Kontrollü yakma
Kontrollü yakma, genellikle ölü bitki örtüsü ve çürüyen malzeme topluluğunu temizlemek başta olmak üzere çeşitli amaçlarla önceden planlanmış kontrollü ateş yakma uygulamasıdır. Bu amaçlar; Amenajman, ekolojik restorasyon, arazi temizleme veya orman yangınlarıyla mücadele olabilir. Kontrollü yakma tarımda kullanılan kes-ve-yak(Slash-and-burn) yöntemiyle de benzeşmektedir.[1] Ayrıca kontrollü yangın, kontrollü yanma veya kontrollü ve amaçlı yakma şeklinde de ifade edilmektedir. Orman yangınlarıyla mücadelede kullanılan yöntemlerden birisi olan karşıateş yöntemi de bir çeşit kontrollü yakmadır.
Kontrollü yakmada; Yanıcı maddenin miktarının azaltılması, kesim artıklarının temizlenmesi, tohumlama için alan hazırlanması, yaban hayatı koşullarının iyileştirilmesi, türler arası rekabetin kontrolü, böcek ve hastalıkların kontrolü, bölgenin gençleştirilmesi, yangına bağlı türlerin sürekliliğini sağlama ve estetiksel değişim gibi amaçlar güdülmektedir.[2] Fakat, kontrollü yakma yanlış koşullarda gerçekleştirilirse arzu edilmeyen sonuçlar doğurabilmektedir. kontrollü yakma binlerce yıldır dünya çapında yerli halklar tarafından biyolojik çeşitliliği teşvik etmek ve yabani mahsulleri yetiştirmek için kullanılmış ve kullanılmaktadır.[3]
yanıcı maddenin yani yakıtın azaltılması ormanda ortaya çıkan örtü yangınlarının tepe yangınına dönüşmesini azaltacaktır. Özellikle kuru yakıtın(dal, ot, kesim artığı) bol olduğu ormanlarda ortaya çıkan yangın tepe yangınına daha hızlı dönüşecektir. Bu sebeple doğal yakıt özellikle orman yangının daha az olduğu soğuk aylarda kontrollü olarak yakılarak azaltılmakta ve orman yangınının büyümesi ve ortaya çıkma riski azaltılmaktadır.[4] Kontrollü yakma, bazı ağaçların çimlenmesini teşvik etmekte ve fidelerin canlılığını artıran toprak katmanlarını ortaya çıkarmaktadır.[5]
Prosedür
[değiştir | kaynağı değiştir]Kontrollü bir yangın planlanırken personelin sağlık ve güvenliğinin korunması, yangının kaçmasının önlenmesi ve dumanın etkisinin azaltılması en önemli hususlardır.[6] Dumanın etkisini en aza indirmek için, mümkün olduğunca yanma gündüz saatleriyle sınırlandırılmalıdır.[7] Ayrıca ılıman iklimlerde, yerli türlerin sezon boyunca büyümeye başlamasından önce otlakların ve çayırların yakılması önemlidir, böylece yalnızca ilkbaharda daha erken sürgün veren yerli olmayan türler yangından etkilenir.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Managing Brush Fires" (PDF). February 2017. 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Kontrollü ve Amaçlı Yakma Teknikleri ve Kullanım Alanları" (PDF). Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu. 8 Eylül 2005. 22 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
- ^ Palmer, Jane (29 Mart 2021). "Fire as Medicine: Learning from Native American Fire Stewardship". eos.org. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
- ^ Guidelines for Low Intensity Bushfire Hazard Reduction Burning 12 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on 11-3-2009
- ^ "Reasons For Prescribed Fire In Forest Resource Management - A Guide for Prescribed Fire in Southern Forests". Bugwood.org. 24 Mart 2003. 5 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2011.
- ^ Ontario Ministry of Natural Resources (May 2019). "Prescribed Burn Manual" (PDF). Ministry of Natural Resources. 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Şubat 2024.
- ^ Guidelines for Low Intensity Brush Fire Hazard Reduction http://www.hillside.rfsa.org.au/lowintensityhrburn.pdf 12 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on May 8, 2016
- ^ Ditomaso, Joseph M.; Brooks, Matthew L.; Allen, Edith B.; Minnich, Ralph; Rice, Peter M.; Kyser, Guy B. (June 2006). "Control of Invasive Weeds with Prescribed Burning". Weed Technology (İngilizce). 20 (2). ss. 535-548. doi:10.1614/WT-05-086R1.1. ISSN 0890-037X.
