Newport, Galler
| Newport Casnewydd-ar-Wysg Dinas Casnewydd | |
|---|---|
City of Newport | |
 | |
 Arma | |
Slogan: "Terra Marique" "Karayla ve denizle " | |
Galler Ülkesi içinde Newport | |
| Ülke |  Birleşik Krallık |
| Kurucu Ülke |  Galler |
| Tek-Seviyeli Yerel İdare | Newport Şehri |
| Sehir statusu | 2002 |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 190 km² |
| Zaman dilimi | UTC±00.00 (BAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+01.00 (BAYS) |
| Alan kodu | 01633 |
Resmî site http://www.newport.gov.uk | |
Newport (Galce: Casnewydd-ar-Wysg), Birleşik Krallık'taki Galler ülkesinin şehir statüsünü taşıyan kentlerinden birisidir. Newport, Usk Nehri kıyısında kurulmuş olup yaklaşık olarak Cardiff ile Bristol şehirleri arasında bulunmaktadır. Şehrin Galce ismi Usk-Üzerindeki-Yeni-Kaledir; ancak bu yeni kale 1840'ta demiryolu yapılırken yıkılmış olup, şimdi şehirde bulunan bir başka kaleye Newport Kalesi adı verilmektedir.
2002'de Kraliçe II. Elizabeth'in saltanatının 50. yıl Altın Jubilesi kutlaması dolayısıyla Birleşik Krallık'taki birkaç kente özel olarak şehir statüsü bahşedilmiş ve bunlar arasında Galler ülkesinde tek olarak Newport şehir statüsü kazanmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Newport ismi şöyle ortaya çıkmıştır: Önceleri Usk Nehri üzerinde bulunan denizden daha uzakta bulunan Carleon Galler ülkesinin önemli eski limanı idi; ama deniz ticareti için kullanılan gemilerin büyümesi nedeniyle ile Usk Nehrine girip nehirden Carleon'a gelmeleri imkânsızlaşmaya başlamış ve (şu anda Newport'ta Nehir Sahili Sanat Merkezi olan mahalde) yeni doklarla yeni bir liman (İngilizce New Port) olan Newport şehri kurulmuştur.
Newport özellikle 19. yüzyılda büyümüş ve Galler'de üretilen kömür ve demir cevherinin nakliyatı için en önemli liman olmuştur. Ayrıca Newport'da önemli Demir-Çelik fabrikaları da bulunmaktaydı. Özellikle Galler'de demir cevherinin bitmesi ile Newport'u demir cevher ithalat merkezi olmasına da neden olmuştur. 20. yüzyıl ortasında devletleştirilmiş olan British Steel şirketinin, sonra özelleştirilmiş Corus şirketinin, çok büyük ince çekilmiş çelik levha fabrikası doğu Newport'ta LLanwern Fabrikası adı ile bulunmaktaydı. Ancak 20. yüzyıl sonlarında ve 21. yüzyılda Birleşik Krallık'ın özellikle otomotiv endüstrisinden ve bu nedenle çelik üretiminden çekilmesi ile Llanwern'de çelik üretimi sona ermiş ve ince çekilmiş çelik levha üretimi de azalmıştır.
Yerel idare
[değiştir | kaynağı değiştir]Newport şehri tek-seviyeli-yerel-idare sistemine uygun olarak Newport Şehri Yerel İdaresi tarafından idare edilmektedir.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Birleşik Krallık 2002 Nüfus Sayımı'na göre Newport şehrinin nüfusu 140.100; fakat yerel idare alanı içinde bulunan kentleşmiş olan bölge nüfusu 116.143'dur ve böylece Galler ülkesinin üçüncü büyük şehridir.[1] Newport şehri sakinlerine Newportianlar adı verilmektedir. Yine ayni kaynağa göre nüfusun %71,9'u Hristiyan, %2,6'sı Müslüman ve %1 Hindu, Budist ve diğer dindedir; %8'i ise din hakkındaki sayım sorusuna yanıt vermemişlerdir. Şehirde 50'yi aşkın kilise, 7 camii ve 1 havra bulunmaktadır.[2][3][4]
Coğrafi konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehrin birçok mahallesi ve sanayi bölgeleri genellikle deniz seviyesinin biraz üstünde düz arazide, çok defa kurutulmuş bataklıklardan kazanılan arazi üzerinde, kurulmuştur; ancak doğuda bazı küçük tepeler de bulunmaktadır. şehrin varoşları şehre gelen yollar etrafında genişlemiş ve bu nedenle şehrin haritada belli bir geometrik sekil göstermeyen çarpık bir görünüşü bulunmaktadır. Bu gelişip genişleyen varoşlarda büyük otomobil parkları olan alışveriş merkezleri kurulmuştur.
Birleşik Krallık Ulusal İstatistik ofisinin yeni hazırladığı Çalışma Alanlarına Seyahat istatistiklerine göre Newport Monmouthshire vilayetinin hemen tümü için bir istihdam merkezidir.[5] Newport şehrinde uc değişik çalışma merkezi bulunmaktadır: şehir merkezi, doğuda M4 otoyolunun 24 numaralı kavşak ve aynı M4 otoyolunun batıda 28 numaralı kavşağın etrafı.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Newport'un en büyük işvereni devlettir. Çeşitli İngiliz hükûmetleri devlet idaresini Londra'dan dağıtma politikası uygulamışlar ve Birleşik Krallık için önemli devlet daireleri Newport'ta yerleşkelenmiştir. Bunlar arasında ülkenin güney ve batısı için Pasaport Ofisi kısmi, Hayırlar Komisyonu merkezi, Britanya Kızılhaç merkezi, eskiden adı Patent Ofis olan Birleşik Krallık Zihinsel Mülkiyet Ofisi ve Majesteleri'nin Tutuklama Hizmetleri (HM Prison Service)'in ortak ikmal merkezi bulunmaktadır.
İdari ve üretim merkezleri Newport'ta bulunan büyük özel şirketler olarak Galler ve Batı Elektrik Şirketi, Panasonic ve Internatioanal Rectifier sayılabilir. Şehirde birçok sayıda orta ve küçük sanayi, perakende satış ve hizmet sektörü şirketleri de bulunmaktadır. Son on yılda Newport önemli üretim merkezlerini de kaybetmiştir. Bunlar arasında LG Group için inşa edilen sanayi parkında elektronik malzeme üretimi fabrikası bütün yatırım yapıldıktan sonra kısmen açılıp sonradan kapatılmıştır. Son yüzyılda British Steel tarafından açılıp işletilen doğu Newport'ta Llanwern'de bulunan büyük çelik üretim ve bundan ince çelik levha çekimi fabrikasında 2001'de çelik üretimi kismi büyük işsizlik yaratacak şekilde kapatılmış; fabrika sadece azalmış hacimde ince çelik levha üretimine yönelmiştir.
Özellikle büyük sanayilerini kaybetmiş olan Newport şehri yerel idaresi yeni bir tekrar gelişme ve rejenerasyon planı Newport unlimited adı altında hazırlamış ve uygulamaya başlamıştır.[6]
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Newport unlimited gelişme ana planın ilk etabında şehrin içindeki yol ve ulaşım sistemi, yeni köprüler dahil, geliştirilmiştir.
Newport şehri çeşitli ulaşım sistemleri için merkez olmaktadır. M4 otoyolu şehir merkezinin yaklaşık 1,5 km yakınan gelir ve Newport şehrine (numaraları 24-28 arasında buluna) altı değişik kavsak ile bağlıdır. Diğer önemli karayolları A467, A4045 ve A449 olup güney-kuzey eksenli çift şeritli yollardır.
Londra'yi Cardiff'e bağlayan özel Great Western' demiryolunun ana hattı şehrin ortasından geçmekte Newport Tren İstasyonu önemli bir durak olmaktadır. Newport'u İngiltere'nin güney ve güney-batı sahillerine ve Galler ülkesinin kuzeyine bağlayan demiryollarını diğer özel şirketler işletmektedir.
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Newport Nehir Sahili Sanat merkezi adı verilmiş olan yeni ve özel hedefe uygun olma planlı ile bir sanat merkezi ve tiyatro'ya sahiptir. Bu merkezde Dolman Tiyatrosu faaliyet göstermektedir. Şehirde birçok heykel, anıt, mozaik, duvar resmi ve halkın görebileceği sanat eserleri bulunmaktadır. İki tane müze (Newport Muzesi ve Caerleon'da Romalı Lejyoner Müzesi) vardır. Her Temmuz'da Carleon'da bir festival ve Romalı'ları anma gösterileri yapılmaktadır.
Şehirde popüler müzik konserleri düzenleyen Newport Şehri Arenası ve Newport Boş Zaman Geçirme Merkezi adlı iki konser salonu vardır. Şehirde bulunan birçok pub, bar ve gece kulübü hareketli bir gece hayatı oluşturmaktadır.
Newport şehri içinde çeşitli amatör spor tesisi bulunmaktadır; örneğin Newport'taki Newport Uluslararası Spor Koyunde ülkede pek esi bulunmayan kapalı bisiklet sporu velodromu bulunmaktadır. Profesyonel spor olarak Newport Rugbi Futbol Kulübü'nün tarihi galibiyetleri hala konuşulmakla beraber son yıllarda rugby oyunu reorganizasyonu dolayısıyla önemini kaybetmiştir. Aynı şekilde 49 sezon ana İngiltere Lig'inde oynayan Newport County futbol kulübü ligden atılmış ve bir bölgesel futbol takımı haline girmiştir. Newport Unlimited gelişme planına göre yeni bir spor stadı yapılacaktır.
Newport'ta Wales Üniversitesi'ne dahil (Caerleon'da ve Allt-yr-yn'da) iki kampus bulunmaktadır. Şehir merkezinde yeni bir üniversite kampüsü kurma Newport Unlimited gelişme planına dahil edilmiştir. Bu kampuslarda en önemli ve iyi bilinen bölüm Newport Sanat, Medya ve Tasarım Okuludur.
Kardeş şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Halen Newport'un resmi olarak dört şehirle kardeş şehir bağlantısı bulunmaktadır:[7]
Heidenheim, Almanya
Kutaisi, Gürcistan
Guangxi, Çin
Annapolis, Maryland, Amerika Birleşik Devletleri
Resimler
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Newport'un tanınmış yükselen-alçalan nakliyat köprüsü
-
Newport High Street Tren İstasyonu
-
Newport Kalesi
-
St. Woolos Katedrali
-
Usk Nehri üzerindeki Şehir Köprüsü
-
Newport'taki Nehir-sahili Tiyatrosu ve Sanat Merkezi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 22 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.
- ^ "Established Christian churches in Newport". Churches Together Newport. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Mosques in Newport". New Muslim Network. 27 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Synagogues in Newport". JewishGen. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "National Statistics, Introduction to the 2001-based Travel-to-Work Areas" (PDF). 5 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.
- ^ "Regeneration timeline". Newport Unlimited. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Town twinning". Newport City Council. 2 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Newport City Council 28 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Newport Şehri Yerel İdaresi'nin resmi internet sitesi.
- City Centre information9 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Şehir merkezi hakkında bilgiler.
- Newport Civic Society 18 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Newport Kent Cemiyeti sitesi.
