Annales Yazarları

Annales Yazarları (Latince annus, yıl; dolayısıyla annales, yani kitapları, yıllık kayıtlar) Roma tarihçileri arasından bir gruba verilen isim. Faal oldukları dönem İkinci Kartaca Savaşı ile Sulla'nın diktatörlüğü arasındaki dönemdir. Bu yazarlar Roma tarihini en erken zamanlardan başlayarak (birçok durumda) kendi yaşadıkları döneme dek yazmışlardır. Kendi dönemlerindeki olaylar daha ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Annales yazarları tarihçilerden farklıdır. Bir annales yazarının esas yaptığı, basitçe yaşanan olayları kayda geçirmekti. Yine de iki sınıf arasında geçişkenlik vardır.^[1] Bazı durumlarda "annales yazarı" (en. annalist) Roma devrinde eser vermiş iki sınıf için de kullanılır.

Erken dönemler itibarıyla annales yazarlarının başvuru kaynakları devlet ve aile kayıtları olsa da tüm bunların üzerinde, resmî Roma kronikleri olan, şehrin kurulmasından bu yana geçen her bir yıl içindeki kayda değer olayların Pontifex Maximus tarafından yazıldığı annales maximi (veya annales pontificum) bulunurdu. Gelgelelim bu yıllıklar Galyalıların Roma'yı yaktıkları sırada yok olmuştu. Yine de bu olaydan sonra, Publius Mucius Scaevola dönemine kadarki süreçte bu yıllıklar restore edildi ve Scaevola döneminde sekiz kitap halinde yayımlandı.

Bu annales yazarları, yaşlı ve genç olmak üzere iki gruba ayrılır. Yaşlı olanlar M.Ö. 150 yılına dek yazmış olanlardır. Bunların dili sade ve gösterişsiz, bilakis güvenilirlikleri ise yüksektir. Her bir ardışık yılın en önemli olayları bunlarda mevcuttur. Cicero bunları İyonyalı logograflarla kıyaslar. Süslü yazmak gibi bir kaygıları bulunmadığını söyler ve bir yazarda bulunması gerektiğini düşündükleri iki meziyetin "anlaşılırlık" ve "sadelik" olduğunu aktarır (De Oratore, II.12.53). Bunların yıllıkları tamamıyla bir "olaylar dökümü"dür.

Koşullar göz önüne alındığında genç nesil kompozisyon sanatına ve retorik süslemeye teşnedir. Genel kaidede bu annales yazarlarında eleştiriden azade bir vatanseverlik (en. patriotism) bulunur. Bu pozisyondan dolayı, örneğin Porsena'nın Roma'yı işgali ve Galyalılara ödenen haraç vb. konular yoksayılmış yahut küçük görülmüştür. Romalıların yiğitlikleri ise oldukça ağdalı bir dille abartılarak sunulmuştur ki halk etkilensin.

İlkin Yunanca yazmışlardır. Bunun iki sebebi vardır. Birinci sebep, Latinlere has ulusal bir edebî stilin noksanlığı, ikinci sebep ise Yunancanın o dönemin eğitimli insanları arasında moda olmasıdır. Yine de bu eserlerin Latince versiyonları da büyük ihtimalle yayımlanmıştı.

Annales yazarlarının ilki, "Roma tarihinin babası" olarak adlandırılan Q. Fabius Pictor'dur. Onun çağdaşı da İkinci Kartaca Savaşı sırasında yıldızı parlayan Lucius Cincius Alimentus'tur (Augustus dönemi antikçisi Cincius ile karıştırılmamalı). O da Pictor gibi, Yunanca yazmıştır. Alimentus, Hannibal tarafından esir alınmıştır (Livius, XXI.38). Bir rivayete göre Hannibal ona, Alplerden nasıl geçtiğini ayrıntılarıyla anlatmıştır. Yazdığı annales Roma tarihini kuruluşundan kendi zamanına kadar anlatır.

M. Porcius Cato ile birlikte Latincede yazılan tarihî eserler dönemi başladı ve çok daha canlı bir dönem, Roma tarihi için başlamış oldu.

Cato'yu takip eden yazarlar arasından başlıcaları şöyle sıralanabilir:

• Lucius Cassius Hemina: (yk. M. Ö. 146) Annales'inin dördüncü kitabında İkinci Kartaca Savaşı hakkında yazmıştır. Araştırmaları çok erken zamanlara kadar dayanır. Plinius onu vetustissimus auctor annalium (i.e. annales yazarlarının en eskisi) olarak adlandırır (Nat. His. XIII.13 [27]).
• Lucius Culpurnius Piso: soyadlı Frugi, yedi kitaplık annales'inde Roma tarihini şehrin kuruluşundan bugüne dek yazdı. Livius'a göre Pictor'a nazaran pek güvenilir bir kaynak değildir. Niebuhr daha da ileri giderek onu, Roma tarihine sistemli bir şekilde sahtekarlıklar sokuşturan ilk yazar olarak görür.
• Quintus Claudius Quadrigarius: (yk. M.Ö. 80) en az yirmi üç kitaptan oluşan, Roma'nın Galyalılarca işgalinden Sulla'nın ölümüne veya daha sonraki bir döneme, kadarki süreci kapsayan bir tarih yazdı. Livius'un eserinde altıncı kitaptan itibaren kaynak olarak kullanıldığı görülüyor. Uzunca bir fragman Aulus Gellius'ta mevcut (IX. 13). Bu fragmanda da Manlius Torquatus ile Galya arasındaki tek bir muharebenin bilgileri var. Dili antik, stili basit olsa da eseri oldukça önemli addedilir.
• Valerius Antias: Quadrigarius'un genç çağdaşı. Yetmiş beş kitaptan oluşan geniş hacimli eserinde Roma tarihini en erken zamanlardan başlayarak yazmıştır. Anlatımdaki ve sayısal verilerdeki kasıtlı abartısıyla ünlüdür. Misalen Sabin bakirelerinin sayısını tam olarak 527 olarak verir. Yine hiçbir Yunan ve Latin yazarının kayda değer herhangi önemli bir olaydan bahsetmediği bir yılda, Antias büyük kayıpların olduğu bir muharebeden bahseder. Yine de Livius, güvenilir olmadığına ikna olana dek ona en muteber kaynaklardan biri olarak muamele etmiştir.
• Gaius Licinius Macer: (öl. M.Ö. 66) Annales yazarlarının sonuncusu addedilir. Geniş hacimli bir eseri vardır ve bu eserde, kaynak aldığı yazarların yazdıklarına oldukça önem verse de, yoğun bir retorik vardır ve kendi ailesinin başarılarını abartarak anlatır. Zorbalıkla suçlanınca intihara teşebbüs etti. (Cicero, De Legibus, I.2; Brutus, 67. Plutarkhos, Cicero, 9).

Roma tarihini bir bütün olarak ele aldığı söylenen yazarlar; annales yazarlarının bazıları yine de kendilerini daha kısa periyodlarla kısıtlamışlardır:

• Lucius Coelius Antipater: (yk. M.Ö 120) Kendini İkinci Kartaca Savaşı ile sınırlamıştır. Eseri retorik süslemelerle yüklüdür. Hannibal ile olan savaşı yazan yazarlar arasında en dikkatli olanı olarak addedilir. Ayrıca kendisi diğer yazarların sunduğu kanıtlara gözünü kapatacak bir tarafgirliğe düşmemiştir (Cicero, De Oratore, II.12) Livius, üçüncü onyılı anlattığı bölümde Antipater'den oldukça faydalanmıştır..
• Sempronius Asellio: (yk. M.Ö. 100) Numantia kuşatması sırasında Scipio Africanus'un askerî tribunus'uydu. En az on dört kitaptan müteşekkil Gestarum Libri adlı eserin sahibidir. Anlattığı olayların içinde bizzat bulunduğundan dolayı, eseri bir nevi hatırat sayılabilir. İçinde bulunduğu sınıfta, olayları basitçe kaydetmek yerine onların nedenleri hakkında iz süren ilk yazardır.
• Lucius Cornelius Sisenna: (M.Ö. 119 – M.Ö. 67) korsanlarla olan savaşta Pompeius'un legatus'uydu. Girit'e düzenlenen seferde yaşamını kaybetmiştir. Sosyal Savaş ile Sulla'nın diktatörlüğü arasındaki zamanı içeren yirmi üç kitaplık bir eser vermiştir. Eseri Sallustius (Iugurtha, 95) tarafından övülmekle beraber, yeterli bilgi vermediği için aynı yazar tarafından menfî eleştirilmiştir. Cicero da eserindeki arkaizm düşkünlüğüne dikkati çeker (Brutus, LXXIV.259). Sisenna ayrıca Miletoslu Aristides'in hikâyelerini tercüme etmiştir ve bazılarınca Plautus üzerine bir tefsir yazdığı düşünülmektedir.
• Lucius Cincius Alimentus, ünlü Roma hukukçusu ve annales yazarı, emrindeki iki lejyonla beraber MÖ 209 yılı Sicilya praetoru'dur. Ekseriyetle Yunanca yazmıştır.^[2] Fabius Pictor ile birlikte ilk iki Romalı tarihçiden biri olarak addedilir. Bununla beraber bu iki yazar da eserlerini, belli bir edebî geleneği olan Yunancayla vermişlerdir.^[3]

• Vakanüvis

• C. W. Nitzsch, Die römische Annalistik (1873)
• H. Peter, Zur Kritik der Quellen der alteren romischen Geschichte (1879)
• L. O. Brocker, Moderne Quellenforscher und antike Geschichtschreiber (1882)
• fragments in H. Peter, Historicorum Romanorum Reliquiae (1870, 1906), and Historicorum Romanorum Fragmenta (1883);
• Pauly-Wissowa, Realencydopadie, art. "Annales"
• the histories of Roman Literature by Martin Schanz and Teuffel-Schwabe
• Mommsen, Hist. of Rome (Eng. tr.), bk. ii. ch. 9, bk. iii. ch. 14, bk. iv. ch. 13, bk. v. ch. 12
• C. Wachsmuth, Einleitung in das Studium der alien Geschichte (1895)
• H. Peter, bibliography of the subject in Bursian's Jahresbericht, cxxvi. (1906)
• Beryl Smalley (1974). Historians in the Middle Ages. Thames and Hudson. ISBN 0-684-14121-3.