğiniz Varlıklar
Tacirler CFD aracı kurumlarındaki işlemlerinde dört dayanak varlığı kullanır: endeksler, hisseler, döviz çiftleri ve emtia.
Endeksler bir hisse borsasında yer alan bir grup hissenin performansını ölçer. Endeksler üzerinde işlem yapmak, bir ülke ekonomisine yönelik pozisyon almanıza imkan sunabilir. Örneğin, ABD’deki en popüler üç endeks NASDAQ, Dow Jones ve S&P 500 endeksleridir. Daha az popüler olan endekslerden biri ise, Amerikan piyasasındaki tüm hisseleri içeren Wilshire 5000 endeksidir.
Hisseler, muhtemelen en aşina olduğunuz varlıklardır. Bir şirkete ve şirketin ürünlerine yatırım yapmanıza imkan sunarlar. Bir şirketin hisselerini satın alan hissedarlar, şirkette kısmi bir pay sahibi olurlar.
Döviz çiftleri iki farklı para birimini içerir ve ilk para biriminin değerini, diğer paraya göreceli olarak ölçerler. Majör döviz çiftleri arasında EUR/USD, USD/JPY, USD/CAD, AUD/CAD, NZD/USD, USD/CHF ve GBP/JPY bulunur.
Emtia, CFD işlemleri yapabileceğiniz dördüncü varlık sınıfıdır. Neredeyse tam değiştirilebilirliğe sahip, ekonomik malları kapsar. Piyasa, üreten isim kim olursa olsun tüm emtiayı eşit görür. Doğal gaz, kırmızı et, altın, petrol ve tahıllar, emtia örnekleri arasında gösterilebilir. Bu geleneksel ürünler yüzlerce yıldır hisse borsalarında işlem gördü ve günümüzde piyasalarda sayısız emtia bulunuyor.
CFD aracı kurumları nasıl kazanç sağlar?
Hem DMA, hem de piyasa yapıcı aracı kurumlar komisyonlar ve platform kullanım ücretleriyle kazanç sağlar. Bu yüzden, kayıt olmadan önce bir aracı kurumun fiyatlarını mutlaka araştırmalısınız. Bazı ücretler ve komisyonlar kaçınılmaz olsa da, cüzdanınızın ciddi bir kayıp yaşamasını istemezsiniz.
CFD işlemleri yasal mı?
CFD işlemleri yasaldır, ancak CFD’ler yüksek riskli yatırımlardır. En iyiler bile, CFD’lerde düzenli olarak kayıplar yaşar. CFD işlemleri yasal olsa da, her CFD aracı kurumu için aynı şey söylenemez. Örneğin bazı aracı kurumlar yalnızca, işlemleri otomatik olarak, ancak hatalı bir şekilde giren otomatik alım satım robotlarıdır. Bu aracılar komisyonlardan kazanır, ancak yatırımcıya hiçbir fayda sunmaz.
ABD’de CFD işlemleri yapılabilir mi?
Amerikan vatandaşları için CFD işlemleri yasaklanmıştır. 2008 mali krizinin ardından, CTFC ve SEC getirdikleri sert önlemler kapsamında CFD işlemlerini yasakladı. Eğer ABD’li bir yatırımcıysanız, CFD alıp satamazsınız. Hong Kong, Belçika, Hindistan ve Brezilya da CFD işlemlerini yasaklayan ülkeler arasında.