Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Antidepresan

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Antidepresan
Essitalopram (Cipralex), SSRI sınıfından en yaygın reçete edilen antidepresanlardan biri.
İlaç sınıfı
Sınıf tanımlayıcıları
AmaçDepresyon, anksiyete bozuklukları
ATC koduN06A
Klinik veri
Drugs.comİlaç Sınıfları
WebMDRxList
Vikiveri öğesi

Antidepresanlar, majör depresif bozukluk gibi bazı duygudurum bozukluklarını, bazı anksiyete bozukluklarını ve bazı kronik ağrı durumlarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır.[1] Antidepresanların yaygın yan etkileri arasında ağız kuruluğu, kilo alımı, baş dönmesi, baş ağrısı, cinsel işlev bozuklukları[2] ve duygusal körelme[3] bulunur. Antidepresanlar, çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler tarafından alındığında intihar düşüncesi ve davranışı riskinde artışa neden olabilir.[4] Antidepresanların özellikle ani bir şekilde kesilmeleri sonucunda, antidepresan yoksunluk sendromu ortaya çıkabilir.[5][6]

2016 yılında yapılan bir meta-çalışmada, majör depresif bozukluğu olan yetişkinler için en sık reçete edilen 21 antidepresan ilacın plasebodan daha etkili olduğu bulundu.[7] Antidepresan ilaçların çocuk ve ergenlerde etkenliği hala bir tartışma konusudur.[8][9] Tıp camiasında, antidepresanların gözlenen etkilerinin ne kadarının plasebo etkisine atfedilebileceği konusunda tartışmalar vardır.[10][11]

Psikoterapi ile birlikte antidepresan kullanımı, depresyonun ve kaygı bozukluklarının tedavisinde tek başına antidepresan kullanmaktan çok daha etkilidir.[12]

Kullanım alanları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Antidepresanlar, majör depresif bozukluk, bazı anksiyete bozuklukları ve bazı kronik ağrı durumları dahil olmak üzere diğer durumları tedavi etmek ve bazı bağımlılıkları yönetmeye yardımcı olmak için kullanılır. Antidepresanlar birbirleriyle kombinasyon halinde veya başka sınıf psikoaktif ilaçlar ile birlikte kullanılabilir.[1]

Majör depresif bozukluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere Ulusal Sağlık ve Klinik Mükemmellik Enstitüsü (NICE) 2009 kılavuzları, risk-fayda oranı düşük olduğundan, hafif depresyonun başlangıç tedavisi için antidepresanların rutin olarak kullanılmaması gerektiğini belirtmektedir. Kılavuzlar, antidepresan tedavisinin aşşağıdaki durumlarda/şekilde kullanılmasını önermektedir:

  • Orta veya şiddetli depresyon geçmişi olan kişiler
  • Uzun süredir devam eden hafif depresyonu olanlar
  • Ana müdahalelerden sonra hala devam eden hafif depresyon için ikinci basamak tedavi olarak
  • Orta veya şiddetli depresyon için birinci basamak tedavi olarak

Kılavuzlar ayrıca, çoğu durumda antidepresan tedavinin psikososyal müdahalelerle birlikte kullanılması gerektiğini ve relaps riskini azaltmak için ilaç kullanımının en az altı ay devam ettirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Seçici setoronin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar), diğer antidepresanlara kıyasla daha tolare edilebilir olmaları nedeni ile ilaç tedavisinde ilk basamak olarak tercih edilirler.[13] Anhedoni (zevk alamama ve motivasyon kaybı) gibi durumlarda bupropion gibi dopamin salınımını arttıran ilaçlar kullanılabilir.[14]

2018 yılında, 21 antidepresan ilacın etkinliğini karşılaştıran bir araştırmada, essitalopramın diğer antidepresanlara kıyasla depresyonun tedavisinde daha etkili olduğu tespit edilmiştir.[15]

Anksiyete bozuklukları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaygın anksiyete bozukluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere Ulusal Sağlık ve Klinik Mükemmellik Enstitüsü (NICE) tarafından, psikoterapiye yanıt vermeyen yaygın anksiyete bozukluğunun (YAD) tedavisi için antidepresanlar önerilmektedir. Antidepresanlar, YAB'de kaygıda orta düzeyde bir azalma sağlar. YAB'nin tedavisinde farklı antidepresanların etkenliği birbirine benzerdir.[16]

Sosyal anksiyete bozukluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı antidepresanlar, sosyal anksiyete bozukluğu (SAB) için bir tedavi olarak kullanılmaktadır, ancak antidepresanların yalnızca küçük bir kısmının bu bozukluğa yardımcı olabildiğinden, etkenlikleri kesin değildir. SSRI'lar sosyal kaygı için birinci basamak ilaç tedavisi olarak kullanılır, ancak herkes için işe yaramazlar. Paroksetin, bu bozukluk için FDA tarafından onaylanan ilk ilaçtır. Herkes ilaca olumlu yanıt vermese de, etkinliği faydalı olarak kabul edilir. Sertralin ve fluvoksaminde daha sonra SAB'nin tedavisi için onaylanmıştır. Essitalopram kabul edilebilir bir etkenlik seviyesi ile etiket dışı olarak kullanılmaktadır. Sosyal fobiyi tedavi etmek için sitalopramı destekleyecek yeterli kanıt bulunmamaktadır, bununla birlikte fluoksetinin SAB'nin tedavisinde plasebodan farksızdır. Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI'ler) adı verilen başka bir antidepresan sınıfının sosyal fobi için etkili olduğu bilinmektedir, ancak birçok istenmeyen yan etkiyle birlikte gelirler ve nadiren kullanılırlar. TCA'lar bu durumun tedavisi için etkili değildirler.[17][18]

Obsesif-kompulsif bozukluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

SSRI'lar, hafif işlevsel bozukluğu olan yetişkin obsesif-kompulsif bozukluğun (OKB) ikinci basamak tedavi, orta veya şiddetli işlev bozukluğu olanlar için birinci basamak tedavi olarak kullanılırlar. Çocuklarda, SSRI'lar, orta-şiddetli bişlev bozukluğu olanlarda, psikiyatrik yan etkilerin yakından izlenmesi kaydıtla ikinci basamak tedavi olarak kullanılır.[19] Tüm SSRI'lar OKB için etkin bir şekilde kullanılabilir. Bir trisiklik antidepresan (TCA) olan klomipramin, OKB için etkilidir, ancak SSRI'lardan daha az tolere edildiğinden ikinci basamak tedavi olarak kullanılır. Buna rağmen klomipramin, SSRI'lara benzer bir etkinliğe sahiptir. Bu tedavi seçeneklerine rağmen, birçok hasta ilaca başladıktan sonra semptomatik kalır ve yarısından azı remisyona ulaşır.[20]

Travma sonrası stres bozukluğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) veya post-travmatik stres bozukluğu, tedavisi zor, kompleks bir mental bozukluktur. Antidepresanlar, her ne kadar TSSB'nin tedavisinde kullanılsalar da etkenlik seviyeleri düşüktür. Her ikisi de SSRI sınıfı olan paroksetin ve sertralin, TSSB tedavisi için FDA tarafından onaylanmıştır. Paroksetin, bu durum için sertralinden biraz daha yüksek yanıt ve remisyon oranlarına sahiptir, ancak her iki ilacın da geniş bir hasta demografisi için çok yararlı olduğu düşünülmemektedir. Fluoksetin ve venlafaksin de bu durum etiket dışı kullanılabilir. Fluoksetin, tatmin edici olmayan karışık sonuçlar vermiştir. Venlafaksin ise, paroksetin ve sertralinin elde ettiğinden önemli ölçüde daha yüksek bir yanıt oranına sahiptir. Bununla birlikte, kısmen venlafaksinin bir serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörü (SNRI) olması gerçeğinden dolayı, paroksetin ve sertralin kadar TSSB semptomunu tedavi edememiştir. Bu ilaç sınıfı, norepinefrinin geri alımını engeller, bu da bazı hastalarda anksiyetenin artmasına sebep olabilir. Fluvoksamin, essitalopram ve sitalopram TSSB için yeterince araştırılmamışlardır. MAOI'lerin bazıları TSSB için etkili olabilirken, istenmeyen yan etkileri nedeniyle fazla kullanılmamaktadır. TCA'lar bu durumun tedavisi için tercih edilmezler.[21]

Panik bozukluk

[değiştir | kaynağı değiştir]

Panik bozukluk, diğer bozukluklara kıyasla ilaçlara nispeten daha iyi bir geri dönüş verir. Birkaç sınıf antidepresan, panik bozukluğun tedavisinde etkilidir. SSRI'lar ve SNRI'ler birinci basamak tedavi olarak kullanılır. Paroksetin, sertralin, fluoksetin panik bozukluğu için FDA onaylıdır, fluvoksamin, essitalopram ve sitalopram da etiket dışı olarak başarılı bir şekilde tedavide kullanılmaktadır. SNRI olan venlafaksin de panik bozukluk için onaylanmıştır. Sosyal anksiyete ve TSSB'den farklı olarak, klomipramin ve imipramin gibi bazı TCA'larında panik bozukluğun tedavisinde etkilidir. Bunun yanında, bir MAOI olan fenelzin de etkili olarak kabul edilir. Panik bozukluğun tedavisi için birçok antidepresan vardır, ancak ilaca ilk başlandığı zamanlarda hastalarda anksiyete seviyesinde bir artış görülebilmektedir. Bunun için, ilk ay boyunda antidepresanların yanında bir benzodiazepin kullanılabilir.[22][23][24]

Kronik ağrı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fibromiyalji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir 2012 meta-analizi, antidepresan tedavisinin fibromiyaljide ağrıyı, sağlıkla ilgili yaşam kalitesini, depresyonu ve uykuyu olumlu yönde etkilediği sonucuna varmıştır. Ağrı ve uyku üzerinde orta düzeyde etkileri ve yorgunluk ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesi üzerinde küçük etkileri olan TCA'lar, fibromiyaljinin tedavisinde en etkili antidepresan sınıfı gibi görünmektedir.[25]

Nöropatik ağrı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cochrane Collaboration'ın 2014 yılındaki bir meta-analizi, NSRI duloksetinin, diyabetik nöropatiden kaynaklanan ağrının tedavisinde etkili olduğunu bulmuştur.[26] Aynı grup, nöropatik ağrının tedavisinde amitriptilin için bir meta-analizi yütürmüş ve bu ilacın etkinliği hakkında kısıtlı verilere ulaşmışlardır. Toplumda, nöropatik ağrının tedavisinde uzun süreli başarılı kullanım geçmişinin, devam eden kullanımını haklı çıkardığı sonucuna varmışlardır.[27]

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Antidepresanlar hem depresyon hem de alkol bağımlılığı olan kişilerin tedavisinde orta düzeyde yardımcı olabilirler.[28] Bir atipik antidepresan olan buproprion, insanların sigarayı bırakmalarına yardımcı olmak için kullanılır.[29] Bazı antidepresanlar, narkolepsi semptomlarını kontrol etmek için kullanılır.[30]

Yan etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Antidepresanlar, kişiye ve söz konusu ilaca bağlı olarak çeşitli yan etkilere neden olabilirler.[31]

Serotonin seviyenerini arttıran hemen hemen her ilaç, serotonin sendromuna (mani, huzursuzluk, ajitasyon, duygusal kararsızlık, uykusuzluk ve konfüzyona neden olabilen aşırı miktarda serotonin) neden olma potansiyeline sahiptir.[32][33] Her ne kadar bu durum ciddi olsa da, nadir olarak görülür ve genellikle yalnızca doz aşımı durumunda veya iki farklı pro-serotonerjik ilaç birlikte alındığında ortaya çıkar. Uygun tıbbi müdahalenin yapıldığını varsayılırsa (yaklaşık 24 saat içinde) nadiren ölümcüldür.[34]

MAOI'leri, birçok reçetesiz (OTC) ilaçlarla belirgin (bazen ölümcül) etkileşimlere sahiptir. Çok yüksek düzeyde tiyamin (Vitamin B1) içeren yiyeceklerle (örneğin; kurutulmuş etler veya maya ekstaktı) birlikte alındığında, potansiyel olarak ölümcül bir hipertansif krize (aşırı yüksek kan basıncı) neden olabilirler.[35] Bu nedenle, MOAI kullanan kişilerin yeme düzeninde değişiklikler yapılmalıdır.

Trisiklikler ve SSRI'lar, özellikle yaşlı bireylerde, ilaca bağlı QT uzamasına neden olabilir.[36]

Antidepresanlar, ortalama olarak diyabet riskini yaklaşık 1.3 kat arttırır.[37]

Bir 2017 meta-analizi, antidepresanların genel popülasyonda önemli ölçüde artan ölüm riski (+%33) ve yeni kardiyovasküler komplikasyonlar (+14%) ile ilişkili olduğunu bulmuştur.[38]

Antidepresanlar, intihar düşüncelerinde ve davranışında artışa neden olabilirler. Bu nedenle FDA tarafından antidepresan ilaçların üzerine bir "Black Box" uyarısı konulması zorunlu kılınmıştır.[39]

İntihar ve intihara eğilim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araştırmalar, antidepresan kullanımının 25 yaşın altındakilerde artan intihar davranışı ve düşüncesi (intihar eğilimi) riski ile ilişkili olduğunu göstermiştir.[40] FDA'ya göre, artan intihar riski, tedavinin ilk bir ila iki ayı içinde ortaya çıkımaktadır.[41][42] 2009 yılında yürütülen bir meta-analiz, antidepresan kullanımı ile intihar veya intihara eğilim arasındaki ilişkinin yaşa bağlı olduğunu göstermektedir.[40]

Cinsel işlev bozuklukları

[değiştir | kaynağı değiştir]

SSRI'lar, anorgazmi, erektil disfonksiyon (ED), libidonun azalması, genital uyuşukluk ve cinsel anhedoni (zevksiz orgazm) gibi çeşitli cinsel işlev bozukluklarına neden olabilir.[43] Genellikle tedavi edilebilir olmakla birlikte, bu cinsel yan etkiler, nadir durumlarda, ilaç tamamen kesildikten sonra da devam edebilir.[44][45] Bazı kişilerde cinsel işlev bozuklukları iyileşme göstermeyebilir, bu durumda hastaya post-SSRI cinsel işlev bozukluğu tanısı konulabilir.[46]

1022 antidepresan kullanan hasta üzerinde yapılan bir çalışmada, tüm antidepresanlarda genel cinsel işlev bozukluğu görülme oranının ortalama %59,1 olduğu bulunmuştur.[47] Bu hastalarda, SSRI'lar %57 ile %73 arasında, mirtazapin %24, nefazodon %8, amineptin %7'sinde cinsel işlev bozukluğuna neden olmuştur.[48] Seçici geri dönüşümlü MAO-A inhibitörü olan moklobemid, cinsel işlevlerde diğer antidepresanların aksine bir iyileşmeye neden olmuştur.[49]

Cinsel işlev bozukluğuna neden olduğu öne sürülen biyokimyasal mekanizmalar arasında, özellikle 5-HT2 ve 5-HT3 reseptörlerinin aktivasyonunu arttıran artan serotonin; azalmış dopamin; azalmış norepinefrin; kolinerjik ve α1adrenerjik reseptörlerin inhibe edilmesi; nitrik oksit sentezinin inhibisyonu; ve prolaktin (LTH) seviyelerinin yükselmesi yer alır.[50] Mirtazapin, (bir noradrenerjik ve spesifik serotonerjik antidepresan) 5-HT2 ve 5-HT3 reseptörlerini antagonize eder, bu yüzden cinsel işlevleri etkilemez. Bazı durumlarda, mirtazapin, SSRI kaynaklı cinsel işlev bozukluklarını geri çevirebilir (iyileştirebilir).[51]

Zayıf bir norepinefrin-dopamin geri alım inhibitörü (NDRI) ve nikotinik asetokolin reseptör antagonisti olan bupropion, SSRI tedavisinin bir sonucu olarak azalan libidoyu tedavi etmede faydalı olabilir.[52]

Duygusal körelme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı antidepresanlar, hem olumlu hem de olumsuz duyguların yoğunluğunun azalması[3] ve ayrıca ilgisizlik, kayıtsızlık ve motivasyonsuzluk belirtileri ile karakterize edilen duygusal körelmeye neden olabilir.[53][54][55] Bu körelme, duruma bağlı olarak pozitif veya negatif olabilir.[56] Bu yan etki, özellikle SSRI'lar ve SNRI'lar gibi serotonerjik antidepresanlar ile ilişkilendirilmiştir, ancak yine de bupropion, agomelatin ve vortioksetin gibi bazı non-serotonerjik atipik antidepresanlarda da görülebilir.[54][57][58][59] Dozu azaltarak, ilacı keserek veya bu yan etkiye neden olma eğilimi daha az olabilecek farklı bir antidepresana geçerek duygusal körelme azaltılabilir.[54]

Antidepresan yoksunluk sendromu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Antidepresan yoksunluk sendromu

Antidepresan yoksunluk sendromu, en az bir aylık sürekli kullanımı takiben antidepresan ilaçların kesilmesi veya dozunun azaltılması sonrasında ortaya çıkabilen bir durumdur.[60] Ana semptomları; grip benzeri semptomlar, uyku sorunları (insomnia ve hipersomnia), mide bulantısı, denge problemleri, duyusal değişiklikler ve kaygıyı içerir.[5][61]

Yoksunluk semptomlarını en aza indirmek için hasta tekrar antidepresan kullanımına başlatılıp, ardından dozu azaltarak ilacın kullamı tamamen kesilebilir. Fluoksetin gibi uzun yarılanma ömrü uzunantidepresanlar, daha az yoksunluk semptomlarına neden olduklarından tedavide tercih edilirler.[62]

Tipleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Antidepresanlar, değişik etki mekanizmaları göstermeleri ile birbirinden ayrılırlar. TCA'lar, MOAI'ler, SSRI'lar ve SNRI'lar tipik antidepresanlar olarak kabul edilirken diğer türdekiler atipik antidepresanlar olarak kabul edilir.[63]

Seçici serotonin geri alım inhibitörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Seçici serotonin geri alım inhibitörü
Cipralex markası adı altında satılan essitalopramın (bir tür SSRI) kutusu

SSRI'ların terapötik etkileri, araştırmacıların monoamin hipotezinde depresyonun nedeni olarak kabul ettiği yetersiz serotonini artırmaya dayanmaktadır, fakat günümüzde bu hipotez çoğu araştırmacı tarafından yetersiz kabul edilmektedir. SSRI'lar, nörotransmitter olan serotoninin sinaptik boşluktan presinaptik nörona geri alımını sağlayan 5-HTT proteinini inhibe ederek sinaptik boşluktaki kullanilabilir serotonin seviysini arttırarak çalışır.[64]

Diğer antidepresan sınıflarından farklı olarak, SSRI'ların dopamin veya norepinefrin gibi diğer nörotransmitterler üzerinde etkisi çok daha azdır.[64]

SSRI'lar, en çok reçete edilen antidepresan sınıfıdır.[65]

Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörü
Cymbalta markası adı altında pazarlanan duloksetin tablet

Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler), serotonin ve norepinefrin geri alımının güçlü inhibitörleridir. SNRI'ler, çoğunlukla tek başına serotonin üzerinde hareket eden ve daha yaygın olarak kullanılan seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) ile karşılaştırılabilir etkinliğe sahiptir.[66]

Etki mekanizması SSRI'lara benzerdir, fakat SSRI'lardan farklı olarak SNRI'lar hem serotonin taşıyıcısını hem de norepinefrin taşıyıcısını inhibe eder.[67]

SNRI'ler bazen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu (DEHB),[68] kronik nöropatik ağrıyı ve fibromiyaljiyi tedavi etmek ve menopoz semptomlarının giderilmesi için de etiket dışı olarak kullanılır.[69]

Monoamin oksidaz inhibitörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Monoamin oksidaz inhibitörleri
Fenelzinin kimyasal yapısı

Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI'ler), monoamin oksidaz enzim ailesinin aktivitesini engelleyen kimyasallardır. Depresyon tedavisi için reçete edilen ilaçlar olarak uzun bir kullanım geçmişine sahiptirler. Atipik depresyonun tedavisinde özellikle etkilidirler. Ayrıca Parkinson hastalığı ve diğer bazı bozuklukların tedavisinde de kullanılırlar.[70]

Potansiyel olarak ölümcül yiyecek ve ilaç etkileşimleri nedeniyle, MAOI'ler yalnızca diğer antidepresan ilaç sınıfları başarısız olduğunda kullanılan son bir tedavi yöntemi olarak ayrılmıştır.[71]

MAOI'leri, kaygı bozukluklarının ve depresyonun tedavisinin yanı sıra, borderline kişilik bozukluğunun tedavisinde de kullanılabilirler.[72] MAOI'leri, bipolar bozukluğa bağlı depresyonun yönetiminde özellikle etkili görünmektedir.[73]

Trisiklik antidepresanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Trisiklik antidepresan
İmipramin içeren Melipramin. İlk keşfedilen antidepresanlardan biri

Trisiklik antidepresanların (TCA'lar) çoğunluğu, serotonin taşıyıcısını ve norepinefrin taşıyıcısını inhibe ederek öncelikle serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler) olarak işlev görür. Amineptin hariç olmak üzere, TCA'lar dopamin taşıyıcısı için zayıf afiniteye sahiptir. Bu nedenle dopamin geri alım inhibitörü (DRI) etkisine de sahiptirler.[74] Bunun yanı sıra çoğu TCA, histamin ve asetokolin gibi nörotransmiter sistemlerini de etkileyerek istenmeyen yan etkilere neden olur.[75]

TCA'lar bazen depresif bozukluklar için reçete edilse de, dünyanın birçok yerinde klinik kullanımda büyük ölçüde daha yeni antidepresanlar ile değiştirilmiştir.[76]

Serotonin modülatörleri ve uyarıcıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vortioksetinin kimyasal yapısı

Bazen "serotonin modülatörleri" olarak adlandırılan serotonin modülatörü ve uyarıcıları (SMS'ler), serotonin nörotransmitter sistemine özgü çok yönlü etkiye sahip bir antidepresan ilaç türüdür. Kesin olmak gerekirse, SMS'ler aynı anda bir veya daha fazla serotonin reseptörünü modüle eder ve serotoninin geri alımını engeller. Bu terim, bir serotonin geri alım inhibitörü (SRI), 5-HT1A reseptörünün kısmi agonisti ve 5-HT3 ile 5-HT7 reseptörlerinin antagonisti olarak işlev gören serotonerjik antidepresan vortioksetinin etki mekanizmasına atıfta bulunularak ortaya çıkmıştır.[77][78][79]

Alternatif bir terim, sadece vilazodon için geçerli olan serotonin kısmi agonisti ve geri alım inhibitörüdür (SPARI).[80]

Serotonin antagonistleri ve geri alım inhibitörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Almanya'da satılan trazodon içerikli tabletler.

Serotonin antagonisti ve geri alım inhibitörleri (SARI'ler) her ne kadar esas olarak antidepresan olarak kullanılsa da aynı zamanda anksiyolitik ve hipnotiktir. Bu nedenle insomnia ve kaygı için daha sık kullanılırlar. 5-HT2A gibi serotonin reseptörlerini antagonize ederek ve serotonin, norepinefrin ve/veya dopaminin geri alımını inhibe ederek etki ederler. Ek olarak, çoğu SARI aynı zamanda α1-adrenerjik reseptör antagonisti olarak da işlev görür. Halihazırda pazarlanan SARI'ların çoğu, fenilpiperazin sınıfı bileşiklere aittir. Trazodon ve nefazodon bu gruptan en sık kullanılan ilaçlardır.[81]

Norepinefrin geri alım inhibitörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Strattera adı altında pazarlanan atomoksetin, bir tür NRI

Norepinefrin geri alım inhibitörleri (NRI'ler veya NERI'ler), norepinefrin taşıyıcının bloke ederek sinaptik boşluktaki kullanılabilir noradrenailn seviyelerini arttırarak etkilerini gösterir.

NRI'lar psikostimülan etkileri nedeniyle DEHB ve narkolepsi gibi durumların tedavisinde ve iştah kesici etkileri nedeniyle obezitede yaygın olarak kullanılır. Ayrıca majör depresif bozukluk, anksiyete ve panik bozukluğunun tedavisinde sıklıkla antidepresan olarak kullanılırlar. Ek olarak, kokain ve metilfenidat gibi birçok kötüye kullanılan madde NRI özelliği gösterir, ancak aynı anda dopamin geri alım inhibitörü (DRI) özellikleri göstermeyen NRI'lerin önemli ölçüde ödüllendirici olmadığını ve bu nedenle düşük bir kötüye kullanım potansiyeline sahip olduğu düşünülür.[82][83]

Norepinefrin-dopamin geri alım inhibitörleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bupropion'un kimyasal yapısı

Norepinefrin-dopamin geri alım inhibitörleri (NDRI'ler), norepinefrin ve dopaminin geri alımını engeller, böylece hem dopamin hem de norepinefrin seviyelerini arttırır. Bunu dopamin ve norepinefrin taşıyıcılarını bloke ederek gerçekleştirirler.[84] Depresyon için yaygın olarak kullanılan bu sınıftaki tek ilaç bupropiondur (Wellbutrin).[52] Bununla birlikte, her ne kadar bir NDRI olarak tanımlansa da, bupropionun dopaminerjik etkileri çok zayıftır ve daha çok bir noradrenerjik ajan gibi görev görmektedir.[85][86] Geçmişte, amineptin (Survector) ve nomifensin (Merital) gibi NDRI'lar da antidepresan olarak kullanılmıştır, ancak bu ilaçların her ikisi de toksisite nedeniyle piyasadan kaldırılmıştır.[84] Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) tedavisinde en yaygın olarak kullanılan psikostimulan biri olan metilfenidat (Ritalin), bazen depresyon tedavisinde etiket dışı olarak kullanılır.[87][88]

Tetrasiklik antidepresanlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Remeron markası adı altında pazarlanan mirtazapin.

Tetrasiklik antidepresanlar (TeCA'lar), ilk olarak 1970'lerde tanıtılan bir antidepresan sınıfıdır. Dört atom halkası içeren tetrasiklik kimyasal yapılarından sonra adlandırılırlar ve üç atom halkası içeren trisiklik antidepresanlar (TCA'lar) ile yakından ilişkilidirler.

TeCA'lar, yapısal olarak her ne kadar TCA'lara benzer olsalarda bazı alanlarda etki mekanizmalarında farklılık gösterirler. Amoksapin dahil olmamak üzere TeCA'lar serotoninin geri alımını engellemez. Bununla birlikte, mirtazapin dışında, norepinefrinin geri alımını inhibe ederler. TeCA'lar, TCA'lara benzer şekilde serotonin 5-HT2 reseptörlerini bloke eder. Mirtazapin dışındaki TeCA'lar α1-adrenerjik reseptörünü de bloke ederler. TeCA'lar, TCA'lara benzer şekilde histamin H1 reseptörünü bloke eder, ancak TCA'lara kıyasla daha güçlü antihistaminik etki gösterirler. Mianserin ve mirtazapin doz aşımında TCA'lardan çok daha az toksiktir[89][90]

NMDA reseptör antagonistleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ketaminin kimyasal yapısı

NMDA reseptör antagonistleri, N-Metil-D-aspartat reseptörünü (NMDAR) antagonize eden veya etkilerini engelleyen ilaç sınıfıdır. Genellikle anestezik olarak kullanılırlar, ancak ketamin ve esketamin gibi bazı NMDAR'lar hızlı-etkili antidepresan etkileri gösterir. Depresyonun tedavisinde etkinlikleri henüz araştırma aşamasındadır.[91]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Clinical psychopharmacology for neurologists : a practical guide. George T. Grossberg, Laurence J. Kinsella. Cham, Switzerland. 2018. ISBN 978-3-319-74604-3. OCLC 1036753982. 
  2. ^ Kennedy, Sidney H.; Rizvi, Sakina (Nisan 2009). "Sexual Dysfunction, Depression, and the Impact of Antidepressants". Journal of Clinical Psychopharmacology (İngilizce). 29 (2): 157-164. doi:10.1097/JCP.0b013e31819c76e9. ISSN 0271-0749. 
  3. ^ a b "Half of Patients on Antidepressants Experience Emotional Blunting". HCPLive (İngilizce). 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  4. ^ Nischal, Anil; Tripathi, Adarsh; Nischal, Anuradha; Trivedi, J. K. (2012). "Suicide and Antidepressants: What Current Evidence Indicates". Mens Sana Monographs. 10 (1): 33-44. doi:10.4103/0973-1229.87287. ISSN 0973-1229. PMC 3353604 $2. PMID 22654381. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  5. ^ a b Gabriel, Matthew; Sharma, Verinder (29 Mayıs 2017). "Antidepressant discontinuation syndrome". CMAJ (İngilizce). 189 (21): E747-E747. doi:10.1503/cmaj.160991. ISSN 0820-3946. PMC 5449237 $2. PMID 28554948. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  6. ^ Wilson, Emma; Lader, Malcolm (Aralık 2015). "A review of the management of antidepressant discontinuation symptoms". Therapeutic Advances in Psychopharmacology (İngilizce). 5 (6): 357-368. doi:10.1177/2045125315612334. ISSN 2045-1253. PMC 4722507 $2. PMID 26834969. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  7. ^ Cipriani, Andrea; Zhou, Xinyu; Giovane, Cinzia Del; Hetrick, Sarah E.; Qin, Bin; Whittington, Craig; Coghill, David; Zhang, Yuqing; Hazell, Philip; Leucht, Stefan; Cuijpers, Pim (27 Ağustos 2016). "Comparative efficacy and tolerability of antidepressants for major depressive disorder in children and adolescents: a network meta-analysis". The Lancet (İngilizce). 388 (10047): 881-890. doi:10.1016/S0140-6736(16)30385-3. ISSN 0140-6736. PMID 27289172. 6 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  8. ^ Barth, Michael; Kriston, Levente; Klostermann, Swaantje; Barbui, Corrado; Cipriani, Andrea; Linde, Klaus (Şubat 2016). "Efficacy of selective serotonin reuptake inhibitors and adverse events: Meta-regression and mediation analysis of placebo-controlled trials". The British Journal of Psychiatry (İngilizce). 208 (2): 114-119. doi:10.1192/bjp.bp.114.150136. ISSN 0007-1250. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  9. ^ Jakobsen, Janus Christian; Gluud, Christian; Kirsch, Irving (1 Ağustos 2020). "Should antidepressants be used for major depressive disorder?". BMJ Evidence-Based Medicine (İngilizce). 25 (4): 130-130. doi:10.1136/bmjebm-2019-111238. ISSN 2515-446X. PMC 7418603 $2. PMID 31554608. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  10. ^ Kirsch, Irving (1 Ocak 2014). "Antidepressants and the Placebo Effect". Zeitschrift für Psychologie. 222 (3): 128-134. doi:10.1027/2151-2604/a000176. ISSN 2190-8370. PMC 4172306 $2. PMID 25279271. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  11. ^ Turner, Erick H.; Rosenthal, Robert (6 Mart 2008). "Efficacy of antidepressants". BMJ (İngilizce). 336 (7643): 516-517. doi:10.1136/bmj.39510.531597.80. ISSN 0959-8138. PMC 2265347 $2. PMID 18319297. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  12. ^ Cuijpers, Pim; Sijbrandij, Marit; Koole, Sander L; Andersson, Gerhard; Beekman, Aartjan T; Reynolds, Charles F (Şubat 2014). "Adding psychotherapy to antidepressant medication in depression and anxiety disorders: a meta-analysis". World Psychiatry. 13 (1): 56-67. doi:10.1002/wps.20089. ISSN 1723-8617. PMC 3918025 $2. PMID 24497254. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  13. ^ "Overview | Depression in adults: treatment and management | Guidance | NICE". www.nice.org.uk. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  14. ^ "Dopamine System Dysregulation in Major Depressive Disorders". International Journal of Neuropsychopharmacology, Volume 20, Issue 12. Aralık 2017. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  15. ^ Cipriani, Andrea; Furukawa, Toshi A.; Salanti, Georgia; Chaimani, Anna; Atkinson, Lauren Z.; Ogawa, Yusuke; Leucht, Stefan; Ruhe, Henricus G.; Turner, Erick H.; Higgins, Julian P. T.; Egger, Matthias (7 Nisan 2018). "Comparative efficacy and acceptability of 21 antidepressant drugs for the acute treatment of adults with major depressive disorder: a systematic review and network meta-analysis". The Lancet (İngilizce). 391 (10128): 1357-1366. doi:10.1016/S0140-6736(17)32802-7. ISSN 0140-6736. PMC 5889788 $2. PMID 29477251. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  16. ^ "Generalised anxiety disorder and panic disorder (with or without agoraphobia) in adults" (PDF). Management in primary, secondary and community care. National Institute for Health and Care Excellence. Ocak 2011. 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  17. ^ Canton, John; Scott, Kate M.; Glue, Paul (3 Mayıs 2012). "Optimal treatment of social phobia: systematic review and meta-analysis". Neuropsychiatric Disease and Treatment (İngilizce). 8: 203-215. doi:10.2147/NDT.S23317. PMC 3363138 $2. PMID 22665997. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  18. ^ Hansen, Richard A.; Gaynes, Bradley N.; Gartlehner, Gerald; Moore, Charity G.; Tiwari, Ruchi; Lohr, Kathleen N. (Mayıs 2008). "Efficacy and tolerability of second-generation antidepressants in social anxiety disorder". International Clinical Psychopharmacology (İngilizce). 23 (3): 170-179. doi:10.1097/YIC.0b013e3282f4224a. ISSN 0268-1315. PMC 2657552 $2. PMID 18408531. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  19. ^ "Obsessive-compulsive disorder: core interventions in the treatment of obsessive-compulsive disorder and body dysmorphic disorder" (PDF). İngiltere Ulusal Sağlık ve Klinik Mükemmellik Enstitüsü. Kasım 2005. 6 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  20. ^ Kellner, Michael (30 Haziran 2010). "Drug treatment of obsessive-compulsive disorder". Dialogues in Clinical Neuroscience. 12 (2): 187-197. doi:10.31887/DCNS.2010.12.2/mkellner. PMC 3181958 $2. PMID 20623923. 
  21. ^ Alexander, Walter (Ocak 2012). "Pharmacotherapy for Post-traumatic Stress Disorder In Combat Veterans: Focus on Antidepressants and Atypical Antipsychotic Agents". P & T: A Peer-Reviewed Journal for Formulary Management. 37 (1): 32-38. ISSN 1052-1372. PMC 3278188 $2. PMID 22346334. 16 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  22. ^ Bighelli, Irene; Castellazzi, Mariasole; Cipriani, Andrea; Girlanda, Francesca; Guaiana, Giuseppe; Koesters, Markus; Turrini, Giulia; Furukawa, Toshi A; Barbui, Corrado (5 Nisan 2018). Cochrane Common Mental Disorders Group (Ed.). "Antidepressants versus placebo for panic disorder in adults". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). 2018 (4). doi:10.1002/14651858.CD010676.pub2. PMC 6494573 $2. PMID 29620793. 
  23. ^ Bighelli, Irene; Trespidi, Carlotta; Castellazzi, Mariasole; Cipriani, Andrea; Furukawa, Toshi A; Girlanda, Francesca; Guaiana, Giuseppe; Koesters, Markus; Barbui, Corrado (12 Eylül 2016). Cochrane Common Mental Disorders Group (Ed.). "Antidepressants and benzodiazepines for panic disorder in adults". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). 2016 (9). doi:10.1002/14651858.CD011567.pub2. PMC 6457579 $2. PMID 27618521. 
  24. ^ Andrisano, Costanza; Chiesa, Alberto; Serretti, Alessandro (Ocak 2013). "Newer antidepressants and panic disorder: a meta-analysis". International Clinical Psychopharmacology (İngilizce). 28 (1): 33-45. doi:10.1097/YIC.0b013e32835a5d2e. ISSN 0268-1315. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  25. ^ Häuser, Winfried; Wolfe, Frederick; Tölle, Thomas; Üçeyler, Nurcan; Sommer, Claudia (1 Nisan 2012). "The Role of Antidepressants in the Management of Fibromyalgia Syndrome". CNS Drugs (İngilizce). 26 (4): 297-307. doi:10.2165/11598970-000000000-00000. ISSN 1179-1934. 
  26. ^ Lunn, Michael PT; Hughes, Richard AC; Wiffen, Philip J (3 Ocak 2014). Cochrane Neuromuscular Group (Ed.). "Duloxetine for treating painful neuropathy, chronic pain or fibromyalgia". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). doi:10.1002/14651858.CD007115.pub3. 
  27. ^ Moore, R Andrew; Derry, Sheena; Aldington, Dominic; Cole, Peter; Wiffen, Philip J (6 Temmuz 2015). Cochrane Pain, Palliative and Supportive Care Group (Ed.). "Amitriptyline for neuropathic pain in adults". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). doi:10.1002/14651858.CD008242.pub3. PMC 6447238 $2. PMID 26146793. 
  28. ^ Agabio, Roberta; Trogu, Emanuela; Pani, Pier Paolo (24 Nisan 2018). Cochrane Drugs and Alcohol Group (Ed.). "Antidepressants for the treatment of people with co-occurring depression and alcohol dependence". Cochrane Database of Systematic Reviews (İngilizce). 2018 (4). doi:10.1002/14651858.CD008581.pub2. PMC 6494437 $2. PMID 29688573. 
  29. ^ Wilkes, Scott (Mart 2008). "The use of bupropion SR in cigarette smoking cessation". International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease. 3 (1): 45-53. ISSN 1176-9106. PMC 2528204 $2. PMID 18488428. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  30. ^ "Narcolepsy | National Institute of Neurological Disorders and Stroke". www.ninds.nih.gov. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  31. ^ Rausch, Sarah Ludwig. "Managing the Side Effects of Depression Treatment". WebMD (İngilizce). 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  32. ^ Birmes, Philippe; Coppin, Dominique; Schmitt, Laurent; Lauque, Dominique (27 Mayıs 2003). "Serotonin syndrome: a brief review". CMAJ: Canadian Medical Association Journal. 168 (11): 1439-1442. ISSN 0820-3946. PMC 155963 $2. PMID 12771076. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  33. ^ Boyer, Edward W.; Shannon, Michael (17 Mart 2005). "The Serotonin Syndrome". New England Journal of Medicine. 352 (11): 1112-1120. doi:10.1056/NEJMra041867. ISSN 0028-4793. PMID 15784664. 
  34. ^ Mason, Peter J.; Morris, Victor A.; Balcezak, Thomas J. (Temmuz 2000). "Serotonin Syndrome Presentation of 2 Cases and Review of the Literature". Medicine (İngilizce). 79 (4): 201-209. doi:10.1097/00005792-200007000-00001. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  35. ^ Sathyanarayana Rao, T. S.; Yeragani, Vikram K. (Ocak 2009). "Hypertensive crisis and cheese". Indian Journal of Psychiatry (İngilizce). 51 (1): 65-66. doi:10.4103/0019-5545.44910. ISSN 0019-5545. PMC 2738414 $2. PMID 19742203. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  36. ^ Rochester, Matthew P.; Kane, Allison M.; Linnebur, Sunny Anne; Fixen, Danielle R. (Haziran 2018). "Evaluating the risk of QTc prolongation associated with antidepressant use in older adults: a review of the evidence". Therapeutic Advances in Drug Safety (İngilizce). 9 (6): 297-308. doi:10.1177/2042098618772979. ISSN 2042-0986. PMC 5971403 $2. PMID 29854391. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2022. 
  37. ^ Salvi, Virginio; Grua, Ilaria; Cerveri, Giancarlo; Mencacci, Claudio; Barone-Adesi, Francesco (31 Tem 2017). "The risk of new-onset diabetes in antidepressant users – A systematic review and meta-analysis". PLOS ONE (İngilizce). 12 (7): e0182088. doi:10.1371/journal.pone.0182088. ISSN 1932-6203. PMC 5536271 $2. PMID 28759599. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022. 
  38. ^ Maslej, Marta M.; Bolker, Benjamin M.; Russell, Marley J.; Eaton, Keifer; Durisko, Zachary; Hollon, Steven D.; Swanson, G. Marie; Jr, J. Anderson Thomson; Mulsant, Benoit H.; Andrews, Paul W. (2017). "The Mortality and Myocardial Effects of Antidepressants Are Moderated by Preexisting Cardiovascular Disease: A Meta-Analysis". Psychotherapy and Psychosomatics (İngilizce). 86 (5): 268-282. doi:10.1159/000477940. ISSN 0033-3190. PMID 28903117. 
  39. ^ Fornaro, Michele; Anastasia, Annalisa; Valchera, Alessandro; Carano, Alessandro; Orsolini, Laura; Vellante, Federica; Rapini, Gabriella; Olivieri, Luigi; Di Natale, Serena; Perna, Giampaolo; Martinotti, Giovanni (2019). "The FDA "Black Box" Warning on Antidepressant Suicide Risk in Young Adults: More Harm Than Benefits?". Frontiers in Psychiatry. 10. doi:10.3389/fpsyt.2019.00294/full. ISSN 1664-0640. 
  40. ^ a b Stone, Marc; Laughren, Thomas; Jones, M. Lisa; Levenson, Mark; Holland, P. Chris; Hughes, Alice; Hammad, Tarek A.; Temple, Robert; Rochester, George (11 Ağustos 2009). "Risk of suicidality in clinical trials of antidepressants in adults: analysis of proprietary data submitted to US Food and Drug Administration". BMJ (İngilizce). 339: b2880. doi:10.1136/bmj.b2880. ISSN 0959-8138. PMC 2725270 $2. PMID 19671933. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  41. ^ "Antidepressant Use in Children, Adolescents, and Adults". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 19 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  42. ^ "Medication Guide Antidepressant Medicines, Depression and other Serious Mental Illnesses, and Suicidal Thoughts or Actions". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 18 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  43. ^ The Oxford handbook of impulse control disorders. Jon E. Grant, Marc N. Potenza. Oxford: Oxford University Press. 2012. ISBN 978-0-19-538971-5. OCLC 697036487. 
  44. ^ Bahrick, Audrey S. (5 Mayıs 2008). "Persistence of Sexual Dysfunction Side Effects after Discontinuation of Antidepressant Medications: Emerging Evidence". The Open Psychology Journal (İngilizce). 1 (1). doi:10.2174/1874350100801010042. 18 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  45. ^ Csoka, Antonei; Bahrick, Audrey; Mehtonen, Olli-Pekka (1 Ocak 2008). "Persistent Sexual Dysfunction after Discontinuation of Selective Serotonin Reuptake Inhibitors". The Journal of Sexual Medicine (İngilizce). 5 (1): 227-233. doi:10.1111/j.1743-6109.2007.00630.x. ISSN 1743-6095. PMID 18173768. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  46. ^ Bala, Areeg; Nguyen, Hoang Minh Tue; Hellstrom, Wayne J. G. (Ocak 2018). "Post-SSRI Sexual Dysfunction: A Literature Review". Sexual Medicine Reviews. 6 (1): 29-34. doi:10.1016/j.sxmr.2017.07.002. ISSN 2050-0521. PMID 28778697. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  47. ^ Montejo, A. L.; Llorca, G.; Izquierdo, J. A.; Rico-Villademoros, F. (2001). "Incidence of sexual dysfunction associated with antidepressant agents: a prospective multicenter study of 1022 outpatients. Spanish Working Group for the Study of Psychotropic-Related Sexual Dysfunction". The Journal of Clinical Psychiatry. 62 Suppl 3: 10-21. ISSN 0160-6689. PMID 11229449. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  48. ^ Serretti, Alessandro; Chiesa, Alberto (Haziran 2009). "Treatment-Emergent Sexual Dysfunction Related to Antidepressants: A Meta-Analysis". Journal of Clinical Psychopharmacology (İngilizce). 29 (3): 259-266. doi:10.1097/JCP.0b013e3181a5233f. ISSN 0271-0749. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  49. ^ Chebili, S.; Abaoub, A.; Mezouane, B.; Le Goff, J. F. (Mayıs 1998). "[Antidepressants and sexual stimulation: the correlation]". L'Encephale. 24 (3): 180-184. ISSN 0013-7006. PMID 9696909. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  50. ^ Keltner, Norman L.; McAfee, Kelly M.; Taylor, Carey L. (16 Ocak 2009). "Biological Perspectives: Mechanisms and Treatments of SSRI-Induced Sexual Dysfunction". Perspectives in Psychiatric Care (İngilizce). 38 (3): 111-116. doi:10.1111/j.1744-6163.2002.tb00665.x. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  51. ^ Ozmenler, Nahit Kamil; Karlidere, Tunay; Bozkurt, Ali; Yetkin, Sinan; Doruk, Ali; Sutcigil, Levent; Cansever, Adnan; Uzun, Ozcan; Ozgen, Fuat; Ozsahin, Aytekin (Haziran 2008). "Mirtazapine augmentation in depressed patients with sexual dysfunction due to selective serotonin reuptake inhibitors". Human Psychopharmacology: Clinical and Experimental (İngilizce). 23 (4): 321-326. doi:10.1002/hup.929. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  52. ^ a b M. Macaluso, T. E. Schwasinger-Schmidt. Antidepressants. Handbook of Experimental Pharmacology (İngilizce). ss. 325-355. 
  53. ^ Marazziti, Donatella; Mucci, Federico; Tripodi, Beniamino; Carbone, Manuel Glauco; Muscarella, Alessia; Falaschi, Valentina; Baroni, Stefano. "Emotional Blunting, Cognitive Impairment, Bone Fractures, and Bleeding as Possible Side Effects of Long-Term Use of SSRIs". Clinical Neuropsychiatry. 16 (2): 75-85. ISSN 1724-4935. PMC 8650205 $2. PMID 34908941. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  54. ^ a b c Ma, Hongzhe; Cai, Min; Wang, Huaning (2021). "Emotional Blunting in Patients With Major Depressive Disorder: A Brief Non-systematic Review of Current Research". Frontiers in Psychiatry. 12. doi:10.3389/fpsyt.2021.792960. ISSN 1664-0640. PMC 8712545 $2. PMID 34970173. 
  55. ^ Read, John; Williams, James. "Adverse Effects of Antidepressants Reported by a Large International Cohort: Emotional Blunting, Suicidality, and Withdrawal Effects". Current Drug Safety (İngilizce). 13 (3): 176-186. doi:10.2174/1574886313666180605095130. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  56. ^ Moncrieff, Joanna (Ekim 2015). "Antidepressants: misnamed and misrepresented". World Psychiatry (İngilizce). 14 (3): 302-303. doi:10.1002/wps.20243. PMC 4592647 $2. PMID 26407780. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  57. ^ Camino, Sebastian; Strejilevich, Sergio A.; Godoy, Antonella; Smith, Jose; Szmulewicz, Alejandro (29 Mart 2022). "Are all antidepressants the same? The consumer has a point". Psychological Medicine (İngilizce): 1-8. doi:10.1017/S0033291722000678. ISSN 0033-2917. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  58. ^ Fagiolini, Andrea; Florea, Ioana; Loft, Henrik; Christensen, Michael Cronquist (15 Mart 2021). "Effectiveness of Vortioxetine on Emotional Blunting in Patients with Major Depressive Disorder with inadequate response to SSRI/SNRI treatment". Journal of Affective Disorders (İngilizce). 283: 472-479. doi:10.1016/j.jad.2020.11.106. ISSN 0165-0327. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  59. ^ Corruble, Emmanuelle; de Bodinat, Christian; Belaïdi, Carole; Goodwin, Guy M. (1 Kasım 2013). "Efficacy of agomelatine and escitalopram on depression, subjective sleep and emotional experiences in patients with major depressive disorder: a 24-wk randomized, controlled, double-blind trial". International Journal of Neuropsychopharmacology. 16 (10): 2219-2234. doi:10.1017/s1461145713000679. ISSN 1469-5111. 
  60. ^ Warner, Christopher H.; Bobo, William; Warner, Carolynn; Reid, Sara; Rachal, James (1 Ağustos 2006). "Antidepressant discontinuation syndrome". American Family Physician. 74 (3): 449-456. ISSN 0002-838X. PMID 16913164. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  61. ^ Davies, James; Read, John (1 Ekim 2019). "A systematic review into the incidence, severity and duration of antidepressant withdrawal effects: Are guidelines evidence-based?". Addictive Behaviors (İngilizce). 97: 111-121. doi:10.1016/j.addbeh.2018.08.027. ISSN 0306-4603. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  62. ^ Malcolm Lader, Emma Wilson (28 Ekim 2015). "A review of the management of antidepressant discontinuation symptoms". Therapeutic Advances in Psychopharmacology. SAGE Journals. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  63. ^ "The 5 Major Classes of Antidepressants". Verywell Mind (İngilizce). 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  64. ^ a b Selective Serotonin Reuptake Inhibitors https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554406/ 24 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce.)
  65. ^ Antidepressants : past, present, and future. Renato D. Alarcón, Sheldon Preskorn. Berlin: Springer. 2004. ISBN 3-540-43054-7. OCLC 52424593. 
  66. ^ Machado, M.; Einarson, T. R. (2010). Comparison of SSRIs and SNRIs in major depressive disorder: a meta-analysis of head-to-head randomized clinical trials (İngilizce). Centre for Reviews and Dissemination (UK). PMID 20456736. 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  67. ^ Cashman, John R.; Ghirmai, Senait (1 Ekim 2009). "Inhibition of serotonin and norepinephrine reuptake and inhibition of phosphodiesterase by multi-target inhibitors as potential agents for depression". Bioorganic & Medicinal Chemistry (İngilizce). 17 (19): 6890-6897. doi:10.1016/j.bmc.2009.08.025. ISSN 0968-0896. 
  68. ^ Park, Pauline; Caballero, Joshua; Omidian, Hossein (Ocak 2014). "Use of serotonin norepinephrine reuptake inhibitors in the treatment of attention-deficit hyperactivity disorder in pediatrics". The Annals of Pharmacotherapy. 48 (1): 86-92. doi:10.1177/1060028013506561. ISSN 1542-6270. PMID 24259607. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  69. ^ Yc, Lee; Pp, Chen (Kasım 2010). "A review of SSRIs and SNRIs in neuropathic pain". Expert opinion on pharmacotherapy (İngilizce). 11 (17). doi:10.1517/14656566.2010.507192. ISSN 1744-7666. PMID 20642317. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  70. ^ Mario A. Cristancho, M. D.; John P. O’reardon, M. D.; Michael E. Thase, M. D. (20 Kasım 2012). "Atypical Depression in the 21st Century: Diagnostic and Treatment Issues". Psychiatric Times. Psychiatric Times Vol 28 No 1 (İngilizce). 28 (1). 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  71. ^ Shulman, Kenneth I.; Herrmann, Nathan; Walker, Scott E. (1 Ekim 2013). "Current Place of Monoamine Oxidase Inhibitors in the Treatment of Depression". CNS Drugs (İngilizce). 27 (10): 789-797. doi:10.1007/s40263-013-0097-3. ISSN 1179-1934. 
  72. ^ "Efficacy of Phenelzine and Haloperidol in Borderline Personality Disorder". jamanetwork.com. Mayıs 1993. doi:10.1001/archpsyc.1993.01820170055007. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  73. ^ Mallinger, Alan G.; Frank, Ellen; Thase, Michael E.; Barwell, Michelle M.; DiazGranados, Nancy; Luckenbaugh, David A.; Kupfer, David J. (2009). "Revisiting the Effectiveness of Standard Antidepressants in Bipolar Disorder: Are Monoamine Oxidase Inhibitors Superior?". Psychopharmacology bulletin. 42 (2): 64-74. ISSN 0048-5764. PMC 3570273 $2. PMID 19629023. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  74. ^ Tatsumi, Masahiko; Groshan, Karen; Blakely, Randy D; Richelson, Elliott (11 Aralık 1997). "Pharmacological profile of antidepressants and related compounds at human monoamine transporters". European Journal of Pharmacology (İngilizce). 340 (2): 249-258. doi:10.1016/S0014-2999(97)01393-9. ISSN 0014-2999. 
  75. ^ Gillman, P K (Temmuz 2007). "Tricyclic antidepressant pharmacology and therapeutic drug interactions updated: TCAs: pharmacology and interactions". British Journal of Pharmacology (İngilizce). 151 (6): 737-748. doi:10.1038/sj.bjp.0707253. PMC 2014120 $2. PMID 17471183. 
  76. ^ Trindade, E; Menon, D; Topfer, L A; Coloma, C (17 Kasım 1998). "Adverse effects associated with selective serotonin reuptake inhibitors and tricyclic antidepressants: a meta-analysis". CMAJ: Canadian Medical Association Journal. 159 (10): 1245-1252. ISSN 0820-3946. PMC 1229819 $2. PMID 9861221. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  77. ^ Goldenberg, Marvin M. (Kasım 2013). "Pharmaceutical Approval Update". Pharmacy and Therapeutics. 38 (11): 705-707. ISSN 1052-1372. PMC 3875258 $2. PMID 24391391. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  78. ^ Twitter; Instagram; Email; Facebook (1 Ekim 2013). "FDA approves a new antidepressant: Brintellix". Los Angeles Times (İngilizce). 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  79. ^ "Vortioxetine: Atypical antidepressant". Novel serotonin modulator and stimulator approved for major depressive disorder. American Pharmacists Association (APhA). 1 Kasım 2013. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  80. ^ Stahl, Stephen M. (2013). Stahl's essential psychopharmacology : neuroscientific basis and practical application. Fourth edition. Cambridge. ISBN 978-1-107-02598-1. OCLC 810409752. 
  81. ^ "Serotonin Antagonist - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  82. ^ Wee, Sunmee; Woolverton, William L (6 Eylül 2004). "Evaluation of the reinforcing effects of atomoxetine in monkeys: comparison to methylphenidate and desipramine". Drug and Alcohol Dependence (İngilizce). 75 (3): 271-276. doi:10.1016/j.drugalcdep.2004.03.010. ISSN 0376-8716. 7 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  83. ^ Gasior, Maciej; Bergman, Jack; Kallman, Mary Jeanne; Paronis, Carol A. (Nisan 2005). "Evaluation of the Reinforcing Effects of Monoamine Reuptake Inhibitors Under a Concurrent Schedule of Food and I.V. Drug Delivery in Rhesus Monkeys". Neuropsychopharmacology (İngilizce). 30 (4): 758-764. doi:10.1038/sj.npp.1300593. ISSN 1740-634X. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  84. ^ a b Papakostas, George I. (1 Ağustos 2006). "Dopaminergic-based pharmacotherapies for depression". European Neuropsychopharmacology (İngilizce). 16 (6): 391-402. doi:10.1016/j.euroneuro.2005.12.002. ISSN 0924-977X. 
  85. ^ Eap, C. B.; Gründer, G.; Baumann, P.; Ansermot, N.; Conca, A.; Corruble, E.; Crettol, S.; Dahl, M. L.; de Leon, J.; Greiner, C.; Howes, O. (14 Eylül 2021). "Tools for optimising pharmacotherapy in psychiatry (therapeutic drug monitoring, molecular brain imaging and pharmacogenetic tests): focus on antidepressants". The World Journal of Biological Psychiatry. 22 (8): 561-628. doi:10.1080/15622975.2021.1878427. ISSN 1562-2975. PMID 33977870. 
  86. ^ The American Psychiatric Association Publishing textbook of mood disorders. Second edition. Charles B. Nemeroff, Alan F. Schatzberg, Natalie L. Rasgon, Stephen M. Strakowski, American Psychiatric Association Publishing. Washington, DC. 2022. ISBN 978-1-61537-452-6. OCLC 1306330340. 
  87. ^ Malhi, Gin S; Byrow, Yulisha; Bassett, Darryl; Boyce, Philip; Hopwood, Malcolm; Lyndon, William; Mulder, Roger; Porter, Richard; Singh, Ajeet; Murray, Greg (Mart 2016). "Stimulants for depression: On the up and up?". Australian & New Zealand Journal of Psychiatry (İngilizce). 50 (3): 203-207. doi:10.1177/0004867416634208. ISSN 0004-8674. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  88. ^ Bahji, Anees; Mesbah-Oskui, Lia (1 Eylül 2021). "Comparative efficacy and safety of stimulant-type medications for depression: A systematic review and network meta-analysis". Journal of Affective Disorders (İngilizce). 292: 416-423. doi:10.1016/j.jad.2021.05.119. ISSN 0165-0327. 
  89. ^ Shaw, W. L. (1 Ocak 1980). "The comparative safety of mianserin in overdose". Current Medical Research and Opinion. 6 (sup7): 44-51. doi:10.1185/03007998009114803. ISSN 0300-7995. 
  90. ^ Stephen Waring, W.; Good, Alison M.; Nicholas Bateman, D. (1 Ocak 2007). "Lack of significant toxicity after mirtazapine overdose: A five-year review of cases admitted to a regional toxicology unit". Clinical Toxicology. 45 (1): 45-50. doi:10.1080/15563650601005837. ISSN 1556-3650. 
  91. ^ Ates-Alagoz, Zeynep; Adejare, Adeboye (3 Nisan 2013). "NMDA Receptor Antagonists for Treatment of Depression". Pharmaceuticals. 6 (4): 480-499. doi:10.3390/ph6040480. ISSN 1424-8247. PMC 3816696 $2. PMID 24276119. 20 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Antidepresan&oldid=32716399" sayfasından alınmıştır