Jarmo

Jarmo, (Kürtçe: Çermo) günümüz Irak Kürdistanı sınırları içindeki Çemçemal-Zagros Dağları'nın eteklerinde bulunan tarih öncesi bir arkeolojik sit alanıdır. El-Azim Nehri havzasındaki meşe ve fıstık ormanlarından oluşan bir kuşakta, deniz seviyesinden 800 metre yükseklikte yer almaktadır. Kazılar, Jarmo'nun MÖ 7090'a kadar uzanan bir tarım topluluğu olduğunu ortaya çıkardı. Güney Levant'taki Eriha ve Anadolu'daki Çatalhöyük gibi diğer önemli Neolitik alanlarla büyük ölçüde çağdaştı.^[1]

Bu alan ilk olarak 1940 yılında Irak Eski Eserler Müdürlüğü tarafından keşfedildi ve daha sonra Chicago Üniversitesi Doğu Enstitüsü'nden arkeolog Robert Braidwood tarafından kazıldı. Braidwood, Irak-Jarmo programının bir parçası olarak 1948, 1950–51 ve 1954–55 olmak üzere üç dönem boyunca çalıştı;1958-59'da gerçekleştirilecek dördüncü sefer ise 14 Temmuz Devrimi nedeniyle gerçekleşemedi. 1954-55'te Jarmo'daki kazılar sırasında Braidwood, araştırma yöntemlerini geliştirmek ve bitki ve hayvanların evcilleştirilmesinin kökenini açıklığa kavuşturmak amacıyla ilk kez multidisipliner bir yaklaşım kullandı. Ekibi arasında bir jeolog, bir paleo-botanikçi olan Herbert Wright, çömlekçilik ve radyo-karbon tarihleme uzmanı Hans Helbaek, Frederic Mason ve bir zoolog olan Charles Reed'in yanı sıra çok sayıda arkeolog vardı. Disiplinlerarası yöntem daha sonra arkeolojideki tüm ciddi saha çalışmalarında kullanıldı.

Kazılarda, 12.000 ila 16.000 m ^{2 '} lik bir alanı kaplayan, en eskisi MÖ 7090, en erkeni ise MÖ 4950'ye tarihlenen (karbon-14 yöntemiyle) küçük bir köy ortaya çıkarıldı. Sitenin tamamı on iki seviyeden oluşmaktadır. Jarmo iki eski, kalıcı Neolitik yerleşim yeri gibi görünüyor ve yaklaşık olarak Eriha (Jericho) veya Şanidar'ın Neolitik evresi ile çağdaş. Bu küçük köy, topraktan kazılmış basit bir kat planına sahip, taş temeller üzerine oturan, kerpiç duvarlı ve güneşte kurutulmuş kerpiç çatılı yaklaşık yirmi beş evden oluşuyordu. Bu konutlar onarıldı veya yeniden inşa edildi. Kalıcı bir yerleşim yeri olduğu açıkça görülen köyde toplamda yaklaşık 150 kişi yaşıyordu. İlk aşamalarda taş, sileks (eski üsluplar kullanılarak) ve obsidiyenden yapılmış nesneler çoğunluktaydı. 321 kilometre uzaktaki Van Gölü bölgesinden elde edilen bu ikinci malzemenin kullanılması, Basra Körfezi'nden gelen süs kabuklarının varlığı gibi, bir çeşit organize ticaretin zaten var olduğunu gösteriyor. En eski tabakada bölgede kolaylıkla bulunabilen, zift ile su geçirmez hale getirilmiş sepetler bulunmuştur.^[2]

Tarımsal faaliyet, yiyecek toplamak, hazırlamak ve depolamak için kullanılan taş orakların, kesicilerin, kaselerin ve diğer nesnelerin varlığıyla ve ayrıca oyulmuş mermer kaplarla kanıtlanmaktadır. Daha sonraki aşamalarda kemikten yapılmış aletler, özellikle delici aletler, düğmeler ve kaşıklar bulunmuştur. Daha ileri araştırmalar, Jarmo köylülerinin iki tür buğday yetiştirdiğini gösterdi: emmer ve siyez, bir tür ilkel arpa ve mercimek (tahılların evcilleştirildiği, baklagillerin daha az olduğu kaydedilmektedir). Onların ve hayvanlarının beslenmesinde yabani bitki türleri, bezelye, meşe palamudu, keçiboynuzu tohumları, antep fıstığı ve yabani buğday da vardı. Salyangoz kabukları da bol miktarda bulunmaktadır. Keçileri, koyunları ve köpekleri evcilleştirdiklerine dair kanıtlar var. Alanın üst katlarında çömlekçiliğe dair ilk kanıtlarla birlikte domuzlar da bulundu.^[3]

Jarmo, çanak çömleklerin bulunduğu en eski alanlardan biridir ve M.Ö 7. binyıla tarihlenen en son kazı seviyelerinde görülmektedir. Bu çanak çömlek el yapımıdır, basit tasarımlıdır, kenarları kalındır ve bitkisel bir solventle işlenmiştir. Aynı bölgede daha sonraki Neolitik kültürlerin Ana Tanrıçasına benzeyen, doğurganlık tanrıçası olarak kabul edilen hamile kadın figürlerinin de dahil olduğu zoomorfik veya antropomorfik kil figürleri bulunmaktadır . Bunlar Mezopotamya Sanatının başlangıcını oluşturur.