| dbo:abstract
|
- Berdaš, anglicky berdache, též two-spirit „dvou-duchý“ je označení pro domorodého Američana vymykajícího se tradičním západním genderovým a sexuálním normám. Berdaši plnili či stále plní ve svých komunitách duchovní i společenské role obou pohlaví a ze západní pohledu můžou být někteří z nich chápáni jako homosexuálové, transexuálové či intersexuálové. Část z berdašů jsou muži kteří si oblékají ženské šaty, plní především ženskou sociální roli a navazují vztahy či manželství s muži, část z nich jsou ženy, které se naopak přijímají roli mužskou. Počátky slova berdaš sahají až k arabskému bardaj „otrok, vydržovaný chlapec“, které dalo vzniknout španělskému bardaxa/bardaje „osoba věnující se sodomii“ a to zase francouzskému bardache „chlapec vydržovaný mužem k sexuálním službám“. Následně slovo proniklo i do angličtiny a počalo se používat pro jedince s nezvyklou sexuální identitou v domorodých komunitách. Vzhledem k tomu že výraz měl negativní a odsuzující nádech začal být od 90. let 20. století odmítán jako pejorativní na úkor termínu two-spirit či domorodých termínů lišících se jazyk od jazyka. (cs)
- Two-Spirit ist ein Neologismus für Angehörige indigener Völker (Indianer) Nordamerikas eines Geschlechts (meist Männern), die die soziale Geschlechtsrolle (Gender) des anderen Geschlechts übernommen haben. Teilweise wird ihre Rolle als ein Fallbeispiel für ein drittes Geschlecht interpretiert. In der traditionellen anthropologischen Literatur wurden Two-Spirits als Berdache bezeichnet. Diese Bezeichnung wurde aber vielfach als problematisch und diskriminierend empfunden, weil es sich um eine von Europäern geprägte Fremdbezeichnung handelt. Auf der dritten Native American/First Nations Gay and Lesbian Conference in Winnipeg, Kanada wurde deshalb 1993 der Ersatzbegriff Two-Spirit geprägt, der sich durchgesetzt hat. Dieser Begriff existiert nur im Englischen und ist in die meisten indigenen amerikanische Sprachen nicht direkt übersetzbar. (de)
- Duspiritulo (el la angla Two-Spirit, two-spirit aŭ twospirit, kiu estas kalkeo de la aniŝinabeka niizh manidoowag) estas moderna terminego, uzata de iuj indiĝenaj nordamerikanoj por priskribi iujn spiritecajn homojn en siaj komunumoj, kiuj estas . La termino adoptiĝis en 1990 en internacia kunveno de indiĝenaj lesbaninoj kaj gejoj por kuraĝigi la anstataŭigon de la antropologia termino berdache [barDAŜ]. "Duspiritulo" ne estas interŝanĝebla kun "GLAT-a," "geja," aŭ "transseksa indiĝena amerikano"; la titolo malsamas de la plimulto da okcidentaj, normaj difinoj pri sekseco kaj socia sekso tiel, ke ĝi ne temas pri tia homo, kun kiu oni dormas, nek onia persona identeco; anstataŭe, ĝi estas konsiderata kiel sankta, spirita kaj ceremonia rolo, kiun rekonas kaj konfirmas la ceremonia komunumo de la Plejaĝuloj de la Duspirituloj. Tria kaj kvara seksaj roloj tradicie plenumataj de duspirituloj inkludas laboron kaj vestaĵojn, kiujn oni asocias kun kaj viroj kaj virinoj. Ne ĉiuj triboj/nacioj havas rigidajn seksajn rolojn sed, inter tiuj, kiuj havas ilin, iuj kredas je almenaŭ kvar seksoj: ineca virino, ineca viro, vireca virino kaj vireca viro. Kvankam iuj trovis la terminon utila por intertriba organizado, ne ĉiuj indiĝenaj amerikanaj kulturoj tiel konceptas sekson aŭ seksecon, kaj la plimulto da nacioj uzas nomojn el siaj propraj lingvoj. Kvankam terminoj ne ĉiam estas konvenaj aŭ bonvenaj, la termino ĝenerale pli akceptiĝis ol tiu, kiun ĝi anstataŭis. La plividebliĝadon de la duspirita koncepto en la dominanta kulturo rigardis indiĝenaj komunumoj kiel potencigan sed kun nedezirataj konsekvencoj. Ekzemploj estas la disvastiĝo de pri la kulturoj de la indiĝenaj popoloj, tutindianismo, kaj kultura alproprigo de indiĝenaj identecoj kaj ceremoniaj vojoj fare de neindiĝenoj, kiuj ne komprenas, ke duspiriteco estas specife indiĝen-amerikana kaj unuanacia kultura identeco, kiujn neindiĝenoj nepre ne prenu por si. (eo)
- Los berdache o bardaje, también conocidos como los dos espíritus, son individuos pertenecientes a pueblos amerindios de América del Norte. Tenían los patrones de conducta de los dos géneros (masculino y femenino). Estás personas eran vistas como capaces de desafiar a la naturaleza y por lo tanto, especiales. En todas las comunidades se encontraban personas con este comportamiento, solo que con distintos -pero muy parecidos- nombres: mujer de dos espíritus, hombre de dos espíritu. El término «dos espíritus» suele implicar que un espíritu masculino y otro femenino conviven en el mismo cuerpo, y fue adoptado recientemente por los estadounidenses nativos contemporáneos LGBT para describirse a sí mismos y las conductas particulares que reclaman. Existen numerosos términos indígenas para referirse a estos individuos en los diversos idiomas amerindios ya que «a lo que los estudiosos generalmente denominan "homosexualidad amerindia" fue una conducta permanente en muchos pueblos tribales». Hasta 1991, se han documentado personas «dos espíritus» de base corporal masculina y femenina «en más de 130 tribus amerindias, en cada región del continente, en cada tipo de cultura nativa». (es)
- La bispiritualité, être aux deux esprits ou two spirit abrégé en 2S, est un terme générique moderne, pan-autochtone, utilisé par certains autochtones nord-américains pour décrire les personnes de leurs communautés qui remplissent un rôle cérémoniel et social traditionnel de troisième genre (ou d'une autre variante de genre) dans leurs cultures. Ainsi, certaines nations autochtones d'Amérique du Nord considèrent qu'il existe au moins quatre genres :
* hommes masculins
* femmes féminines
* hommes avec tendance féminine
* femmes avec tendance masculine Cette catégorisation ne peut se comprendre que dans le contexte culturel des sociétés autochtones traditionnelles d'Amérique du Nord. Elle n'a pas nécessairement de rapport avec la sexualité et ne correspond pas aux catégories occidentales LGBT. Les incarnations du troisième et du quatrième genre par les bispirituels incluent l'exécution de travaux et le port de vêtements associés à la fois aux femmes et aux hommes. La présence de bispirituels « était une institution parmi la plupart des peuples autochtones. » Selon (en), l'existence des bispirituels a été documentée dans plus de 130 peuples d'Amérique du Nord, dans toutes les régions du sous-continent. (fr)
- Dua-jiwa (juga dua jiwa) adalah sebuah , modern, dan yang digunakan oleh beberapa penduduk asli Amerika Utara untuk menjelaskan orang tertentu dalam komunitas mereka yang memenuhi peran seremonial gender ketiga tradisional (atau varian gender lainnya) dalam budaya mereka. Banyak orang salah mengaitkannya dengan istilah "Pribumi LGBT", istilah dan identitas dua-jiwa "tidak masuk akal" kecuali dalam konteks kerangka Pribumi Amerika atau dan pemahaman budaya tradisional. Istilah ini digunakan setelah kesepakatan pada tahun 1990 dalam sebuah pertemuan internasional lesbian dan gay pribumi yang mendorong penggantian istilah antropologis berdache yang sudah ketinggalan zaman dan kurang pantas. (in)
- Two-spirit (also two spirit, 2S or, occasionally, twospirited) is a modern, pan-Indian, umbrella term used by some Indigenous North Americans to describe Native people in their communities who fulfill a traditional third-gender (or other gender-variant) ceremonial and social role in their cultures. The term Two Spirit (original form chosen) was created in 1990 at the Indigenous lesbian and gay international gathering in Winnipeg, and "specifically chosen to distinguish and distance Native American/First Nations people from non-Native peoples". The primary purpose of coining a new term was to encourage the replacement of the outdated and considered offensive, anthropological term, . This new term has not been universally accepted, having been criticized as a term of erasure by traditional communities who already have their own terms for the people being grouped under this new term, and by those who reject what they call the "Western" binary implications, such as implying that Natives believe these individuals are "both male and female". However, it has generally received more acceptance and use than the anthropological term it replaced. "Two Spirit" was not intended to be interchangeable with "LGBT Native American" or "Gay Indian"; rather, it was created in English (and then translated into Ojibwe), to serve as a pan-Indian unifier: to be used for general audiences instead of the traditional terms in Indigenous languages for what are diverse, culturally-specific ceremonial and social roles, that can vary widely (if and when they exist at all). Opinions vary as to whether or not this objective has succeeded. The decision to adopt this new, pan-Indian term was also made to distance themselves from non-Native gays and lesbians, as the term and identity of two-spirit "does not make sense" unless it is contextualized within a Native American or First Nations framework and traditional cultural understanding. However, the gender-nonconforming, LGBT, or third and fourth gender, ceremonial roles traditionally embodied by Native American people and Indigenous peoples in Canada, intended to be under the modern umbrella of two-spirit, can vary widely, even among the Indigenous people who accept the English-language term. No one Native American/First Nations' culture's gender or sexuality categories apply to all, or even a majority of, these cultures. (en)
- Two-spirit (dosł. o dwóch duszach) – nowożytny, panindiański, zbiorczy termin używany przez niektórych rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej do opisania osób pochodzenia indiańskiego, które pełnią w ich społecznościach i kulturach ceremonialne role, tradycyjnie przypisane trzeciej płci (lub alternatywne płciowo). Termin two-spirit został stworzony w 1990 r. na międzynarodowym spotkaniu indiańskich lesbijek i gejów w Winnipeg i „specjalnie wybrany w celu odróżnienia i zdystansowania rdzennych Amerykanów od ludów nierodzimych”. Głównym celem ukucia nowego terminu było zachęcenie do zastąpienia przestarzałego i uważanego za obraźliwy, antropologicznego terminu „berdache”. Chociaż ten nowy termin nie został powszechnie zaakceptowany – był krytykowany przez tradycyjne wspólnoty, które mają już własne terminy dla ludzi zgrupowanych pod tym nowym pojęciem, oraz przez tych, którzy odrzucają to, co nazywają „zachodnimi” binarnymi implikacjami, takimi jak sugerowanie, że tubylcy wierzą, iż osoby te są „zarówno męskie, jak i żeńskie” – zasadniczo uzyskał on większą akceptację i użycie niż termin antropologiczny, który zastąpił. (pl)
- Dois-espíritos (também "espíritos-duplos", ou "212") foi um termo criado em 1990 para se referir a nativos da América do Norte que desempenham um dos muitos papéis de gênero mistos tradicionalmente encontrados entre muitas tribos indígenas nativas da região. Tradicionalmente os papéis incluíam vestir roupas e executar o trabalho de ambos os gêneros, masculino e feminino. O termo usualmente implica um espírito masculino e outro feminino vivendo no mesmo corpo e foi cunhado pelos gays, lésbicas, bissexuais e transgêneros canadenses e estadunidenses nativos da atualidade para descrever a si próprios e os papéis tradicionais que eles reivindicam. Existem muitos termos indígenas para esses indivíduos nas várias línguas indígenas americanas, sendo que "aquilo que genericamente estudiosos se referem como 'diversidade de gênero dos nativos americanos' foi uma instituição fundamental na maior parte dos povos tribais". A existência de pessoas desse tipo era algo corrente na maioria das tribos', e, segundo Will Roscoe, pessoas dois-espíritos corporificando masculino e feminino foram "documentadas em mais de 130 tribos, em todas as regiões da América do Norte, entre cada tipo de cultura nativa". (pt)
- Two-Spirit (två andar) är ett samlingsbegrepp för personer som avviker från tvåkönsnormen och som tillhör ursprungsbefolkningen i Nordamerika. En person som är two-spirit anses ha både en manlig och en kvinnlig ande. Termen myntades i början av 1990-talet, och används ofta, men inte alltid, bland amerikanska ursprungsfolk som ett alternativ till västerländska termer för homosexuella, lesbiska, bisexuella eller transpersoner. Personer som är two-spirit har traditionellt haft viktiga roller i samhället. Termen two-spirit kompletterar äldre namn för samma fenomen. Till exempel "winkte" bland Lakota och "nadleeh" bland Navajo-folket. Det anses inte lämpligt att personer som inte är ursprungsfolk använder termen om sig själva. (sv)
- Бердаши (от фр. berdaches), или люди с двумя душами (англ. Two-Spirit People или англ. Twospirit, от оджибв. niizh manidoowag) — люди третьего пола в культуре различных племён индейцев Северной Америки, то есть представители одного биологического пола, принимающие гендерную идентичность другого. Часто выполняли культовые функции. Исследователь темы доктор медицины Мондимор Френсис Марк отмечает, что в отдельных племенах американских индейцев бердаши полностью усваивали стиль одежды, манеры и роль в обществе противоположного пола. В этих обществах мужчины-бердаши выполняли «женские» домашние обязанности, такие как приготовление пищи, забота об одежде и хорошем состоянии орудий труда, занятие сельским хозяйством. Женщины-бердаши делали оружие и охотились. В других племенах бердаши одевались и вели себя в соответствии со своим биологическим полом, беря на себя только социальную роль противоположного пола. Хотя в некоторых индейских племенах к бердашам относились так, как будто они действительно являлись людьми противоположного пола, в большинстве племён они идентифицировались как люди третьего пола — не мужчины и не женщины. По этой причине феномен бердашей назван примером трансгендерной гомосексуальности (транс- в данном случае — «по ту сторону»). У этих племён не считалось, что мужчина, состоящий в интимных отношениях с бердашем, имеет половые отношения с другим мужчиной. Бердаши не вступали в половые отношения с другими бердашами, существовало табу на подобные связи, которые рассматривались как форма инцеста. Считается, что явление существования бердашей было широко распространено в Америке; оно представлено во всех крупных племенах: от ирокезов на северо-востоке и вдоль всего восточного побережья; на Великих Равнинах у племён иллинойс, арапахо и далее на юго-запад у пима, навахо и мохаве; в племенах яки и сапотеков в Мексике, в нескольких южноамериканских племенах и среди эскимосов Аляски. Подобное явление встречалось и у ительменов на Камчатке, где обозначалось словом коекчуч. Поскольку считалось, что бердаши имели особую связь с богами и духами, мужчины-бердаши часто являлись шаманами племени или знахарями. В языке лакота этот тип людей обозначается словом wíŋkte, дословно «желающий стать женщиной», а в языке навахо — nádleehé, дословно «становящийся». (ru)
- 雙靈（英語：Two-spirit或two spirit、twospirited等）是一個現代泛北美原住民的概括性詞彙，被一些北美原住民用來描述社區中滿足傳統第三性別（或其他性別變體）的原住民人在他們的文化中的禮儀和社會角色。 雙靈一詞是在 1990 年在溫尼伯舉行的原住民男女同性戀國際聚會上創造的，“專門用來區分美洲原住民/第一民族與非原住民並使其保持距離。” 創造一個“雙靈”的主要目的是新術語是為了鼓勵替換過時且被認為具有冒犯性的人類學術語 berdache。 這個新術語沒有被普遍接受—它被一些傳統社區批評為抹除傳統的術語，因為他們已經對被分組在這個新術語下的人有自己的術語，也被那些拒絕他們所謂的“西方”的人批評二元含義，例如暗示原住民人相信這些人“既是男性又是女性”—它通常比它所取代的人類學術語得到更多的接受和使用。 “雙靈”並不打算與“LGBT美洲原住民”或“（男）同性戀印地安人”互相替代；相反，它是用英語創作的（然後被翻譯作「Ojibwe」），作為泛北美原住民的統稱詞彙，用於一般受眾，而不是原住民語言中的傳統術語，用於表示多樣化的、特定於文化的儀式和社會角色，這些角色可能會有很大差異（如果它們存在的話）。 對於這一目標是否成功，眾說紛紜。 決定採用這個新術語也是為了與非本土同性戀者保持距離，因為雙靈的術語和身份“沒有意義”，除非它被置於本土語境中美國或原住民框架和傳統文化理解。 然而，傳統上由美國原住民和加拿大原住民所體現的性別不順從、LGBT 或第三和第四性別禮儀角色，旨在成為兩種精神的現代統稱詞彙，可能會有很大差異，即使在接受英語術語。沒有一個美洲原住民/第一民族文化的性別或性取向類別適用於所有，甚至大多數這些文化。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Dua-jiwa (juga dua jiwa) adalah sebuah , modern, dan yang digunakan oleh beberapa penduduk asli Amerika Utara untuk menjelaskan orang tertentu dalam komunitas mereka yang memenuhi peran seremonial gender ketiga tradisional (atau varian gender lainnya) dalam budaya mereka. Banyak orang salah mengaitkannya dengan istilah "Pribumi LGBT", istilah dan identitas dua-jiwa "tidak masuk akal" kecuali dalam konteks kerangka Pribumi Amerika atau dan pemahaman budaya tradisional. Istilah ini digunakan setelah kesepakatan pada tahun 1990 dalam sebuah pertemuan internasional lesbian dan gay pribumi yang mendorong penggantian istilah antropologis berdache yang sudah ketinggalan zaman dan kurang pantas. (in)
- Berdaš, anglicky berdache, též two-spirit „dvou-duchý“ je označení pro domorodého Američana vymykajícího se tradičním západním genderovým a sexuálním normám. Berdaši plnili či stále plní ve svých komunitách duchovní i společenské role obou pohlaví a ze západní pohledu můžou být někteří z nich chápáni jako homosexuálové, transexuálové či intersexuálové. Část z berdašů jsou muži kteří si oblékají ženské šaty, plní především ženskou sociální roli a navazují vztahy či manželství s muži, část z nich jsou ženy, které se naopak přijímají roli mužskou. (cs)
- Duspiritulo (el la angla Two-Spirit, two-spirit aŭ twospirit, kiu estas kalkeo de la aniŝinabeka niizh manidoowag) estas moderna terminego, uzata de iuj indiĝenaj nordamerikanoj por priskribi iujn spiritecajn homojn en siaj komunumoj, kiuj estas . La termino adoptiĝis en 1990 en internacia kunveno de indiĝenaj lesbaninoj kaj gejoj por kuraĝigi la anstataŭigon de la antropologia termino berdache [barDAŜ]. (eo)
- Two-Spirit ist ein Neologismus für Angehörige indigener Völker (Indianer) Nordamerikas eines Geschlechts (meist Männern), die die soziale Geschlechtsrolle (Gender) des anderen Geschlechts übernommen haben. Teilweise wird ihre Rolle als ein Fallbeispiel für ein drittes Geschlecht interpretiert. In der traditionellen anthropologischen Literatur wurden Two-Spirits als Berdache bezeichnet. Diese Bezeichnung wurde aber vielfach als problematisch und diskriminierend empfunden, weil es sich um eine von Europäern geprägte Fremdbezeichnung handelt. Auf der dritten Native American/First Nations Gay and Lesbian Conference in Winnipeg, Kanada wurde deshalb 1993 der Ersatzbegriff Two-Spirit geprägt, der sich durchgesetzt hat. Dieser Begriff existiert nur im Englischen und ist in die meisten indigenen a (de)
- Los berdache o bardaje, también conocidos como los dos espíritus, son individuos pertenecientes a pueblos amerindios de América del Norte. Tenían los patrones de conducta de los dos géneros (masculino y femenino). Estás personas eran vistas como capaces de desafiar a la naturaleza y por lo tanto, especiales. En todas las comunidades se encontraban personas con este comportamiento, solo que con distintos -pero muy parecidos- nombres: mujer de dos espíritus, hombre de dos espíritu. (es)
- La bispiritualité, être aux deux esprits ou two spirit abrégé en 2S, est un terme générique moderne, pan-autochtone, utilisé par certains autochtones nord-américains pour décrire les personnes de leurs communautés qui remplissent un rôle cérémoniel et social traditionnel de troisième genre (ou d'une autre variante de genre) dans leurs cultures. Ainsi, certaines nations autochtones d'Amérique du Nord considèrent qu'il existe au moins quatre genres :
* hommes masculins
* femmes féminines
* hommes avec tendance féminine
* femmes avec tendance masculine (fr)
- Two-spirit (also two spirit, 2S or, occasionally, twospirited) is a modern, pan-Indian, umbrella term used by some Indigenous North Americans to describe Native people in their communities who fulfill a traditional third-gender (or other gender-variant) ceremonial and social role in their cultures. (en)
- Two-spirit (dosł. o dwóch duszach) – nowożytny, panindiański, zbiorczy termin używany przez niektórych rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej do opisania osób pochodzenia indiańskiego, które pełnią w ich społecznościach i kulturach ceremonialne role, tradycyjnie przypisane trzeciej płci (lub alternatywne płciowo). (pl)
- Бердаши (от фр. berdaches), или люди с двумя душами (англ. Two-Spirit People или англ. Twospirit, от оджибв. niizh manidoowag) — люди третьего пола в культуре различных племён индейцев Северной Америки, то есть представители одного биологического пола, принимающие гендерную идентичность другого. Часто выполняли культовые функции. Поскольку считалось, что бердаши имели особую связь с богами и духами, мужчины-бердаши часто являлись шаманами племени или знахарями. (ru)
- Dois-espíritos (também "espíritos-duplos", ou "212") foi um termo criado em 1990 para se referir a nativos da América do Norte que desempenham um dos muitos papéis de gênero mistos tradicionalmente encontrados entre muitas tribos indígenas nativas da região. Tradicionalmente os papéis incluíam vestir roupas e executar o trabalho de ambos os gêneros, masculino e feminino. O termo usualmente implica um espírito masculino e outro feminino vivendo no mesmo corpo e foi cunhado pelos gays, lésbicas, bissexuais e transgêneros canadenses e estadunidenses nativos da atualidade para descrever a si próprios e os papéis tradicionais que eles reivindicam. Existem muitos termos indígenas para esses indivíduos nas várias línguas indígenas americanas, sendo que "aquilo que genericamente estudiosos se refe (pt)
- Two-Spirit (två andar) är ett samlingsbegrepp för personer som avviker från tvåkönsnormen och som tillhör ursprungsbefolkningen i Nordamerika. En person som är two-spirit anses ha både en manlig och en kvinnlig ande. Termen myntades i början av 1990-talet, och används ofta, men inte alltid, bland amerikanska ursprungsfolk som ett alternativ till västerländska termer för homosexuella, lesbiska, bisexuella eller transpersoner. Det anses inte lämpligt att personer som inte är ursprungsfolk använder termen om sig själva. (sv)
- 雙靈（英語：Two-spirit或two spirit、twospirited等）是一個現代泛北美原住民的概括性詞彙，被一些北美原住民用來描述社區中滿足傳統第三性別（或其他性別變體）的原住民人在他們的文化中的禮儀和社會角色。 雙靈一詞是在 1990 年在溫尼伯舉行的原住民男女同性戀國際聚會上創造的，“專門用來區分美洲原住民/第一民族與非原住民並使其保持距離。” 創造一個“雙靈”的主要目的是新術語是為了鼓勵替換過時且被認為具有冒犯性的人類學術語 berdache。 這個新術語沒有被普遍接受—它被一些傳統社區批評為抹除傳統的術語，因為他們已經對被分組在這個新術語下的人有自己的術語，也被那些拒絕他們所謂的“西方”的人批評二元含義，例如暗示原住民人相信這些人“既是男性又是女性”—它通常比它所取代的人類學術語得到更多的接受和使用。 (zh)
|