సాయణుడు

సాయణుడు (Sāyaṇa, 'सायण', Sāyaṇācārya ; జననం: 1315 - మరణం: 1387) లేదా సాయణాచార్య గౌరవప్రదంతో వేదాలులో ఒక ముఖ్యమైన వ్యాఖ్యతగా వ్యవహరించాడు.^[1] అతను దక్షిణ భారతదేశం యొక్క విజయనగర సామ్రాజ్యంలో, రాజు బుక్కరాయలు, ఆయన వారసుడు హరిహర బుక్కరాయలు నేతృత్వంలో వారి ఆస్థానాలలో ప్రతిభతో ^[2] వెలుగొందాడు.

• మాయణ, శ్రీమతుల కుమారుడు సాయణుడు. ఇతని అన్న మాధవుడు తమ్ముడు భోగనాథుడు. ఇతను ఆంధ్ర బ్రాహ్మణుడు. కృష్ణయజుర్వేది, బోధాయన సూత్రుడు, భారద్వాజ గోత్రీకుడు. మాధవుడు సన్యాసం తీసుకుని విద్యారణ్యస్వామియై హరిహరరాయలు, బుక్కరాయల ద్వారా విజయనగర సామ్రాజ్యమును స్థాపించాడు. భోగనాథుడు సంగమనృపతికి నర్మసచివుడు. వీరు ముగ్గురు వేదవేదాంగములలో నిష్ణాతులు.

సాయణాచార్యుడు బుక్కరాయలు ప్రేరణతో ఈ క్రింద వేదసంహితలకు, బ్రాహ్మణాలకు భాష్యాలు వ్రాశాడు.^[3]

• ఋక్సంహిత
• సామసంహిత
• అథర్వసంహిత
• కాణ్వసంహిత (శుక్లయజువేదం)
• తైత్తిరీయసంహిత (కృష్ణయజుర్వేదం)

• శతపథబ్రాహ్మణము

• తైత్తిరీయబ్రాహ్మణం
• తైత్తిరీయారణ్యకం

• ఐతరేయబ్రాహ్మణం
• ఐతరేయారణ్యకం

• తాండ్య (పంచవింశ)
• షడ్వింశ
• ఆర్షేయ
• ఉపనిషద్
• సంహితోపనిషత్
• వంశబ్రాహ్మణాలు
• సామవిధాన

• ఇతను తక్కువ పరిమాణమున్న సుధానిధులు అయిన ప్రాయశ్చిత (ప్రాయశ్చిత్తం), యజ్ఞతంత్రం (యజ్ఞం లేదా కర్మ), పురుషార్థములు (మానవ ప్రయత్నం లక్ష్యాలు), సుభాషితములు (నైతిక సూక్తులు సేకరణ), ఆయుర్వేదం (భారతీయ సాంప్రదాయ వైద్యం), సంగీతసారా (సంగీతం యొక్క సారాంశం), ప్రాయశ్చిత్ర,, అలంకారం, ధాతువృద్ధి (సంస్కృత వ్యాకరణం లేదా వ్యాకరణం) మొదలయినవి వ్రాశాడు.^[4][5]

• ఇది సాయణుడుకి కాంతివేగం యొక్క పరిమితిని తెలిసినట్లుగా, అతను దాని విలువను అంచనా వేసినట్లు సూచించబడుతున్నది.

ఈ వాదనలు ఋగ్వేదం వ్యాఖ్యానం నుండి క్రింది వ్యాసం పై ఆధారపడి ఉంటాయి. ( ఋగ్వేదం 1.50.4 వ్యాఖ్యానించడాన్ని బట్టి ):

"tatha ca smaryate yojananam. sahasre dve dve sate dve ca yojane ekena nimishardhena kramaman namöstute"

तथा च स्मर्यते योजनानां सहस्त्रं द्वे द्वे शते द्वे च योजने एकेन निमिषार्धेन क्रममाण नमोऽस्तुते॥

"[O Sun,] bow to you, you who traverse 2,202 yojanas in half a nimesha.".

"ఓ సూర్య దేవా ! మీకు నమస్కరిస్తాను, మీరు కాక 2,202 యోజనములు ఒక సగం నిమేష కాలములో ఎవరు ప్రయాణించ గలరు. ".

• విజయనగర సామ్రాజ్యం సాహిత్యం

• Max Müller, Rig-Veda Sanskrit-Ausgabe mit Kommentar des Sayana (aus dem 14. Jh. n. Chr.) , 6 vols., London 1849-75, 2nd ed. in 4 vols. London 1890 ff.
• Rgveda-Samhitā Srimat-sāyanāchārya virachita-bhāṣya-sametā, Vaidika Samśంdhana Mandala, Pune-9 (2nd ed. 1972)

• బి.ఆర్. మోదక్, సాయణ సాహిత్య అకాడమి (1995), ISBN 81-7201-940-8.
• సిద్ధాంత శుక్లా ఋగ్వేద మండలం III: ఋగ్వేద యొక్క ఇతర వివరణలు, సాయణ భాష్యములో క్రిటికల్ స్టడీ. (3.1.1 to 3.7.3) (2001), ISBN 81-85616-73-6.

[[వర్గం:1387 మరణాలు]]