Mga lungsod ng Pilipinas

Ang lungsod ay isang yunit ng pamahalaang lokal sa Pilipinas. Nakasaad sa Kodigo ng Pamahalaang Lokal ng 1991 ang istrukturang administratibo at kapangyarihan ng mga lungsod.

Binigbigyan ang mga lungsod ng mas malaking bahagi sa internal revenue allotment (IRA) kaysa sa mga munisipalidad. Mas nabibigyan din ng awtonomiya ang mga lungsod kaysa sa mga munisipalidad.

Ang lungsod ay pinamumunuan ng isang alkalde na hinahalal sa eleksyon. Ang bise alkalde naman ang umuupong pinuno ng Sangguniang Panlungsod. Mayroon ding iba't ibang departamento ang lungsod upang mas mapaglinkuran nila ang kanilang nasasakupan.

Gaya ng mga munisipalidad, nahahati rin ang mga lungsod sa mga barangay. May ibang lungsod naman na nahahati rin sa mga distrito.

Mga lungsod

Lahat ng mga lungsod sa Pilipinas ay mga nakakartang lungsod (Ingles: chartered city). Ayon sa legal na klasipikasyon, inuuri ang mga lungsod sa tatlo, nakapaloob na lungsod, malayang nakapaloob na lungsod at lubos na urbanisadong lungsod.

Ayon sa pinakahuling senso, ang Lungsod Quezon sa Kalakhang Maynila ang pinakamataong lungsod sa Pilipinas na may mahigit sa 2,000,000 residente. Ang Lungsod ng Palayan naman sa Nueva Ecija ang may pinakamaliit na populasyon. Kung lawak ang pagbabatayan, ang Lungsod ng Davao ang pinakamalaking lungsod habang ang pinakamaliit ay ang Lungsod ng San Juan sa Kalakhang Maynila.

Mayroong tatlong mga malalaking kalakhang lugar ang Pilipinas. Kalakhang Maynila ang pinakamalaking konurbasyon sa bansa. Binubuo ito ng lungsod ng Maynila at 16 na karatig lungsod at bayan. Ang pangalawa ay ang Kalakhang Cebu sa lalawigan ng Cebu. Nakasentro ito sa Lungsod ng Cebu, ang kabisera at walong karatig na lungsod at bayan. Pangatlo naman ang Kalakhang Davao. Nakasentro ito sa Lungsod ng Davao at kabilang ang mga karatig na lungsod at bayan.

Klasipikasyon

Inuuri ng Kodigo ng Pamahalaang Lokal ng 1991 ang mga lungsod sa isa sa tatlong klasipikasyon.

Lubos na Urbanisadong Lungsod (Highly Urbanized City): Mga lungsod na may populasyong hindi bababa sa 200,000 katao, na pinatotohanan ng Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas, at may taunang kita na hindi bababa sa 50 milyong piso, sertipikado ng tagaingat-yaman ng lungsod. Sa kasalukuyan, may 33 mataas na urbanisadong lungsod sa Pilipinas, 16 rito ay bahagi ng Kalakhang Maynila.

Malayang Nakapaloob na Lungsod (Independent Component City): Mga lungsod na may kartang nagbabawal sa kanilang mga nasasakupan na humalal sa mga panlalawigang katungkulan. Limang lungsod sa Pilipinas ang nauuri dito at lahat sila ay may awtonomiya mula sa lalawigan kung saan sila matatagpuan. Ang mga ito ay ang mga lungsod ng Dagupan, Santiago, Naga, Ormoc at Cotabato.

Nakapaloob na Lungsod (Component City): Ang mga lungsod na hindi makasapat sa mga pangangailangang nabanggit ay pinapalagay na bahagi ng lalawigan kung saan ito matatagpuan. Kung ang isang nakapaloob na lungsod ay nasa pagitan ng dalawa o higit pang lalawigan, ito ay tinuturing na bahagi ng lalawigan kung saan ito nabibilang nang ito ay isang munisipalidad pa. Maliban sa limang malayang nakapaloob na lungsod, lahat ng iba pang lungsod ay mga nakapaloob na lungsod.

Klasipikasyon ng kita

Ang mga lungsod ay naka-uri bilang sa karaniwang taun-taong kita na naka-base sa nakaraang tatlong kalendaryong taon. [1] Naka-arkibo 2013-04-30 sa Wayback Machine.

Unang klase - P250 milyon o pataas
Ikalawang klase - P155 milyon o pataas pero mas mababa kay sa P250 milyon
Ikatlong klase - P100 milyon o pataas pero mas mababa kay sa P155 milyon
Ika-apat na klase - P70 milyon o pataas pero mas mababa kay sa P100 milyon
Ikalimang klase - P35 milyon o pataas pero mas mababa kay sa P70 milyon
Ika-anim na klase - P35 milyon o pababa

Malalaking lungsod

Lungsod	Populasyon	Rehiyon
1. Quezon City	2,960,048	Kalakhang Maynila
2. Maynila	1,846,513	Kalakhang Maynila
3. Davao City	1,776,949	Rehiyon ng Davao
4. Caloocan	1,661,584	Kalakhang Maynila
5. Zamboanga City	977,234	Tangway ng Zamboanga
6. Cebu City	964,169	Gitnang Kabisayaan
7. Antipolo	887,399	Calabarzon
8. Taguig	886,722	Kalakhang Maynila
9. Pasig	803,159	Kalakhang Maynila
10. Cagayan de Oro	728,402	Hilagang Mindanao

Color coding ng bawat lungsod

Lupang bahagi
Highly Urbanized City	Independent Component City	Component City
‡ Angeles, Bacolod, Baguio, Butuan, Cagayan de Oro, Caloocan, Lungsod ng Cebu, Lungsod ng Dabaw, Heneral Santos, Iligan, Lungsod ng Iloilo, Lapu-Lapu, Las Piñas, Lucena,Makati, Malabon, Mandaluyong, Mandaue, Maynila, Marikina, Muntinlupa, Navotas, Olongapo, Parañaque, Pasay, Pasig, Puerto Princesa, Lungsod ng Quezon, San Juan, Tacloban, Taguig, Valenzuela, Lungsod ng Zamboanga	‡ Cotabato, Dagupan, Naga (Timog Camarines), Ormoc, Santiago	* Alaminos, Antipolo, Bacoor, Bago, Bais, Balanga, Batac, Batangas, Bayawan, Baybay, Bayugan, Biñan, Bislig, Bogo, Borongan, Cabanatuan, Cabuyao, Cadiz, Calaca, Calamba, Calapan, Calbayog, Candon, Canlaon, Capas, Catbalogan, Cauayan, Cavite, Danao, Dapitan, Dasmariñas, Digos, Dipolog, Dumaguete, El Salvador, Escalante, Gapan, General Trias, Gingoog, Guihulngan, Himamaylan, Ilagan, Imus, Iriga, Isabela, Kabankalan, Kidapawan, Koronadal, La Carlota, Lamitan, Laoag, Legazpi, Ligao, Lipa, Maasin, Mabalacat, Malaybalay, Malolos, Marawi, Lungsod ng Masbate, Mati, Meycauayan, Muñoz, Naga (Cebu), Oroquieta, Ozamiz, Pagadian, Palayan, Panabo, Passi, Roxas, Sagay, Samal, San Carlos (Negros Occidental), San Carlos (Pangasinan), San Fernando (La Union), San Fernando (Pampanga), San Jose, San Jose del Monte, San Pablo, San Pedro, Santa Rosa, Santo Tomas, Silay, Sipalay, Sorsogon, Surigao, Tabaco, Tabuk, Tacurong, Tagaytay, Tagbilaran, Tagum, Talisay (Cebu), Talisay (Negros Occidental), Tanauan, Tandag, Tangub, Tanjay, Tarlac, Tayabas, Toledo, Trece Martires, Tuguegarao, Urdaneta, Valencia, Victorias, Vigan

‡ Mga mataas, urbanisadong lungsod

‡ Mga malayang lungsod

* Mga nakapaloob na lungsod

Tala ng mga lungsod

Noong Nobyembre 25, 2009, mayroong mga 121 lungsod sa Pilipinas

Tandaan: Nakatala ang mga malayang lungsod dito kasama ang mga lalawigan na dating kinabibilangan nila, katulad ng Lungsod ng Baguio in Benguet, Lungsod ng Zamboanga sa Zamboanga del Sur, Lungsod ng Angeles sa Pampanga, Lungsod ng Davao sa Davao del Sur, at Lungsod ng Naga sa Camarines Sur.

Malalaking mga lungsod

Sumusunod ang tala ng sampung malalaking mga lungsod sa bansa sang-ayon sa populasyon noong sensus ng taong 2007.

Mga lungsod ng Pilipinas is located in Kalakhang Maynia

Ang mga lungsod ng Kalakhang Maynila (Metro Manila)

Hanay	Lungsod	Populasyon noong 2000
1.	Lungsod Quezon	2,679,450
2.	Maynila	1,660,714
3.	Lungsod ng Kalookan	1,378,856
4.	Lungsod ng Davao	1,363,337
5.	Lungsod ng Cebu	798,809
6.	Lungsod ng Zamboanga	774,407
7.	Lungsod ng Antipolo	663,971
8.	Lungsod ng Pasig	617,301
9.	Lungsod ng Taguig	613,343
10.	Lungsod ng Valenzuela	568,928
11.	Lungsod ng Dasmariñas	556,000

<td valign="top" style="padding-right: 1em;"

Ayon sa alpabeto

Ayon sa lalawigan

Kalakhang Maynila	Kalookan Las Piñas Makati Malabon Mandaluyong Marikina Maynila Muntinlupa Parañaque Pasig Pasay Lungsod Quezon San Juan Taguig Valenzuela Navotas
Agusan del Norte	Lungsod ng Butuan
Albay	Lungsod ng Ligao Lungsod ng Tabaco Lungsod ng Legazpi
Basilan	Lungsod ng Isabela
Bataan	Lungsod ng Balanga
Batangas	Lungsod ng Batangas Lungsod ng Calaca Lungsod ng Lipa Lungsod ng Tanauan Lungsod ng Santo Tomas
Benguet	Lungsod ng Baguio
Bohol	Lungsod ng Tagbilaran
Bukidnon	Lungsod ng Malaybalay Lungsod ng Valencia
Bulacan	Lungsod ng Malolos Lungsod ng Meycauayan Lungsod ng San Jose del Monte
Cagayan	Lungsod ng Tuguegarao
Camarines Sur	Lungsod ng Iriga Lungsod ng Naga
Capiz	Lungsod Roxas
Cavite	Lungsod ng Cavite Lungsod ng Dasmariñas Lungsod ng Tagaytay Lungsod ng Trece Martires
Cebu	Lungsod ng Cebu Lungsod ng Danao Lungsod ng Lapu-Lapu Lungsod ng Mandaue Lungsod ng Talisay Lungsod ng Toledo
Cotabato	Lungsod ng Kidapawan
Davao del Norte	Pulong Harding Lungsod ng Samal Lungsod ng Panabo Lungsod ng Tagum
Davao del Sur	Lungsod ng Davao Lungsod ng Digos
Ilocos Norte	Lungsod ng Laoag Lungsod ng Batac
Ilocos Sur	Lungsod ng Candon Lungsod ng Vigan
Iloilo	Lungsod ng Iloilo Lungsod ng Passi
Isabela	Lungsod ng Cauayan Lungsod ng Santiago
La Union	Lungsod ng San Fernando
Laguna	Lungsod ng Biñan Lungsod ng Cabuyao Lungsod ng Calamba Lungsod ng San Pablo Lungsod ng San Pedro Lungsod ng Santa Rosa Lungsod Kalikasan at Agham ng Los Baños
Lanao del Norte	Lungsod ng Iligan
Lanao del Sur	Lungsod ng Marawi
Leyte	Lungsod ng Baybay Lungsod ng Ormoc Lungsod ng Tacloban
Maguindanao	Lungsod ng Cotabato
Masbate	Lungsod ng Masbate
Misamis Occidental	Lungsod ng Oroquieta Lungsod ng Ozamis Lungsod ng Tangub
Misamis Oriental	Lungsod ng Cagayan de Oro Lungsod ng Gingoog
Negros Occidental	Lungsod ng Bacolod Lungsod ng Bago Lungsod ng Cadiz Lungsod ng Escalante Lungsod ng Himamaylan Lungsod ng Kabankalan Lungsod ng La Carlota Lungsod ng Sagay Lungsod ng San Carlos Lungsod ng Silay Lungsod ng Sipalay Lungsod ng Talisay Lungsod ng Victorias
Negros Oriental	Lungsod ng Bais Lungsod ng Bayawan Lungsod ng Canlaon Lungsod ng Dumaguete Lungsod ng Guihulngan Lungsod ng Tanjay
Nueva Ecija	Lungsod ng Cabanatuan Lungsod ng Gapan Lungsod ng Palayan Lungsod ng San Jose Lungsod Agham ng Muñoz
Oriental Mindoro	Lungsod ng Calapan
Palawan	Lungsod ng Puerto Princesa
Pampanga	Lungsod ng Angeles Lungsod ng San Fernando
Pangasinan	Lungsod ng Alaminos Lungsod ng Dagupan Lungsod ng San Carlos Lungsod ng Urdaneta
Quezon	Lungsod ng Lucena
Rizal	Lungsod ng Antipolo
Samar	Lungsod ng Calbayog
Sorsogon	Lungsod ng Sorsogon
South Cotabato	Lungsod ng General Santos Lungsod ng Koronadal
Southern Leyte	Lungsod ng Maasin
Sultan Kudarat	Lungsod ng Tacurong
Surigao del Norte	Lungsod ng Surigao
Surigao del Sur	Lungsod ng Bislig
Tarlac	Lungsod ng Tarlac
Zambales	Lungsod ng Olongapo
Zamboanga del Norte	Lungsod ng Dapitan Lungsod ng Dipolog
Zamboanga del Sur	Lungsod ng Pagadian Lungsod ng Zamboanga

Mga Kawing panlabas

Liga ng mga Lungsod ng Pilipinas
Proyetong Philippine Clean Cities Naka-arkibo 2007-02-03 sa Wayback Machine.
Artikulo sa CityMayors.com