Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Opioid salgını

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Opioid krizi olarak da adlandırılan opioid salgını, 1990'lardan bu yana kısmen veya tamamen opiyatlar/ opioidler sınıfındaki ilaçlara atfedilen aşırı kullanım, yanlış kullanım/kötüye kullanım ve aşırı doz ölümlerindeki hızlı artıştır. Opioid salgını; bu ilaçların tıbbi, tıbbi olmayan ve eğlence amaçlı kötüye kullanımının göz ardı edilemeyecek tıbbi, toplumsal, psikolojik ve ekonomik sonuçlarını içerir.

Yarı sentetik ve tam sentetik afyon yapıları arasındaki ayrımlar da dahil olmak üzere, afyonları ve opioidleri tanımlayan yapısal özellikleri özetleyen bir tablo

Opioidler, oksikodon (genellikle OxyContin ve Percocet ticari isimleri altında satılır), hidrokodon (Vicodin, Norco) ve afyon türevi morfin'in yanı sıra eroin[1] gibi diğer opiyatlara benzemek üzere sentezlenen çok güçlü bir ağrı kesici olan fentanil dahil olmak üzere orta ila güçlü ağrı kesicilerin çeşitli bir sınıfıdır. Potansiyel bağımlılık ve aşırı doz riskine rağmen, bu maddelerin gücü ve potansiyeli, onları hem tıbbi tedaviler hem de keyif verici ilaçlar olarak popüler hale getirdi. Opioidlerin medulla oblongata'nın solunum merkezi üzerindeki sedatif etkileri nedeniyle, yüksek dozlarda opioidler solunum depresyonu potansiyeli sunar ve solunum yetmezliğine ve ölüme neden olabilir.[2]

Opioidler akut ağrının tedavisinde oldukça etkilidir,[3] ancak kronik veya yüksek etkili inatçı ağrının[4] tedavisinde riskler faydalardan ağır basabileceği için[4] etkili olup olmadığı konusunda güçlü tartışmalar mevcuttur.

Amerika Birleşik Devletleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tüm opioid etken maddeli ilaçlardan kaynaklanan yıllık ABD opioid doz aşımı ölümlerinin sayısı

1999'dan 2016'ya kadar 453.300 Amerikalı'nın opioid kullanımından öldüğü tahmin edilmektedir.[5] ABD Toplum Sağlığı Dairesi Başkanının "Opioid Krizi" olarak adlandırdığı şeyin, opioidlerin aşırı reçete edilmesinden kaynaklandığı teorisi 1990'larda öne sürüldü.[6] Bu teori, CDC tarafından Kronik Ağrı için Opioid Reçetesi Yazma Kılavuzu'nun[7] yayınlanmasının ardından "aktif kanser tedavisi, palyatif veya yaşam sonu" vakaları haricinde reçeteli opioidlere tıbbi erişimin kısıtlanması üzerinde olumlu etkide bulundu. Ameliyat sonrası ağrı yönetimi için opioid kullanımı, opioid krizine neden olan faktörlerden biri olarak uzun süredir tartışılmaktadır. Hastaların %4,3'ünün travma veya ameliyat sonrasında opioidleri yanlış veya kötü amaçlarla kullanmaya devam ettiği tahmin edilmektedir.[8]

Opioidler doktor tarafından aşırı reçete edilirse ya da reçete bitiminin ardından opiod kullanımına ağrıyı azaltmak veya öforik hisler elde etmek gibi amaçlarla devam edilirse bu opiat bağımlılğı başlangınca işaret edebilir. Kişinin ilaca olan toleransı zamanla artar, sonunda bağımlığa dönüşür ve kişi geriçekilme semptomlarını engellemek için ilaca sürekli bir ihtiyaç hisseder. Araştırmacılar, halk arasında herhangi bir sorunun çözümü için; yaşam stilini değiştirmek, egzersiz, sağlıklı beslenme ve stresi azaltma gibi daha iyi çözümler mevcut olsa dahi; uygun bir hap bulma yönelimi bulunduğundan bahsetmektedir.[9][10][11] Opioidler nispeten ucuzdur ve fizik tedavi gibi alternatif yöntemler herkes tarafından karşılanamayabilir.[12]

1990'ların sonlarında, yaklaşık 100 milyon insanın veya ABD nüfusunun üçte birinin kronik ağrıdan etkilendiği tahmin ediliyordu. Bu, ilaç şirketlerinin ve federal hükûmetin ağrı kesici opioidlerin kullanımını genişletmeye yönelmesine yol açtı. Buna ek olarak, Ortak Komisyon gibi inisiyatifler, ağrıyı beşinci yaşamsal belirti olarak nitelendirerek hasta ağrısına hekimlerin daha özenli yaklaşması için baskı yapmaya başladı. Bu, doktorlar tarafından hastalara reçete edilen opiod sayısında halihazırda mevcut olan artışı daha da şiddetlendirdi.[13] 1991 ile 2011 arasında, ABD'de ağrı kesici reçeteleri yılda 76 milyondan 219 milyona üç katına çıktı ve 2016 itibarıyla opioid ilaçları için yılda 289 milyondan fazla reçete yazıldı.[14] :43

Reçete edilen opioid ağrı kesicilerdeki artışın yansıması, madde kötüye kullanımı tedavileri ve opioidle ilişkili ölümler için başvurulardaki artıştır. Bu, ağrı kesicilerin meşru klinik reçetelerinin nasıl gayri meşru bir pazar aracılığıyla yönlendirilerek kötüye kullanıma, bağımlılığa ve ölüme yol açtığını göstermektedir.[15] Hacimdeki artışla birlikte, opioidlerin gücü de arttı. 2002 yılına gelindiğinde, her altı ilaç kullanıcısından birine morfinden daha güçlü ilaçlar reçete ediliyordu; 2012 yılına kadar oran ikiye katlanarak üçte bire yükseldi. En sık reçete edilen opioidler oksikodon ve hidrokodon olmuştur.

Salgın, "özellikle bir Amerikan problemi" olarak anlatılıyordu.[16] Devlet sosyal programlarına hak kazanamayan kişilerin özel sigorta yaptırmalarının gerekli olduğu ABD sağlık sisteminin yapısı, daha pahalı tedaviler yerine ilaç reçete etmeyi teşvik ediyordu. Profesör Judith Feinberg'e göre, "Çoğu sigorta, özellikle fakir insanlar için, haptan başka bir şey için ödeme yapmaz."[17] ABD'deki opioid reçete oranları, Almanya veya Kanada gibi diğer gelişmiş ülkelerdeki oranlardan yüzde 40 daha yüksektir.[18] 2001 ve 2010 yılları arasında opioid reçete oranları artarken, ayaktan muayenelerde opioid dışı ağrı kesicilerin (aspirin, ibuprofen vb.) reçete edilme oranı aynı zaman diliminde %38'den %29'a düşmüştür[19] ve ABD'de bildirilen ağrı sahibi insan miktarında herhangi bir değişiklik olmamıştır Bu, tıbbı açıdan fikir ayrılıklarına yol açmıştır ve bazıları, kanser sebepli olmayan kronik ağrı için etkili olduğunı gösteren çok az kanıt olduğunu belirtmektedir.

En popüler opioidlerden biri olan hidrokodon.

Kamu hukukundaki tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Opioid salgınının sona erdirilmesinde ilk adımı atan kamuoyu tepkisi, Oklahoma eyaletinin Purdue Pharma'ya açtığı dava oldu.[20] Oklahoma eyaleti, yanıltıcı pazarlama ve bağımlılık risklerine ilişkin aldatıcı ifadeler nedeniyle Purdue Pharma'nın opioid salgınının başlamasına katkıda bulunduğunu savundu.[21] Pazarlama stratejilerinden biri, "madde kullanım bozukluğunu" "psödo bağımlılık" olarak yeniden tanımlamaktı.[20] 2019'da Purdue Pharma, Oklohoma eyaletiyle uzlaşma yoluna gidip 270 bağımlılık araştırmaları ve tedaviler için 270 milyon dolar ödemeyi kabul etti.[21] Uzlaşma, benzer opioid üreticilerine karşı yasal işlem başlatan diğer eyaletler için bir galibiyet anlamına gelebilir.[20] Spesifik olarak, Kaliforniya gibi eyaletler, Purdue Pharma'nın Oxycontin ilacını güvenli ve etkili bir tedavi olarak pazarladığına dair benzer iddiaları gündeme getiriyor. Bu pazarlama kampanyaları, opioid krizinin Kaliforniya'da opioid aşırı dozlarından binlerce kişinin ölümüne yol açmasına yol açtı.[22]

Kuzey Amerika dışındaki yeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Küresel farmasötik opioid arzının yaklaşık yüzde 80'i Amerika Birleşik Devletleri'nde tüketilmektedir. Yine de opioid salgını ABD dışında da, çoğunlukla genç yetişkinler arasında ciddi bir problem haline geldi.[23] Endişe sadece ilaçların kendileriyle ilgili değil, aynı zamanda birçok ülkede doktorların uyuşturucu bağımlılığı, hem nedenleri hem de tedavisi konusunda daha az eğitimli olmalarıyla da ilgili. Columbia Üniversitesi'nden bir epidemiyologa göre: "İlaç sağlayıcılar diğer ülkeleri de hedef almaya başladığında ve insanlara opioidlerin güvenli olduğunu hissettirdiğinde, opioid kötüye kullanımında bir artış görebiliriz. Burada işe yaradı. Neden başka bir yerde işe yaramasın?"[24]

Opioidler ve reçeteli ilaçlardan dünya çapında birçok ölüm, paylaşılan iğneler yoluyla geçen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan kaynaklanmaktadır .[25] Bu, küresel bir iğne değişim programlamları inisiyatifine[26] ve CYBE taşıyan çeşitli iğne tiplerinin araştırılmasına yol açmıştır. Avrupa'da, reçeteli opioidler aşırı doz ölümlerinin dörtte üçünden sorumludur; bu, 15-39 yaşındakiler arasındaki toplam ölümlerin %3,5'ini temsil etmektedir.[23] Bazıları, kontrol altına alınmazsa salgının dünya çapında bir salgın haline gelebileceğinden endişe ediyor. Kanada, Avustralya ve Avrupa'daki gençler arasında reçeteli ilaçların kötüye kullanımı, ABD'li gençlerle karşılaştırılabilir düzeydedir.[24] Lübnan ve Suudi Arabistan'da ve Çin'in bazı bölgelerinde yapılan anketler, on öğrenciden birinin reçeteli ağrı kesicileri tıbbi olmayan amaçlar için kullandığını ortaya çıkardı. İspanya ve Birleşik Krallık da dahil olmak üzere tüm Avrupa'da gençler arasında benzer yüksek tıbbi olmayan olmayan amaçlı kullanım oranları bulundu.[24] 2017'de İspanya'da 1049 kişi opioidlere bağlı ölüm yaşadı[27]

Güçlü opiyatların kullanımı Avrupa Birliği içinde yoğun bir şekilde devlet kontrolünde olsa da, AB içerisinde gizli bir kodein bağımlılıpı mevcuttur. Kodein özünde hafif bir ağrı kesici olsa da karaciğerde morfine dönüştürülür.[28] İrlanda Waterford Teknoloji Enstitüsü'nden Dr. Michael Bergin, "Bu gizli bir bağımlılık" dedi. "Kodein kötüye kullanımı, tüm sosyal sınıflardaki çocuklardan yaşlılara kadar farklı profillere sahip insanları etkiler."[28]

Bağımlılık belirtileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Opioid bağımlısı olan kişilerde birçok davranış değişikliği yaşanabilir. Bağımlılığın yaygın belirti veya semptomlarından bazıları, yalnız daha fazla zaman geçirmek, etkinliklere olan ilgiyi kaybetmek, hızla değişen ruh hali, garip saatlerde uyumak, kanunla başının derde girmesi ve mali zorluklardır.[29] Bu davranışlardan herhangi birini bir akranında veya kendisinde fark eden kişilere genellikle bir doktora başvurmaları önerilir.[29]

Bağımlılığın tedavisi ve önlenmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Opioid kullanım bozukluğu birkaç farklı şekilde tedavi edilebilir: İlaç destekli tedavi yolları arasında metadon, Suboxone (Buprenorphine/naloxone) ve Vivitrol (naltrexone) bulunmaktadır.[30] Bilişsel davranış terapileri ve danışmanlığın yanı sıra dijital bakım programlarının bağımlılıktan kurtulma oranlarını artırmada etkili olduğu kanıtlanmıştır.[31][32]

Opioid bağımlılığının önlenmesi için bir dizi yöntem kullanılmış ve önerilmiştir. Bu yöntemlerden biri, opioid karşıtı reklamların oluşturulmasıdır. 1990'larda, uyuşturucuya ihtiyaç duyan insanların kasıtlı olarak kollarını kapılara çarptığını ve arabalarıyla kaza yaptığını gösteren reklamlar, gençleri hedefledi ancak başarısız oldu.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Opioids". Drugs of Abuse (İngilizce). National Institute on Drug Abuse. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019. 
  2. ^ "Opioid overdose". World Health Organization. 4 Ağustos 2021. 1 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Rethinking Opioid Prescribing to Protect Patient Safety and Public Health". JAMA. 308 (18): 1865-1866. 2012. doi:10.1001/jama.2012.14282. PMID 23150006. 
  4. ^ a b Franklin (29 Eylül 2014). "Opioids for chronic noncancer pain: A position paper of the American Academy of Neurology". Neurology. 83 (14): 1277-1284. doi:10.1212/WNL.0000000000000839. PMID 25267983. 
  5. ^ "The Opioid Epidemic Might Be Much Worse Than We Thought". The Atlantic. 27 Şubat 2020. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020. 
  6. ^ Ford, Morgan A.; Phillips, Jonathan K., (Ed.) (2017). "4. Trends in Opioid Use, Harms, and Treatment". Pain Management and the Opioid Epidemic: Balancing Societal and Individual Benefits and Risks of Prescription Opioid Use [PART II. Addressing the Opioid Epidemic] (İngilizce). The National Academies Press. ISBN 978-0-309-45954-9. Responsible parties: National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine; Health and Medicine Division; Board on Health Sciences Policy; Committee on Pain Management and Regulatory Strategies to Address Prescription Opioid Abuse. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Dowell (2016). "CDC Guideline for Prescribing Opioids for Chronic Pain — United States, 2016". MMWR. Recommendations and Reports (İngilizce). 65 (1): 1-49. doi:10.15585/mmwr.rr6501e1er. PMID 26987082. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ Mohamadi A, Chan JJ, Lian J, Wright CL, Marin AM, Rodriguez EK, von Keudell A, Nazarian A (August 2018). "Risk Factors and Pooled Rate of Prolonged Opioid Use Following Trauma or Surgery: A Systematic Review and Meta-(Regression) Analysis". The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume. 100 (15): 1332-1340. doi:10.2106/JBJS.17.01239. PMID 30063596. 
  9. ^ "Too many meds? America's love affair with prescription medication". 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  10. ^ "Pills for everything: The power of American pharmacy". 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  11. ^ Bekiempis (9 Nisan 2012). "America's prescription drug addiction suggests a sick nation". The Guardian. 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  12. ^ "What are opioids and what are the risks?". BBC. 19 Mart 2018. 15 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019. 
  13. ^ "The Joint Commission's Pain Standards: Origin and Evolution" (PDF). Oakbrook Terrace, IL: The Joint Commission. 5 Mayıs 2017. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2019. 
  14. ^ "Facing Addiction in America" (PDF). U.S. Surgeon General. 2016. s. 413. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  15. ^ "Rethinking opioid prescribing to protect patient safety and public health". JAMA. 308 (18): 1865-6. November 2012. doi:10.1001/jama.2012.14282. PMID 23150006. 
  16. ^ "A Review of the Opioid Epidemic: What Do We Do About It?". Pain and Therapy. 7 (1): 23-36. June 2018. doi:10.1007/s40122-018-0096-7. PMC 5993689 $2. PMID 29623667. 
  17. ^ "Why opioids are such an American problem". BBC News (İngilizce). 25 Ekim 2017. 28 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  18. ^ "Analysis | Opioid abuse in the U.S. is so bad it's lowering life expectancy. Why hasn't the epidemic hit other countries?". Washington Post (İngilizce). 28 Aralık 2017. ISSN 0190-8286. 28 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  19. ^ "Ambulatory diagnosis and treatment of nonmalignant pain in the United States, 2000-2010". Medical Care. 51 (10): 870-8. October 2013. doi:10.1097/MLR.0b013e3182a95d86. PMC 3845222 $2. PMID 24025657. 
  20. ^ a b c Santhanam (26 Mart 2019). "What Purdue Pharma's settlement with Oklahoma means for the opioid crisis". PBS News Hour. 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  21. ^ a b "Purdue Pharma Agrees To $270 Million Opioid Settlement With Oklahoma". NPR. 26 Mart 2019. 5 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  22. ^ MCGREEVY. "California joins opioid fight, sues Purdue Pharma over marketing of OxyContin". LA Times. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  23. ^ a b "Nonmedical use of prescription drugs in adolescents and young adults: not just a Western phenomenon". World Psychiatry. 16 (1): 102-104. February 2017. doi:10.1002/wps.20350. PMC 5269500 $2. PMID 28127929. 
  24. ^ a b c "The opioid epidemic could turn into a pandemic if we're not careful" 24 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Washington Post, February 9, 2017
  25. ^ Cepeda (1 Şubat 2017). "Occupational Safety in the Age of the Opioid Crisis: Needle Stick Injury among Baltimore Police". Journal of Urban Health (İngilizce). 94 (1): 100-103. doi:10.1007/s11524-016-0115-0. ISSN 1468-2869. PMC 5359173 $2. PMID 28105586. 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022. 
  26. ^ "programs" (PDF). 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019. 
  27. ^ Güell (20 Ekim 2019). "Las sobredosis de opioides causan más de 1.000 muertes al año en España". El País (İspanyolca). 6 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2021. 
  28. ^ a b "Europe's silent opioid epidemic". Horizon: the EU Research & Innovation magazine (İngilizce). 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019. 
  29. ^ a b "Opioid Abuse". American Society of Anesthesiologists. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019. 
  30. ^ "Opioid Use Disorder". The Lecturio Medical Concept Library. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
  31. ^ "Opioid Use Disorder Fact Sheet". Association for Behavioral and Cognitive Therapies. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  32. ^ "Improving Inner-city Substance Use Outcomes with Technology" (PDF). Ohio Opioid Technology Challenge. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Opioid_salgını&oldid=33994086" sayfasından alınmıştır