Nüfus projeksiyonu

Nüfus projeksiyonu, göç, ölüm ve doğum verilerinin gelecekteki eğilimleri ile tahminlere göre gelecekte nüfusun durumu hakkında kestirimlerin yapılmasıdır. Ülke, il, ilçe, köy gibi değişik büyüklüğe sahip yerleşim birimleri için nüfus projeksiyonu yapılabilir.^[1]

Nüfus tahminlerinde, cinsiyete göre nüfusa, yaş gruplarına, yaşa özel doğurganlık oranına, üreme oranı ve toplam doğurganlığa, yetişkin ve bebeklerin ölüm seviyesi ve hayatta kalma olasılığı değerlerine, yurt dışına net göçün cinsiyet ve yaşa göre dağılımlarına gereksinim duyulmaktadır.^[2]

Nüfus projeksiyonları şehir gibi yerel ölçeklerde, 10 yıla kadar olan kısa dönemli tahminler yapılır. Ulusal ve küresel ölçekte tahminler, onlarca yıl, bazen 100 yıla uzayan zaman diliminde yapılır.

Nüfusun mevcut eğilimlerinin tespiti, bu durumun devam etmesi durumunda gelecekte nüfusun yapısı ile ilgili tahminlerde bulunulması ve geleceğe yönelik politika belirlenmesinde önemlidir.^[3] İleride ihtiyaç duyulacak iş gücü miktarını önceden belirlemek, buna göre alt yapıyı ve imkanları hazırlamak nüfus tahminlerin amacıdır.^[4] Nüfus projeksiyonları gelecekteki risk ve fırsatların belirlenmesi planlamaların yapılıp önlemlerin alınmasına yardımcı olur.^[5]

2008 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sayımlarına dayanan yapılan bir çalışmada^[7] 2023 yılı projeksiyonu yapılmıştır. Buna göre; 2023'te İstanbul 15,2 milyon, Ankara 5,5 milyon, İzmir 4,5 milyon, Bursa 3,4 milyon, Kocaeli 2,1 milyon, Antalya 2,6 milyon nüfusa sahip olacaktır. 2008'de 72 milyon olan Türkiye nüfusu 2023'te 81-83 milyona ulaşacaktır. Az gelişmiş ve göç veren bazı iller nüfus kaybedecektir; Erzurum 483 bin, Kars 215 bin, Muş 238 bin, Sivas 497 bin, Yozgat 290 bin, Ardahan 77 bine ulaşacaktır. Yaşlı nüfus %10'a ulaşacak ve yaşlılıkla ilgili önlemler almak gerekecektir.

2012 yılı ADNKS verilerine göre yapılan başka bir projeksiyonda^[3] nüfus değişimi belirlenmeye çalışılmıştır. Buna göre, Türkiye nüfusu 2023'te 82 milyon 247 bin, 2050'de en yüksek değere ulaşacak 93milyon 475 bin, 2075'te 89 milyon 172 bin kişi olacaktır. 2012'de 30,1 olan ortanca yaş 2023'te 34'e, 2050'de 42,9'a, 2075'te 48,7'ye ulaşacaktır. Yaşlı nüfus, 2023'te 8,6 milyon (%10,2), 2052'de 19,5 milyon (%20,8), 2075'te 24,7 milyon (%27,7) yükselecektir.

Toplam doğurganlık hızı, 2016'da 2,11 iken 2017'de 2,07 çocuk ile nüfusun kendini yenileme hızı olan 2,1'in altına düşmüştür.^[8] Bu çalışmada^[3] 3 senaryoya göre nüfus tahmini yapılmıştır. Temel senaryoya göre, doğurganlık hızı 2050'de 1,65'e, 2075'te 1,85'e ulaşacaktır. İkinci senaryoya göre doğurganlık hızı 2020'de 2,11'e, 2050'de2,5, 2075'te 2,5 olacaktır. Üçüncü senaryoya göre, 2050'ye kadar doğurganlık hızı 3,0'a ulaşacak 2075'e kadar sabit kalacaktır.

Birinci senaryoya göre nüfus; 2023'te 84 milyon 247 bin, 2050'de 93 milyon 475 bin, 2075'te 89 milyon 172 bine ulaşacaktır. İkinci senaryoya göre, 2023'te 85 milyon 153 bin, 2050'de 104 milyon 309 bin, 2075'te 119 milyon 344 bin olacaktır. Üçüncü senaryoya göre nüfus, 2023'te 85 milyon 598 bine, 2050'de 110 milyon 546 bine, 2075'te 140 milyon 672 bine ulaşacaktır.

Matematik yöntemler ile, demografik verilere göre, ekonomik metotlar yardımı ile olmak üzere başlıca üç projeksiyon yöntemi bulunur.^[1]

Matematik yöntemler ile nüfus projeksiyonu şu yöntemler kullanılarak yapılır: 1.Üssel fonksiyon, 2.Sayım yılları arasındaki nüfus artış hızı ile 3.Sayımlar arası yılları nüfusunu belirlenmesi, 4.Şehir nüfusu ve şehirleşme hızı tahmini, 5.İl nüfus tahmini ve illerin nüfus artış hızı tahminleri.^[1]

Demografik yöntemde iki grup veri ile ilgilenilir. 1.Belli bir zaman serisi halinde elde edilen nüfus, evlenme, doğum-ölüm, göç, gebeliği önleyici metotların kullanımı gibi veriler. 2. Nüfus sayımları ile elde edilen stok istatistikleri bilgileri.^[1]