Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi
← 19. Kongre 14 Şubat - 26 Şubat 1956 21. Kongre →
20. Kongre anısına basılan pul
Ev sahibi ülke	Sovyetler Birliği
Türü	Siyasi parti kongresi
Şehir	Moskova
Düzenleyen	Sovyetler Birliği Komünist Partisi

Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresi, 14 – 26 Şubat 1956 tarihinde yapılmıştır. Kongre özellikle parti genel sekreteri Nikita Kruşçev’in yaptığı ve Gizli söylev olarak bilinen, Josef Stalin ve döneminin şiddetle eleştirildiği konuşmayla hatırlanır. Sovyet dış politikasında Barış içinde bir arada yaşama (Мирное сосуществование) yaklaşımının ilan edildiği kongredir.

Kongreye gelen parti delegeleri tarihi bir kongreye katıldıklarından haberdar değillerdi. Kongre bir önceki kongreden^[1] sonra hayatını kaybeden komünistler için saygı duruşuyla başladığında Stalin’in de ismi okunmuştur. Kongrede Stalin’in doğrudan eleştirisine kadar varacak olan eleştirel yaklaşım yavaş yavaş dozu artırılarak ortaya konur. Delegeler ve katılımcıların çoğu bu şekilde bir yaklaşım beklemediğinden şaşkınlıkla karşılayacaklardır. Kongreye katılan Polonya Halk Cumhuriyeti’nin komünist lideri Bolesław Bierut kongreye katıldıktan hemen sonra Moskova’da hayatını kaybedecektir.

Kongrenin son günü olan 25 Şubat günü programda olmayan bir oturumun düzenlendiği delegelere bildirilir. Kruşçev, sabah oturumunda yaptığı konuşmada kişilik kültüne vurgu yaparak belirsiz vurgularla tek bir kişinin aşırı yüceltilmesinin zararlarından bahseder. Daha sonra bu tür bir hatanın Stalin tarafından yapıldığını ekler. Marksizm ve leninizmin özüne ters olan bu hatadan ötürü Stalin’in suçlu olduğunu belirtir.

Sonra Kruşçev, yazıldığı dönemde sadece o dönem^[2] delegelere dağıtılmış olan Lenin'in Vasiyeti metninin delegelere dağıtılmasını sağlar. Bu metinde Lenin, Stalin’in kabalığını eleştirerek genel sekreterlik görevinden alınmasını önermektedir. Metnin değerlendirilmesinden sonra Stalin ve dönemi ile ilgili çok sayıda suçlama dile getirilir.^[3] Stalin ile ilgili suçlamalar dile getirilirken Kruşçev partinin üstünlüğüne vurgu yaparak her şeye rağmen partinin üstünlüğünü öne çıkarır. Eski dönem süresince partinin Stalin’in suçlarının bir aleti konumuna dönüştüğünü iddia ederek artık kişi kültüne son verilmesi ve partinin yeniden dönüştürülmesi çağrısı yapar.

Konuşma yıllarca Stalin’in üstün özelliklerini ve liderlik anlayışını duymaya alışmış olan Kongre delegelerini çok şaşırtacaktır. Parti içinde yeni değerlendirmelere katılanlar olduğu gibi katılmayanlar da bulunmaktadır. Özellikle Eski Bolşevik Vyaçeslav Molotov ve Georgi Malenkov önderliğindeki Kruşçev karşıtlarından oluşan Anti-parti grup (Rusça: Антипартийная группа) 1957 Mayıs ayında Kruşçev’i devirmek için örgütlenseler de kendileri tasfiye edileceklerdir.

Kruşçev’in açılımının uluslararası sol içinde yankıları yıkıcı olacaktır. Doğu Bloku ülkelerindeki iktidardaki komünist partiler Sovyetler Birliğinin yeni hattına uyum sağlamaya çalışacaktır. Çin Halk Cumhuriyeti Stalin eleştirisini kabul etmeyecek ve Kruşçev’i revizyonizmle suçlayacaktır. Benzer şekilde Arnavutluk lideri Enver Hoca da Kruşçev’i şiddetle eleştirecektir.^[4]

Kongrede Sovyetler Birliği ekonomisini geliştirmek için Altıncı Beş Yıllık Plan ilan edildi. Planda 1956-1962 ücret reformu yapılması kararlaştırıldı.

• Barış içinde bir arada yaşama
• Destalinizasyon

• Kongreye sunulan 14 Şubat 1956 tarihli SBKP Merkez Komitesi Raporu, 21 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir