I. Vonones
| I. Vonones | |
|---|---|
| Kralların kralı | |
 I. Vonones'in tetradrahmisi; Seleukia'da basılmıştır | |
| Part Kralı | |
| Hüküm süresi | 8-12 |
| Önce gelen | III. Orodes |
| Sonra gelen | II. Erdevân |
| Ermenistan Kralı | |
| Hüküm süresi | 12-18 |
| Önce gelen | V. Tigran ve Erato |
| Sonra gelen | III. Artaşes |
| Ölüm | 19 Kilikya (günümüzde Türkiye) |
| Çocuk(lar)ı | Meherdates |
| Hanedan | Arşaklılar |
| Babası | IV. Fraates |
| Annesi | İskit prensesi (?) |
| Dini | Zerdüştçülük |
I. Vonones, (Grekçe: ΟΝΩΝΗΣ sikkelerini üzerinde Onōnēs yazar) 8'den 12'ye kadar Part İmparatorluğu'nun Kralların kralı ve ardından 12'den 18'e kadar Ermenistan'ın kralı olarak hüküm süren bir Arsakes prensidir. IV. Fraates',n (h. 37-2 MÖ) en büyük oğludur ve IV. Fraates'in en küçük oğlu Phraataces'in halefi konusundaki anlaşmazlığı önlemek için MÖ 10/9'da Roma'ya rehin olarak gönderilmiştir.
Arka plan ve erken yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Vonones, IV. Fraates'in en büyük oğludur.[1] Klasik Roma tarihçisi Tacitus'a göre Vonones, İskit kralıyla akrabaydı.[2] IV. Fraates, daha önce hükümdarlığında İskitler tarafından tahtını gaspçı Tiridates'ten geri alması için y. 30 MÖ yılında yardım etmişti ve dolayısıyla Vonones muhtemelen IV. Fraates ile karşılığında kendisine yardım etmeyi kabul eden İskit kabile şefi arasındaki evlilik ittifakının sonucu olabilir.[3] Vonones, IV. Fraates'in en küçük oğlu Phraataces'in halefi konusundaki anlaşmazlığı önlemek için MÖ 10/9'da üç erkek kardeşiyle (Fraates, Seraspandes ve Rhodaspes) birlikte Roma'ya gönderildi.[4] Roma imparatoru Augustus bunu Res Gestae Divi Augusti yazıtında Partların Roma'ya teslimiyetini tasvir eden bir propaganda olarak kullanmış ve bunu büyük bir başarı olarak listesine eklemiştir.[5]
Hükümdarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]III. Orodes'in yaklaşık 6'da öldürülmesinin ardından Partlar, Arşak hanedanından yeni bir kral için Augustus'a başvurdu.[6] Augustus onlara I. Vonones'i gönderdi ama o kral olarak varlığını sürdüremedi; bir Romalı olarak eğitildiği için Part soyluları tarafından Romalı bir yardakçı olarak küçümsenmişti.[6][7] Arşak hanedanının bir diğer üyesi olan Media Atropatene'yi yöneten II. Erdevân tahta davet edildi. Bir iç savaşta I. Vonones'i yendi ve kovdu.[7]
Vonones 12 yılında Ermenistan'a kaçtım ve orada kral oldu.[8] Artık Part İmparatorluğu'nun hükümdarı olan II. Erdevân, I. Vonones'i Ermeni tahtından indirip yerine kendi oğlunu atamaya çalıştı.[9] Bunu kendi çıkarları için bir tehlike olarak gören Romalılar buna karşı çıktı.[9] Sonuç olarak, Roma imparatoru Tiberius (h. 14-37) bunun olmasını önlemek için üvey oğlu Germanicus'u gönderdi.[9] Ancak Romalı general Partlar tarafından hiçbir direnişle karşılaşmadı ve II. Erdevân ile III. Artaşes'ı Ermenistan'ın yeni Kralı olarak atamak ve I. Vonones'e desteğinden vazgeçmek bir anlaşmaya vardı.[9][10] Romalılar böylece II. Erdevân'ı meşru Part hükümdarı olarak kabul ettiler.[10] Erdevân ve Germanicus, iki imparatorluk arasındaki dostluğu pekiştirmek amacıyla 18 yılında Fırat Nehri'ndeki bir adada buluştu.[9] Romalılar, I. Vonones'i krallara özgü bir tarzda da olsa gözaltında tutulacağı Suriye'ye taşıdı.[11] Daha sonra Kilikya'ya nakledildi[12] ve yaklaşık 19 yılında kaçmaya çalıştığında gardiyanları tarafından öldürüldü.[7][13]
Onun ölümü ve II. Erdevân'ın artık tartışmasız hakimiyeti, Part soylularını böldü, çünkü hepsi Arşak ailesinin yeni bir kolunun imparatorluğu ele geçirmesini desteklemiyordu.[14] Sistan, Drangiana ve Arachosia'nın Gondophares adlı Part satrabı, II. Erdevân'dan bağımsızlığını ilan etti ve Hint-Part Krallığı'nı kurdu.[15][14] Yeni bulduğu bağımsızlığını göstererek "Kralların Büyük Kralı" ve "Autokrator" unvanlarını aldı.[14] Yine de Erdevân ve Gondophares büyük olasılıkla Hint-Partların Arşakların işlerine karışmayacağı konusunda bir anlaşmaya vardılar.[15] Vonones'un soyu 49-51'de Part tahtını almaya çalışan oğlu Meherdates tarafından sürdürüldü.[16]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Strugnell 2008, s. 285.
- ^ Bigwood 2008, s. 264.
- ^ Bigwood 2008, ss. 247, 264.
- ^ Kia 2016, s. 198; Strugnell 2008, ss. 284–285; Dąbrowa 2012, s. 173; Schippmann 1986, ss. 525–536
- ^ Bivar 1983, s. 67; Brosius 2006, ss. 96–99
- ^ a b Tacitus, The Annals 2.2
- ^ a b c Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Meyer, Eduard (1911). "Vonones s.v. Vonones I.". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 28 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 211.
- ^ Tacitus, The Annals 2.3
- ^ a b c d e Dąbrowa 2012, s. 174.
- ^ a b Olbrycht 2012, s. 215.
- ^ Tacitus, The Annals 2.4
- ^ Tacitus, The Annals 2.58
- ^ Tacitus, The Annals 2.68
- ^ a b c Olbrycht 2016, s. 24.
- ^ a b Olbrycht 2012, s. 216.
- ^ Dąbrowa 2012, s. 175.
- Genel
Antik çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Modern çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bivar, A.D.H. (1983). "The Political History of Iran Under the Arsacids". Yarshater, Ehsan (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 21-99. ISBN 0-521-20092-X.
- Bigwood, J. M. (2004). "Queen Mousa, Mother and Wife(?) of King Phraatakes of Parthia: A Re-evaluation of the Evidence". Journal of the Classical Association of Canada. 4 (1). Project Muse. ss. 35-70. doi:10.1353/mou.2004.0027.
- Bigwood, Joan M. (2008). "Some Parthian Queens in Greek and Babylonian Documents". Iranica Antiqua. Cilt 43. ss. 235-274. doi:10.2143/IA.43.0.2024050.
- Brosius, Maria (2006), The Persians: An Introduction, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-32089-4
- Dąbrowa, Edward (2012). "The Arsacid Empire". Daryaee, Touraj (Ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. ss. 1-432. ISBN 978-0-19-987575-7.
- Kia, Mehrdad (2016). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]. ABC-CLIO. ISBN 978-1610693912.
- Olbrycht, Marek Jan (2012). "The Political-Military Strategy of Artabanos/Ardawān II in AD 34–371"
. Anabasis: Studia Classica et Orientalia. Cilt 3. ss. 215-237.
- Olbrycht, Marek Jan (2016). "Dynastic Connections in the Arsacid Empire and the Origins of the House of Sāsān". Curtis, Vesta Sarkhosh; Pendleton, Elizabeth J.; Alram, Michael; Daryaee, Touraj (Ed.). The Parthian and Early Sasanian Empires: Adaptation and Expansion. Oxbow Books. ISBN 9781785702082.
- Schippmann, K. (1986). "Arsacids ii. The Arsacid dynasty". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 5. ss. 525-536.
- Strugnell, Emma (2008). "Thea Musa, Roman Queen of Parthia". Iranica Antiqua. Cilt 43. ss. 275-298. doi:10.2143/IA.43.0.2024051.
