Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

İçeriğe atla

Humoral Patoloji Teorisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Humoral Patoloji Teorisi ya da Hıltlar Teorisi, Antik Yunan ve Roma tıpçıları ve filozoflarınca insan bedenini oluşturan ve hastalıkların ilişkilendirildiği dört bedensel unsura dayalı tıp teorisi.[1][2]

Ondokuzuncu yüzyıl tıp araştırmalarına kadar Avrupalı doktorlarca yaygın kabul görmüş bir teoridir. M.Ö. 4. yüzyılda Eski Yunan'da ortaya çıkan Aristo felsefesi, hastalıkların nedenlerini insan bedenindeki açık renkli safra, koyu renkli safra, kan ve mukusun bileşimindeki uyumsuzlukla açıklamaya çalışmıştır. Hipokrat'ın hümoral pa­tolojisinin temelini, eski Mısır'a kadar gitmekte olan ahlât-ı erbaa oluşturmaktadır. Mısırlı hekimler, hastalık sebebi olarak bünyedeki kan, balgam, kara safra ve sarı safradan ibaret dört sıvının kirlenmesi­ni gösterirlerdi. Bundan dolayı tedavide kirli sıvıların boşaltılması (kan almak, müshil vermek vb.) yoluna gidilirdi. Eski Yunan'da Hipokrat (m.ö. V. asır) ahlat nazariyesini geliştirmiş ve bu anlayış XIX. yüzyıla kadar tesirini sürdürmüş­tür. Tabiat alemindeki oluşma ve bozul­mayı meydana getiren dört unsurun in­san bedenindeki karşılığı olarak düşü­nülen dört sıvı Hipokrat'ın hümoral pa­tolojisinin temelini teşkil etmiştir. Böylece "Hümoral patoloji" düşüncesi doğmuştur. İslam tıbbı da Antik Yunan'da doğmuş olan bu tıp teorisini büyük ölçüde benimsemiş ve geliştirmiştir. İslam tıp teorisinde Humoral Patoloji Teorisi'nin genel unsurları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.[3]

Dört Unsur Hava Ateş Toprak Su
Dört Hılt (sıvı) Kan Sarı safra Kara safra Balgam
Organı Kalp-Akciğer Karaciğer-Öd Dalak-Mide Beyin
Mevsimi İlkbahar Yaz Sonbahar Kış
Yaş dönemi Çocukluk Gençlik Erişkinlik İhtiyarlık
Fiziksel özelliği Nemli-Sıcak Kuru-Sıcak Kuru-Soğuk Nemli-Soğuk
Rengi Kırmızı Sarı Siyah Beyaz
Tadı Tatlı Acı Ekşi Tuzlu
Zamanı Sabah Öğle İkindi Akşam
Karakteri Sıcakkanlı Öfkeli İçine kapanık Soğukkanlı
Burcu İkizler-Boğa-Koç Başak-Aslan-Yengeç Terazi-Akrep-Yay Balık - Kova-Oğlak
Musiki makâmı Şehnâz Isfahân Nevâ Rast Hicaz Büzürk Irak Bûselik Zengûle Hüseynî Uşşâk Nevrûz
Tedavisi Kuru, Sıcak İlaçlar Nemli, Soğuk ilaçlar Nemli, Sıcak İlaçlar Kuru, Sıcak İlaçlar

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Doç. Dr. Duran CANKÜL, Hilal AYVALI (2020). "Gastronomi Trendlerinden Biri Olarak Terapötik Beslenme ve Hıltlar Teorisi". Türk Turizm Araştırmaları Dergisi. 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024. 
  2. ^ Ali Haydar Bayat (2006). Osmanlı Tıbbında Cinsellik ve Ali Bin İshak’ın Bâhnâmesi. 
  3. ^ "Patoloji Dernekleri Federasyonu". web.archive.org. 12 Mart 2008. 12 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2024.