M83 Grubu
- Erboğa kümesi veya Erboğa Süperkümesi ile karıştırmayınız.
| M83 Grubu | |
|---|---|
 Erboğa A gökadası, grubun geniş ve büyük kütleli üyesidir. | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Suyılanı, Erboğa, & Başak[1] |
| Sağ açıklık (α) | 13sa 20d [2] |
| Dik açıklık (δ) | -44° 58′[2] |
| En parlak üye | Erboğa A[3] |
| Galaksi sayısı | 44[3] |
| Özellikler | |
| Kırmızıya kayma (z) | 550 km/s[2] |
| Katalog belirtmeleri | |
| NGC 5128 Group,[2] Centaurus A Group,[2] LGG 344[2] | |
Erboğa A/M83 Grubu, Suyılanı, Erboğa ve Başak takımyıldızları bölgesinde bulunan karmaşık bir gökada grubudur. Grup, büyük olasılıkla iki alt gruptan oluşur. Erboğa A Grubu, yaklaşık olarak 11,9 MIy (3,66 Mpc) uzaklıktaki yakın bir radyo gökada olan Erboğa A merkezinin etrafındadır.[3] M83 Grubu, yaklaşık olarak 14,9 MIy (4,56 Mpc) uzaklıkta ve karşıdan görünen bir sarmal gökada olan Messier 83 merkezi etrafındadır.[3]
Bu grup bazen tek bir grup[4][5], bazen de iki ayrı grup olarak tanımlanmaktadır.[6] Bu nedenle, bazı kaynaklarda Erboğa A Grubu (Centaurus A Group) ve M83 Grubu (M83 Group) olarak adlandırılan iki nesneden bahsedilir. Erboğa A çevresindeki gökadalar ile M83 çevresindeki gökadalar fiziksel olarak birbirlerine yakındır ve her iki alt grup da birbirlerine göre hareket etmiyor gibi görünmektedir.[3]
Erboğa A/M83 Grubu, Yerel Grup'un da uzaktaki bir üyesi olduğu yerel süperküme olan Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır.
Üyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]İki sarmal gökada M83 ve NGC 4945 ile büyük merceksi gökada NGC 5128 başlıca elemanlarıdır. NGC 5128 yakın gökadaların en parlaklarından biridir ve güçlü bir radyo dalgası kaynağıdır (Radyo gök bilimciler tarafından "Erboğa A" olarak anılır). Bu gökada aynı zamanda son birkaç yüz milyon yılda büyük bir sarmal gökada ile birleşmiş gibi gözükmektedir. NGC 4945, gruptaki en büyük ikinci gökadadır ve neredeyse yandan görülen sarmal bir gökadadır. M83, tam karşıdan görülen çok ünlü bir sarmal gökadadır. NGC 5068, grup merkezinin 20 derece kuzeyinde yer alan küçük, sarmal bir gökadadır. NGC 5102, bir merceksi gökadadır. ESO 270-17, gözlerden oldukça gizlenmiş, yandan görülen, düzensiz (veya belki de sarmal) bir gökadadır. NGC 5128 gökadası dikkate değer bir gökadadır. Resmi olarak merceksi bir gökada (merkezi bir şişkinlik ile etrafını saran düzgün bir yıldız diskinden oluşan gökada) olarak sınıflandırılmıştır, ancak çok garip görünmektedir. Gök bilimciler ancak 1952 yılında bu nesnenin bir gökada olduğunu teyit edebildiler. Gökada, kalın, karanlık bir toz şeridiyle iki eşit parçaya bölünmüştür ve bu şerit aynı zamanda güçlü bir radyo dalgası kaynağıdır. Gökada, radyo gök bilimciler tarafından yaygın olarak "Erboğa A" olarak anılır, çünkü burası 1950'lerde bu takımyıldızda keşfedilen ilk güçlü radyo dalgası kaynağıdır. Gökada, bize en yakın "radyo gökada"dır. Radyo ve kızılaltı teleskoplarla yapılan gözlemler, NGC 5128'in büyük bir ihtimalle yaklaşık 500 milyon yıl önce sarmal bir gökada yuttuğunu göstermektedir ve bu çarpışmanın etkileri güçlü radyo yayınına güç sağlamaktadır. NGC 5253, M83'e yakın küçük bir sarmal/düzensiz gökadadır. ESO 97-13, daha çok Pergel gökadası olarak bilinen sarmal bir gökadadır. Samanyolu'nun diğer tarafında, grubun 20 derece güneyinde yer alan, görünmesi çok zor bir gökadadır. ESO 274-1, grubun sol tarafında, yandan görülen, gözlerden saklı sarmal bir gökadadır.
Üye listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]M83 grubunun başlıca gökadaları aşağıda listelenmiştir. Bu grup, Samanyolu'nun düzlemine yakın bir konumda yer alır ve Samanyolu düzleminin gerisinde hala keşfedilecek gökadalar var olabilir. Pergel Gökadası (ESO 97-13) bu listeye dahil edilmiştir çünkü her ne kadar grup merkezinin 25 derece güneyinde yer alsa da, gökada büyük bir ihtimalle grup üyesi seçilmek için aşağı yukarı doğru uzaklıktadır. Liste pek çok kaynakta belirtildiği üzere iki altgrup için ayrı ayrı düzenlenmiştir.
| Adı | Tipi[7] | S.A. (J2000)[7] | D.A. (J2000)[7] | Kırmızıya kayma (km/s)[7] | Görünür parlaklık[7] |
|---|---|---|---|---|---|
| Cen 7 | Sph | 13sa 11d 13.8s | -38° 53′ 56″ | 17.3 | |
| Cen N | 13sa 48d 09.1s | -47° 33′ 54″ | 17.5 | ||
| Erboğa A (NGC 5128) | S0 pec | 13sa 25d 27.6s | -43° 01′ 09″ | 547 ± 5 | 7.8 |
| Erboğa A-dE1 | dSph | 13sa 12d 45.2s | -41° 49′ 57″ | 19.3 | |
| Erboğa A-dE3 | dE | 13sa 46d 00.8s | -36° 19′ 44″ | 17.1 | |
| HIPASS J1337-39 | Im | 13sa 37d 25.3s | -39° 53′ 48″ | 492 ± 4 | 16.5 |
| HIPASS J1348-37 | 13sa 48d 47.0s | -37° 58′ 29″ | 581 ± 8 | 16.9 | |
| HIPASS J1351-47 | 13sa 51d 12.0s | -46° 58′ 12.9″ | 529 ± 6 | ||
| KKs 51 | E/Sph | 12sa 44d 21.5s | -42° 56′ 23″ | 16.7 | |
| KKs 55 | Sph | 13sa 22d 12.8s | -42° 43′ 41″ | 18.5 | |
| KKs 57 | Sph | 13sa 41d 38.1s | -42° 34′ 55″ | 18.1 | |
| LEDA 166152 | dI | 13sa 05d 02.1s | -40° 04′ 58″ | 617 ± 4 | 16.3 |
| LEDA 166167 | dI/dSph | 13sa 27d 27.8s | -45° 21′ 10″ | 18 | |
| LEDA 166172 | dSph | 13sa 43d 36.0s | -43° 46′ 11″ | 18.5 | |
| LEDA 166175 | dSph | 13sa 46d 16.8s | -45° 41′ 05″ | 19.2 | |
| LEDA 166179 | dSph | 13sa 48d 46.4s | -46° 59′ 46″ | 18 | |
| NGC 4945 | SB(s)cd | 13sa 05d 27.5s | -49° 28′ 06″ | 563 ± 3 | 9.3 |
| NGC 5102 | SA0 | 13sa 21d 57.6s | -36° 37′ 49″ | 468 ± 2 | 10.4 |
| NGC 5206 | SB(r)0 | 13sa 33d 44.0s | -48° 09′ 04″ | 571 ± 10 | 11.6 |
| NGC 5237 | I0 | 13sa 37d 39.0s | -42° 50′ 49″ | 361 ± 4 | 13.2 |
| PGC 45104 | IABm | 13sa 03d 33.6s | -46° 35′ 06″ | ||
| PGC 45717 | I0 pec | 13sa 10d 32.9s | -46° 59′ 27.3″ | 1853 ± 32 | 13.3 |
| PGC 45916 | dE | 13sa 13d 09.1s | -44° 53′ 24″ | 784 ± 31 | 14.1 |
| PGC 46663 | IBm | 13sa 21d 47.4s | -45° 03′ 42″ | 741 | 16.1 |
| PGC 46680 | Im | 13sa 22d 02.0s | 32° 07′ | 16.6 | |
| PGC 47171 | IABm | 13sa 27d 37.4s | -41° 28′ 50″ | 516 ± 3 | 12.9 |
| PGC 48515 | dE | 13sa 42d 05.6s | -45° 12′ 18″ | 17.6 | |
| PGC 48738 | IB(s)m | 13sa 45d 00.5s | -41° 51′ 40″ | 545 ± 2 | 14.0 |
| PGC 49615 | dS0/Im | 13sa 57d 01.4s | -35° 19′ 59″ | 561 ± 32 | 14.8 |
| Adı | Tipi[7] | S.A. (J2000)[7] | D.A. (J2000)[7] | Kırmızıya kayma (km/s)[7] | Görünen parlaklık[7] |
|---|---|---|---|---|---|
| AM 1321-304 | dIm | 13sa 24d 36.2s | -30° 58′ 19″ | 487 ± 1 | 16.7 |
| Erboğa A-dE2 | dE/Im | 13sa 21d 32.4s | -31° 53′ 11″ | 17.6 | |
| Erboğa A-dE4 | dSph | 13sa 46d 40.4s | -29° 58′ 41″ | 19. | |
| HIDEEP J1336-3321 | 13sa 36d 56.1s | -33° 21′ 23″ | 591 | 17.3 | |
| IC 4247 | S | 13sa 26d 44.4s | -30° 21′ 45″ | 274 ± 65 | 14.4 |
| IC 4316 | IBm pec | 13sa 40d 18.4s | -28° 53′ 32″ | 674 ± 53 | 15.0 |
| KK 208 | dI | 13sa 36d 35.5s | -29° 34′ 17″ | 381 | 14.3 |
| LEDA 166163 | dI | 13sa 21d 08.2s | -31° 31′ 45″ | 571 ± 3 | 17.1 |
| LEDA 166164 | dSph | 13sa 22d 56.2s | -33° 34′ 22″ | 17.6 | |
| M83 | SAB(s)c | 13sa 37d 00.9s | -29° 51′ 57″ | 513 ± 2 | 8.2 |
| NGC 5253 | Im pec | 13sa 39d 55.9s | -31° 38′ 24″ | 407 ± 3 | 10.9 |
| NGC 5264 | IB(s)m | 13sa 41d 36.7s | -29° 54′ 47″ | 478 ± 3 | 12.6 |
| PGC 47885 | 13sa 35d 08.1s | -30° 07′ 03″ | 13848 | 15.8 | |
| PGC 48111 | Im | 13sa 37d 20.0s | -28° 02′ 42″ | 587 ± 3 | 15.0 |
| UGCA 365 | Im | 13sa 36d 31.1s | -29° 14′ 06″ | 573 ± 1 | 15.4 |
İlave olarak, ESO 219-010, PGC 39032 ve PGC 51659 Erboğa A Altgrubu'nun olası üyeleri; ESO 381-018, NGC 5408 ve PGC 43048 ise M83 Altgrubu'nun olası üyeleridir.[3] HIPASS J1337-39 yalnızca Karachentsev yayınında M83 altgrubu üyesi olarak yer almış,[3] ancak daha sonraki analizler bunu doğrulamıştır[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kepple, George Robert (1998). The Night Sky Observer's Guide, Volume 2. Willmann-Bell, Inc. s. 73. ISBN 0-943396-60-3.
- ^ a b c d e f "NASA/IPAC Extragalactic Database". NGC 5128 Grubu için sonuçlar. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2006.
- ^ a b c d e f g I. D. Karachentsev (2005). "The Local Group and Other Neighboring Galaxy Groups". Astronomical Journal. Cilt 129. ss. 178-188. doi:10.1086/426368. 21 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2009.
- ^ R. B. Tully (1988). Nearby Galaxies Catalog. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-35299-1.
- ^ P. Fouque, E. Gourgoulhon, P. Chamaraux, G. Paturel (1992). "Groups of galaxies within 80 Mpc. II - The catalogue of groups and group members". Astronomy and Astrophysics Supplement. Cilt 93. ss. 211-233. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ A. Garcia (1993). "General study of group membership. II - Determination of nearby groups". Astronomy and Astrophysics Supplement. Cilt 100. ss. 47-90. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j "NASA/IPAC Extragalactic Database". Çeşitli gökadalar için sonuçlar. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2006.
- ^ M. Grossi, M. J. Disney, B. J. Pritzl, P. M. Knezek, J. S. Gallagher, R. F. Minchin, K. C> Freeman (2006). "Star formation history and evolution of gas-rich dwarf galaxies in the Centaurus A group". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 374. ss. 107-130. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.11125.x. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2009.