Muhammed Şiya es-Sudani

Ekselansları Muhammed Şiya es-Sudani محمد شياع السوداني
Irak Başbakanı
Görevde
Makama geliş 27 Ekim 2022
Cumhurbaşkanı	Abdüllatif Reşid
Yerine geldiği	Mustafa el-Kazımi
Irak İnsan Hakları Bakanı
Görev süresi 21 Aralık 2010 - 18 Ekim 2014
Cumhurbaşkanı	Celal Talabani
Başbakan	Nuri el-Maliki
Yerine geldiği	Vicdan Michael
Yerine gelen	Muhammed Mehdi el-Bayati
Meysan Vilayeti Valisi
Görev süresi 2009-2010
Yerine geldiği	Adil Mahvadar Radi
Yerine gelen	Ali Davayi Lazem
Kişisel bilgiler
Doğum	1970 (53-54 yaşında) Bağdat, Irak
Partisi	İslami Davet Partisi
Bitirdiği okul	Bağdat Üniversitesi
Mesleği	Siyasetçi
Dini	Şii İslam
İmzası

Muhammed Şiya Sabbar es-Sudani (Arapça: محمد شياع السوداني) (d. 1970) 27 Ekim 2022'den beri Irak başbakanı olarak görev yapan Iraklı bir siyasetçidir. Başbakanlık görevinden önce sanayi ve madenler bakanı, çalışma ve sosyal işler bakanı, ticaret bakanı vekili, maliye bakanı vekili, göç ve yerinden rdilenler bakanı vekili,^[1] tarım bakanı vekili^[2] ve insan hakları bakanı^[3][4] olarak çeşitli bakanlık görevlerinde bulunmuştur. 2009-2010 yıllarında Meysan valisi olarak görev yapmıştır.^[5]

Sudani 1970 yılında Bağdat'ta Iraklı Şii Arap bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.^[6] 10 yaşındayken, babası ve diğer beş aile üyesinin İslami Davet Partisine üye oldukları için idam edildiğine tanık oldu. Sudani, Bağdat Üniversitesinden tarım bilimleri alanında lisans derecesine ve proje yönetimi alanında yüksek lisans derecesine sahiptir. Evli ve dört oğlu vardır.

Sudani Körfez Savaşı'nın sona ermesinden sonra başlayan 1991 ayaklanmalarına katıldı. 1997 yılında Meysan Tarım Ofisine atandı ve burada Kumait Şehri Tarım Departmanı başkanı, Ali eş-Şarki Şehri Tarım Departmanı başkanı, Tarımsal Üretim Departmanı başkanı ve Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü ile Ulusal Araştırma Programında danışman mühendis olarak görev yaptı.

2003 yılında ABD ve müttefiklerinin Irak'ı istilasından sonra Sudani, Meysan yönetimi ile GKY arasında koordinatör olarak çalıştı. 2004 yılında Amare şehri belediye başkanı olarak atanan Sudani, 2005 yılında Meysan İl Meclisi üyeliğine seçildi. 2009 yılında yeniden seçildi ve konsey tarafından vali olarak atandı.

Başbakan Nuri el-Maliki tarafından 2010 parlamento seçimlerinden sonra insan hakları bakanı olarak atandı ve 21 Aralık 2010 tarihinde parlamento tarafından onaylandı.

Bakanlığı, Irak'ta Saddam Hüseyin rejimi sırasında meydana gelen toplu mezarların bulunmasından sorumluydu. Biri Enbar'da, diğeri Ed-Divaniye'de olmak üzere 2011 yılında bu tür iki olay rapor edilmiştir.^[7][8]

2011 yılında kısa bir süre, eski iktidardaki Baas Partisi ile bağlantıları nedeniyle bireyleri hükûmetten men etme yetkisine sahip olan debaasifikasyon için Adalet ve Hesap Verebilirlik Komisyonunun başkanlığını yaptı.^[9]

Suriye İç Savaşı sırasında Suriye'de ikamet eden Irak vatandaşlarının Irak'a dönmelerine yardımcı olmak için göç bakanlığı ile koordinasyon sağladı.^[10]

Ağustos 2014'te binlerce Ezidi'nin IŞİD tarafından Kuzey Irak'ta katledildiği sırada bakandı. Bunu "vahşi bir vahşet" olarak nitelendirdi ve "IŞİD'e karşı sağlam bir duruş sergilemenin" ve "sivillere yönelik soykırım ve vahşeti durdurmak için IŞİD'e karşı savaş başlatmanın" uluslararası toplumun sorumluluğu olduğunu söyledi.^[11] Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyinden IŞİD tarafından sivillere karşı işlenen suçlarla ilgili soruşturma başlatmasını istedi. IŞİD'in suçlarını soykırım ve insanlığa karşı suçlar olarak nitelendirdi.^[12] "Terörist bir canavarla karşı karşıyayız" diye açıkladı. "Hareketleri engellenmelidir. Mal varlıkları dondurulmalı ve el konulmalıdır. Askeri kapasiteleri yok edilmelidir." dedi.^[13]

Ekim 2014'te Haydar el-İbadi hükûmetinin göreve gelmesiyle yerine Muhammed Mehdi Emin el-Beyati geçti.^[14]

2022 Irak siyasi krizini sona erdirmek amacıyla koordinasyon çerçevesi resmi olarak Sudani'yi başbakanlık görevine aday gösterdi.^[15] Hükûmeti kurmayı başardı ve bu hükûmet 27 Ekim'de Temsilciler Meclisi tarafından onaylandı.^[16]

Ocak 2023'te The Wall Street Journal'a verdiği bir mülakatta ülkesindeki ABD askerlerinin varlığını savunan ve çekilmeleri için herhangi bir takvim belirlemeyen Sudani, IŞİD'e karşı Iraklı birlikleri eğiten ve onlara yardımcı olan ancak büyük ölçüde çatışmaların dışında kalan ABD ve NATO birliklerine atıfta bulunarak Irak'taki ABD öncülüğündeki askeri koalisyona artık ihtiyaç olmadığını belirtti.^[17]

The Economist, Sudani'nin farklı silahlı grupları bir araya getiren devlet destekli milis şemsiye örgütü Halk Seferberlik Güçlerine (HSG) bağlı olduğunu ve görev süresi boyunca bu örgütün Irak'taki etkisinin daha da arttığını belirtti.^[18] Hükûmeti, HSG'nin asker sayısını 116.000 artırarak toplam sayıyı 230.000 civarına çıkardı ve bütçesini 2,7 milyar ABD doları olarak belirledi. Ayrıca HSG'ye bağlı, öldürülen HSG komutanı Ebu Mehdi el-Mühendis'in adını taşıyan bir inşaat şirketi kurdu; şirket hükûmet müteahhitlerine ayrıcalıklı erişim sağlıyor ve hükûmet şirkete stratejik araziler verdi.^[18]

20 Temmuz 2023'te Sudani, İsveç'in planlanan bir Kuran yakma etkinliğini onaylamasının ardından İsveç'in Irak Büyükelçisini sınır dışı etmiş ve İsveçli şirketlerin çalışma izinlerini iptal etmiştir.^[19]

Sudani 10 Ekim 2023'te Moskova'ya geldi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüştü.^[20] 21 Ekim 2023'te İsrail-Hamas Savaşı'nda ateşkes çağrısında bulundu.^[21] İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile yaptığı görüşmede Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısını "Siyonist rejimin Gazze halkına karşı yıllardır sürdürdüğü suç politikalarının bir sonucu" olarak nitelendirdi.^[22]

17 Şubat 2024 tarihinde, çeşitli dünya liderleriyle bir araya geldiği Münih Güvenlik Konferansı'na katıldığı sırada Münih'te Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ile bir araya geldi.^[23]

Nisan 2024'te Sudani, İsrail'in Şam'daki İran Büyükelçiliğini bombalamasını kınadı.^[24]