Saar Protektorası

Saar Protektorat Protectorat de Sarre Saar
1947-1956
Saarland Bayrağı Arma
İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa (1949). Saar morla gösterilmiştir.
Başkent	Saarbrücken
Yaygın dil(ler)	Almanca
Hükûmet	Cumhuriyet
Tarihçe
• Kuruluşu 1947 • Kuruluş 17 Aralık 1947 • BAB Referandumu 23 Ekim 1955 • Saar Antlaşması 27 Ekim 1955 • Dağılışı 1956
Para birimi	Saar Markı Saar Frankı
Öncüller Ardıllar İşgal Almanyası Batı Almanya
Günümüzdeki durumu	Almanya

Saar Protektorası, II. Dünya Savaşı’ndaki yenilgisinden sonra Nazi Almanyası’ndan koparılmış olan kısa süreli bir protektoradır. Dördüncü Fransız Cumhuriyeti tarafından yönetilmiştir. Batı Almanya’ya 1957’de katılmasından sonra, en küçük Alman eyaleti olmuştur (şehir devleti olarak sayılan Bremen, Berlin ve Hamburg dışında). Adı Saar Nehri’nden gelmektedir.

Saar Nehri ve bağlı kollarına dağılmış bölge mineral bakımından zengin, etnik olarak Almanların yaşadığı, ekonomik olarak önemli ve endüstrileşmiş bir gölgedir. Ruhr bölgesi ve Yukarı Silezya kömür bölgesinden sonra 1900’lerde Almanya’nın üçüncü en önemli kömür, demir ve çelik endüstrisine sahip olup, Sanayi Devrimi’nden sonra Almanya’daki önemli taşımacılık merkezlerinden birisidir. 1920-1935 yılları arasında, I. Dünya Savaşı’nın sonuçlarından birisi olarak Milletler Cemiyeti mandası altına giren bölge, II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru stratejik önem taşıdığı için Müttefikler tarafından bombalanmıştır.

Günümüzde bu bölge coğrafi olarak Saarland eyaletindedir (1 Ocak 1957 yılında Batı Almanya ile birleştirilmiştir.). 1951 yılına kadar, Müttefikler tarafından bölgede sanayisizleştirme politikası uygulanmış, 1947’de Fransız himayesine verilmiştir. Soğuk Savaş sürecinde daha güçlü bir Batı Almanya için tekrar endüstrileştirme sürecine başlanmış ve 1957 yılında Fransızlar bölgenin yönetimini Batı Almanya’ya devretmişlerdir.

Bu bölge Napolyon Savaşları döneminde Fransa tarafından işgal edilmiş, 1798 ile 1814 yılları arasında Birinci Fransız İmparatorluğu'na Sarre ili (Département) olarak bağlanmıştır.

Versay Barış Antlaşması uyarınca, Saar bölgesi İngiliz ve Fransız ortak işgaline uğramıştır. 1920 yılında İngiliz ve Fransızlar bu bölgede Milletler Cemiyeti manda yönetimini hayata geçirmişler, bu bölgeyi daha önce bağlı bulunduğu Prusya Ren Bölgesi’nden çıkarmışlardır. Bu manda yönetimi Milletler Cemiyeti tarafından 15 sene için tasdik edilmiştir. Bu dönemde Saar’ın kömür endüstrisi, bu bölgede dominant olması sebebiyle ulusallaştırılmış ve Fransızlar tarafından yönetilmeye başlanmıştır. 15 yılın sonunda, 13 Ocak 1935 yılında bölgede plebisit yapılmış, %0.4 Fransız birliği ve %8.9 manda yönetiminin devam etmesi oylarına karşın %90.7 ile Almanya’yla birlik oyu çıkmış, Saar Almanya’ya katılmıştır.

II. Dünya Savaşı’nın ermesinden iki ay sonra, Temmuz 1945’te Müttefik devletler Saar’ı ortak işgal etmiş, 10 Temmuz 1945’te ABD askerleri Saar’ı terk etmiş ve Fransızlar bölgesel yönetim kurmuşlardır. 16 Şubat 1946’da Fransızlar bu bölgeyi Müttefik Devletler ortak yönetiminden kopartarak ayrı bir protektora kurmuşlardır.

Fransızlar bu bölgede, Sovyetlerin Oder-Neiße Hattı’nın doğusunda yaptığından tamamen farklı olarak, etnik temizliği tercih etmemişlerdir. Üstelik Naziler yüzünden göç edenler ve savaş yüzünden göç etmek zorunda kalanların (örneğin bombalamalardan kaçmak için) Fransız yönetimindeki bölgelere geri dönmeleri sağlanmıştır. Fransızlar bu yolla Saar halkını gelecekte muhtemel olan Fransız ilhakına hazırlamak ve ısındırmak istemiştir. Bu dönemde Reichsmark tedavülden kaldırılmış, yerine Saar Mark’ı para birimi olarak getirilmiştir ve Saar Mark’ının değeri Fransız Frank’ına göre ayarlanmış, bu nedenle Saar bölgesinde Fransız Frank’ı da kullanılmıştır. Bu yolla Fransız yönetimi Saar’la ekonomik birliğe gitmeyi amaçlamıştır.

1954 Paris Konferansı’nda Fransa bağımsız "Saarland" kurmayı amaçlamış ancak 1955 yılında yapılan referandumda bu fikir %67.7 ile reddedilmiştir. Bu oylamanın sonucu o dönemde Saarlıların Batı Almanya’ya katılma isteklerine bir gösterge olarak sayılmıştır.^[1] 1956 Saar Antlaşması’yla Saar Protektora’sının Batı Almanya’ya katılabilme yolu açılmış, 1 Ocak 1957 yılında da ‘Küçük Birleşme’ (Kleine Wiedervereinigung) adı verilen olay gerçekleşmiştir. Her ne kadar coğrafi anlamda birleşme sağlandıysa da, Saar Antlaşması’na göre ekonomik birliktelik ancak 1960’a kadar sağlanabilecek, Saar markı ve Fransız frankının Alman Markı'yla değişim tarihi X Günü (Tag X) adıyla saklı tutulmuştur. Her ne kadar Saar bölgesi 1957 yılında Saarland olarak Batı Almanya’ya katılmış olsa da, 6 Temmuz 1959 tarihine kadar Fransız frangı para birimi olarak kalmaya devam etmiştir.