Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu
| Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | DİSK |
| Kuruluş | 13 Şubat 1967 (57 yıl, 264 gün önce.) |
| Tür | İşçi Sendikaları Konfederasyonu |
| Merkez | Dikilitaş Mah. Eren Sokak No. 4 Beşiktaş, İstanbul, Türkiye[1] |
| Üyeler | 112.534 kişi[2] |
| Genel Başkan | Arzu Çerkezoğlu[3] |
| Genel Sekreter | Adnan Serdaroğlu |
| Üyelik | Avrupa Sendikalar Konfederasyonu ETUC Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu ITUC |
| Resmî site | www.disk.org.tr |
 Bayrak | |
Marş 50. Yıl Marşı (2017-günümüz) | |
Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (ya da kısaca DİSK), 13 Şubat 1967 tarihinde Türk-İş'ten ayrılan Maden-İş, Lastik-İş, Basın-İş ve bağımsız Gıda-İş, Türk Maden-İş (Zonguldak) sendikaları ve onların genel başkanları olan Kemal Türkler, Rıza Kuas, İbrahim Güzelce, Mehmet Alpdündar ve Kemal Nebioğlu tarafından kurulan işçi sendikaları konfederasyonudur. 12 Eylül Askeri Darbesi ile kapatılmasının ardından 19 Ocak 1992 tarihinde yeniden kurulmuştur. DİSK, bağımsız bir sınıf ve kitle örgütüdür.[4]
Mevcut başkanı Arzu Çerkezoğlu'dur. Genel merkezi Şişli, İstanbul'da bulunmaktadır.[1]
DİSK, Avrupa Sendikalar Konfederasyonu ve Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu üyesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1961-1967: Türkiye İşçi Partisi ve sendikal mücadele
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
1967-1971: DİSK’in kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Maden-İş, Lastik-İş ve Basın-İş sendikaları, 12 Şubat 1967’de yaptıkları olağanüstü kongrede, Türk-İş’ten ayrılma ve konfederasyonlaşma kararı aldılar. 13 Şubat 1967’de Bağımsız Gıda-İş ve merkezi Zonguldak’ta bulunan Türk Maden-İş’in de katılımı ile DİSK kuruldu. Bu tarihte kendilerine verilen temsil yetkisiyle İstanbul Valiliğine giden dilekçe sahibi 5 kişi; Maden-İş Genel Başkanı Kemal Türkler, Lastik-İş Genel Başkanı ve TİP Ankara Milletvekili Rıza Kuas, Basın-İş Genel Başkanı İbrahim Güzelce, Gıda-İş Genel Başkanı ve TİP Tekirdağ Milletvekili Kemal Nebioğlu ile T. Maden-İş (Zonguldak) Genel Başkanı Mehmet Alpdündar’dı.[5] Aynı gün İstanbul Çemberlitaş'taki Şafak Sineması'nda yapılan ilk genel kurulda Kemal Türkler yeni konfederasyonun genel başkanlığına seçildi.[6]
Genel Kurulu 15 Haziran’da Bank-Sen-İş Kongre Salonu’nda toplanan Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun kurucu Yürütme Kurulu Kemal Türkler’in Genel Başkanlığında İbrahim Güzelce (Genel Sekreter), Kemal Ayav, Macit Karabulut ve Şinasi Şengün’den oluştu ve Rıza Kuas, Kemal Nebioğlu, Mehmet Alpdündar, Şinasi Kaya ve Ehliiman Tuncer ise kurucu Yönetim Kurulu üyesi seçildiler.[5][7]
Kuruluşun hemen ardından 24 Haziran 1967 tarihinde yürürlükte olan İş Kanunu’nu protesto etmek için Ankara’da Tandoğan Meydanı’nda tarafından bir miting düzenlenmiş, bu DİSK’in ilk kitlesel eylemi olmuştur. Aynı dönemde İstanbul’da bulunan Gevriyeloğlu Mensucat fabrikasında çalışan Tekstil üyesi işçiler uyuşmazlık üzerine greve çıkmış, grev 29 Ağustos’ta anlaşmayla kaldırılmıştır.[7]
1968 yılında 24-25 Şubat tarihlerinde DİSK 2. Genel Kurulu Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) salonunda toplanmıştır. Aynı tarihlerde, Zonguldak’ın Kozlu ve Üzülmez bölgelerindeki 25.000 işçi toplu sözleşmelerden sonuç alınamaması üzerine 6 ve 7 Şubattan itibaren iş bırakmaktaydı. Yürüyüşlerin ve güvenlik güçleriyle çatışmalardan yaşandığı eylemlerde 13 polis yaralandı, bir başkomiser kayboldu. Olaylar sonrasında köyüne dönmekte olan iki maden işçisi öldürüldü. 21 Şubat’ta imzalanan toplu sözleşme ile eylemler sona erdi.[8]
1969 yılında Singer fabrikasında çalışan 520 DİSK - T. Maden-İş üyesi işçi sendika seçme özgürlüğünü savunmak, işten çıkarmaları protesto etmek ve haftalık çalışma süresinin 48 saate indirilmesi için 11 Ocak’ta iş yerini işgal etti ve aynı yıl içerisinde Türkiye’de ilk kez bir sinemada grev ilan edildi. Yeni Sinema’da çalışan ve OLEYİS üyesi on dokuz işçi 11 Ocak’ta greve başladı. Grev 26 Ocak’a kadar sürdürüldü.[7] 13 Haziran 1969 tarihinde Çorum, Alpagut linyit işletmesinde çalışan maden işçileri ücretlerini alamadıkları için ocakların işletilmesine el koydu ve 1 Ağustos 1969’da Türk Demir Döküm fabrikasında çalışan 2300 T. Maden-İş üyesi işçi toplu sözleşme görüşmelerinin sürüncemede bırakılması nedeniyle fabrikayı işgal etti. 19 Ağustos’ta Koç Holding ile T. Maden-İş arasında bir protokol imzalandı.[7]
13-15 Haziran 1970 tarihlerinde DİSK 3. Genel Kurulu Yeşilköy’de, Çınar Oteli salonunda toplandı. Bu dönemde, hükûmetin Türk-İş’in de desteğiyle 274 ve 275 sayılı yasaları değiştirerek ve sendika seçme özgürlüğünü ortadan kaldırarak sendikal tekel yaratmayı ve DİSK’i fiilen etkisiz kılmayı hedeflemesi üzerine işçiler sendikalarına ve özgürlüklerine getirilen bu kısıtlama nedeniyle 15-16 Haziran’da İstanbul sokaklarını işgal ettiler. Tarihe 15-16 Haziran Olayları olarak geçen gelişmelerde DİSK’in çağrısıyla işçiler fabrikalarda üretimleri durdurmuş ve kent merkezlerinde toplanarak eyleme geçmiştir. Türkiye tarihinde ilk defa gösteriler sebebiyle Haliç Köprüsü açılarak iki ayrı işçi grubunun birleşmesi önlenmeye çalışılmış, boğaz’da vapur ve motor ulaşımı kesilmiştir. 16 Haziran’da İstanbul Kadıköy Meydanı’nda işçilerin üzerine polis tarafından ateş açılması sonucu Mutlu Akü Fabrikası’dan Yaşar Yıldırım, Vinleks’ten Mustafa Bayram ve Cevizli Tekel Fabrikası’ndan Mehmet Gıdak adlı işçilerle birlikte bir esnaf ve bir de polis yaşamını yitirdi, yüzlerce işçi yaralanmıştır.[7] 15 Haziran günü, 115 iş yeri ve yaklaşık 75 bin işçiyle başlayıp, 16 Haziran günü 168 fabrika ve 150 bine yakın işçi ile devam eden 15-16 Haziran Olayları, sanayi işçilerinin yoğun olarak bulundukları İstanbul ve Kocaeli bölgelerinde etkili oldu. Olaylar ancak 1.Ordu Komutanlığı’na davet edilen DİSK yöneticilerinin çağrısı ile son bulmuştur.[8]
DİSK, 1967-1971 tarihleri arasında aktif bir biçimde Türkiye İşçi Partisi desteklemiş ve parti ile sendika arasında karşılıklı bir etkileşim gelişmişti. DİSK kurucularından Kemal Nebioğlu ve Rıza Kuas 1965 seçimlerinde TİP milletvekili olarak TBMM’ye girmiş, 1968’de DİSK ve Maden-İş Başkanvekili Şinasi Kaya TİP’ten İstanbul Belediye Başkanı adayı olmuş, Rıza Kuas 1969’da yeniden milletvekili seçilmişti. DİSK 1969 genel seçimlerinde ve ara seçimlerde TİP’e oy verilmesi çağrısında bulunmuştu.[8] 1971 yılına gelindiğinde ise sosyalist hareket içindeki bölünmeler ve Türkiye İşçi Partisi içerisinde yaşanan ayrışmalar DİSK’i de etkilemiş, güç kaybeden TİP’in özellikle 1971’deki son kongresinden sonra DİSK ile ilişkileri çoğunlukla sona ermiş ve üzerindeki etkisi yavaş yavaş ortadan kalkmıştı. Bu dönemde DİSK, 12 Mart 1971 tarihinde askeri kuvvetlerin bir muhtıra vererek hükûmetin istifaya zorlandığı askerî müdahaleye karşı bir tavır geliştirmemiş, aksine yayınladığı bildiriyle 12 Mart Muhtırası’nı desteklediğini açıklamış ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin yanında olduğunu belirtmiştir.[9]
1971-1980 dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Mart 1971 Muhtırasıyla başlayan süreçte sürmekte olan Sıkıyönetimden dolayı bütün grev, direniş ve toplantıları yasaklanmış ve izne tabi kılınmıştı. DİSK büyük ölçüde sessizliğe çekilmiş, ve bu durum ancak 14 Ekim 1973’te yapılan milletvekili ve senato seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nin galip çıkması ile beraber tersine dönmeye başlamıştır.
DİSK'in 4. Genel Kurulu 12-13 Şubat 1973 tarihlerinde Şişli’de, Nis Düğün Salonu’nda toplanmış ve Genel Kurul’da toplu sözleşme yetkisinin alınmasında en geçerli ve en kısa yolun “Referandum” olduğu savunulmuştur. Bu dönemde DİSK, sosyal demokrat bir söylem geliştirmek iddiasında olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin etkisi altına girmiştir. DİSK Yönetim Kurulu’nun 8 ve 12 Eylül 1973 tarihlerinde yaptığı iki toplantı sonucunda 14 Ekim 1973’te yapılacak olan milletvekili ve senato seçimlerinde tüm işçileri Cumhuriyet Halk Partisi'ne oy vermeye çağırmış ve gerekçelerini şu şekilde açıklamıştır:[7]
12 Mart sonrası tavrı, anayasa ve demokratik hayata aykırı yasaların iptali için uğraş vermesi, insanca ve demokratik bir çalışma hayatını gerçekleştirecek bir düzen değişikliği anlayışına yönelmesi, grevleri yasaklayan, lokavtları serbest bırakan devlet politikasına karşı çıkması, seçim bildirgesinde ‘halkının bütün fertlerinin yaşama ve çalışma koşullarının demokrasi ve özgürlükler içinde gelişmesini ve mutluluğa ulaşmasını sağlayıcı tedbirler’ getirmeyi öngörmesi, .... DİSK 1973 genel seçimlerinde Anayasal özgürlükleri ve demokratik hakları ve uygarlıkçı bir anlayışı savunan tek parti durumunda olduğu için işçileri, köylüleri, esnafı, memurları ve tüm dar gelirli vatandaşı CHP’ye oy vermeye çağırır.
DİSK, CHP’ye oy verme çağrısını 9 Aralık 1973’te yapılan mahalli seçimlerde de tekrarlamıştır. Aynı dönemde 13 Şubat 1974’te kutlanan DİSK'in 7. kuruluş yıldönümüne Başbakan Bülent Ecevit kutlama mesajı göndermiştir.[9] Seçimlerde önemli bir başarı elde eden CHP, 25 Ocak 1974’te MSP ile koalisyon hükûmeti kurmasının ardından Sıkıyönetim büyük ölçüde kaldırılmış, bu da sendikal mücadelede bir canlanmayı beraberinde getirmiştir. 1974 yılında gerçekleşen grev sayısı bir önceki yılın iki katına çıkmış, bu grevlerin büyük bir kısmı DİSK’e bağlı sendikalar tarafından gerçekleştirilmiştir. DİSK'in gösterdiği mücadele çizgisi birçok işçinin DİSK'e katılımını hızlandırmış ve bu da birçok gerilimin ortaya çıkmasına sebep olmuştur[9] Örneğin, 11 Mart 1974’te Ülker işçilerinin Türk-İş’e bağlı Tekgıda-İş’ten topluca istifa ederek DİSK/Gıda-İş’e üye olmalarıyla ile birlikte olaylar meydana gelmiş, işverenin Gıda-İş’i tanımadığını açıklaması üzerine işçiler 17 Eylül’de fabrikada üretimi durdurmuşlardır. Ayrıca bu dönemde, DİSK Kıbrıs Barış Harekatı'nı yayınladığı bildiri ile desteklemiş, işçileri devletin Savaş Fonuna birer brüt yevmiye ile katılmaya çağıran bir kampanya açmış ve Genel Başkan Kemal Türkler ve T. Maden-İş Genel Başkan Vekili Şinasi Kaya Ekim ayı içinde bir dizi ziyaret gerçekleştirerek Avrupalı sendikacılara Kıbrıs’a yapılan çıkarmanın gerekçesini anlatmışlardır.[7][9]
1975 yılı ve gerçekleşen 5.Kongre DİSK açısından önemli dönüm noktalarından biri olmuştur ve 12 Eylül'e kadar sürecek olan ikinci yükseliş dönemi olarak adlandırabilecek döneme girmiştir. DİSK'in 5. Genel Kurulu 21-24 Mayıs 1975 tarihlerinde Tepebaşı’ndaki Kazablanka Düğün Salonu’da toplanmıştır. DİSK bu genel kuruluna ilk kez Sovyetler Birliği Sendikalar Merkezi’nden ve Fransız Komünist Partisi’nin denetimi altındaki Genel Emek Konfederasyonu’ndan (CGT) delegasyonlar katılmıştır ve genel kurul sonunda, DİSK yönetimi büyük ölçüde Türkiye Komünist Partisi'ne bağlı kişilere geçmiştir. Türkiye Komünist Partisi, özellikle Türkiye’den Partizan grubunun (Veysi Sarısözen, Nabi Yağcı ve arkadaşları) 1972 yılında TKP’ye katılması sonrasında 1973 yılında bir atılım sürecine girmiş ve 1 Ocak 1974 tarihinde Atılım Dergisi yayımlanmaya başlanmıştı. Bu yıllarda DİSK’in en önemli sendikası olan Maden-İş’te Partizan grubundan uzmanlar çalışmaktaydı ve bu kişilerin de çabalarıyla Maden-İş yönetiminde Kemal Türkler ve Şinasi Kaya dışındakiler değiştirilmişti.[10] Bu durum, DİSK Genel Kuruluna yansımış, özellikle TİP, TSİP ile DİSK yöneticileri arasında özellikle Cumhuriyet Halk Partisi'ne verilen destek konusunda çıkan tartışmaların dolayı, TİP'lilerin DİSK yönetimi tarafından tamamen tasfiye edilmesinin ardından TKP kadroları DİSK yönetime gelmeyi başarmıştı. TİP’in ve DİSK’in kuruluşlarında yer almış ve Almanya’da çalıştığı süre içinde TKP ile ilişkisini geliştirmiş sendikacı İbrahim Güzelce genel sekreterliğe seçilmiş, o yıllarda Türkiye Komünist Partisi'nin en üst düzey yöneticilerinden biri olan Aydın Meriç de DİSK Genel Sekreter Yardımcısı olmuştu.[9][10] Böylelikle, temel amaç olarak işçi sınıfında içinde örgütlenmeyi ve işçi sınıfını siyasal mücadelenin öncüsü haline getirmeyi benimseyen Türkiye Komünist Partisi 1977 yılında yapılacak 6.Genel Kurul'a kadar faaliyetlerini DİSK aracılığıyla yürütme fırsatını elde etmiştir.[11]
Aynı zamanda bu dönemde DİSK için siyasal amaçlı yaygın kitle eylemlerini gündeme gelmiş ve sendikal hareketlerde ciddi bir yükseliş gerçekleşmiştir. Fakat 1. Milliyetçi Cephe (MC) hükûmetinin kurulmasının ardından DİSK üzerindeki siyasi baskılar da artmıştır. 17 Ocak 1975’te İstanbul’da Beko Teknik’te Maden-İş’e geçmek isteyen, 15 Martta İstanbul’da Northern Electric fabrikasında yine Maden-İş’e üye olmak için direniş yapan işçilere polis saldırmış, Genel-İş üyesi 6000 ve Sosyal-İş üyesi 5000 işçinin SSK iş yerlerindeki grevleri gibi pek çok greve mahkeme ya da sıkıyönetim kararları ile izin verilmemiş, Konya’da Maden-İş’e üye olmak isteyen Seydişehir Alüminyum işçilerinin üzerine 26 Aralık 1975’te ateş açılmıştır.[9] Artan baskılara karşı, DİSK 6 Eylül’de İzmir, 20 Eylül’de İstanbul'da Demokratik Hak ve Özgürlükler İçin Mücadele Mitingleri mitinglerini düzenlenmiş, çeşitli demokratik kitle örgütleri tarafından da desteklenen bu mitinglere on binlerce işçi katılmıştır.[7]
1976 yılının Şubat ayında çeşitli yazarlar ve sanatçıların katılımı ile DİSK'in 9.kuruluş yıl dönümü kutlanmış, Genel Başkan Kemal Türkler DİSK'in mücadelesini şu sözleri ile açıklamıştır:[9]
Sınıf uzlaşmacılığına ve Amerikan sendikacılığına karşı 13 Şubat 1967 günü kurulan DİSK, kısa süre içinde sayıca gücünün ötesinde bir prestij ve saygınlık kazandı. Bunda en önemli pay, tabanın söz ve karar sahibi olma ilkesinin, sendika içi demokrasinin uygulanmasıydı. Yüzlerce, binlerce bilinçli işçi, gece gündüz ve yorgunluk bilmeden DİSK’e sahip çıktı... Görmediğimiz, tanımadığımız binlerce işçi sınıfı yandaşı DİSK’in yücelmesi için yiğitçe kavga verdiler. DİSK’in adı, iş yerleri duvarlarına, İstanbul sokaklarına, yurt toprağına bu kahırlı, sabırlı ve kararlı mücadeleyle kazındı.
Aynı yıl, 1 Mayıs Türkiye'de ilk defa Taksim Meydanı'nda DİSK'in organize ettiği gösteriler ile kutlandı. Yine aynı dönemde, DİSK/Yeni Haber-İş’in örgütlü olduğu İstanbul Telefon Başmüdürlüğüne bağlı beş şantiye, taşıtlar amirliği ve Ümraniye PTT fabrikası işçileri 11 Mart’ta, Yeraltı Maden-İş’in örgütlü olduğu Yeni Çeltek Kömür ve Madencilik AŞ iş yerinde çalışan 980 işçi 5 Mayıs’ta greve başlamış, Bursa Tofaş Fabrikası işçisi, DİSK/T. Maden-İş üyesi Muammer Çetinbaş öldürülmüş, DİSK/Barder-İş Genel Başkanı Kenan Budak 2 Kasım’da uğradığı silahlı bir saldırıda yaralanmıştır.[7] Öte yandan, Anayasa Mahkemesinin 11 Ekim 1975’te iptal ettiği Devlet Güvenlik Mahkemeleri Yasasının Milliyetçi Cephe iktidarı tarafından bir yıl içinde yeniden yasalaştırılmak istenmesi üzerine DİSK bu durumu sıkıyönetimsiz sıkıyönetim olarak değerlendirerek, Türkiye genelinde Genel Yas ilan etti ve DGM’ye Hayır!, MC’ye Hayır sloganları ile kitlesel eylemler örgütledi.
1973 genel seçimlerinde olduğu gibi, 21 Şubat 1977’deki genel seçimlerinde de DİSK, Cumhuriyet Halk Partisi’ni destekleyeceğini açıkladı. Konuya ilişkin yapılan açıklamada “DİSK, hem demokratik bir ortamdan yana, hem de hükümeti kurmaya en yakın parti olduğu için 1977 Genel Seçimlerinde CHP’yi destekleme kararı almıştır” denildi.[7] O yıl, 1 Mayıs'ın gösterileri yine DİSK tarafından yine Taksim Meydan'ında organize edilmiş, fakat nereden geldiği ve kim tarafından açıldığı belli olmayan silahlı saldırı sonucunda 37 kişi hayatını kaybetmiş, 136 kişi ise yaralanmıştır.
DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in 28 Temmuz 1977’de iktidarda bulunan 2. Milliyetçi Cephe hükûmeti ve politikalarına karşı Ulusal Demokratik Cephe (UDC) kurulması için çağrı yapmış, yayınlanan çağrı mesajında şu görüşleri dile getirmiştir:[7]
Milliyetçi Cephe işbirlikçi tekelci sermayenin en gerici, şoven kesimlerinin oluşturduğu gericilik ve faşizm cephesidir. Bu cepheye karşı ve güvenoyu aldığı takdirde 2. MC’yi bir an önce iktidardan uzaklaştırmak için, ulusal bağımsızlıktan, demokrasi, barış ve toplumsal ilerlemeden yana olan parlamento içindeki ve dışındaki tüm örgüt ve güçlerin Ulusal Demokratik Cephe (UDC) içinde bir araya gelmeleri ve UDCyi güçlendirmeleri acil bir görev ve zorunluluktur... Demokrasi düşmanlarınca yaratılan bu cepheleşmenin Demokrasi Bölümü’nde CHP’nin gerekli yerini alması, işlev ve görevlerini daha somut biçimde yerine getirmesi önemli bir zorunluluk haline gelmiştir.
Fakat bu çağrı ve Kemal Türkler, özellikle Cumhuriyet Halk Partisi'ne yakın sendika yöneticileri tarafından ağır bir şekilde eleştirilmiş ve sonrasında DİSK'te yönetim düzeyinde ayrılığa neden olmuştur. DİSK Yürütme Kurulu “4’ler”, “3’ler” olarak ikiye ayrılmış ve yeni bir genel sekreter Yönetim Kurulunca atanmıştır.[9] Yaşanan tartışmalar Cumhuriyet Halk Partisi'ne yakın Abdullah Baştürk'ün öncülük ettiği üyelerce TKP kadrolarına karşı başlatılmış, olağanüstü genel kurul kararı alınmıştır. DİSK 6. Genel Kurulu 22-27 Aralık 1977 tarihlerinde Harbiye Şehir Tiyatrosu Salonu’nda toplanmış, Abdullah Baştürk’ün DİSK Genel Başkanlığına, daha önce Kemal Türkler ile hareket etmesine rağmen Fehmi Işıklar DİSK Genel Sekreterliğine seçilmiştir.[9] Genel kurul sonucunda TKP'li kadroları etkinliği büyük ölçüde DİSK'te sona ermiştir ve bir süre sonra Kemal Türkler disiplinsizlik suçu ile ihraç edilmiştir.[5]
Bu yönetim değişikliği sendikanın yürüttüğü mücadelede çok büyük bir değişikliğe sebep olmamış, 1978-1980 yılları arasında DİSK ve ona bağlı sendikaların grevleri, mitingleri sürmüştür. 19-26 Aralık 1978 tarihlerinde meydana gelen Maraş Katliamı'na karşı 5 Ocak 1979 "Faşizmi Lanetleme Eylemleri"ni düzenlemiştir. 1 Mayıs 1979 kutlamalarında dönemin Bülent Ecevit'in Cumhuriyet Halk Partisi hükümetinin yasaklamasına rağmen DİSK yine de Taksim Meydanı için çağrı yapmış , bunun üzerine DİSK Genel Merkezi polis tarafından basılmış ve 1 Mayıs afişlerine ve gazetelerine el konmuştur. Aynı gün DİSK genel başkanı Abdullah Baştürk ve Yürütme Kurulu üyeleri gözaltına alınmıştır.[12] Yaşananlar rağmen, DİSK CHP'ye önceki seçimlerde verdiği destek 14 Ekim 1979 tarihinde gerçekleşen ara seçimlerde de sürmüş, DİSK yaptığı açıklama ile MHP, CGP, AP ve MSP'nin mutlaka yenilmesi ve geri itilmesi gerektiğini vurgulamış, faşizme karşı mücadelede önemli görevler yapabileceğini öne sürdüğü CHP’ye oy verilerek desteklenmesini istemiştir.[7]
1980 yılında ise Tariş ve Antbirlik direnişleri DİSK'in dahil olduğu en önemli gelişmelerdir. Bu yıl 1 Mayıs gösterileri sıkıyönetim tarafından yasaklanmasına rağmen, DİSK üyeleri birçok ilde gösteriler düzenlemiştir 30 Nisan ve onu izleyen günlerde başta DİSK Yürütme Kurulu üyeleri olmak üzere değişik illerde 515 DİSK üyesi gözaltına alınmıştır.[12] Ardından, 25-30 Haziran tarihlerinde DİSK 7. Genel Kurulu, İstanbul Harbiye Şehir Tiyatrosu Salonu’nda toplanmıştır.
12 Eylül 1980 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin yönetime el koymasının ardından İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı, 14 Eylül’de yayınladığı 4 No’lu bildiri ile DİSK yöneticilerini “Güvence” için teslim olmaya çağırmış, Millî Güvenlik Konseyi, 18 Eylül’de yayınlanan 8 No’lu kararı ile DİSK’in taşınır ve taşınmaz mal varlıklarına el koyduğunu açıklamıştır ve 11 Kasım’da DİSK üyesi sendikaların yönetimine Sıkıyönetim Komutanlarınca belirlenen kayyımlar atanmıştır. 7 Aralık’tan itibaren 2364 sayılı Yasa ile tüm sendika üyelerini kapsayan Yüksek Hakem Kurulu uygulamasına geçilmiş, 12 Eylül’de gözaltına alınan altmış yedi DİSK yöneticisi tutuklanmıştır.[7] DİSK hakkında 78 kişinin idamının istendiği 1477 sanıklı bir dava açılmıştır.[7]
12 Eylül sonrası ve yeniden kuruluş
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
2000'ler
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Genel Başkanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kemal Türkler (1967-1977)
- Abdullah Baştürk (1977-1992)
- Kemal Nebioğlu (1992-1994)
- Rıdvan Budak (1994-2000)
- Süleyman Çelebi (2000-2011)
- Erol Ekici (2011-2013)
- Kani Beko (2013-2018)
- Arzu Çerkezoğlu (2018-günümüz)
Üye Sendikalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu 
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sendika | İş Kolu ve Üye Sayısı | |||||||
| # | Adı | Kısaltma | Kuruluş | Genel Başkan | İş Kolu ve İş Kolu Kodu | Üye sayısı | ||
| 1 | Türkiye Gıda Sanayii İşçileri Sendikası | GIDA-İŞ | 1947 | Seyit ASLAN | Gıda Sanayii (02) | 1.869 | ||
| 2 | Türkiye Devrimci Maden Arama ve İşletme İşçileri Sendikası | DEV MADEN-SEN | 1959 | Tayfun GÖRGÜN | Madencilik ve Taş Ocakları (03) | 1.445 | ||
| 3 | Türkiye Petrol, Kimya ve Lastik Sanayii İşçileri Sendikası | LASTİK-İŞ | 1949 | Alaaddin SARI | Petrol, Kimya, Lastik, Plastik ve İlaç (04) | 16.690 | ||
| 4 | Tekstil İşçileri Sendikası | TEKSTİL | 1965 | Kazım Doğan | Dokuma, Hazır Giyim ve Deri (05) | 13.823 | ||
| 5 | Türkiye Tüm Kağıt Selüloz Sanayii İşçileri Sendikası | TÜMKA-İŞ | 1971 | Muammer ÇİFÇİLER | Ağaç ve Kağıt (06) | 163 | ||
| 6 | İletişim Haberleşme, Posta ve Çağrı Merkezi İşçileri Sendikası | İLETİŞİM-İŞ | 2013 | Fatma TULUM ERYOLDAŞ | İletişim (07) | 466 | ||
| 7 | Türkiye Basın, Yayın, Gazetecilik, Grafik-Tasarım, Baskı ve Ambalaj Sanayi İşçileri Sendikası | BASIN-İŞ | 1967 | Faruk EREN | Basın, Yayın ve Gazetecilik (08) | 3.053 | ||
| 8 | Türkiye Devrimci Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası | BANK-SEN | 1972 | Duygu Çalışkan | Banka, Finans ve Sigorta (09) | 120 | ||
| 9 | Sinema Emekçileri Sendikası | SİNE-SEN | 1978 | Zafer AYDEN | Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar (10) | 162 | ||
| 10 | Türkiye Sosyal Sigortalar, Eğitim, Büro, Ticaret, Kooperatif ve Güzel Sanatlar İşçileri Sendikası | SOSYAL-İŞ | 1966 | Mustafa AGUŞ | Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar (10) | 5.156 | ||
| 11 | Türkiye Porselen, Çimento, Cam, Tuğla ve Toprak Sanayi İşçileri Sendikası | CAM KERAMİK-İŞ | 1968 | Birol SARIKAŞ | Çimento, Toprak ve Cam(11) | 239 | ||
| 12 | Birleşik Metal İşçileri Sendikası | BİRLEŞİK METAL-İŞ | 1947 | Adnan SERDAROĞLU | Metal (12) | 36.239 | ||
| 13 | Devrimci Yapı İşçileri Sendikası | DEV YAPI-İŞ | 1970 | Özgür KARABULUT | İnşaat (13) | 1.344 | ||
| 14 | Elektrik, Gaz ve Su Çalışanları Sendikası | ENERJİ-SEN | 2006 | Süleyman KESKİN | Enerji (14) | 2.973 | ||
| 15 | Nakliye İşçileri Sendikası | NAKLİYAT-İŞ | 1975 | Ali Rıza KÜÇÜKOSMANOĞLU | Taşımacılık (15) | 11.827 | ||
| 16 | Liman, Tersane Gemi Yapım-Onarım İşçileri Sendikası | LİMTER-İŞ | 1976 | Kamber SAYGILI | Gemi Yapımı ve Deniz Taşımacılığı, Ardiye ve Antropoloculuk (16) | 383 | ||
| 17 | Devrimci Sağlık İşçileri Sendikası | DEV SAĞLIK-İŞ | 1973 | Arzu Çerkezoğlu | Sağlık ve Sosyal Hizmetler (17) | 2.766 | ||
| 18 | Devrimci Turizm İşçileri Sendikası | DEV TURİZM-İŞ | 2011 | Mustafa Safvet YAHYAOĞLU | Konaklama ve Eğlence İşleri (18) | 1.165 | ||
| 19 | Özel Güvenlik İşçileri Sendikası | GÜVENLİK-SEN | - | Serdar ASLAN | Savunma ve Güvenlik (19) | 1.875 | ||
| 20 | Türkiye Genel Hizmetler İşçileri Sendikası | GENEL-İŞ | 1962 | Remzi ÇALIŞKAN | Genel İşler (20) | 130.041 | ||
| Toplam | 231.799[13] | |||||||
| Source: "6536 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince; İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2014 Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliği". Türkiye Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2019. "Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Üye Sendikalar". Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu. 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2019. | ||||||||
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sosyal Demokrasi Vakfı İnsan Hakları Demokrasi Barış ve Dayanışma Ödülü (2009)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- DİSK TARİHİ Kitabı 3 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir] | Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2014.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
- ^ Suavi Aydın, Yüksel Taşkın (2014). 1960'tan Günümüze Türkiye Tarihi (2014 bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. s. 168. ISBN 978-975-05-1462-3.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n "Arşivlenmiş kopya". 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2014.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2014.
- ^ a b c d e f g h i "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2014.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 28 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2014.
- ^ Yıldırım Koç (1 Nisan 2007). "TKP'SİZ DİSK TARİHİ YAZILABİLİR Mİ?" (PDF). Aydınlık Dergisi. 28 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ocak 2015. (Türkçe)
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.