Yeniden doğum
| Makale serilerinden |
| Budizm |
|---|
 |
Budist öğretiye gore, gelişim halindeki bilinç (Pali: samvattanika-viññana)[1][2] ya da bilinç akışı (Pali: viññana-sotam,[3] Sanskrit: vijñāna-srotām, vijñāna-santāna veya citta-santāna) ölümün (kümelerin çözülümü ) ardından yeni bir oluşumun ortaya çıkışında temel etmenlerden biri haline gelir. Bir kişiliğin sona ermesiyle birlikte bir başkası dünyaya gelir; bu sönmekte olan bir mumun aleviyle yeni bir mum yakılmasına benzetilebilir.[4][5] Yeniden doğan kişinin bilinci, ölmüş olan kişinin bilinciyle ne özdeş, ne de tamamen farklıdır; ancak nedensel bir süreklilikten veya akıştan sözedilebilir. Bu göç karma (kamma)[6][7] veya iradi eylemin[8] bir sonucudur. Budizme göre bilince bağımlılığın temel nedeni cehalettir (Pali: avijja, Sanskrit: avidya): cehalet ortadan kaldırıldığında yeniden doğum da sona erecektir.[9]
Yeniden doğum ve Reenkarnasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Budist yeniden doğuş anlayışı, kimi zaman reenkarnasyon kavramıyla nitelendirilse de, diğer Hindistan kaynaklı dinlerin (Hinduizm, Jainizm) görüşlerinden farklıdır. Bilincin hiçbir değişikliğe uğramadan göçmesi fikrini reddeden[10] Gautama Buddha, anatta (çevresinden bağımsız bir benlikten yoksunluk) ve anicca (geçicilik) kavramları çerçevesinde şekillenen farklı bir yeniden doğum anlayışı öğretmiştir.[11] Erken dönem Budist metinlerinde açıklanan bu anlayışa göre, tüm olguların doğasında olduğu gibi insan kişiliği de geçiciliğe ve değişime tabidir; dolayısıyla kalıcı bir bilinç yoktur.[12]
Ölüm ve yeniden doğuş süreci
[değiştir | kaynağı değiştir]Tüm Budist okullar yeniden doğum olgusunu kabul etmekle birlikte, sürecin nasıl bir seyir izlediği konusunda ortak bir görüş bulunmamaktadır. Tibet Budizmi’ne bağlı okullarda, 49 gün süren bir geçiş durumunun (bardo) varlığını kabul eder. Uygulamada belli bir ustalığa ulaşmış kişiler, ölüm süreci sırasında bilinçli farkındalıklarını sürdürerek, pek çok lamanın insan olarak yeniden doğmayı seçmesi gibi, samsaraya dönmeyi seçebilir. Sarvastivada okulu, ölüm ve yeniden doğum arasında, varlıkların önceki eylemlerinin sonuçlarından etkilenmediği Araf benzeri bir ara durumun bulunduğuna inanır. Ölüm sürecinin ve bu ara durumun ruhani uyanış açısından özel bir fırsat sunduğuna inanılır. Theravada Budizmi herhangi bir geçiş durumunun varlığını reddeder.[13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ (M.1.256) "Post-Classical Developments in the Concepts of Karma and Rebirth in Theravada Buddhism." by Bruce Matthews. in Karma and Rebirth: Post-Classical Developments State Univ of New York Press: 1986 ISBN 0-87395-990-6 pg 125
- ^ Collins, Steven. Selfless persons: imagery and thought in Theravāda Buddhism Cambridge University Press, 1990. ISBN 0-521-39726-X pg 215[1] 10 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (D.3.105) "Post-Classical Developments in the Concepts of Karma and Rebirth in Theravada Buddhism. by Bruce Matthews. in Karma and Rebirth: Post-Classical Developments State Univ of New York Press: 1986 ISBN 0-87395-990-6 pg 125
- ^ Tucker, 2005, p.216
- ^ "PTS: Miln 71-72; 82-83; 84 (Pali Canon)". 2 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2010.
- ^ His Holiness the Dalai Lama, How to Practice: The Way to a Meaningful Life (New York: Atria Books, 2002), p. 46
- ^ Bruce Matthews in Ronald Wesley Neufeldt, editor, Karma and Rebirth: Post Classical Developments. SUNY Press, 1986, page 125. Google.com 5 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Rahula, p. 144
- ^ Thanissaro Bhikkhu, [2] 2 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Charles Taliaferro, Paul Draper, Philip L. Quinn, A Companion to Philosophy of Religion. John Wiley and Sons, 2010, page 640: [3] 4 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Buddha'nın aynı bilincin değişmeden göçtüğünü söyleyen bir öğrencisini azarlaması için, bakınız: Richard Gombrich, How Buddhism began: the conditioned genesis of the early teachings. Continuum International Publishing Group, 1996, page 47. Google books: [4] 11 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Walpola Rahula, What the Buddha Taught (London: Gordon Fraser Limited, 1990), p. 51
- ^ Mahakammavibhanga Sutta (Majjhima Nikaya 136); Upali Sutta (Majjhima Nikaya 56); Kukkuravatika Sutta (Majjhima Nikaya 57); Moliyasivaka Sutta (Samyutta Nikaya 36.21); Sankha Sutta (Samyutta Nikaya 42.8). Erken dönem metinlerinde bu görüşün redid için bakınız: David J. Kalupahana, Causality--the central philosophy of Buddhism. University Press of Hawaii, 1975, page 119.
- ^ Macmillan Encyclopedia of Buddhism. Vol. 1, p. 377