Vikipedi:Kayda değerlik

Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin.

Kısayol VP:KD

Kayda değerlik yönergesi, herhangi bir konunun Vikipedi'de maddesi açılacak kadar "ansiklopedik" olup olmadığını irdeler. Her konu, hakkında bir Vikipedi maddesine sahip olabilmek için asgarî bir tanınmışlık gereksinimini karşılamalıdır. Tanınmışlık, "bilinmeye veya farkına varılmaya değer" veya "dikkat çekici" anlamlarına gelir ve "şöhret" veya "önemlilik" ile eş anlamlı değildir. Tanınmışlığa dair yönergeler madde konularının uygunluğuna ilişkin olsalar da doğrudan maddelerin içeriklerini kısıtlamazlar.

Genel olarak bir konu, konudan bağımsız, güvenilir ve atıf yapılabilir bir şekilde kapsanmış, içerik edilmişse kayda değer sayılır. Kapsamın derinliği ve kaynakların kalitesi, kapsamın ve ihtiyaç duyulan kaynak sayısının kayda değerlik yaratıp yaratmadığı belirlenirken dikkate alınmalıdır.

Sağdaki tabloda konuyla ilgili kabul görmüş veya üzerinde düşünülen, bir konunun ansiklopedik uygunluğunu daha net bir biçimde belirlemeyi amaçlayan bazı yönergeler bulunmaktadır.

Birçok konuya özel kayda değerlik yönergesi ve Vikipedi:Vikipedi ne değildir tarafından paylaşılan ana kayda değerlik kriteri aşağıdakidir:

Bir konu kendisinden bağımsız, kapsamlı, güvenilir, birden çok ikincil kaynaklarca içerik edilmişse kayda değerdir.

• "Kapsamlı" ile kast edilen kaynakların konuyu doğrudan sunması ve içeriğin çıkarılabilmesi için özgün araştırma gerektirmemesidir. Bir konunun kaynağın tek odağı olması gerekmez.
• "Çoklu" kaynaklar entelektüel açıdan bağımsız olmalıdır ve gereken sayı kaynakların kalitelerine dayanır. Çoklu kaynakların bulunmadığı durumda, sunulan kaynağın tarafsız bir bakış açısını yansıttığı ve güvenilebilir olduğunu doğrulamanın mümkün olması gerekir. Çoklu kaynak eksikliği konunun daha geniş bir konuya ait bir maddeye dahil edilmesinin daha uygun olabileceğini önermiş olur.
• "Güvenilir" ile kast edilen kaynakların, kayda değerliğin doğrulanabilir ölçümüne izin verecek editöryal doğruluğa sahip olmalarıdır.
• "İkincil kaynaklar" birincil kaynakları genellemeler veya özgün yorumlayıcı, analitik, sentetik veya açıklayıcı yorumlar yapmak için kullanır. Kullanılabilecek kaynak materyaller her türlü medya ve formda yayımlanmış çalışmaları kapsamakta kullanılabilecek tiptendir.
• "Bağımsız" oluş, özne olan konuyla ilişkisi olanlarca üretilmiş çalışmaları hariç tutmaktadır ki buna (hariç tutuşa) öz-tanıtım, reklam(cılık), kendi yayını (öz-yayın) olan materyaller, özgeçmişler, basın açıklamaları vb. dahildir.

Bu kriter temel olmakla birlikte ilgili tek kriter değildir ve bu sebeple tersinin doğru olması gerekmemektedir. Bazı durumlarda kayda değerlik kurmak için alternatif testler kullanılabilir. Konuya özel kayda değerlik yönergeleri bu tanımlamaları genişletirken konuya özel detay, açıklama ve yorumları da barındırırlar. Bazıları ilgili konu hakkında ansiklopedik bir maddenin yazılabilecek olmasını kesinleştiren bununla birlikte konuya özel olan alternatif kriterler sunmaktadır.

Bu kriter şu anda madde içinde yer alan kaynak sayısıyla değil, konu hakkında gerçekte var olan kaynak sayısıyla ilgilenir. Bir maddede kaynak kullanımının az oluşu konu hakkında yayımlanmış çalışmaların olmadığı anlamına gelmez. Tersine, güçlü tek bir kaynağın varlığı başka yayımlanmış çalışmaların olduğunu işaret eder; bununla birlikte çoklu kaynağa (hâlâ) gereksinim duyulur.

Kayda değerlik kriterini sağlayamayan konularla iki şekilde ilgilenilir: birleştirme ve silme. En uygun yön konunun kriterleri ne şekilde sağlayamadığına, genellikle de temel kriteri nasıl ve niçin sağlayamadığına bağlıdır. Kayda değerlik yönergelerine uymayan maddeler {{kayda değerlik}} şablonu ile işaretlenmelidirler ki diğer katılımcılar sorundan haberdar olabilsin ve böylece de onlara meseleyi değerlendirme şansı verilmiş olsun.

Bir veya daha fazla kaynakta yer almış, kapsanmış bir konu, eğer bu kapsanış değersiz bir biçimde, doğada ise hâlâ kayda değerlik kriterlerini sağlayamayabilir. Sadece üstünkörü işlenmiş veya çalışmanın ana odağının etrafında yapılan tartışmalarda yüzeysel olarak bahsedilmiş bir bilgi ana konudan bağımsız duran, tam ve kaynaklı bir ansiklopedi maddesi oluşturmaya yeterli değildir.

Bu tip konuları silmeye aday göstermektense onları daha geniş kapsamlı maddelere veya ana konuyu anlatan maddelere doğru (ki bu maddeler eğer hâlihazırda yoksa oluşturulabilirler) yeniden adlandırmak, yeniden bölmek veya birleştirmek tüm kayda değerlik yönergelerinde bulunan ortak bir tavsiyedir.

Bir konu kendisinden bağımsız, güvenilir kaynaklardan yayımlanmış yeterli sayıda çalışma olmadığı için kriterleri sağlayamayabilir. Bu tip kaynaklar olmadığında, uygun bir ansiklopedi maddesi kesinlikle oluşturulamaz. Bu tip maddeler genellikle, Vikipedi silme işlemlerinden aday göstererek silme yoluyla silinebilmeleri için silinmeye aday gösterilirler.

Hiçbir yayımlanmış çalışmayla doğrulanamayan konular açıkça doğrulanabilir değildirler ve bu sebeple silinmeleri 'gerekir'.

Bir silme tartışmasında neyin kalmaya neyinse silinmeye daha yatkın olduğunu anlamak için lütfen silme tartışmalarının yaygın sonuçları listesine göz atınız. Bununla birlikte unutmayınız ki önceki silme tartışmalarının sonuçları temel kayda değerlik kriterinin veya yukarıda listelenen yardımcı kayda değerlik yönergelerinin yerini alamaz.

• Doğrulanabilir bir maddeye sahip olabilmek için, konunun bağımsız, güvenilir kaynaklardaki yayınlar aracılığıyla araştırıldığında, kontrol edildiğinde ve değerlendirildiğinde bilgiye ulaşılabilecek kadar kayda değer olması gerekir.
• Tarafsız bir maddeye sahip olabilmek için, konunun, hakkında yansız ve bağıntısız kaynaklardan bilgi edinilebilir olması ve maddeyle ilgilenenlerin yalnızca partizan veya fanatik editörler olmaması, gerekir.
• Vikipedi gelişigüzel bir işletme, web sitesi, kişi vb. dizini değildir. Vikipedi bir ansiklopedidir.

Bir konunun Vikipedi'ye dahil edilmeyi hak edip etmediğini belirlemede öznel değerlendirmeler geçerli değildir. Kayda değerlik kriterleri sıralananlar benzeri kişisel veya yanlı düşüncelerle bir değildir; "bunu daha önce hiç duymadım", "ilgi çekici bir madde", "ilgiyi hak eden bir konu", "yeterince ünlü değil", "çok önemli bir mesele", "popüler", "sevdim/severim", "sadece [herhangi bir grup/kişi]yi ilgilendirir" vb.

Genel kayda değerlik Vikipedistler tarafından doğrudan yargılanamaz. Vikipedi'ye konuların dahil edilmesi aynı konuların güvenilir yayımlanmış çalışmalara dahil edilmiş olmasının yansımasıdır. Diğer yazarlar, bilim insanları veya gazeteciler bir konuyla ilgilenmeye karar verip ve uzmanlıkları çerçevesince araştırmada bulunmuş, konuya ilgili bilgileri kontrol etmiştirler. Bu sebeple, temel kayda değerlik kriteri 'dünyanın' konunun kayda değer olduğu yargısında olup olmadığını belirleme yöntemidir. Bu bir Vikipedi editörünün kişisel olarak konuyu değerli veya dikkat çekici bulmasından farklı ve ayrıdır.

Eğer bir konu çoklu bağımsız, güvenilir, yayımlanmış kaynağa sahipse bu konunun çalışmalarca kapsanması veya konu edilmesinin sıklığıyla değişmez. Bu sebeple, bir konu temel kayda değerlik kriterini bir kez sağlayabilmişse, zaman içinde bu durumu değişmez. Tersi doğru değildir; konular zaman geçtikçe kayda değer hâle gelebilir. Bununla birlikte, maddeler konunun ilerde kayda değer olabileceği spekülasyonu üzerine yazılamazlar.

Vikipedi bağlamında konuların kayda değerliğini etkileyebilecek diğer etkenlere politika ve yönergeler ile fikir birliğinin zaman içerisinde değişebileceği olgusu da dahildir.

Popülerlik bir konuyu kendi başına kayda değer hâle getirmediği gibi tanınmamışlık da bir konuyu kayda değersiz yapmaz. Örneğin popüler İnternet modaları sadece bazı kaynaklarca konu edilip veya hiçbir kaynak tarafından konu edilmediğinden kayda değerlik sağlayamayabilir. Ama pek bilinmeyen bir 17. yüzyıl şairi güvenilir tarihçelerde yeterli biçimde ve sayıda kapsanmış, konu edilmiş olabilir ve bu sebeple de kayda değer sayılabilir. Kayda değerliği popülerlik veya ün değil, ikincil kaynakların mevcut olması ve kapsayışın (konu edilişin) derinliği belirler.

Kayda değerlik yönergeleri bir konunun ayrı bir madde olarak Vikipedi'de yer alabilecek kadar kayda değer olup olmadığını belirler. Bu yönergeler spesifik olarak maddelerin içeriklerini düzenlemez, kontrol etmez; bu iş (madde içeriklerinin düzeni) Vikipedi'nin diğer bazı yönergeleri tarafından yapılır. Bununla birlikte, Amerikalı şairler listesi gibi liste maddelerde sadece kayda değer yazarların yer alması gerekir.