Çöl gezegeni
Çöl gezegeni (ayrıca kuru gezegen, kurak gezegen veya kumul gezegen olarak da bilinir), yüzey tutarlılığı açısından Dünya'nın sıcak çöllerine benzeyen bir karasal gezegen türüdür. Mars, muhtemelen bir çöl gezegeninin tek mevcut örneğidir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]2011 yılında, sadece yaşamı destekleyen çöl gezegenlerinin mümkün olabileceği değil, aynı zamanda Dünya benzeri gezegenlere kıyasla daha yaygın olabileceğini öne süren bir çalışma yapıldı.[2] Bu çalışmadaki bir modellemeyle, çöl gezegenlerinin okyanus gezegenlerinden çok daha büyük bir yaşanabilir bölgeye sahip olabileceği bulundu.[2] Aynı çalışmada Venüs'ün bir zamanlar 1 milyar yıl kadar yakın bir süre önce yaşanabilir bir çöl gezegeni olabileceği tahmininde de bulunuldu.[2] Ayrıca, Güneş'in artan parlaklığı nedeniyle Dünya'nın bir milyar yıl içinde bir çöl gezegeni haline geleceği de öngörülmektedir.[2]
2013 yılında yapılan başka bir çalışma, kaçak sera etkisi olmayan sıcak çöl gezegenlerinin Güneş benzeri yıldızların etrafında 0,5 AU mesafede var olabileceği sonucuna vardı. Bu çalışmada, atmosferdeki karbondioksiti temizlemek için en az %1 nem oranının gerektiği, ancak çok fazla suyun sera gazı gibi davranabileceği sonucuna varıldı. Daha yüksek atmosferik basınçlar, suyun sıvı halde kalabileceği aralığı artırır.[3]
Bilimkurgu
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu kavram, 1956 yapımı Meçhul Dünya (Forbidden Planet) filmi ve Frank Herbert'in 1965 tarihli Dune romanı gibi[4][5][6] erken bir tarihte ortaya çıkan bilimkurguda ortak bir kurmaca haline geldi.[7] Dune evrenindeki çöl gezegeni Arrakis (aynı zamanda Dune olarak da bilinir), Orta Doğu'dan (özellikle Arap Yarımadası ve Basra Körfezi'nden) ve Meksika'dan ilham almıştır.[8] Bununla birlikte Dune; Tatooine, Geonosis ve Jakku gezegenleri de dahil olmak üzere Yıldız Savaşları (Star Wars) serisinde belirgin bir şekilde görünen çöl gezegenlerinin ilham kaynağı oldu.[9]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Mars". NASA Solar System Exploration. 7 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2023.
- ^ a b c d Choi, Charles Q. (2 Eylül 2011). "Alien Life More Likely on Dune Planets". Astrobiology Magazine. Archived from the original on 14 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
- ^ Andras Zsom; Sara Seager; Julien de Wit; Vlada Stamenkovic (4 Eylül 2013). "Towards the Minimum Inner Edge Distance of the Habitable Zone". The Astrophysical Journal. 778 (2): 109. arXiv:1304.3714 $2. Bibcode:2013ApJ...778..109Z. doi:10.1088/0004-637X/778/2/109.
- ^ Wright, Les. "Forbidden Planet (1956)". Culturevulture.net (Internet Archive). 7 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2006.
- ^ Hladik, Tamara I. "Classic Sci-Fi Reviews: Dune". SciFi.com. 20 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2008.
- ^ Michaud, Jon (12 Temmuz 2013). "Dune Endures". The New Yorker. 15 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2013.
- ^ Touponce, William F. (1988). "Intellectual Background". Frank Herbert. Boston: Twayne Publishers imprint, G. K. Hall & Co. s. 119. ISBN 978-0-8057-7514-3.
- ^ Lynch, Tom; Glotfelty, Cheryll; Armbruster, Karla (2012). The Bioregional Imagination: Literature, Ecology, and Place. University of Georgia Press. s. 230. ISBN 9780820343679. 8 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023.
- ^ "Star Wars is Dune". D. A. Houdek. 5 Mayıs 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2006.
